CƠ XƯƠNG KHỚP

1. THOÁI HÓA KHỚP GỐI
BS CKII Đỗ Thị Kim Yến
Khoa Nội Cơ Xương Khớp
Bệnh viện Thống Nhất

2. ĐỊNH NGHĨA
◦ Thoái hoá khớp gối là hậu quả của quá trình cơ học và sinh học
làm mất cân bằng giữa tổng hợp và huỷ hoại của sụn và xƣơng
dƣới sụn.
◦ Sự mất cân bằng này có thể đƣợc bắt đầu bởi nhiều yếu tố: di
truyền, phát triển, chuyển hoá và chấn thƣơng
◦ Biểu hiện cuối cùng: nứt, loét và mất sụn khớp, xơ hoá xƣơng
dƣới sụn, tạo gai xƣơng và hốc xƣơng dƣới sụn.

4. PHÂN LOẠI
THOÁI HÓA KHỚP NGUYÊN PHÁT
◦ Thƣờng gặp
◦ Sau 40 tuổi
◦ Có thể ở một hoặc hai khớp
◦ Tiến triển chậm
◦ Yếu tố di truyền, yếu tố nội tiết và chuyển hoá (mãn kinh, đái
tháo đƣờng...) có thể gia tăng tình trạng thoái hóa.

5. PHÂN LOẠI
THOÁI HÓA KHỚP THỨ PHÁT
◦ Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi
◦ Nguyên nhân:
• Sau các chấn thƣơng khiến trục khớp thay đổi
• Các bất thƣờng trục khớp gối bẩm sinh: khớp gối quay ra
ngoài (genu valgum), khớp gối quay vào trong (genu varum),
khớp gối quá duỗi (genu recurvatum)
• Sau các tổn thƣơng viêm khác tại khớp gối (viêm khớp dạng
thấp, viêm cột sống dính khớp, lao khớp, bệnh gút, …)

6. TRIỆU CHỨNG
LÂM SÀNG
◦ Đau kiểu cơ học
◦ Cứng khớp buổi sáng < 30 phút
◦ Vận động khớp nghe lục khục
◦ Biến dạng khớp
◦ Hiện tƣơng “kẹt khớp”
◦ Tràn dịch khớp
◦ Có thể gặp sƣng nóng đỏ đau tại khớp  viêm hoạt hóa

10. TRIỆU CHỨNG
CẬN LÂM SÀNG
◦ X quang: phân độ Kellgren Lawrence
• Giai đoạn 1: Gai xƣơng nhỏ hoặc nghi ngờ có gai xƣơng
• Giai đoạn 2: Mọc gai xƣơng rõ
• Giai đoạn 3: Hẹp khe khớp vừa
• Giai đoạn 4: Hẹp khe khớp nhiều kèm xơ xƣơng dƣới sụn

14. TRIỆU CHỨNG
CẬN LÂM SÀNG
◦ Siêu âm: đánh giá tình trạng hẹp khe khớp, gai xƣơng, tràn dịch
khớp, đo độ dày sụn khớp, màng hoạt dịch khớp, phát hiện các
mảnh sụn thoái hóa bong vào trong ổ khớp.
◦ MRI: phát hiện đƣợc các tổn thƣơng sụn khớp, dây chằng,
màng hoạt dịch
◦ Nội soi khớp: quan sát trực tiếp các tổn thƣơng thoái hoá của
sụn khớp, kết hợp sinh thiết màng hoạt dịch giúp chẩn đoán
phân biệt với các bệnh lý khớp khác

15. TRIỆU CHỨNG
CẬN LÂM SÀNG
◦ Dịch khớp: tế bào dịch khớp <2000 tế bào/ mm3 (N < 30%)
◦ Tốc độ lắng máu bình thƣờng.
◦ CRP bình thƣờng
◦ CRP và tốc độ máu lắng tăng nếu khớp đang trong tình trạng
viêm hoạt hóa

16. CHẨN ĐOÁN
CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH (ACR 1991)
1. - Có gai xƣơng ở rìa khớp (trên X quang)
2. - Dịch khớp là dịch thoái hoá
3. - Tuổi trên 38
4. - Cứng khớp dƣới 30 phút
5. - Có dấu hiệu lục khục khi cử động khớp
Chẩn đoán xác định khi có yếu tố 1,2,3,4 hoặc 1,2,5 hoặc 1,4,5

17. CHẨN ĐOÁN
CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
Viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp lupus
Viêm khớp vảy nến
Gút
…..

18. ĐIỀU TRỊ
NGUYÊN TẮC ĐIỀU TRỊ
◦ Giảm đau trong các đợt tiến triển.
◦ Phục hồi chức năng vận động của khớp, hạn chế và ngăn ngừa
biến dạng khớp.
◦ Tránh các tác dụng không mong muốn của thuốc, lƣu ý tƣơng
tác thuốc và các bệnh kết hợp ở ngƣời cao tuổi.
◦ Nâng cao chất lƣợng cuộc sống cho ngƣời bệnh.

19. ĐIỀU TRỊ
ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
oCác phƣơng pháp không dùng thuốc:
• Vật lý trị liệu: tập vận động, chƣờm nóng/ lạnh,…
• Hạn chế vận động: ngồi xổm, lên xuống dốc,…
• Mang đai gối
• Giƣ̃ cân nặng hợp lý
oThuốc:
• Thuốc điều trị triệu chứng tác dụng nhanh
• Thuốc tác dụng chậm (SYSADOA)
oMột số phƣơng pháp mới

26. ĐIỀU TRỊ
THUỐC ĐIỀU TRỊ TRIỆU CHỨNG TÁC DỤNG NHANH
Mục đích: giảm đau
oParacetamol: 1-2g/ ngày, uống
oNSAID: Tiêm, uống, bôi, dán tại chỗ
• Diclofenac, Meloxicam, Ibuprofen, Celecoxib, Etoricoxib,…
oCorticoid: Tiêm nội khớp, hạn chế sƣ̉ dụng đƣờng toàn thân
• Hydrocortison: 2-3 lần/ đợt, 5-7 ngày/ lần tiêm
• Methylprednisolon, Betamethason: 1 lần/ đợt, 6-8 tuần/ lần tiêm
• Không quá 3 đợt/ năm
Lưu ý các chống chỉ định và tác dụng phụ của thuốc

27. ĐIỀU TRỊ
THUỐC ĐIỀU TRỊ TRIỆU CHỨNG TÁC DỤNG CHẬM
(SYSADOA – SYmptomatic Slow Acting Drugs for OsteoArthritis)
oGlucosamin sulfate crystallized
oChodroitin sulfate
oDiacerein
oHyaluronic acid

28. ĐIỀU TRỊ
MỘT SỐ PHƢƠNG PHÁP MỚI
Tiêm nội khớp:
oHuyết tƣơng giàu tiểu cầu tƣ̣ thân
oTế bào gốc tƣ̀ mô mỡ tƣ̣ thân
oTế bào gốc tƣ̀ tủy xƣơng tƣ̣ thân

29. ĐIỀU TRỊ
ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
◦ Nội soi khớp:
• Cắt lọc, bào, rửa khớp
• Khoan kích thích tạo xƣơng (microfrature)
• Cấy ghép tế bào sụn
◦ Phẫu thuật thay khớp nhân tạo: đƣợc chỉ định ở các thể nặng
tiến triển, có giảm nhiều chức năng vận động

30. PHÒNG NGỪA
◦ Chống béo phì
◦ Có chế độ vận động thể dục thể thao hợp lý, bảo vệ khớp tránh
quá tải
◦ Phát hiện, điều trị chỉnh hình sớm các dị tật khớp (lệch trục
khớp, khớp gối vẹo trong, vẹo ngoài..)

31. Trân
trọng
cảm
ơn