Technik.weterynarii 5

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Waldemar Sucherski
Przestrzeganie przepisów zootechniczno-weterynaryjnych,
bezpieczeństwa Ŝywności oraz ochrony środowiska
322[14].Z1.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr inŜ. Ewa Marciniak Kulka
mgr inŜ. Jadwiga Kuszerska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inŜ. Waldemar Sucherskia
Konsultacja:
mgr inŜ. Andrzej Kacperczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej
322[14].Z1.01 ,,Przestrzeganie przepisów zootechniczno-weterynaryjnych, bezpieczeństwa
Ŝywności oraz ochrony środowiska”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik weterynarii.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Przepisy o ochronie środowiska 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Przepisy regulujące produkcję rolną 12
4.3. Przepisy stosowane przez słuŜby weterynaryjne i sanitarne 28
5. Sprawdzian osiągnięć 34
6. Literatura 38

3
1. WPROWADZENIE
W poradniku znajdziesz:
−−−− wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
−−−− cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
−−−− materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
−−−− zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,
−−−− ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
−−−− sprawdzian postępów,
−−−− sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
−−−− literaturę.
Schemat układu jednostek modułowych
322[14].Z1
Organizacja produkcji
zwierzęcej
322[14].Z1.01
Przestrzeganie przepisów zootechniczno-
weterynaryjnych, bezpieczeństwa Ŝywności oraz
ochrony środowiska
322[14].Z1.04
Planowanie produkcji zwierzęcej
322[14].Z1.03
Projektowanie
i organizowanie
Ŝywienia zwierząt
322[14].Z1.02
Określanie kierunków
uŜytkowania zwierząt

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− korzystać z róŜnych źródeł informacji,
− analizować informacje i wnioskować na ich podstawie,
− posługiwać się podstawowymi programami komputerowymi i siecią Internet,
− wykorzystywać wiedzę i umiejętności zawarte w jednostkach modułowych
zrealizowanych wcześniej,
− wykorzystywać kontekstowo wiedzę biologiczną,
− zachowywać zasady bhp, ochrony przeciwpoŜarowej,
− oceniać przestrzeganie zasad ochrony środowiska,
− prezentować swoje prace i osiągnięcia,
− oceniać skutki błędnych decyzji technologicznych,
− podejmować decyzje.

5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− dokonać analizy podstawowych aktów prawnych dotyczących ochrony środowiska,
− uzasadnić konieczność ochrony środowiska,
− rozpoznać i przeciwdziałać zagroŜeniom środowiska związanym z produkcją roślinną,
− rozpoznać i przeciwdziałać zagroŜeniom środowiska związanym z produkcją zwierzęcą,
− zastosować bezpieczne dla środowiska metody zapobiegania i zwalczania chorób,
szkodników oraz chwastów roślin uprawnych,
− przechować produkty roślinne zgodnie ze standardami jakościowymi oraz przepisami
dotyczącymi bezpieczeństwa Ŝywnościowego,
− zastosować kryteria rolnictwa ekologicznego w zakresie chowu zwierząt gospodarskich,
− wyprodukować i przechować produkty pochodzenia zwierzęcego zgodnie ze standardami
jakościowymi oraz przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa Ŝywnościowego,
− dokonać oceny gospodarstwa na podstawie wymagań kryteriów rolnictwa ekologicznego,
− określić zasady kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym,
− wyjaśnić zasady monitorowania zawartości substancji niedozwolonych lub przekroczenia
dopuszczalnego, maksymalnego poziomu pozostałości chemicznych, biologicznych
i produktów leczniczych w produktach pochodzenia zwierzęcego,
− pobrać próbki produktów pochodzenia zwierzęcego do badań monitoringowych,
− wyjaśnić zasady monitorowania zawartości substancji niedozwolonych w wodzie
i środkach przeznaczonych do spoŜycia przez zwierzęta,
− dokonać analizy podstawowych przepisów prawa dotyczących ochrony zwierząt,
rejestracji i znakowania zwierząt oraz ich transportu,
− przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt, zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt,
badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej,
− wyjaśnić kompetencje Inspekcji Weterynaryjnej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej
w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego Ŝywności,
− określić sposoby oczyszczania ścieków,
− wyjaśnić sposoby zabezpieczania i utylizacji odpadów weterynaryjnych, rzeźnych, SRM,
zwłok zwierzęcych.

6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Przepisy o ochronie środowiska
4.1.1. Materiał nauczania
Ochrona środowiska
Ochrona środowiska we współczesnym świecie jest bardzo waŜnym problemem. Coraz
więcej osób widzi potrzebę szczególnej troski o swoje środowisko. Problem ten jest równieŜ
bardzo widoczny w polityce wysoko rozwiniętych państw, które widząc zgubny wpływ
przemian cywilizacyjnych starają się zapobiegać negatywnym skutkom cywilizacyjnym.
Konieczność ochrony środowiska jest szczególnie widoczna po przystąpieniu Polski do Unii
Europejskiej, poniewaŜ sprawa ochrony środowiska jest sprawą priorytetową w polityce
integrującej się Europy. Obowiązek ochrony środowiska reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia
2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz.627 z późniejszymi zmianami).
Ustawa ta określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów,
z uwzględnieniem wymagań zrównowaŜonego rozwoju, a w szczególności:
− zasady ustalania:
a) warunków ochrony zasobów środowiska,
b) warunków wprowadzania substancji lub energii do środowiska,
− kosztów korzystania ze środowiska,
− udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie,
− udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska,
− obowiązki organów administracji,
− odpowiedzialność i sankcje.
Działalność ludzi, głównie gospodarcza powoduje większe lub mniejsze uciąŜliwości dla
środowiska, jego zagroŜenia i zanieczyszczenia. UciąŜliwościami dla środowiska są zjawiska
fizyczne lub stany utrudniające Ŝycie albo dokuczliwe dla otaczającego środowiska, zwłaszcza
hałas, wibracje, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie odpadami itp. Wymienione
zjawiska lub stany kwalifikuje się jako uciąŜliwości szkodliwe dla środowiska, jeŜeli
występują w natęŜeniu utrudniającym Ŝycie, takŜe jeŜeli są dokuczliwe w stopniu
powodującym zagroŜenie zdrowia ludzi, uszkodzenie lub zniszczenie środowiska. Obowiązek
eliminowania lub ograniczania uciąŜliwości obciąŜa jednostki organizacyjne i osoby fizyczne
prowadzące działalność gospodarczą. Zobowiązane są one stosować technologie i rozwiązania
techniczne stwarzające jak najmniejsze uciąŜliwości dla środowiska oraz stosować urządzenia
ochronne. Zanieczyszczenie środowiska to wprowadzenie do środowiska (powietrza, wody,
ziemi) substancji stałych, ciekłych lub gazowych albo energii w takich ilościach lub w takim
składzie, Ŝe moŜe to ujemnie wpłynąć na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę Ŝywą, glebę,
wodę lub spowodować inne zmiany w środowisku, w tym równieŜ kulturowym. Niekiedy
przez zanieczyszczenie rozumie się przekraczanie konwencjonalnych norm stanu środowiska
lub dopuszczalnych wskaźników emisji zanieczyszczeń. Do najgroźniejszych rodzajów
zanieczyszczeń naleŜą: dwutlenek węgla (C02), tlenek węgla (CO), dwutlenek siarki (S02),
dwutlenek azotu (N02), fosfor (P), rtęć (Hg), ołów (Pb), ropa naftowa, DDT i inne pestycydy,
promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące i jonizujące. Niekiedy uŜywa się zwrotu
zanieczyszczenie środowiska hałasem.
ZagroŜenia dla środowiska związane są z uciąŜliwościami i zanieczyszczeniem
środowiska. ZagroŜenie spowodowane gwałtownym zdarzeniem nie będącym klęską
Ŝywiołową, które moŜe wywołać znaczne zniszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu

7
stwarzające powszechne niebezpieczeństwo dla ludzi i środowiska nazywamy
nadzwyczajnym zagroŜeniem środowiska. Nadzwyczajne zagroŜenie moŜe być następstwem
np. pęknięcia rurociągu lub zbiornika i wylewu ropy naftowej na powierzchnię ziemi lub wód,
awarii w zakładzie produkcyjnym i wydostania się do powietrza znacznej ilości substancji
niebezpiecznych, katastrofy cysterny przewoŜącej materiały niebezpieczne oraz skaŜenia
terenu. W razie nadzwyczajnego zagroŜenia środowiska działania zmierzające do usunięcia
zagroŜenia i jego skutków podejmują terenowe organy administracji rządowej albo Minister
Środowiska jeśli zagroŜenie przekracza granice jednego województwa lub moŜe spowodować
szczególnie powaŜne skutki dla ludzi lub środowiska. Organ podejmujący działania moŜe
określić obowiązki jednostek organizacyjnych takich jak:. przedsiębiorstwa, straŜ poŜarna,
słuŜby ratownictwa chemicznego i inne. MoŜe takŜe wprowadzić obowiązek świadczeń
osobistych i rzeczowych np. obowiązek wykonywania prac ratowniczych, dostarczania
środków transportowych oraz innych środków technicznych dla celów zorganizowanej akcji
społecznej na rzecz nadzwyczajnie zagroŜonego środowiska.
Oczyszczanie ścieków
Rodzaje ścieków
Ścieki to wody zuŜyte w wyniku działalności Ŝyciowej i gospodarczej człowieka oraz
wody opadowe pochodzące z opadu deszczu i topnienia śniegu. Odbiornikiem ścieków mogą
być wody powierzchniowe płynące i stojące, a takŜe gleba. Ścieki dzieli się na:
− ścieki bytowo-gospodarcze pochodzące z gospodarstw domowych i małych zakładów
rzemieślniczo-usługowych. Zalicza się tutaj między innymi ścieki z restauracji, hoteli,
szkół itp.
− ścieki przemysłowe są to ścieki powstające w trakcie licznych procesów w zakładach
przemysłowych. Ścieki przemysłowe dzieli się na ścieki podatne na rozkład biologiczny
(np. ścieki pochodzące z przemysłu rolno-spoŜywczego) oraz na ścieki nie podatne na
rozkład biologiczny, wobec których naleŜy zastosować oczyszczanie chemiczne.
− ścieki opadowe są to wody opadowe spływające i zbierane z powierzchni zabudowanych
lub nieprzepuszczalnych. NaleŜy pamiętać, Ŝe nie wszystkie wody opadowe wymagają
oczyszczenia, w zaleŜności od wykorzystania powierzchni, na którą spada deszcz
i wymagań wód powierzchniowych, do których wody opadowe będą odprowadzane,
wyróŜnia się:
− wody opadowe wymagające oczyszczenia.
− wody opadowe nie wymagające oczyszczenia.
Pisząc o rodzajach ścieków naleŜy wspomnieć równieŜ o wodach infiltracyjnych, czyli
wodach gruntowych przenikających do kanalizacji na skutek nieszczelności kanałów,
niedozwolone odprowadzanie wody przez wadliwe przyłącza oraz dopływające do kanału
ściekowego wody powierzchniowe.
Metody oczyszczania ścieków
− oczyszczanie mechaniczne stosowane najczęściej jako pierwszy etap oczyszczania
ścieków. Wykorzystuje się tutaj procesy: cedzenia, rozdrabniania, sedymentacji i flotacji.
W tym celu wykorzystuje się urządzenia takie jak: kraty, sita, rozdrabniarki, piaskowniki,
osadniki i odtłuszczacze. Efektem tego sposobu oczyszczania jest usunięcie ze ścieków
zanieczyszczeń unoszonych i wleczonych, takich jak: papier, resztki Ŝywności, piasku
i innych zanieczyszczeń mineralnych, zawiesin łatwo opadających oraz tłuszczów
i olejów.
− oczyszczanie biologiczne zazwyczaj przyjmowane jako drugi (po oczyszczaniu
mechanicznym) etap oczyszczania ścieków. Polega na wykorzystaniu odpowiednich
mikroorganizmów, które w wyniku działalności Ŝyciowej rozkładają zawarte w ściekach

8
zanieczyszczenia: białka, tłuszcze, węglowodany. Procesy oczyszczania mogą zachodzić
w środowisku tlenowym lub beztlenowym.
Rys. 1. Schemat oczyszczalni ścieków [36]
Procesy biologicznego oczyszczania ścieków mogą zachodzić:
1. W warunkach sztucznych:
− złoŜa biologiczne są to urządzenia do tlenowego rozkładu biochemicznego
zanieczyszczeń organicznych. Oczyszczanie odbywa się na złoŜach z błoną
biologiczną, składającą się z mikroorganizmów roślinnych i zwierzęcych, głównie
bakterii.
− komory z osadem czynnym są to zbiorniki, w których w wyniku mieszania i
natleniania ścieków zanieczyszczenia rozkładane są przez mikroorganizmy tlenowe.
− komory fermentacyjne są to zbiorniki, w których rozkład zanieczyszczeń organicznych
odbywa się w warunkach beztlenowych.
2. W warunkach półnaturalnych, oczyszczanie ścieków polega na odpowiednim
przystosowaniu technicznym naturalnego środowiska gruntowego lub wodnego do
oczyszczania.
3. W środowisku gruntowym:
a) bez rolniczego wykorzystania ścieków:
− studnie chłonne,
− drenaŜ rozsączający,
− filtry gruntowe.
b) z rolniczym wykorzystaniem ścieków:
− pola nawadniane,
− pola irygowane.
W środowisku wodnym stawy ściekowe są to odpowiednio przystosowane naturalne
stawy lub teŜ sztucznie budowane zbiorniki. Wśród nich wyróŜnia się:
− stawy beztlenowe,
− stawy tlenowe,
− stawy fakultatywne.
Oczyszczanie ścieków w środowisku naturalnym i półnaturalnym moŜna stosować wobec
ścieków bytowo-gospodarczych oraz ścieków z przemysłu rolno-spoŜywczego, po uprzednim
oczyszczeniu mechanicznym i zastosowaniu osadnika. Oczyszczanie fizykochemiczne polega
na zastosowaniu odpowiednich preparatów chemicznych ułatwiających przebieg procesów
koagulacji, wytrącania, utleniania, redukcji zawartych w ściekach zanieczyszczeń oraz
wykorzystaniu procesów wymiany jonowej i odwróconej osmozy. Metodę tę moŜna stosować
np. do usuwania fosforu lub dezynfekcji ścieków za pomocą chloru. Wykorzystywane są tutaj

9
urządzenia: do przygotowania i przechowywania roztworów reagentów, pompy dozujące,
komory wolnego i szybkiego mieszania itp. Uzdatnianie ścieków oczyszczonych jest to zespół
procesów, których rolą jest przekształcenie oczyszczonych ścieków w wodę do picia. Zabiegi
takie są konieczne, poniewaŜ wody wypływające z oczyszczalni są w znacznym stopniu
oczyszczone lecz nie odpowiadają normom wody do picia. Zagadnienia związane
z oczyszczaniem ścieków reguluje Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku z późn. zm. Prawo
wodne ( Dz. U. Nr 115 z 2001 r. poz. 1229).
Zabezpieczenie odpadów zwierzęcych i ich utylizacja
Dokumentem regulującym problem odpadów zwierzęcych jest Rozporządzenie (WE)
Nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiające
przepisy sanitarne dotyczące produktów pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do
spoŜycia przez ludzi. Jednocześnie dokument ten stwierdza, .Ŝe produkty te powinny być
przetwarzane w uprawnionych zakładach utylizacyjnych. Rozporządzenie klasyfikuje uboczne
produkty pochodzenia zwierzęcego na trzy kategorie (kategorie 1, 2 i 3), które róŜnią się
stopniem stwarzanego zagroŜenia sanitarnego i epizootycznego. Według tej klasyfikacji
wyróŜnia się takŜe procedury postępowania z ubocznymi produktami pochodzenia
zwierzęcego oraz dostępne względem tych produktów metody przetwarzania,
a w szczególności:
1) ustanawia wymogi techniczne i organizacyjne dla zakładów utylizacyjnych (kategorii
1, 2 i 3), przerabiających uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego,
2) ustanawia wymogi techniczne i organizacyjne dla zakładów pośrednich (kategorii 1, 2
i 3), spalarni i współspalarni oraz określa warunki zbierania, transportu i przechowywania
ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego,
3) ustanawia wymogi techniczne i organizacyjne dla zakładów zajmujących się
wykorzystaniem ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego np. zakładów
produkujących karmę dla zwierząt domowych,
4) określa zasady dotyczące eksportu i importu ubocznych produktów pochodzenia
zwierzęcego oraz listę państw trzecich, z których mogą być one przywoŜone,
5) określa zasady dotyczące handlu (obrotu na obszarze UE) ubocznymi produktami
pochodzenia zwierzęcego.
W Polsce przepisy te obowiązują od chwili przystąpienia naszego kraju do struktur Unii
Europejskiej, czyli od 1 maja 2004 roku. Największe problemy w zakresie gospodarowania
odpadami w przedsiębiorstwach przemysłu spoŜywczego dotyczą branŜy mięsnej
i drobiarskiej oraz ściśle z nimi związanej branŜy utylizacyjnej. Ilość odpadów szacuje się w
tych branŜach na około 700 tys. ton, z czego odpady szczególnego ryzyka stanowią 45 tys.
ton, odpady wysokiego ryzyka 60 tys. ton, a odpady niskiego ryzyka 565 tys. ton. W UE
przemysł utylizacyjny musiał podporządkować swoją działalność ochronie zdrowia
publicznego. W związku z występowaniem BSE (gąbczaste zwyrodnienie mózgu) został
wydany zakaz stosowania do produkcji mączek mięsno-kostnych produktów ubocznych
z uboju przeŜuwaczy oraz ich zwłok. Produkty uboczne uboju zostały podzielone na trzy
kategorie:
− odpady niskiego ryzyka (LRM), które nie stanowią zagroŜenia dla ludzi i zwierząt, czyli
odpady z ryb, produkty uboczne uboju pochodzące od zwierząt rzeźnych uznanych za
zdatne do spoŜycia,
− odpady wysokiego ryzyka (HRM), które nie są przeznaczane do Ŝywienia zwierząt, ale po
przetworzeniu mogą być wykorzystane jako nawóz, materiał opałowy, surowiec do
produkcji biogazu, czyli głównie padłe zwierzęta oraz produkty uboczne uboju zwierząt
i ryb u których stwierdzono choroby niebezpieczne dla ludzi,

10
− odpady szczególnego ryzyka (SRM), które podlegają wyłącznie spaleniu w wysokich
temperaturach, a ich utylizacją zajmują się wydzielone zakłady. Są to padłe owce i bydło
oraz uboczne produkty uboju przeŜuwaczy.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak uzasadnisz formalną konieczność ochrony środowiska?
2. Jakie akty prawne zastosujesz z zakresu ochrony środowiska?
3. Jakie stosuje się metody oczyszczania ścieków?
4. Jaki akt prawny reguluje problem oczyszczania ścieków?
5. Jaki akt prawny reguluje problem zabezpieczenia odpadów zwierzęcych?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oceń wybraną technologię produkcji zwierzęcej pod względem zastosowania przepisów
dotyczących ochrony środowiska.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić informacje dotyczące odpowiednich aktów prawnych,
2) dokonać analizy tych aktów prawnych,
3) opracować schemat technologiczny dla wybranej technologii produkcji zwierzęcej,
4) wskazać istotne elementy zachowania formalnych zasad ochrony środowiska w tej
technologii,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
− komputer z dostępem do sieci Internet,
− papier i przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Oceń, które elementy w technologii produkcji roślinnej są szczególnie istotne ze względu
na zachowanie formalnych zasad ochrony środowiska.
1) odszukać informacje w aktach prawnych,
2) dokonać analizy aktów prawnych,
3) opracować listę szczególnie istotnych dla ochrony środowiska elementów w technologii
produkcji roślinnej,
4) zaprezentować wyniki swojego opracowania.
− papier i przybory do pisania,
− tekst z poradnika.

11
Ćwiczenie 3
Oceń, które ścieki z gospodarstwa rolniczego są najbardziej uciąŜliwe dla środowiska
naturalnego i wskaŜ jak z nimi postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami.
1) zgromadzić informacje z odpowiednich aktów prawnych,
3) opracować listę ścieków uciąŜliwych dla środowiska występujących w gospodarstwie,
4) określić kolejne kroki postępowania z wskazanymi na liście ściekami zgodnie
z obowiązującymi przepisami,
5) przedstawić wyniki swojej pracy.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
Tak Nie
1) dokonać analizy podstawowych aktów prawnych dotyczących
ochrony środowiska?
2) uzasadnić konieczność ochrony środowiska?
3) rozpoznać i przeciwdziałać zagroŜeniom środowiska związanym
z produkcją zwierzęcą?
4) określić sposoby oczyszczania ścieków?
5) wyjaśnić sposoby zabezpieczenia i utylizacji odpadów
weterynaryjnych, rzeźnych, SRM, zwłok zwierzęcych?

12
4.2. Przepisy regulujące produkcję rolną
Dokumentem regulującym zagadnienia związane z ochroną roślin jest Ustawa z dnia
18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin ( Dz. U. Nr 11, poz. 94 z 2004 r.).
Ustawa reguluje problemy:
1) ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi,
2) dopuszczania środków ochrony roślin do obrotu oraz substancji aktywnej do stosowania
w środkach ochrony roślin,
3) zapobiegania zagroŜeniom dla zdrowia człowieka, zwierząt oraz dla środowiska, które
mogą powstać w wyniku obrotu i stosowania środków ochrony roślin,
4) organizacji Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Zwalczanie chorób, szkodników i chwastów
Rolnictwo ekologiczne akceptuje następujące metody zapobiegania zbyt duŜym stratom
powodowanym przez szkodniki, choroby i chwasty stosując:
1) odpowiednio dobrane gatunki i odmiany roślin uprawnych (o wysokiej dynamice wzrostu
i dobrze zacieniające glebę),
2) właściwą gospodarkę płodozmianową,
3) sąsiedztwo roślin,
4) zrównowaŜony program nawozowy,
5) kompostowanie materiałów organicznych,
6) czyszczenie materiału siewnego,
7) uprawę mechaniczną,
8) stosowanie pułapek, barier, światła i dźwięku,
9) ochronę naturalnych wrogów szkodników roślin uprawnych przez stworzenie im
korzystnych warunków bytowania ( np. Ŝywopłoty, miejsca gniazdowania, strefy
buforowe, zachowanie naturalnej roślinności),
10) wprowadzenie organizmów poŜytecznych,
11) ściółkowanie i przykaszanie,
12) wypasanie,
13) odchwaszczanie płomieniowe,
14) stosowanie preparatów biodynamicznych.
Wymagania stawiane ochronie roślin pod względem ochrony środowiska
Podstawą produkcji rolniczej jest uprawa roślin. W korzystaniu z plonów konkurowała
z człowiekiem od zawsze duŜa rzesza organizmów zwanych fitofagami czyli roślinoŜercami.
Zostało więc wprowadzone pojęcie „szkodnik”, który oznacza organizm konkurujący
i czyniący uprawom roślin szkody i straty w plonie. Globalnie szkodniki niszczą od 30–50 %
plonów. Ochrona roślin to nie tylko zwalczanie szkodników, ale takŜe patogenów roślin
i chwastów, których destrukcyjny wpływ na rośliny jest często bardziej podstępny. Szacuje
się, Ŝe choroby np. wirusowe powodują globalne straty w plonach od 50–80%.
Metody ochrony roślin
Jedną z pierwszych metod ochrony roślin była metoda mechanicznego, czyli ręcznego
niszczenia szkodników i ich stadiów zimujących. Bardzo wcześnie zaczęto wykorzystywać
równieŜ proste metody biologiczne. Jednak w miarę powiększania się areałów metody te stały
się niewystarczające. Poza metodą mechaniczną i biologiczną wyodrębniły się metody
fizyczne, agrotechniczne i genetyczne. Od połowy lat trzydziestych ubiegłego wieku nastąpił

13
rozwój metod chemicznych, a otwarciem „nowej ery” w produkcji chemicznych pestycydów
do ochrony roślin przed szkodnikami owadzimi i innymi agrofagami, była synteza DDT
(dichlorodifenylotrichloroetan). W Polsce uŜywano nazwy uŜytkowej azotoks. Zastosowanie
DDT było wydarzeniem przełomowym w walce człowieka z owadami, gdyŜ środek tez
zwalczał je bardzo skutecznie, a jednocześnie odznaczał się stosunkowo małą toksycznością
w stosunku do ludzi. Sukcesy w uśmiercaniu komarów malarycznych i innych owadów
spopularyzowały tę metodę do tego stopnia, Ŝe zabiegi chemiczne stały się powszechne.
Spowodowało to negatywne skutki dla środowiska. Negatywne skutki chemizacji to: wzrost
ilości odpornych patogenów, owadów i chwastów, zaburzenia równowagi ekosystemów
wskutek zniszczenia organizmów poŜytecznych, zanieczyszczenie środowiska akumulującymi
się truciznami. Wprowadzono urzędowy zakaz uŜywania chlorowanych węglowodorów:
Zabezpieczenie środowiska naturalnego przed emisją chemicznych środków ochrony
roślin wymaga kilku podstawowych działań. Pierwsze z nich to racjonalizacja stosowania
środków ochrony roślin zarówno pod względem ich ilości jak i rodzaju z uwzględnieniem
lokalnych warunków agroklimatycznych i geologicznych. Drugie to maksymalne szybkie
rozładowanie mogilników, odkaŜenie gleby wokół nich oraz likwidacja wszystkich miejsc
składowania odpadów pestycydowych. Trzecie, to zapobieganie zdarzeniom incydentalnym
poprzez odpowiednie szkolenia przewoźników środków ochrony roślin, handlowców
i uŜytkowników.
Jednym z zasadniczych elementów ograniczających niebezpieczeństwa związane
z ochroną roślin jest przestrzeganie Zasad Dobrej Praktyki Ochrony Roślin. Kodeks Dobrej
Praktyki Rolniczej przedstawia ogólne zalecenia dla gospodarstw o danym kierunku produkcji
oraz waŜniejsze wymagania, do których rolnik musi, bądź powinien dostosować swoje
gospodarstwo zgodnie z regulacjami prawnymi dostosowanymi do obowiązujących w UE.
Zwykła dobra praktyka rolnicza oznacza takie standardy gospodarowania, których racjonalnie
postępujący rolnik przestrzegałby w danym kraju. Standardy te dotyczą przede wszystkim
wymogów związanych z racjonalną gospodarką nawozami, ochroną wód i gleb, zachowaniem
cennych siedlisk i gatunków występujących na obszarach rolnych, ochroną walorów
krajobrazu. Zwykłej dobrej praktyce rolniczej nadano istotne znaczenie, gdyŜ jej
przestrzeganie jest warunkiem uzyskania wsparcia finansowego wynikającego z niektórych
instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej.
Zasady Dobrej Praktyki Rolniczej w produkcji roślinnej
Stosowanie i przechowywanie nawozów
Nawozy naleŜy stosować i przechowywać w sposób bezpieczny dla środowiska oraz bez
szkody dla zdrowia ludzi i zwierząt. Nawozy mineralne przechowujemy w oryginalnych
opakowaniach, w zamkniętych magazynach lub przynajmniej pod dachem. Dopuszcza się
składowanie tych nawozów w pryzmach na nieprzepuszczalnym podłoŜu, pod przykryciem
z materiału wodoszczelnego. Wysokość stosu opakowań nawozów zawierających saletrę
amonową i nawozy saletrzane nie moŜe przekraczać 4 worków. Rolnik zobowiązany jest do
przechowywania nawozów naturalnych w następujący sposób:
− nawozy naturalne w postaci stałej (obornik) powinny być gromadzone, fermentowane
i przechowywane w pomieszczeniach inwentarskich lub na nieprzepuszczalnych płytach
gnojowych ze ścianami bocznymi posiadających instalację odprowadzającą wyciek do
szczelnych zbiorników.
− nawozy naturalne w postaci płynnej (gnojówka, gnojowica) naleŜy przechowywać
wyłącznie w szczelnych zbiornikach. Pojemność wymagana dla urządzeń do
przechowywania nawozów naturalnych powinna umoŜliwić 4-miesięczny okres ich

14
składowania, a na obszarach szczególnie naraŜonych pojemność ta powinna wystarczyć
na okres 6 m-cy.
Nie naleŜy stosować:
− nawozów naturalnych w postaci płynnej na glebach bez okrywy roślinnej, połoŜonych na
stokach o nachyleniu większym niŜ 10%,
− nawozów naturalnych w postaci płynnej pogłównie na rośliny przeznaczone do
bezpośredniego spoŜycia przez ludzi.
Nawozy naturalne naleŜy stosować pod rośliny o długim okresie wegetacji, które dobrze
wykorzystują zawarte w nich składniki pokarmowe, a w szczególności azot. Nawozy
naturalne w postaci stałej i płynnej oraz nawozy organiczne mogą być stosowane na pola tylko
w okresie od 1 marca do 30 listopada. Roczna dawka nawozu naturalnego nie moŜe zawierać
więcej niŜ 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha uŜytków rolnych. Nawozy te powinny
być przykryte lub wymieszane z glebą za pomącą narzędzi uprawowych nie później niŜ
następnego dnia po ich zastosowaniu. Nawozów naturalnych nie moŜna stosować
w odległości mniejszej niŜ 20 m od stref ochronnych źródeł i ujęć wody, brzegów zbiorników.
Stosowanie środków ochrony roślin
Rolnik moŜe stosować w swoim gospodarstwie tylko i wyłącznie te środki ochrony roślin
oraz materiał siewny, zawierający środki ochrony roślin, które są dopuszczone do obrotu
i stosowania przepisami o ochronie roślin uprawnych lub o rolnictwie ekologicznym. Zabieg
ochrony roślin moŜe być wykonany tylko przez osoby przeszkolone i posiadające dokument
potwierdzający ukończenie szkolenia. Środki ochrony roślin mogą być stosowane przy
pomocy aparatury, która spełnia wszystkie wymogi bezpiecznego wykonania zabiegu.
Stosowane opryskiwacze muszą być badane pod kątem sprawności technicznej przynajmniej
co 3 lata, w przypadku wykonywania zabiegu środkami ochrony roślin sprzętem naziemnym
naleŜy zachować odległość co najmniej 20 m od wód powierzchniowych oraz od granicy
wewnętrznego terenu ochrony strefy pośredniej ujęć wody. Środki ochrony roślin naleŜy
stosować na obszarze oddalonym co najmniej 5 m od drogi publicznej i co najmniej 20 m od
budynków mieszkalnych i zabudowań inwentarskich, pasiek, upraw zielarskich, ogrodów
działkowych, rezerwatów przyrody. Rolnik zobowiązany jest do przestrzegania okresów
karencji i prewencji przy stosowaniu środków ochrony roślin. Nie wolno wykonywać oprysku
przy niesprzyjających warunkach pogody, zwłaszcza przy wietrze powyŜej 3m/s, w gorące
i bezwietrzne dni oraz przed spodziewanym deszczem. Przestrzegać procedur postępowania
z resztkami cieczy uŜytkowej, opakowaniami po preparatach i bezuŜytecznymi środkami
ochrony roślin Środki ochrony roślin naleŜy przechowywać w bezpiecznym miejscu,
niedostępnym dla osób trzecich. Rolnik jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji zabiegów
wykonywanych przy uŜyciu środków ochrony roślin.
Istotnym zagadnieniem dla producentów roślin uprawnych jest stosowanie doboru odmian
charakteryzujących się plennością, wartością Ŝywieniową i paszową, przydatnością do uprawy
w poszczególnych warunkach klimatycznych i glebowych, odpornością na choroby i wiele
innych.
Zmianowanie
Optymalny płodozmian powinien obejmować od 3-4 gatunków na glebach lekkich i 4-5
gatunków na glebach cięŜkich. Płodozmian powinien być tak ułoŜony, aby moŜliwie
największa powierzchnia gruntów ornych znajdowała się pod okrywą roślinną w okresie
całego roku - sprzyja to realizacji podstawowych celów ekologicznych gospodarstwa, tzn.:
ochronie wód, gleb, powietrza i zachowaniu bioróŜnorodności (poplony na przeoranie).

15
Przygotowanie gleby
Utrzymanie odpowiedniej struktury poprzez staranną uprawę gleby i nawoŜenie,
zwłaszcza nawozami naturalnymi, ogranicza ubijanie gleby i powstawanie podeszwy płuŜnej.
Co 4 lata zaleca się stosowanie głęboszy na odpowiedniej dla określonej gleby głębokości.
Regulacja odczynu gleby i nawoŜenie
Warunkiem uzyskania wysokiej i dobrej jakości plonów roślin uprawnych jest
zapewnienie optymalnego dla danego gatunku odczynu gleby i dostarczenie roślinom
wszystkich składników pokarmowych w ilości odpowiedniej dla danego stadium
rozwojowego rośliny. Zawartość przyswajalnych form fosforu, potasu, magnezu w glebie oraz
odczyn gleby naleŜy badać przynajmniej co 4 lata.
Pobieranie próbek pasz
Pobieranie próbek pasz reguluje Rozporządzenie Ministra i Rozwoju Wsi z dnia 14
grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu pobierania próbek do badań
oraz postępowania z próbkami pobranymi w ramach urzędowej kontroli pasz (Dz. U. Nr 2
poz. 14 z dnia 8 stycznia 2007 r.).
Sposób pobieranie próbek pierwotnych
Próbki pierwotne, za które uwaŜa się próbki pobrane jednorazowo i losowo z jednego
miejsca określonej ilości paszy, jednolitej pod względem rodzaju i jakości oraz wytworzonej
według tej samej receptury, zwanej dalej "partią", pobiera się w sposób:
1) zapewniający uzyskanie próbek mających właściwości organoleptyczne
i fizykochemiczne charakterystyczne dla danej partii,
2) niepowodujący zanieczyszczenia partii, z której są pobierane,
3) dostosowany do postaci i rodzaju paszy oraz wielkości partii, z której są pobierane,
4) zapewniający moŜliwie taką samą masę próbek pobranych z danej partii,
Próbki pierwotne pobiera się przy uŜyciu:
1) szufelki o płaskim dnie i prostopadłych ściankach bocznych,
2) sondy z otwieranymi okienkami lub przegrodami, której wymiary są dostosowane do
charakterystyki partii i do rodzaju paszy,
3) mechanicznej sondy do pobierania próbek,
4) otwartej rurki, butelki albo próbnika, które słuŜą do pobierania próbek paszy w postaci
płynnej lub półpłynnej.
Próbki zbiorcze
Próbki zbiorcze, za które uwaŜa się próbki otrzymane w wyniku połączenia
i wymieszania próbek pierwotnych pobranych z jednej partii, i próbki zredukowane, za które
uwaŜa się reprezentatywne części próbek zbiorczych otrzymane w wyniku ich podziału, dzieli
się przy uŜyciu rozdzielaczy stoŜkowych lub wielokanałowych lub przyrządów dzielących na
ćwiartki (krzyŜaki). Ponadto, rozporządzenie to określa:
1) minimalną liczbę prób zbiorczych partii badania,
2) minimalną masę lub objętość próbki zbiorczej dla partii,
3) szczegółowe informacje zawarte na opakowaniu próbki końcowej.
Standardy jakościowe w produkcji zwierzęcej
Podstawowymi uwarunkowaniami zapewniającymi dostosowanie jakości i ilości
produkcji zwierzęcej w Polsce są elementy standardów technologicznych obowiązujące w UE.
Standardy jakościowe zapewniają następujące korzyści:
− pozwalają na trafny wybór parametrów dla rozwiązań technologicznych dla budynków
gospodarstw rolnych, zgodnie z wymaganiami dotyczącymi ochrony zwierząt
i dyrektywami UE,

16
− ułatwiają nadzór nad wdraŜaniem odpowiednich rozwiązań dla budynków gospodarstw
rolnych, dostosowanych do wymogów UE,
− wspomagają decyzje dotyczące przyjęcia działań inwestycyjnych podejmowanych przez
rolników specjalizujących się w chowie zwierząt zgodnie ze standardami UE,
− umoŜliwiają racjonalny wybór chowu proekologicznego i przyjaznego dla środowiska
naturalnego, zaleŜnego od warunków płynących z ograniczeń finansowych
i środowiskowych danego gospodarstwa czy regionu,
− stwarzają materiał szkoleniowy pomocny w rozpowszechnianiu rozwoju rolnictwa
i promocji nowych technologii.
Standardy jakościowe w produkcji zwierzęcej powinny dotyczyć identyfikacji podstaw
technologicznych dla gospodarstw rolnych np.: wymogów UE, polskich uwarunkowań
i ustawodawstwa. Identyfikacja podstaw formalnych i prawnych dotyczy pięciu gatunków
zwierząt, magazynów pasz i nawozów naturalnych. Identyfikacja wymogów dotyczy równieŜ
rozwiązań budynków, instalacji i projektowania. Istotnym elementem który powinny
uwzględniać standardy zwłaszcza w odniesieniu do podstawowych gatunków zwierząt takich
jak bydło, trzoda chlewna, drób, owce i konie są następujące działania:
− zdrowie i zachowanie się zwierząt,
− wymogi dotyczące projektowania elementów technologii i budynków,
− projektowanie budynków, w tym technologii, konstrukcji oraz instalacji,
− opracowanie poradnika przykładowych rozwiązań;
oraz zagadnienia dotyczące magazynowania pasz które składają się z działań:
− wymagania magazynowania pasz objętościowych i pasz treściwych,
− opracowanie wytycznych (w formie poradnika) w zakresie projektowania silosów łącznie
z technicznym wyposaŜeniem oraz przykładowymi rozwiązaniami.
Następny element dotyczy gnojowni, zbiorników na gnojowicę i gnojówkę składa się
z następujących działań:
− opracowanie wymagań w zakresie magazynowania nawozów naturalnych,
− opracowanie wytycznych w zakresie projektowania gnojowni i zbiorników na gnojówkę
i gnojowicę,
− opracowanie przykładowych rozwiązań zawierających standardowe projekty i zalecenia
lokalizacji gnojowni i zbiorników na nawozy naturalne.
Szansę powodzenia we wdroŜeniu standardów gwarantuje ich upowszechnianie. Jest ono
związane z systemowym podjęciem takich działań jak:
− opracowanie materiałów do prezentacji i szkoleń polskich specjalistów,
− upowszechnianie materiałów opracowanych standardów technologicznych.
Bezpieczeństwo Ŝywności pochodzenia zwierzęcego
Kwestie związane z jakością zdrowotną Ŝywności reguluje ustawa z 25 sierpnia 2006 r.
o bezpieczeństwie Ŝywności i Ŝywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225). Ustawa określa:
1) wymagania zdrowotne Ŝywności,
2) wymagania dotyczące przestrzegania zasad higieny:
a) Ŝywności,
b) materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością,
3) właściwość organów w zakresie przeprowadzania urzędowych kontroli Ŝywności,
4) wymagania dotyczące przeprowadzania urzędowych kontroli Ŝywności.
Podstawowym aktem prawa krajowego regulującym zagadnienia weterynaryjne z zakresu
bezpieczeństwa Ŝywności pochodzenia zwierzęcego jest ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r.
o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. Nr 17, poz. 127 z 2006 r. z późn. zm.).
Ustawa ta określa:

17
1) właściwość organów w zakresie higieny i kontroli produktów pochodzenia zwierzęcego,
określonych w przepisach wykonawczych:
− rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29
kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu
do Ŝywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 55),
zwanego dalej "rozporządzeniem nr 853/2004", oraz w przepisach Unii Europejskiej
wydanych w trybie tego rozporządzenia,
− rozporządzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29
kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące organizacji
urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego
przeznaczonych do spoŜycia przez ludzi (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 206),
zwanego dalej "rozporządzeniem nr 854/2004", oraz w przepisach Unii Europejskiej
wydanych w trybie tego rozporządzenia,
2) wymagania, jakie powinny spełniać produkty pochodzenia zwierzęcego wprowadzane na
rynek,
3) wymagania, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia
zwierzęcego i przez te produkty w zakresie nieuregulowanym w przepisach
rozporządzenia nr 853/2004 oraz w przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie tego
rozporządzenia,
4) sposób przeprowadzania urzędowych kontroli w zakresie nieuregulowanym w przepisach
rozporządzenia nr 854/2004 oraz w przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie tego
rozporządzenia z uwzględnieniem zasad, obowiązków i wymagań określonych
w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia
2002 r. ustanawiającym ogólne zasady i wymagania prawa Ŝywnościowego, powołującym
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa śywności oraz ustanawiającym procedury
w zakresie bezpieczeństwa Ŝywności (Dz. Urz. WE L 31 z 1.02.2002, str. 1; Dz. Urz.
UE). W Polsce ukazało się wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463), nazwane
"rozporządzeniem nr 178/2002". W wymienionym wydaniu specjalnym znajduje się
równieŜ rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29
kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spoŜywczych (Dz. Urz. UE L 139
z 30.04.2004, str. 1).
Ustawa określa równieŜ właściwość organów Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie
urzędowych kontroli produktów pochodzenia zwierzęcego, określonych w przepisach
rozporządzenia (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia
2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności
z prawem paszowym i Ŝywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt
i dobrostanu zwierząt (Dz. Urz. UE L 165 z 30.04.2004, str. 1), oraz w przepisach Unii
Europejskiej wydanych w trybie tego rozporządzenia, nieuregulowanym w przepisach
o warunkach zdrowotnych Ŝywności i Ŝywienia
Stosownie do przepisów ustawy system urzędowej kontroli Ŝywości pochodzenia
zwierzęcego w Polsce (podobnie jak w całej Unii Europejskiej) oparty jest na zasadzie
zapewnienia właściwej jakości zdrowotnej produktu na wszystkich etapach jego tworzenia –
„od pola do stołu”. Główna odpowiedzialność za jakość wyrobów spoczywa na producencie,
który zobowiązany jest do wdroŜenia wewnętrznych systemów kontroli. Ustawa stanowi, iŜ
podmioty prowadzące działalność w zakresie produkcji lub umieszczania na rynku produktów
pochodzenia zwierzęcego odpowiadają za bezpieczeństwo zdrowotne tych produktów oraz
spełnianie wymagań weterynaryjnych w zakresie prowadzonej działalności. Organy Inspekcji
Weterynaryjnej sprawują nadzór zewnętrzny w celu zapewnienia odpowiedniej jakości oraz są
odpowiedzialne za ochronę zdrowia konsumentów (system kontroli zewnętrznej).

18
Nieprzestrzeganie przepisów weterynaryjnych w zakresie bezpieczeństwa Ŝywności
i wymagań weterynaryjnych w produkcji moŜe skutkować sankcjami administracyjnymi
nałoŜonymi na dany podmiot w drodze decyzji administracyjnej organu Inspekcji
Weterynaryjnej, bądź teŜ sankcjami karnymi.
Kontrola i certyfikacja w rolnictwie ekologicznym
Rolnictwo ekologiczne określane równieŜ jako biologiczne, organiczne lub
biodynamiczne oznacza system gospodarowania o zrównowaŜonej produkcji roślinnej
i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa, oparty na środkach pochodzenia biologicznego
i mineralnego nieprzetworzonych technologicznie. Podstawową zasadą jest odrzucenie
w procesie produkcji Ŝywności środków chemii rolnej, weterynaryjnej i spoŜywczej. Jest to
system trwały, samowystarczalny i ekonomicznie bezpieczny.
Produkcja prowadzona metodami ekologicznymi to sposób uzyskania produktu
rolniczego, w którym zastosowano w moŜliwie największym stopniu naturalne metody
produkcji, które nie naruszają równowagi przyrodniczej. Zasada ta dotyczy wszystkich
rodzajów i etapów produkcji – zarówno produkcji roślinnej, chowu i hodowli zwierząt jak
i przetwórstwa. W szczególności produkcja ta polega na stosowaniu:
1) prawidłowego płodozmianu i innych naturalnych metod utrzymywania lub podwyŜszania
biologicznej aktywności i Ŝyzności gleby,
2) nawozów organicznych, środków ochrony roślin i środków Ŝywienia zwierząt
uzyskiwanych inaczej niŜ w drodze przemysłowej syntezy chemicznej,
3) materiału siewnego oraz rozmnoŜeniowego otrzymywanego z roślin, które co najmniej
przez jedno pokolenie, a w przypadku roślin wieloletnich co najmniej przez dwa sezony
wegetacyjne były uprawiane zgodnie z wymogami rolnictwa ekologicznego,
4) doboru gatunków i odmian roślin oraz gatunków i ras zwierząt, uwzględniającego ich
naturalną odporność na choroby.
System kontroli i certyfikacji rolnictwa ekologicznego został utworzony na podstawie art.
3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym i spełnia wymagania określone
w art. 8 i 9 Rozporządzenia Rady (EWG) nr 2092/91.
KaŜdy podmiot gospodarczy produkujący, przetwarzający lub importujący produkty
ekologiczne ma obowiązek podporządkowania swojej działalności systemowi kontroli.
Kontrola obejmuje cały łańcuch produkcji począwszy od producenta poprzez przetwórcę, aŜ
do handlu. Kontrole przeprowadzane są corocznie, oprócz tego mogą mieć miejsce równieŜ
inspekcje dodatkowe. Kontroli poddawane są wszystkie obiekty gospodarstwa (uprawy,
budynki inwentarskie i magazynowe, wybiegi dla zwierząt, przechowalnie, maszyny
i urządzenia). Rolnik, który prowadzi gospodarstwo ekologiczne, jest zobowiązany prowadzić
gospodarstwo zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego. Jedną z zasad jest prowadzenie
dokumentacji. Kontrola zgodności produkcji z wymogami Rozporządzenia WE 2092/91
wymaga więc udokumentowania zdarzeń mających miejsce w gospodarstwie, dotyczy to
produkcji roślinnej, zwierzęcej, zaopatrzenia, zbytu itp. Badane są więc księgi rachunkowe,
dowody zakupów środków produkcji i surowców, księgi hodowlane, etykiety i materiały
reklamowe, wykaz sprzedanych produktów, bilans zbiorów itd.
Kontrola w rolnictwie ekologicznym dotyczy sposobu produkcji, a nie produktu
końcowego, gdyŜ przyjmuje się iŜ o jakości Ŝywności świadczy to w jakich warunkach
i w jaki sposób się ją produkuje. W związku z tym uznaje się, Ŝe jeŜeli warunki środowiskowe
nie budzą zastrzeŜeń, to jakość produktów rolniczych równieŜ ich nie budzi. Dlatego
kontrolowane są metody produkcji, a gotowe wyroby jedynie w przypadku uzasadnionych
wątpliwości i podejrzeń. W trakcie kontroli inspektor powinien wskazywać rolnikowi
uchybienia, niedociągnięcia i słabe punkty, jednak nie moŜe udzielać rad w jaki sposób je

19
usunąć, ani teŜ oceniać gospodarstwa. Z kontroli powstaje dokumentacja kontrolna, która jest
podstawą do podjęcia decyzji o wydaniu certyfikatu, jego przedłuŜeniu czy teŜ cofnięciu.
Pełnozakresowa kontrola w gospodarstwach i przetwórniach odbywa się przynajmniej raz
w roku i przeprowadzają ją upowaŜnione jednostki certyfikujące. Na podstawie protokołu
z kontroli, jednostka certyfikująca ocenia czy gospodarstwo (lub przetwórnia) spełnia kryteria,
a następnie wystawia certyfikat zgodności, upowaŜniający do obrotu produktami rolnictwa
ekologicznego. Certyfikat taki przyznawany jest na jeden rok. Po tym okresie gospodarstwo
jest poddawane ponownej kontroli i jeśli spełnia wymogi, termin jego waŜności jest
przedłuŜany na kolejny rok. Certyfikat jest uznawany na terenie całej Unii Europejskiej.
Podstawowym aktem prawnym w rolnictwie ekologicznym jest Ustawa z dnia 20
kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 93 z 2004, poz. 898). Natomiast
dokumentem określającym zasady rolnictwa ekologicznego w Unii Europejskiej jest
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2092/91 z dnia 24 czerwca 1991 r. w sprawie produkcji
ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spoŜywczych
(Dz. Urz. WE L 198 z 22.07.1991, z późn. zm.).
Rejestracja i identyfikacja zwierząt
System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt zapewnia dostęp do informacji dotyczących
pochodzenia zwierzęcia, jego historii sięgającej wstecz do daty i miejsca jego urodzenia, co
ma słuŜyć następującym celom:
− śledzeniu przemieszczeń zwierząt wspomagającym zwalczanie chorób zakaźnych
zwierząt,
− umoŜliwieniu dostępu zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego do rynków Unii
Europejskiej,
− zapewnieniu bezpieczeństwa Ŝywności – moŜliwości identyfikacji mięsa (etykietowanie).
System IRZ składa się z następujących elementów:
1) komputerowej bazy danych prowadzonej przez agencję restrukturyzacji i modernizacji
rolnictwa,
2) znaków identyfikacyjnych zwierząt: kolczyków lub tatuaŜu,
3) dokumentu identyfikacyjnego zwierzęcia – paszportu,
4) księgi rejestracji stada prowadzonej przez posiadacza zwierząt w gospodarstwie.
Zagadnienia związane z rejestracją i identyfikacją zwierząt reguluje Ustawa o systemie
identyfikacji i rejestracji zwierząt z dnia 2 kwietnia 2004 r. z późn. zm. ( Dz. U. nr 91 z 2004
r. poz. 872). Ustawa określa:
1) zasady identyfikacji i rejestracji zwierząt, w tym tryb nadawania numerów siedzib stad
oraz numerów identyfikacyjnych zwierząt, a takŜe wpisywania i skreślania podmiotów
dostarczających kolczyki lub duplikaty kolczyków, z listy prowadzonej przez Agencję
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
2) zadania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, organów Inspekcji
Weterynaryjnej oraz innych podmiotów w ramach utworzonego Systemu Identyfikacji
i Rejestracji Zwierząt, w tym sposób sprawowania nadzoru przez organy Inspekcji
Weterynaryjnej oraz sposób sprawowania kontroli przez Agencję nad identyfikacją
i rejestracją zwierząt gospodarskich.
Identyfikacja polega na nadaniu numeru zwierzętom objętym systemem. W przypadku
bydła, owiec, kóz i koni, kaŜdy osobnik ma przypisany niepowtarzalny numer indywidualny,
a w przypadku świń, wszystkie osobniki z danego stada mają ten sam numer siedziby stada,
w której się urodziły lub w której po raz pierwszy zostały zgłoszone do rejestru. Bydło, owce,
kozy i świnie są znakowane przypisanym im numerem. Znakowanie polega na załoŜeniu na
uszy kolczyków z numerem identyfikacyjnym zwierzęcia w przypadku bydła, owiec i kóz,

20
a w przypadku świń z numerem identyfikacyjnym siedziby stada. Owce, kozy i świnie mogą
być równieŜ znakowane poprzez wytatuowanie przypisanego im numeru. Konie i dodatkowo
bydło są identyfikowane dokumentem zwanym paszportem , w który zaopatrywana jest kaŜda
sztuka. Paszporty zawierają dane o zwierzęciu, a więc datę i miejsce urodzenia, numer
identyfikacyjny oraz informacje o kolejnych miejscach jego przebywania. PoniewaŜ konie nie
są znakowane mają paszport poszerzony o opis graficzny i słowny, podający umaszczenie
oraz rozmieszczenie charakterystycznych znaków i odmian na głowie, kończynach, szyi
i kłodzie.
Obowiązki posiadacza zwierzęcia
Do podstawowych obowiązków nałoŜonych na posiadaczy zwierząt naleŜą:
− oznakowanie i rejestracja w biurach powiatowych Agencji, znajdującego się
w gospodarstwie bydła, owiec, kóz, świń,
− posiadanie paszportu dla kaŜdej sztuki bydła znajdującej się w gospodarstwie,
− zgłaszanie do Agencji na formularzach dostępnych w biurach powiatowych i oddziałach
regionalnych Agencji wszystkich przemieszczeń (sprzedaŜ, kupno, wywóz, przywóz),
padnięcia, uboju i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcia,
− prowadzenie w gospodarstwie księgi rejestracji odrębnie dla kaŜdego stada bydła, owiec,
kóz i świń,
− zaopatrywanie owiec/ kóz, w przypadku przemieszczania tych zwierząt na terenie Polski,
w dokument przewozowy dla owiec i kóz,
− przechowywanie w gospodarstwie dokumentów przewozowych przez minimum 3 lata od
przewozu zwierząt do miejsca przeznaczenia,
− dokonywanie spisu owiec/ kóz w stadzie co najmniej raz na 12 miesięcy, nie później
jednak niŜ w dniu jesiennego przeglądu stada,
− przekazywanie do biura powiatowego Agencji informacji o liczbie i numerach
identyfikacyjnych owiec i kóz ustalonych podczas spisu,
− przekazywanie, w przypadku przewoŜenia bydła, owiec, kóz i świń na wystawę, pokaz
lub konkurs albo do miejsca gromadzenia zwierząt, podmiotowi prowadzącemu te
miejsca:
a) opatrzonego podpisem wykazu przewoŜonych zwierząt zawierającego ich numery
identyfikacyjne,
b) świadectwa zdrowia tych zwierząt, jeŜeli wymóg posiadania takich świadectw jest
określony w przepisach o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt
Kolejnymi aktami regulującymi zasady identyfikacji i rejestracji zwierząt są:
− rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 listopada 2007 r. w sprawie
sposobu oznakowania bydła, owiec i kóz oraz świń, określenia wzorów znaków
identyfikacyjnych oraz wymagań i warunków technicznych kolczyków dla zwierząt
gospodarskich ( Dz. U. Nr 220 poz. 1655).
− rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 czerwca 2004 r. w sprawie
szczegółowego zakresu danych zamieszczanych w rejestrze zwierząt gospodarskich
oznakowanych ( Dz. U. Nr 152, poz. 1605).
− rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2005 r. z późn. zm.
w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz ( Dz. U. Nr 151, poz. 1268).
Transport zwierząt
Proces transportu zwierzęcia jest prawdopodobnie jednym z najbardziej traumatycznych
okresów w jego Ŝyciu. Opuszcza ono bezpieczne, znane otoczenie i jest poddawane
przemieszczeniu, zmianom temperatury, wentylacji, poziomu hałasu, zapachów, a takŜe

21
zmianom w wielkości i zagęszczaniu grupy. Transport zwierząt jest równieŜ jedną
z najtrudniejszych i najbardziej kontrowersyjnych spraw związanych z ochroną zwierząt. Od
dawna stanowił przedmiot zainteresowania opinii publicznej w państwach członkowskich
Unii Europejskiej, do i z Unii oraz tranzytem przez jej terytorium. Zagadnienia związane
z transportem zwierząt reguluje art. 24 Ustawy o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 r.
z późn. zm. ( Dz. U. Nr 111 poz. 724) który mówi:
1) transport zwierząt odbywa się środkami do tego celu przystosowanymi i jest prowadzony
w odpowiednich warunkach, a w szczególności:
a) zwierzęta muszą być prawidłowo ulokowane, a uŜywane uwięzi nie mogą im
krępować leŜenia i wstawania w czasie transportu,
b) podłogi pojazdów uŜywanych do transportu powinny mieć odpowiednią
nawierzchnię, zapewniającą przyczepność kończyn oraz umoŜliwiającą utrzymanie
higieny,
c) środki transportu zwierząt powinny spełniać warunki utrzymania odpowiedniej
temperatury, wentylacji, przestrzeni oraz naturalnej pozycji,
d) w trakcie dłuŜszego transportu zwierzęta muszą mieć zapewnioną odpowiednio
często wodę i karmę oraz odpoczynek,
e) zwierzętom chorym lub rannym zapewnia się niezwłocznie pomoc weterynaryjną,
f) zwierzęta wwoŜone do kraju oraz wywoŜone za granicę muszą być wiezione
najkrótszą drogą i bez zbędnych postojów, a ich odprawa graniczna odbywa się poza
kolejnością,
2) zabrania się:
a) transportu zwierząt w okresie okołoporodowym oraz młodych zwierząt oddzielonych
od matek, niezdolnych do przyjmowania stałych pokarmów,
b) przeładunku zwierząt bez odpowiedniego zabezpieczenia,
3) zwierzęta padłe oraz zwierzęta nie nadające się do dalszego transportu muszą być
usunięte na pierwszym postoju,
4) odpowiedzialność za nieprzestrzeganie zasad i warunków wykonywania transportu,
ponosi przewoźnik.
Kolejnym aktem regulującym problem transportu zwierząt jest rozporządzenie Rady
(WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu
i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz
rozporządzenie (WE) nr 1255/97 Rozporządzenie to stosuje się do transportu zwierząt
kręgowych w obrębie Wspólnoty, jak równieŜ do przeprowadzanych przez właściwych
urzędników specjalnych kontroli partii wjeŜdŜających na lub opuszczających obszar celny
Wspólnoty. W rozporządzeniu zawarty jest zakres, definicje i ogólne warunki transportu
zwierząt oraz charakterystyka dokumentów które powinna posiadać osoba przewoŜąca
zwierzęta.
Zoohigieniczna ocena pomieszczeń
Aktem prawnym regulującym zoohigieniczną ocenę pomieszczeń jest Rozporządzenie
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 02 września 2003 z późn. zm. roku w sprawie
minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich
(Dz. U. Nr 167 z 2003 r. poz. 1629). Rozporządzenie określa warunki utrzymania zwierząt,
które przedstawiają się następująco. Zwierzęta gospodarskie utrzymuje się w warunkach:
1) nieszkodliwych dla ich zdrowia oraz niepowodujących urazów i uszkodzeń ciała lub
cierpień,
2) zapewniających im swobodę ruchu, a w szczególności kładzenia się, wstawania oraz
leŜenia,

22
3) umoŜliwiających kontakt wzrokowy z innymi zwierzętami.
Oświetlenie pomieszczeń inwentarskich
1) Pomieszczenia inwentarskie dla zwierząt gospodarskich oświetla się, przystosowanym
dla danego gatunku zwierząt, światłem sztucznym lub zapewnia dostęp światła
naturalnego.
2) W przypadku gdy oświetlenie sztuczne stosuje się w pomieszczeniach inwentarskich,
w których są utrzymywane cielęta, pomieszczenia te oświetla się w czasie
odpowiadającym normalnemu dostępowi światła naturalnego.
3) W przypadku stosowania oświetlenia naturalnego w pomieszczeniach inwentarskich,
w których są utrzymywane kury nieśne, okna rozmieszcza się w sposób umoŜliwiający
równomierne oświetlenie całego pomieszczenia.
4) W przypadku gdy oświetlenie sztuczne stosuje się w pomieszczeniach inwentarskich,
w których są utrzymywane kury nieśne, pomieszczenia te oświetla się w rytmie dobowym
tak, aby około 1/3 doby stanowiło nieprzerwany okres ciemności oraz występowały
okresy przyciemnienia odpowiadające zmierzchowi.
5) Świnie utrzymuje się w pomieszczeniach inwentarskich oświetlonych przez nie mniej niŜ
8 godzin dziennie światłem o natęŜeniu co najmniej 40 lux.
WyposaŜenie oraz sprzęt pomieszczeń gospodarskich
1) Pomieszczenia dla zwierząt gospodarskich, ich wyposaŜenie oraz sprzęt uŜywany przy
utrzymywaniu zwierząt gospodarskich:
a) wykonuje się z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt oraz nadających się
do czyszczenia i dezynfekcji,
b) czyści się i dezynfekuje.
2) Odchody zwierząt oraz niezjedzone resztki pasz usuwa się z pomieszczeń gospodarskich
tak często, aby uniknąć wydzielania się nieprzyjemnych woni, zanieczyszczenia paszy lub
wody oraz zabezpiecza się je przed muchami i gryzoniami.
3) WyposaŜenie i sprzęt przeznaczone do karmienia i pojenia zwierząt gospodarskich
wykonuje się i umieszcza w sposób minimalizujący moŜliwość zanieczyszczenia paszy
lub wody oraz ułatwiający bezkonfliktowy dostęp zwierząt do paszy i wody.
4) WyposaŜenie i sprzęt w pomieszczeniach inwentarskich dla zwierząt gospodarskich
sprawdza się co najmniej raz dziennie, a wykryte usterki niezwłocznie usuwa.
5) Podłoga w pomieszczeniach inwentarskich dla zwierząt gospodarskich powinna być
twarda, równa i stabilna, a jej powierzchnia gładka i nieśliska.
Ponadto rozporządzenie określa:
− minimalne warunki utrzymywania bydła,
− minimalne warunki utrzymywania świń,
− minimalne warunki utrzymywania owiec,
− minimalne warunki utrzymywania kóz,
− minimalne warunki utrzymywania drobiu,
− minimalne warunki utrzymywania zwierząt futerkowych,
− minimalne warunki utrzymywania jeleni i danieli.
Szczegółowe warunki utrzymywania zwierząt zostały określone w jednostce
Przestrzeganie higieny chowu i Ŝywienia zwierząt 322[14]23.02.

23
Monitoring zawartości substancji niedozwolonych lub przekroczenia dopuszczalnego,
maksymalnego poziomu pozostałości chemicznych, biologicznych i produktów
leczniczych w produktach pochodzenia zwierzęcego
Zagadnienia związane z monitoringiem substancji niedozwolonych reguluje
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 lipca 2006 r. z późn. zm.
w sprawie sposobu postępowania z substancjami niedozwolonymi, pozostałościami
chemicznymi, biologicznymi, produktami leczniczymi i skaŜeniami promieniotwórczymi
u zwierząt i w produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z dnia 18 sierpnia 2006 r.).
Rozporządzenie to określa:
1) wykaz substancji niedozwolonych objętych monitorowaniem,
2) zakres badań przeprowadzanych w ramach monitorowania, zwanych dalej "badaniami",
rodzaj, wielkość i sposób pobierania próbek,
3) sposób postępowania w przypadku stwierdzenia obecności substancji niedozwolonych
lub przekroczenia dopuszczalnego poziomu pozostałości chemicznych, biologicznych,
produktów leczniczych i skaŜeń promieniotwórczych u zwierząt, w ich wydzielinach
i wydalinach, w tkankach lub narządach zwierząt, w produktach pochodzenia
zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt oraz środkach Ŝywienia
zwierząt,
4) sposób dokumentowania wykonywanych czynności,
5) sposób postępowania w zakładach lub w gospodarstwach w związku z monitorowaniem
substancji niedozwolonych lub pozostałości.
Ponadto, w rozporządzeniu tym zawarto:
1) wykaz substancji niedozwolonych objętych monitorowaniem określony jest w załączniku
nr 1 do rozporządzenia,
2) zakres badań, gatunki zwierząt, minimalne liczby pobieranych próbek produktów
pochodzenia zwierzęcego oraz minimalne liczby zwierząt, od których pobiera się próbki
określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia,
3) rodzaje i wielkości próbek pobieranych do badań – określone w załączniku nr 3 do
rozporządzenia.
Szczegółowe zasady pobierania próbek oraz metody analizy interpretacji wyników badań
są określone w przepisach UE ( Decyzja Komisji 98/179/WE z dnia 23.02.1998 ustanawiająca
szczegółowe zasady pobierania próbek do celów monitorowania niektórych substancji i ich
pozostałości u Ŝywych zwierząt i w produktach pochodzenia zwierzęcego – Dz. Urz. WEL 65
z dn. 5.03.1998, Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3 t. 22 str 312 i decyzja
2002/657/WE z dnia 14.08.2002 wykonująca dyrektywę Rady 96/23/WE dotyczącą wyników
metod analitycznych i ich interpretacji ( Dz.Urz. WEL 221 z 17.08.2002, Dz. Urz. UE Polskie
Wydanie Specjalne, rozdz. 3, t. 36 str. 493).
Przypadki, w których naleŜy pobrać próbki do badań
Próbki do badań pobiera się od zwierząt w przypadku:
1) nadmiernej masy mięśniowej,
2) przebarwień, obrzęków i torbieli w miejscach, w których są najczęściej stosowane
iniekcje,
3) śladów po iniekcji w tkance tłuszczowej wokół jelita prostego,
4) śladów po implantach,
5) nadmiernej tkanki tłuszczowej,
6) powiększenia tarczycy,
7) zmian w płucach o charakterze zapalnym,
8) przerostu mięśnia sercowego,

24
9) zmian zapalnych w układzie moczowym.
Próbki do badań pobiera się od zwierząt w gospodarstwach i w rzeźniach, biorąc pod uwagę
płeć, wiek, gatunek, stan zdrowia i kondycję zwierząt oraz systemy ich Ŝywienia, programy
profilaktyczne i lecznicze.
Zasady postępowania z próbką
KaŜdą próbkę do badań bezpośrednio po pobraniu umieszcza się w oddzielnym
opakowaniu i znakuje się w sposób trwały i czytelny. Z zasady próbki się schładza i zamraŜa
z wyjątkiem próbek krwi, jaj, miodu i środków Ŝywienia zwierząt oraz próbek do badań
pozostałości antybiotyków, które przechowuje się w temperaturze od 0 do 4 °C. KaŜdą próbkę
oznacza się siedmiocyfrowym numerem identyfikacyjnym, w którym:
a) pierwsza i druga cyfra oznaczają symbol województwa,
b) trzecia i czwarta cyfra oznaczają symbol powiatu,
c) piąta, szósta i siódma cyfra oznaczają kolejne numery próbek pobranych na terenie
powiatu.
Próbki do laboratorium – przekazuje się niezwłocznie, nie później niŜ przed upływem 7
dni od dnia ich pobrania, z wyjątkiem próbek do badań na pozostałości antybiotyków, które
przekazuje się nie później niŜ przed upływem 30 godzin od ich pobrania. Próbki transportuje
się przy zachowaniu odpowiednich warunków, które reguluje w/w rozporządzenie.
Postępowanie w przypadku wykrycia obecności substancji niedozwolonych
JeŜeli w wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono obecność substancji
niedozwolonych, laboratorium o fakcie tym niezwłocznie powiadamia właściwego
powiatowego i wojewódzkiego lekarza weterynarii. Powiatowy lekarz weterynarii, po
otrzymaniu powiadomienia przeprowadza postępowanie wyjaśniające, obejmujące:
1. W przypadku gospodarstwa:
a) kontrolę zwierząt w gospodarstwie, w tym zwierząt poszczególnych gatunków,
obejmującą ich płeć, wiek, sposób uŜytkowania i oznakowanie - jeŜeli zostały
oznakowane zgodnie z przepisami o identyfikacji i rejestracji zwierząt,
b) sprawdzenie, czy nie ma śladów po implantach lub iniekcjach,
c) sprawdzenie dokumentacji weterynaryjnej i zootechnicznej, ze szczególnym
zwróceniem uwagi na rodzaj stosowanych produktów leczniczych, przyrost masy
ciała zwierząt, zuŜycie środków Ŝywienia zwierząt na kilogram przyrostu masy ciała
tych zwierząt,
d) sprawdzenie, czy w gospodarstwie nie ma produktów leczniczych, których
stosowanie jest niedozwolone lub odbywa się bez kontroli lekarza weterynarii,
e) pobranie próbek od reprezentatywnej grupy zwierząt oraz próbek środków Ŝywienia
zwierząt i wody do pojenia zwierząt lub wody, w przypadku ryb, w której były
chowane, a następnie przekazanie ich do laboratorium.
2. W przypadku zakładu leczniczego:
a) kontrolę dokumentacji w celu ustalenia pochodzenia produktów, w których
stwierdzono obecność substancji niedozwolonych,
b) pobranie próbek do badań, jeŜeli produkty znajdują się w zakładzie,
c) powiadomienie właściwych organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji
Handlowej lub Wojskowej Inspekcji Weterynaryjnej, jeŜeli produkty wysłano
z zakładu,
d) kontrolę w miejscu pochodzenia produktów.
3. Wyniki postępowania wyjaśniającego są przekazywane wojewódzkiemu lekarzowi
weterynarii.

25
4. Do czasu uzyskania wyników badań powtórnie pobranych próbek podejrzanych zwierząt,
zidentyfikowanych i oznakowanych zgodnie z przepisami o identyfikacji i rejestracji
zwierząt, oraz produktów pochodzących od lub z tych zwierząt lub środków Ŝywienia
zwierząt nie przemieszcza się bez zgody powiatowego lekarza weterynarii.
1. Jaki akt prawny reguluje zagadnienia związane z ochroną roślin?
2. Jakie standardy jakości stosuje się w produkcji zwierzęcej?
3. Jakie akty prawne regulują zagadnienia związane z bezpieczeństwem Ŝywności?
4. Jakie kryteria rolnictwa ekologicznego stosuje się w zakresie chowu zwierząt
gospodarskich?
5. Jakie zasady kontroli i certyfikacji obowiązują w rolnictwie ekologicznym?
6. Jakie akty prawne regulują zagadnienia związane z rolnictwem ekologicznym?
7. Jakie akty prawne regulują zagadnienia związane z rejestracją i identyfikacją zwierząt?
8. Jakie akty prawne regulują zagadnienia związane z transportem zwierząt?
9. Jakie akty prawne regulują zoohigieniczną ocenę pomieszczeń?
10. Jakie akty prawne regulują zagadnienia związane z monitorowaniem zawartości
substancji niedozwolonych w produktach pochodzenia zwierzęcego?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj instrukcję pobierania próbek produktów pochodzenia zwierzęcego
z uwzględnieniem odpowiednich przepisów.
1) zgromadzić informacje dotyczące aktów prawnych,
2) dokonać analizy tych aktów prawnych pod kątem pobierania próbek,
3) opracować instrukcję pobrania próbki wybranego produktu pochodzenia zwierzęcego,
4) wskazać istotne elementy mające wpływ na prawidłowe pobranie próbki zgodnie
z obowiązującymi przepisami,
5) zaprezentować instrukcję na forum grupy.
Ćwiczenie 2
Opracuj instrukcję pobierania próbek pasz do badań monitoringowych z uwzględnieniem
odpowiednich aktów prawnych.
1) odszukać potrzebne informacje w odpowiednich aktach prawnych,

26
3) opracować szczegółową instrukcję pobierania próbek pasz do badań monitoringowych,
Ćwiczenie 3
Opracuj projekt przestawienia gospodarstwa konwencjonalnego na gospodarstwo
ekologiczne uwzględniając kryteria rolnictwa ekologicznego zgodnie z obowiązującymi
przepisami.
1) zgromadzić informacje z aktów prawnych,
3) opracować projekt stosując się do odpowiednich przepisów prawa,
Czy potrafisz
Tak Nie
1) zastosować bezpieczne dla środowiska metody zapobiegania
i zwalczania chorób, szkodników oraz chwastów roślin uprawnych?
2) rozpoznać i przeciwdziałać zagroŜeniom środowiska związanym
z produkcją zwierzęcą?
3) zastosować kryteria rolnictwa ekologicznego w zakresie chowu
zwierząt gospodarskich?
4) wyprodukować i przechować produkty pochodzenia zwierzęcego
zgodnie ze standardami jakościowymi?
5) wyprodukować i przechować produkty pochodzenia zwierzęcego
zgodnie z przepisami bezpieczeństwa Ŝywnościowego?
6) dokonać oceny gospodarstwa na podstawie wymagań kryteriów
rolnictwa ekologicznego?
7) określić zasady kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym?
8) wyjaśnić zasady monitorowania zawartości substancji
niedozwolonych w produktach pochodzenia zwierzęcego?
9) wyjaśnić zasady monitorowania przekroczenia dopuszczalnego,
maksymalnego poziomu pozostałości chemicznych, biologicznych
i produktów leczniczych w produktach pochodzenia zwierzęcego?

27
10) wyjaśnić zasady monitorowania zawartości substancji
niedozwolonych w wodzie i środkach przeznaczonych do spoŜycia
przez zwierzęta?
11) dokonać analizy podstawowych przepisów prawa dotyczących
ochrony zwierząt?
12) dokonać analizy podstawowych przepisów dotyczących rejestracji
i znakowania zwierząt oraz ich transportu?

28
4.3. Przepisy stosowane przez słuŜby weterynaryjne i sanitarne
Ochrona radiologiczna dotycząca pracowników i pracowni rentgenowskiej dla zwierząt
Zagadnienia związane z ochroną radiologiczną dotyczącą pracowników reguluje Ustawa
Prawo atomowe z dnia 29 listopada 2000 roku z późn. zm. ( Dz. U. Nr 3 poz. 18 z 2001 r.).
Ustawa ta określa:
1) działalność w zakresie pokojowego wykorzystywania energii atomowej związaną
z rzeczywistym i potencjalnym naraŜeniem na promieniowanie jonizujące od sztucznych
źródeł promieniotwórczych, materiałów jądrowych, urządzeń wytwarzających
promieniowanie jonizujące, odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa
jądrowego; obowiązki kierownika jednostki organizacyjnej wykonującej tę działalność,
2) organy właściwe w sprawach bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej,
3) zasady odpowiedzialności cywilnej za szkody jądrowe,
4) zasady wypełniania zobowiązań międzynarodowych, w tym w ramach Unii Europejskiej,
dotyczących bezpieczeństwa jądrowego, ochrony przed promieniowaniem jonizującym
oraz zabezpieczeń materiałów jądrowych i kontroli technologii jądrowych.
Kolejnym aktem prawnym jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia
2006 roku w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy z urządzeniami
radiologicznymi (Dz.U. Nr 180 poz. 1325 z 2006 r.). Rozporządzenie to określa:
− wymagania dla pracowni, gabinetów rentgenowskich,
− wymagania dla aparatów rentgenowskich.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 roku w sprawie szczegółowych
warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego ( Dz.U. Nr 140 poz.
994 z 2006 r.) określa:
1) wymagania techniczne i wymagania ochrony radiologicznej dotyczące pracowni
stosujących źródła promieniotwórcze lub urządzenia zawierające takie źródła oraz
wymagania dotyczące urządzeń wytwarzających promieniowanie jonizujące i pracowni
stosujących takie urządzenia,
2) wzory tablic informacyjnych do oznakowania wejść do pracowni, wzór tablicy
informacyjnej do oznakowania miejsca przechowywania źródeł promieniotwórczych,
3) podział pracowni izotopowych z otwartymi źródłami promieniotwórczymi na klasy
i kryteria tego podziału,
4) wymagania dotyczące pracy ze źródłami promieniotwórczymi, urządzeniami
zawierającymi takie źródła oraz urządzeniami wytwarzającymi promieniowanie
jonizujące, stosowanymi poza pracowniami, o których mowa w pkt 1,
5) sposób prowadzenia kontroli źródeł promieniowania jonizującego oraz ewidencji źródeł
promieniotwórczych, częstotliwość tej kontroli i sposób dokumentowania jej wyników.
6) wzory kart ewidencyjnych do prowadzenia ewidencji źródeł promieniotwórczych, okres
przechowywania tych kart i innych dokumentów ewidencji,
7) dokumenty ewidencji, których kopie stanowią podstawę wpisu do rejestru źródeł
wysokoaktywnych, z którymi jest wykonywana działalność związana z naraŜeniem, oraz
innych zamkniętych źródeł promieniotwórczych stosowanych i przechowywanych
w jednostkach organizacyjnych wykonujących na podstawie zezwolenia działalność
polegającą na stosowaniu lub przechowywaniu źródeł promieniotwórczych lub urządzeń
zawierających takie źródła,

29
8) częstotliwość przekazywania kopii dokumentów ewidencji Prezesowi Państwowej
Agencji Atomistyki, a takŜe okres przechowywania przez niego tych kopii.
WyposaŜenie aparatów rentgenowskich
Aparaty rentgenowskie diagnostyczne do celów weterynaryjnych wyposaŜa się w:
− filtry umoŜliwiające filtrację nie mniejszą niŜ wartość równowaŜna 1,5 mm aluminium
(Al),
− przycisk do zdalnego wyzwalania ekspozycji zapewniający operatorowi zachowanie
odległości co najmniej 2 m od ogniska lampy,
− urządzenie sygnalizujące w sposób akustyczny lub optyczny wykonanie ekspozycji;
sygnalizacja ma być słyszalna i widoczna z miejsca uruchomienia wyzwalacza,
− wskaźniki natęŜenia prądu i napięcia na lampie rentgenowskiej,
− świetlny wskaźnik napromienianego pola, zapewniający średnie natęŜenie oświetlenia
pola nie mniejsze niŜ 100 luksów (lx) w płaszczyźnie prostopadłej do osi wiązki
w odległości 1 m od ogniska, jeŜeli odległość ta w normalnych warunkach pracy jest
mniejsza niŜ 1 m.
Zasady bezpieczeństwa pracy w warunkach promieniowania jonizującego
Bezpieczeństwo pracy ze źródłami promieniowania jonizującego wymaga przestrzegania
zasady ograniczenia naraŜenia przez skracanie czasu naraŜenia, zwiększanie odległości od
źródła promieniowania jonizującego, ograniczanie pola tego promieniowania i eliminowanie
skaŜeń promieniotwórczych, w szczególności przez:
− stosowanie wyposaŜenia i sprzętu zgodnie z ich przeznaczeniem oraz zaleceniami
producenta,
− stosowanie środków ochrony indywidualnej,
− dopuszczanie do pracy na poszczególnych stanowiskach pracy osób przeszkolonych
i posiadających uprawnienia wymagane do pracy na tych stanowiskach,
− stałą kontrolę stosowanych procedur oraz bieŜącą kontrolę i konserwację
eksploatowanych urządzeń.
Problem związany z ochroną radiologiczną pracowników reguluje równieŜ Dyrektywa
Rady 97/43/EURATOM z dnia 30 czerwca 1997 r. w sprawie ochrony zdrowia osób
fizycznych przed niebezpieczeństwem wynikającym z promieniowania jonizującego
związanego z badaniami medycznymi oraz uchylająca dyrektywę 84/466/Euratom.
Kompetencje Inspekcji Weterynaryjnej
Inspekcja Weterynaryjna została powołana w celu realizacji zadań administracji publicznej
z zakresu weterynarii. Zadania te określone są w Ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r.
o Inspekcji Weterynaryjnej ( Dz. U. Nr 33, poz. 287 z późn. zm.) i obejmują ochronę zdrowia
zwierząt oraz weterynaryjną ochronę zdrowia publicznego, a w szczególności:
1) zwalczanie:
a) chorób zakaźnych zwierząt, w tym zapobieganie wystąpieniu, wykrywanie
i likwidowanie ognisk tych chorób,
b) chorób zwierząt, które mogą być przenoszone na człowieka ze zwierzęcia lub przez
produkty pochodzenia zwierzęcego lub biologicznych czynników chorobotwórczych
wywołujących te choroby;
2) monitorowanie zakaŜeń zwierząt,
3) badanie zwierząt rzeźnych i produktów pochodzenia zwierzęcego,
4) przeprowadzanie:
a) weterynaryjnej kontroli granicznej,
b) kontroli weterynaryjnej w handlu i wywozie zwierząt oraz produktów w rozumieniu
przepisów o kontroli weterynaryjnej w handlu;

30
5) sprawowanie nadzoru nad:
a) bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym nad wymaganiami
weterynaryjnym przy ich produkcji, umieszczaniu na rynku oraz sprzedaŜy
bezpośredniej,
b) wprowadzenie na rynek zwierząt i ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego,
c) wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem środków Ŝywienia zwierząt,
d) zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu oraz jakością zdrowotną materiału
biologicznego,
e) obrotem produktami leczniczymi weterynaryjnymi, wyrobami medycznymi
przeznaczonymi dla zwierząt oraz warunkami ich wytwarzania,
f) wytwarzaniem i stosowaniem pasz leczniczych,
g) przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt,
h) przestrzeganie zasad identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz przemieszczaniem
zwierząt,
i) przestrzeganiem wymagań weterynaryjnych w gospodarstwach utrzymujących
zwierzęta gospodarskie.
6) prowadzenie monitorowania substancji niedozwolonych, pozostałości chemicznych,
biologicznych, produktów leczniczych i skaŜeń promieniotwórczych u zwierząt,
w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt
i środkach Ŝywienia zwierząt,
7) prowadzenie wymiany informacji w ramach weterynaryjnych systemów wymiany
informacji.
Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia
publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad m.in. warunkami:
zdrowotnymi Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŜytku oraz bieŜącego i zapobiegawczego
nadzoru sanitarnego.
Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej reguluje Ustawa o Państwowej Inspekcji
Sanitarnej z dnia 14 marca 1985 r. z późn. zm. ( Dz. U. Nr 12 z 1985 poz. 49). Do głównych
zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie bezpieczeństwa Ŝywności naleŜy:
− sprawowanie nadzoru nad jakością zdrowotną środków spoŜywczych pochodzenia
roślinnego w produkcji oraz nadzoru nad jakością zdrowotną środków spoŜywczych
pochodzenia roślinnego i zwierzęcego w obrocie,
− nadzór bieŜący nad stanem sanitarnym obiektów Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów
uŜytku oraz nad jakością zdrowotną Ŝywności oraz materiałów i wyrobów
przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością produkowanych w Polsce oraz wprowadzonych
do obrotu handlowego,
− planowanie i organizowanie działań koordynujących realizację zadań wynikających
z krajowego bezpieczeństwa Ŝywności,
− koordynowanie i uczestniczenie pod względem merytorycznym w tworzeniu krajowych
aktów prawnych z obszaru bezpieczeństwa Ŝywności,
− koordynowanie zagadnień związanych z opracowaniem, wdroŜeniem i funkcjonowaniem
krajowego planu pobierania próbek w zakresie urzędowej kontroli Ŝywności
i monitoringu,
− prowadzenie i koordynowanie Systemu Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach
śywnościowych i Środkach śywienia Zwierząt (RASFF).

31
Przepisy dotyczące chorób zakaźnych
Zagadnienie związane ze zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt reguluje Ustawa z dnia
11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt
(Dz. U. Nr 69 poz. 625 z późn. zm.).
Obowiązki posiadacza zwierzęcia w przypadku podejrzenia wystąpienia choroby
zakaźnej
W przypadku podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt, a w szczególności
poronienia u bydła, świń, owiec i kóz, objawów neurologicznych u zwierząt, zmian
o charakterze krost, pęcherzy, nadŜerek lub wybroczyn na skórze i błonach śluzowych
zwierząt kopytnych, znacznej liczby nagłych padnięć, posiadacz zwierzęcia jest obowiązany
do:
− niezwłocznego zawiadomienia o tym organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliŜszego
podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta
(burmistrza, prezydenta miasta),
− pozostawienia zwierząt w miejscu ich przebywania i niewprowadzania tam innych
zwierząt,
− uniemoŜliwienia osobom postronnym dostępu do pomieszczeń lub miejsc, w których
znajdują się zwierzęta podejrzane o zakaŜenie lub chorobę, lub zwłoki zwierzęce,
− wstrzymania się od wywoŜenia, wynoszenia i zbywania produktów, w szczególności
mięsa, zwłok zwierzęcych, środków Ŝywienia zwierząt, wody, ściółki, nawozów
naturalnych w rozumieniu przepisów o nawozach i nawoŜeniu i innych przedmiotów
znajdujących się w miejscu, w którym wystąpiła choroba,
− udostępnienia organom Inspekcji Weterynaryjnej zwierząt i zwłok zwierzęcych do badań
i zabiegów weterynaryjnych, a takŜe udzielania pomocy przy ich wykonywaniu,
− udzielania organom Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom działającym w imieniu tych
organów wyjaśnień i podawania informacji, które mogą mieć znaczenie dla wykrycia
choroby i źródeł zakaŜenia lub zapobiegania jej szerzeniu.
Kontrola produktów pochodzenia zwierzęcego
Aktem prawnym regulującym zagadnienia związane z kontrolą produktów pochodzenia
zwierzęcego jest Rozporządzenie (WE) Nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
29.04.2004 roku ustanawiające szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych
kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spoŜycia
przez ludzi. Rozporządzenie to określa:
1) ogólne zasady urzędowych kontroli w odniesieniu do wszystkich produktów pochodzenia
zwierzęcego wchodzących w zakres niniejszego rozporządzenia,
2) zasady kontroli w odniesieniu do mięsa świeŜego,
3) zasady kontroli w odniesieniu do produktów rybołówstwa,
4) zasady działania w razie wystąpienia niezgodności z rozporządzeniem.
Załączniki do w/w rozporządzenia określają szczegółowe czynności związane z badaniem
mięsa.

32
1. Jakie akty prawne regulują zagadnienia związane z ochroną radiologiczną dotyczącą
pracowników?
2. Jaki akt prawny reguluje kompetencje Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie
bezpieczeństwa zdrowotnego Ŝywności?
3. Jaki akt prawny reguluje kompetencje Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie
4. Jaki akt prawny reguluje zagadnienia związane ze zwalczaniem chorób zakaźnych
zwierząt?
5. Jaki akt prawny reguluje zagadnienia związane z kontrolą produktów pochodzenia
zwierzęcego?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustal jaki rodzaj dokumentacji weterynaryjnej naleŜy prowadzić w gospodarstwie,
uwzględniając okresy karencji na środki lecznicze.
1) zgromadzić informacje z odpowiednich aktów prawnych,
3) opracować w punktach rodzaje dokumentacji weterynaryjnej i krótko je
scharakteryzować,
Ćwiczenie 2
Opracuj instrukcję postępowania w przypadku podejrzenia wykrycia choroby zakaźnej
w gospodarstwie zgodnie z obowiązującymi przepisami.
1) odszukać informacje w odpowiednich aktach prawnych,
3) opracować szczegółową instrukcję uwzględniając odpowiednie przepisy prawa,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

33
Ćwiczenie 3
Opracuj projekt zabezpieczania i utylizacji odpadów weterynaryjnych, rzeźnianych oraz
zwłok zwierząt, uwzględniając odpowiednie przepisy prawa.
1) zgromadzić informacje z odpowiednich przepisów prawa,
2) wskazać odpowiednie podstawy prawne na podstawie tych przepisów,
3) wykonać opracowanie pisemne wzbogacone materiałem ilustracyjnym (rysunki,
schematy, tabele),
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.
Czy potrafisz
Tak Nie
1) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt?
2) przestrzegać przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt?
3) przestrzegać przepisów o badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa?
4) wyjaśnić kompetencje Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie
5) wyjaśnić kompetencje Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie

34
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki, błędną odpowiedź naleŜy zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie.
7. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Problem kosztów korzystania ze środowiska regulowany jest w
a) kodeksie postępowania administracyjnego.
b) ustawie o rolnictwie ekologicznym.
c) ustawie prawo ochrony środowiska.
d) kodeksie pracy.
2. Ochrona środowiska jest społeczną koniecznością ze względu na
a) zachowanie bioróŜnorodności.
b) wzrost produkcji rolniczej.
c) ograniczenie produkcji przemysłowej.
d) protesty organizacji ekologicznych.
3. Zabezpieczenie środowiska naturalnego przed emisją chemicznych środków ochrony
roślin wymaga
a) racjonalizacji stosowania środków ochrony roślin.
b) stosowania preparatów biodynamicznych.
c) zrównowaŜonego programu nawozowego.
d) intensyfikacji stosowania środków ochrony roślin.
4. Czynniki związane z produkcją zwierzęcą zagraŜające środowisku to
a) nieprawidłowe zagospodarowanie odpadów pochodzenia zwierzęcego.
b) oczyszczanie ścieków w środowisku wiejskim.
c) monitoring powietrza środowiska wiejskiego.
d) ochrona gatunkowa zwierząt.
5. Aby zapobiec niekorzystnemu wpływowi na stan środowiska naleŜy stosować
a) chemiczne metody ochrony roślin.
b) mechaniczne metody ochrony roślin.
c) zwalczanie chwastów z uŜyciem herbicydów.
d) zwalczanie szkodników z uŜyciem pestycydów.

35
6. Produkty roślinne powinny być przechowywane zgodnie z
a) ustawą o bezpieczeństwie Ŝywności i Ŝywienia.
b) ustawą o ochronie roślin.
c) ustawą Prawo ochrony środowiska.
d) ustawą Prawo wodne.
7. Produkcja prowadzona metodami ekologicznymi polega na
a) stosowaniu naturalnych metod produkcji.
b) stosowaniu środków chemii rolnej.
c) stosowaniu środków chemii spoŜywczej.
d) stosowaniu środków chemii weterynaryjnej.
8. Wymagania jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia
zwierzęcego określa
a) ustawa o bezpieczeństwie Ŝywności i Ŝywienia.
b) ustawa o produktach pochodzenia zwierzęcego.
c) ustawa o rolnictwie ekologicznym.
d) rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi w sprawie minimalnych warunków
utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt.
9. Gospodarstwo ekologiczne które zakupiło bydło z gospodarstwa konwencjonalnego
a) nie spełnia kryteriów rolnictwa ekologicznego.
b) spełni kryteria rolnictwa ekologicznego po dwuletnim okresie przestawienia.
c) spełnia kryteria rolnictwa ekologicznego.
d) moŜe natychmiast sprzedawać produkty jako ekologiczne.
10. Certyfikat dla rolnictwa ekologicznego jest przyznawany na
a) 5 lat.
b) 10 lat.
c) 1 rok.
d) 2 lata.
11. Podstawowe produkty pochodzenia zwierzęcego powinny być monitorowane w celu
a) wykrycia obecności pozostałości i substancji niedozwolonych.
b) wykrycia ich zafałszowań.
c) przeciwdziałania zagroŜeniom środowiska.
d) zabezpieczenia odpadów weterynaryjnych.
12. Próbki do laboratorium przekazuje się
a) niezwłocznie, nie później niŜ przed upływem 7 dni od ich pobrania.
b) w ciągu 10 godzin od dnia ich pobrania.
c) w ciągu 1 miesiąca od dnia ich pobrania.
d) w ciągu 14 dni od dnia ich pobrania.
13. Woda wykorzystywana w produkcji Ŝywności i rolnictwie
a) musi być badana systematycznie raz na rok.
b) nie musi być badana.
c) powinna być badana raz na tydzień.
d) moŜe być badana raz na trzy lata.

36
14. Zasady nadawania numerów identyfikacyjnych zwierzętom określa
a) ustawa o inspekcji weterynaryjnej.
b) ustawa o produktach pochodzenia zwierzęcego.
c) ustawa prawo ochrony środowiska.
d) ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
15. Czynności jakie musi wykonać posiadacz zwierzęcia w przypadku podejrzenia wykrycia
choroby zakaźnej określa
a) ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych.
b) ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
c) ustawa prawo wodne.
d) ustawa o ochronie roślin.
16. Do zakresu działalności Inspekcji Weterynaryjnej naleŜy sprawowanie nadzoru nad
a) warunkami higieny środowiska.
b) warunkami higieniczno-sanitarnymi.
c) wprowadzeniem na rynek zwierząt i ubocznych produktów pochodzenia
zwierzęcego.
d) warunkami higieny pracy w zakładach pracy.
17. Metoda oczyszczania ścieków, która wykorzystuje takie urządzenia jak: kraty, sita
i rozdrabniarki to
a) metoda biologiczna.
b) metoda fizykochemiczna.
c) metoda mechaniczna.
d) metoda chemiczna.
18. Odpady SRM to odpady
a) niskiego ryzyka.
b) szczególnego ryzyka.
c) wysokiego ryzyka.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
19. Kontrola w rolnictwie ekologicznym dotyczy
a) wyłącznie produktu końcowego.
b) sposobu produkcji.
c) wyłącznie obiektów gospodarstwa.
d) wyłącznie dokumentacji produkcji.
20. Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej polegają na sprawowaniu nadzoru nad
warunkami
a) bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego.
b) zdrowotnymi Ŝywności.
c) zdrowotnymi zwierząt przeznaczonych do rozrodu.
d) prawidłowego stosowania pasz leczniczych

37
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Przestrzeganie przepisów zootechniczno-weterynaryjnych, bezpieczeństwa
Ŝywności oraz ochrony środowiska
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:

38
6. LITERATURA
1. Album owce w Polsce. ZZHO 1994
2. Chów i hodowla zwierząt. SGWW, Warszawa 1997
3. Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE – produkcja bydła mięsnego
i Ŝywca wołowego. KCDRRiOW, Poznań 2004
4. Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE – produkcja mleka. KCDRRiOW,
Poznań 2004
5. Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE – produkcja trzody chlewnej.
KCDRRiOW, Poznań 2004
6. Hodowla zwierząt. Tom 1 i 2. PWRiL, Warszawa 1996
7. Jamroz D.: śywienie zwierząt i paszoznawstwo. Cz. I, II, III. PWN, Warszawa 2004
8. Kodeks zaleceń i praktyk do utrzymania dobrostanu bydła. Instytut Budownictwa,
Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Warszawa 2003
9. Kodeks zaleceń i praktyk do utrzymania dobrostanu świń. Instytut Budownictwa,
Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa Warszawa 2003
10. Lewandowski L., Lewicka M., Janowicz P.: Zarys dietetyki weterynaryjnej. AR, Wrocław
2000
11. Magazynowanie pasz – poradnik. Projekt Bliźniaczy PHARE Standardy dla Gospodarstw
Rolnych. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Warszawa
2004
12. Pasze. Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa 1996
13. Podstawy produkcji zwierzęcej. WSiP, Warszawa 1997
14. Rokicki E., Kolbuszowski T.: Higiena zwierząt. Fundacja rozwój SGGW, Warszawa
1996
15. Rolnictwo ekologiczne. Chów bydła mięsnego metodami ekologicznymi. Krajowe
Centrum Rolnictwa Ekologicznego – RCDRRiOW, Radom 2004
16. Rolnictwo ekologiczne. Chów bydła mlecznego metodami ekologicznymi. Krajowe
Centrum Rolnictwa Ekologicznego – RCDRRiOW, Radom 2004
17. Standardy dla gospodarstw rolnych. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji
Rolnictwa, Warszawa 2004
18. Systemy utrzymania bydła – poradnik. Projekt Bliźniaczy PHARE Standardy dla
gospodarstw rolnych, Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa,
Warszawa 2004
19. Systemy utrzymania świń – poradnik. Projekt Bliźniaczy PHARE
20. Walczak J., Urbańczyk J., Szewczyk A.: Rolnictwo ekologiczne. Chów trzody chlewnej
metodami ekologicznymi. Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego – RCDRRiOW,
Radom 2004
21. Wasilewski Z.: Rolnictwo ekologiczne. Organizacja wypasu zwierząt metodami
ekologicznymi. Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego – RCDRRiOW, Radom
2004
22. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62 poz.627
z późniejszymi zmianami)
23. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku z późn. zm. Prawo wodne ( Dz. U. Nr 115 z 2001 r.
poz. 1229)
24. Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin ( Dz. U. Nr 11, poz. 94 z 2004 r.).
25. Ustawa z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie Ŝywności i Ŝywienia (Dz. U. Nr 171,
poz. 1225)

39
26. Ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt z dnia 2 kwietnia 2004 r. z późn.
zm. (Dz. U. nr 91 z 2004 r. poz. 872)
27. Ustawa o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 r. z późn. zm. ( Dz. U. Nr 111 poz.
724)
28. Ustawa Prawo atomowe z dnia 29 listopada 2000 roku z późn. zm. ( Dz. U. Nr 3 poz. 18
z 2001 r.)
29. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 93 z 2004, poz.
898)
30. Rozporządzenie (WE) Nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
3 października 2002 r. ustanawiające przepisy sanitarne dotyczące produktów
pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spoŜycia przez ludzi.
31. Rozporządzenie Ministra i Rozwoju Wsi z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie
szczegółowych warunków i sposobu pobierania próbek do badań oraz postępowania
z próbkami pobranymi w ramach urzędowej kontroli pasz (Dz. U. Nr 2 poz. 14 z dnia
8 stycznia 2007 r.)
32. Rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia
2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do
Ŝywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 55
33. Rozporządzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia
2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli
w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spoŜycia przez
ludzi (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 206)
34. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 02 września 2003 roku z późn.
zm. w sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt
gospodarskich ( Dz. U. Nr 167 z 2003 r. poz. 1629)
35. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 lipca 2006 r. z późn. zm.
w sprawie sposobu postępowania z substancjami niedozwolonymi, pozostałościami
chemicznymi, biologicznymi, produktami leczniczymi i skaŜeniami promieniotwórczymi
u zwierząt i w produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z dnia 18 sierpnia 2006 r.).
36. www.ochronaprzyrody.republika.pl

Technik.weterynarii 5

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Technik.weterynarii 5

Similar to Technik.weterynarii 5 (20)

More from Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe

More from Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe (20)

Technik.weterynarii 5