Storytelling binnen het onderwijs Nieuwe technologie en een maatschappij die sterk is gefocust op het vormen van allerlei netwerken en communities dragen bij aan de vorming van een totaal nieuw communicatielandschap. Een landschap wat we niet of nauwelijks kunnen overzien laat staan dat we er grip op hebben. Wanneer je de vakliteratuur leest volgt de ene hype de andere in rap tempo op. Crossmedia, transmedia, content, storytelling en ga zo maar door. Soms is het oude wijn in nieuwe zakken en soms is er daadwerkelijk een nieuwe beweging aan de gang. Storytelling is een nieuw label voor iets waar een goede communicatieprofessional eigenlijk allang mee bezig is. Zonder een goed verhaal kan je niet communiceren. Of je nu een groot commercieel bedrijf hebt, ZZP’er bent of werkt als marketeer bij een onderwijsorganisatie maakt niet uit. Iedereen wil een verhaal te vertellen wat overkomt, raakt en een positieve conversatie rondom je organisatie faciliteert. Vandaag de dag vertellen we dat verhaal vooral op een transparante sociale manier via allerlei online platformen als Facebook of Twitter. Niet alleen de marketeers vertellen verhalen, maar iedereen binnen een organisatie is bewust of onbewust bezig met storytelling. Verhalen binnen het onderwijs worden gevormd door het werk van docenten en studenten. Van oudsher zijn we niet gewend om deze verhalen naar buiten te brengen. Docenten en studenten voelen zich geen marketeer maar zijn wel het belangrijkste communicatiekapitaal in een onderwijsorganisatie. Hun verhalen zijn vaak de redenen waarom nieuwe studenten zich aanmelden. De noodzaak om “authentiek” te communiceren is steeds groter geworden wanneer je als onderwijsinstelling onderscheidend vermogen wil creëren op de markt. Storytelling kan daarin een uitstekende basis vormen, maar vereist wel een cultuuromslag binnen de organisatie. Je wil van iedereen een marketeer maken zonder direct met marketing bezig te zijn. In deze workshop leert u de basiselementen om op een strategische manier effectief echte verhalen uit te zetten in verschillende communicatiekanalen. Op welke manier kan je content aantrekkelijk ontsluiten en zorg je ervoor dat er een waardevolle conversatie ontstaat rondom het verhaal van je opleiding?

1. “Zonder een goed
verhaal kan je niet
communiceren”
Storytelling binnen het onderwijs
lectoraat Digital World • Hogeschool Inholland
René Boonstra • @creatiekracht • www.reneboonstra.nl

2. Inhoud

3. Inhoud
Deel 1
Wat is storytelling, en waarom moeten
we ermee aan de slag in het onderwijs?
Deel 2
De inhoud van je verhaal
Deel 3
Hoe breng je een doelgroep in
beweging?
Deel 4
Hoe vertel je een verhaal?

4. Deel 1

5. Deel 1
Wat is storytelling, en
waarom moeten we ermee
aan de slag in het onderwijs?
Storytelling binnen het onderwijs

6. Vertellen de
volgende twee films
een verhaal?

7. Inholland Corporate Movie

8. Remake your class

9. Wat voor soort
verhalen zijn het?
Welk verhaal blijft
het meeste hangen?

11. • Wat is de functie van
storytelling?
• Wat is het fundament
van storytelling?
• Wat is het fundament
van storytelling binnen
het onderwijs?

12. Storytelling is een inspirerend
communicatiemiddel dat
mensen bij boodschappen
betrekt en drempels wegneemt
De functie van storytelling
Storytelling brengt het
verhaal van merk, organisatie
en bedrijf tot leven

13. Authentieke organisatieverhalen
hebben hun wortels in een
organisatie en worden verteld en
opgevangen door medewerkers
Het fundament van storytelling
Ze maken deel uit van de
narratologie van de
organisatie

14. Verhalen binnen het
onderwijs worden gevormd
door het werk van docenten
en studenten
Storytelling binnen het onderwijs
Van oudsher zijn we niet
gewend om deze verhalen
naar buiten te brengen

16. Wie heeft er zicht op
wat docenten op
social media doen?

19. Social Media Week Pressure Cooker

20. Social media uitingen
controleren?
Social media uitingen
sturen?

22. • Wat is je communicatie-kapitaal
binnen het
onderwijs?
• Waarom authentiek
communiceren?
• Hoe maak je van iedereen
een marketeer zonder met
marketing bezig te zijn?

23. Docenten en studenten
voelen zich geen marketeer
Koester je communicatiekapitaal
Ze zijn wel het belangrijkste
communicatiekapitaal in
een onderwijsorganisatie

24. De verhalen van docenten en studenten
vormen vaak de reden waarom nieuwe
studenten zich aanmelden
De noodzaak om “authentiek” te
communiceren
De noodzaak om “authentiek” te
communiceren is steeds groter geworden
om als onderwijsinstelling onderscheidend
vermogen te creëren op de markt

25. Storytelling vormt een
uitstekende basis voor
authentieke communicatie
Hoe maak je van iedereen een marketeer
zonder met marketing bezig te zijn?
Maar vereist wel een
cultuuromslag binnen de
organisatie

26. Deel 2

27. Deel 2
De inhoud van je
verhaal
Storytelling binnen het onderwijs

28. Het juiste verhaal?

29. Iedereen heeft behoefte aan
ontspanning en avontuur. Mensen
willen er graag tussenuit en gaan
steeds vaker op vakantie. En jij kunt
ze de tijd van hun leven bezorgen! Dat
leer je tijdens de voltijd hbo-opleiding
Hoger Toeristisch en Recreatief
Onderwijs (HTRO). Deze hbo-opleiding
duurt vier jaar en leidt je op
tot een hogere functie in de
toerismesector, een van de snelst
groeiende economische sectoren die
wereldwijd veel banen biedt.

30. Waarom?
Een doel,
een
motivatie,
een
geloof

31. Waarom?
Iedereen heeft behoefte
aan ontspanning en
avontuur. Mensen
willen er graag
tussenuit en gaan steeds
vaker op vakantie.

32. Hoe?
Design,
uitvoering
en gedrag
maken de
motieven
tastbaar en
rationeel

33. Hoe?
En jij kunt ze de tijd van
hun leven bezorgen! Dat
leer je tijdens de voltijd
hbo-opleiding Hoger
Toeristisch en Recreatief
Onderwijs (HTRO).

34. Wat?
Fungeert
als bewijs
van de
motieven

35. Wat?
Deze hbo-opleiding duurt
vier jaar en leidt je op tot een
hogere functie in de
toerismesector, een van de
snelst groeiende
economische sectoren die
wereldwijd veel banen biedt.

36. Waarom?
Een doel, een
motivatie, een geloof
Hoe?
Design, uitvoering en
gedrag maken de
motieven tastbaar en
rationeel
Wat?
Fungeert als bewijs
van de motieven

38. Zitten de waarom, hoe
en wat van de HTRO in
de volgende filmpjes?

39. HTRO Inholland

40. HTRO seizoen 3 aflevering 1 met Nico op vakantie!

41. Kunnen beide
filmpjes bij elkaar
worden getoond?

43. • Hoe vertel je het
goede verhaal?
• Hoe vertel je het
verhaal goed?

44. De reden voor het verhaal
moet duidelijk zijn
Vertel het goede verhaal
Een verhaal moet een kern
hebben en dus meer dan alleen
achtergrondinformatie geven

45. Op welke manier en in welke
vorm wil je het verhaal
overbrengen aan het publiek?
Vertel het verhaal goed
Hoe wil je de boodschap bij
het publiek krijgen zodat men
in actie komt?

46. Deel 3

47. Deel 3
Hoe breng je een
doelgroep in
beweging?
Storytelling binnen het onderwijs

48. Overtuigen &
motiveren van je
publiek

49. Beleidsmakers
De mensen die de
macht hebben om
ja te zeggen

50. Primair publiek
Mensen met wie je
direct wilt
communiceren

51. Secundair publiek
Mensen die
misschien het
verhaal horen van
iemand uit het
primaire publiek

53. Publieksgroepen
Publiek Rol &
Macht Waarom Hoe Wat Gewenste
acties
Leerling
secundair
Leerkracht
primair
Scholen
beleidsmaker
Ouders
secundair

54. Waarin zijn wij speciaal?

55. Publieksgroepen
Publiek Rol &
Macht Waarom Hoe Wat Gewenste
acties
Leerling
secundair
Een leerling heeft soms
extra ondersteuning
nodig in het onderwijs,
bijvoorbeeld door een
beperking, chronische
ziekte of een stoornis.
Leerkracht
primair
Scholen
beleidsmaker
Ouders
secundair

56. Waarin zijn wij speciaal?

57. Publieksgroepen
Publiek Rol &
Macht Waarom Hoe Wat Gewenste
acties
Leerling
secundair
Een leerling heeft soms
extra ondersteuning
nodig in het onderwijs,
bijvoorbeeld door een
beperking, chronische
ziekte of een stoornis.
Wij ondersteunen vanuit
een handelingsgerichte
aanpak.
Leerkracht
primair
Scholen
beleidsmaker
Ouders
secundair

58. Waarin zijn wij speciaal?

59. Publieksgroepen
Publiek Rol &
Macht Waarom Hoe Wat Gewenste
acties
Leerling
secundair
Een leerling heeft soms
extra ondersteuning
nodig in het onderwijs,
bijvoorbeeld door een
beperking, chronische
ziekte of een stoornis.
Wij ondersteunen vanuit
een handelingsgerichte
aanpak.
We kijken naar wat de
leerling nodig heeft in
zijn of haar
leeromgeving.
Leerkracht
primair
Scholen
beleidsmaker
Ouders
secundair

60. Waarin zijn wij speciaal?

61. Publieksgroepen
Publiek Rol &
Macht Waarom Hoe Wat Gewenste
acties
Leerling
secundair
Een leerling heeft soms
extra ondersteuning
nodig in het onderwijs,
bijvoorbeeld door een
beperking, chronische
ziekte of een stoornis.
Wij ondersteunen vanuit
een handelingsgerichte
aanpak.
We kijken naar wat de
leerling nodig heeft in
zijn of haar
leeromgeving.
Leerkracht
primair
Een leerkracht heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Scholen
beleidsmaker
Een schoolteam heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Ouders
secundair

62. Waarin zijn wij speciaal?

63. Publieksgroepen
Publiek Rol &
Macht Waarom Hoe Wat Gewenste
acties
Leerling
secundair
Een leerling heeft soms
extra ondersteuning
nodig in het onderwijs,
bijvoorbeeld door een
beperking, chronische
ziekte of een stoornis.
Wij ondersteunen vanuit
een handelingsgerichte
aanpak.
We kijken naar wat de
leerling nodig heeft in
zijn of haar
leeromgeving.
Leerkracht
primair
Een leerkracht heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Samen met de leerkracht
dragen wij bij aan het
waarmaken van passend
onderwijs.
Scholen
beleidsmaker
Een schoolteam heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Onze leerkrachten in het
speciaal onderwijs,
begeleiders in het
regulier onderwijs en
onze deskundigen
hebben de expertise om
leerling, leerkrachten, en
ouders te ondersteunen.
Ouders
secundair

64. Waarin zijn wij speciaal?

65. Publieksgroepen
Publiek Rol &
Macht Waarom Hoe Wat Gewenste
acties
Leerling
secundair
Een leerling heeft soms
extra ondersteuning
nodig in het onderwijs,
bijvoorbeeld door een
beperking, chronische
ziekte of een stoornis.
Wij ondersteunen vanuit
een handelingsgerichte
aanpak.
We kijken naar wat de
leerling nodig heeft in
zijn of haar
leeromgeving.
Leerkracht
primair
Een leerkracht heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Samen met de leerkracht
dragen wij bij aan het
waarmaken van passend
onderwijs.
Dit doen wij door te
adviseren, kennis over te
dragen en praktisch te
handelen in de klas.
Scholen
beleidsmaker
Een schoolteam heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Onze leerkrachten in het
speciaal onderwijs,
begeleiders in het
regulier onderwijs en
onze deskundigen
hebben de expertise om
leerling, leerkrachten, en
ouders te ondersteunen.
Dat doen wij met behulp
van onderzoek,
voorlichting, trainingen
en begeleiding op maat,
op iedere school.
Ouders
secundair
De ondersteuning die wij
bieden richt zich op de
fysieke, de cognitieve en
sociaal emotionele
ontwikkeling en de
werkhouding van de
leerling.

66. Waarin zijn wij speciaal?

67. Publieksgroepen
Publiek Rol &
Macht Waarom Hoe Wat Gewenste
acties
Leerling
secundair
Een leerling heeft soms
extra ondersteuning
nodig in het onderwijs,
bijvoorbeeld door een
beperking, chronische
ziekte of een stoornis.
Wij ondersteunen vanuit
een handelingsgerichte
aanpak.
We kijken naar wat de
leerling nodig heeft in
zijn of haar
leeromgeving.
Leerkracht
primair
Een leerkracht heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Samen met de leerkracht
dragen wij bij aan het
waarmaken van passend
onderwijs.
Dit doen wij door te
adviseren, kennis over te
dragen en praktisch te
handelen in de klas.
Scholen
beleidsmaker
Een schoolteam heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Onze leerkrachten in het
speciaal onderwijs,
begeleiders in het
regulier onderwijs en
onze deskundigen
hebben de expertise om
leerling, leerkrachten, en
ouders te ondersteunen.
Dat doen wij met behulp
van onderzoek,
voorlichting, trainingen
en begeleiding op maat,
op iedere school.
Ouders
secundair
Ouders willen dat de
school optimaal invulling
geeft aan leerlingen met
een speciale
onderwijsbehoefte.
De ondersteuning die wij
bieden richt zich op de
fysieke, de cognitieve en
sociaal emotionele
ontwikkeling en de
werkhouding van de
leerling.

68. Waarin zijn wij speciaal?

69. Publieksgroepen
Publiek Rol &
Macht Waarom Hoe Wat Gewenste
acties
Leerling
secundair
Sociale
invloed
Een leerling heeft soms
extra ondersteuning
nodig in het onderwijs,
bijvoorbeeld door een
beperking, chronische
ziekte of een stoornis.
Wij ondersteunen vanuit
een handelingsgerichte
aanpak.
We kijken naar wat de
leerling nodig heeft in
zijn of haar
leeromgeving.
Beïnvloeden
beslissing
extra onder-steuning
Leerkracht
primair
Sociale
invloed
Een leerkracht heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Samen met de leerkracht
dragen wij bij aan het
waarmaken van passend
onderwijs.
Dit doen wij door te
adviseren, kennis over te
dragen en praktisch te
handelen in de klas.
Vragen om
extra onder-steuning
Scholen
beleidsmaker Geld
Een schoolteam heeft
soms extra ondersteuning
nodig om nog beter
invulling te geven aan
leerlingen met een
speciale
onderwijsbehoefte.
Onze leerkrachten in het
speciaal onderwijs,
begeleiders in het
regulier onderwijs en
onze deskundigen
hebben de expertise om
leerling, leerkrachten, en
ouders te ondersteunen.
Dat doen wij met behulp
van onderzoek,
voorlichting, trainingen
en begeleiding op maat,
op iedere school.
Investeren in
extra onder-steuning
Ouders
secundair
Sociale
invloed
Ouders willen dat de
school optimaal invulling
geeft aan leerlingen met
een speciale
onderwijsbehoefte.
In partnerschap met
school en ouders
realiseren we met en voor
de leerling een passend
onderwijs aanbod.
De ondersteuning die wij
bieden richt zich op de
fysieke, de cognitieve en
sociaal emotionele
ontwikkeling en de
werkhouding van de
leerling.
Beïnvloeden
beslissing
extra onder-steuning

71. • Hoe je publiek
te overtuigen?
• Hoe je publiek
te motiveren?

72. De taak van de verteller (of de
vertelvorm) is om de motivaties
van de belangrijkste mensen in
het publiek te koppelen aan de
inhoud van je verhaal
Hoe je publiek te overtuigen?
Motivaties zijn o.a. persoonlijk
voordeel, de aansluiting op (eigen)
overtuigingen en bijdragen aan
(verander)activiteiten

73. Tijdens het luisteren naar een
verhaal zal iedereen reageren op
een andere mix van boodschappen
die aansluiten op zijn of haar
specifieke motivaties
Hoe je publiek te motiveren?
Iedere persoon zal de doelen achter
het verhaal anders afwegen en het
verhaal beoordelen op basis van
eigen ervaringen en context

74. Deel 4

75. Deel 4
Hoe vertel je een
verhaal?
Storytelling binnen het onderwijs

76. Herken de leer- en
beslisstijlen van
je publiek

77. Leerstijlen

78. Betekenisgericht
Mensen die betekenisgericht leren voelen
een sterk verlangen om verbanden
te leggen en de redenen waarom
te begrijpen
Vertelwijze
Zorg dat de motieven van de personages
en de boodschap van het verhaal al
vroeg duidelijk worden, zodat je publiek
tot het eind blijft luisteren

79. Conceptueel
Mensen die conceptueel leren geven de
voorkeur aan een analytische aanpak,
waarbij ze van het grote geheel naar de
details gaan
Vertelwijze
Verwerk belangrijke feiten in het verhaal
en zorg dat het publiek zo nodig dieper
kan boren om de geloofwaardigheid van
de inhoud te staven

80. Vaardigheidsgericht
Mensen die vaardigheidsheids-gericht
leren, willen weten hoe een
verandering bereikt wordt
Vertelwijze
Som niet alleen op wat er veranderd
moet worden, maar leg ook de
benodigde stappen, specifieke
vaardigheden en gedragingen uit

81. Aanpassingsgericht
Mensen die aanpassingsgericht
leren zien zichzelf mogelijk als
pioniers of vernieuwers
Vertelwijze
Wees duidelijk over de
uitdagingen, mogelijkheden en
het thema waarop actie moet
worden ondernomen

82. International Business Innovation Studies

84. Beslisstijlen

85. Directief
Mensen met een directieve beslisstijl
vertrouwen op gestructureerde
feitelijke informatie en focussen zich
vaak doelgericht op concrete resultaten
Vertelwijze
Kom zo snel mogelijk met de belangrijke
punten en geef alleen ondersteunde
details als dat noodzakelijk is

86. Conceptueel
Mensen met een conceptuele
beslisstijl zijn creatief ingesteld
en overwegen meerdere opties
Vertelwijze
Bedenk een of meerdere ruwe
scenario’s en ontwikkel
ze in het verhaal

87. Analytisch
Mensen met een analytische
beslisstijl geven de voorkeur aan
details die ze kunnen naspeuren en
waar ze in kunnen duiken
Vertelwijze
Beantwoord vragen maar
presenteer niet alles in je verhaal,
zorg wel voor voldoende
detaillering en geloofwaardigheid

88. Gedragsmatig
Mensen met een gedragsmatige beslisstijl
focussen op impact op anderen en de
organisatie waarbij ze zich vooral richten
op het welzijn en de mening van anderen
Vertelwijze
Beschrijf in je verhaal hoe de verandering
mensen beïnvloedt door te laten zien hoe
ze intuïtief en emotioneel reageren

89. Use Oculus Rift to teach life science and medicine

90. The end

91. The end
Literatuur & bronnen:
• Overtuigen met storytelling
(Martin Sykes e.a. Pearson 2013)
• Begin met het waarom
(Simon Sinek Business contact 2009)
• Durf fouten te maken
(blog op ScienceGuide 16-01-2014)
• Social media, rode lap en stier
(blog op ScienceGuide 26-06-2013)
• Hoe belangrijk is de docent nog?
(blog op ScienceGuide 23-05-2012)
• Van storytelling naar storyconversation
(blog op Storytelling Matters 28-02-2014)
Overzicht van al mijn publicaties: www.reneboonstra.nl
Mijn eigen blog is te vinden op: www.creatiekracht.nl
Twitter: @creatiekracht
Slideshare: www.slideshare.net/creatiekracht
E-mail: rene.boonstra@inholland.nl