1. อาหารแลกเปลี่ยน และอาหารเพื่อสุขภาพ สุณีย์ ฟังสูงเนิน นักโภชนาการชำนาญการ ฝ่ายโภชนาการ โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา

5. หมายถึง อาหาร 6 หมวด แต่ละหมวดให้พลังงาน โปรตีน ไขมัน และคาร์โบไฮเดรตใกล้เคียงกัน สามารถแลกเปลี่ยนกันได้ ในหมวดเดียวกัน ทำให้ผู้ที่เป็นเบาหวานรับประทานอาหารได้หลากหลาย ปริมาณอาหารแลกเปลี่ยนเรียกว่า “ ส่วน ” ปริมาณอาหาร 1 ส่วน จะแตกต่างกันตามชนิดของอาหาร อาหารแลกเปลี่ยน

6. 1 ส่วน ให้โปรตีน 8 กรัม ไขมัน 0-8 กรัม คาร์โบไฮเดรต 12 กรัม และให้พลังงาน 150 กิโลแคลอรี หมวดนม นมสดไขมันเต็มส่วน UHT 240 ซีซี ./ 1 ถ้วยตวง หรือ นมสดพาสเจอไรส์ 240 ซีซี ./ 1 ถ้วยตวง โยเกิร์ตรสธรรมชาติไขมันเต็มส่วน 240 ซีซี ./ 1 ถ้วยตวง นมผงไขมันเต็มส่วน 6 ช้อนโต๊ะ

7. 1 ส่วน ให้โปรตีน 8 กรัม ไขมัน 0-5 กรัม คาร์โบไฮเดรต 12 กรัม และให้พลังงาน 120 กิโลแคลอรี หมวดนม นมสดพร่องมันเนยเต็มส่วน UHT 240 ซีซี ./ 1 ถ้วยตวง หรือ นมสดพร่องมันเนยพาสเจอไรส์ 240 ซีซี ./ 1 ถ้วยตวง โยเกิร์ตรสธรรมชาติพร่องมันเนย 240 ซีซี ./ 1 ถ้วยตวง นมผงพร่องมันเนย 6 ช้อนโต๊ะ

8. 1 ส่วน ให้โปรตีน 8 กรัม ไขมัน 0-3 กรัม คาร์โบไฮเดรต 12 กรัม และให้พลังงาน 90 กิโลแคลอรี หมวดนม นมสดขาดมันเนยเต็มส่วน UHT 240 ซีซี ./ 1 ถ้วยตวง หรือ นมสดขาดมันเนยพาสเจอไรส์ 240 ซีซี ./ 1 ถ้วยตวง โยเกิร์ตรสธรรมชาติขาดมันเนย 240 ซีซี ./ 1 ถ้วยตวง นมผงขาดมันเนย 6 ช้อนโต๊ะ

11. หมวดนม

12. เครื่องดื่มที่ควรหลีกเลี่ยง

13. หมวดนม

14. 1 ส่วน มีโปรตีน 2 กรัม คาร์โบไฮเดรต 18 กรัม พลังงาน 80 กิโลแคลอรี หมวดข้าว – แป้ง ข้าวสวย , ข้าวซ้อมมือ 1 ทัพพี / 5 ช้อนโต๊ะ ข้าวต้ม 2 ทัพพี / ¾ ถ้วยตวง ข้าวเหนียวสุก ½ ทัพพี / 3 ช้อนโต๊ะ ขนมจีน 1 จับใหญ่ * ข้าวสาร 20 กรัม ก๋วยเตี๋ยวลวก 9 ช้อนโต๊ะ * เส้นหมี่ขาวลวก 10 ช้อนโต๊ะ

15. หมวดข้าว – แป้ง บะหมี่ลวก 8 ช้อนโต๊ะ / 1 ก้อน ขนมปังโฮลวีท , ขนมปังปอนด์ 1 แผ่น / 25 กรัม ขนมปังเบอร์เกอร์ , ฮอทดอก ½ คู่ ขนมปังกรอบจืด 3 แผ่นสี่เหลี่ยม ขนมปังแครกเกอร์ 2 แผ่น ** แป้ง 3 ช้อนโต๊ะ ขนมปังป่น 4 ช้อนโต๊ะ ** บะหมี่สำเร็จ / แห้ง 1/3 ห่อ ซีเรียลไม่เคลือบน้ำตาล ½ ถ้วยตวง มันฝรั่งต้ม * 10 ช้อนโต๊ะ / ½ ถ้วยตวง

16. หมวดข้าว – แป้ง เผือก , มันเทศต้ม * 6 ช้อนโต๊ะ - แป๊ะก๊วยต้ม 3 ช้อนโต๊ะ ข้าวโพดคั่วไม่ใส่เนย 3 ถ้วยตวง มักโรนี , สปาเกตตี้ลวก 8 ช้อนโต๊ะ เกาลัดจีนคั่ว 3 เม็ดใหญ่ / 5 เม็ดเล็ก ถั่วเมล็ดแห้งสุก * ½ ถ้วยตวง - วีทเจิร์ม * 3 ช้อนโต๊ะ ลูกเดือยสุก * ½ ถ้วยตวง - ข้าวโพดต้ม * 6 ช้อนโต๊ะ * มีใยอาหารสูง

17. หมวดข้าว - แป้ง

18. หมวดข้าว - แป้ง : ข้าวสวย 1 ส่วน

19. หมวดข้าว - แป้ง : ข้าวเหนียว

20. หมวดข้าว - แป้ง : มันเทศต้ม

21. หมวดข้าว - แป้ง : มักกะโรนี

22. หมวดข้าว - แป้ง : ขนมปัง

23. หมวดข้าว - แป้ง : บะหมี่ลวก

24. หมวดข้าว - แป้ง : วุ้นเส้น

25. หมวดข้าว - แป้ง : ขนมจีน

26. หมวดข้าว - แป้ง : ก๋วยเตี๋ยวเส้นใหญ่

27. ประเภทที่ 1 เนื้อสัตว์ที่มีไขมันต่ำมาก 1 ส่วน คือ เนื้อสัตว์ที่มีน้ำหนักสุก 30 กรัม ( 2 ช้อนโต๊ะ ) ให้โปรตีน 7 กรัม ไขมัน 0-1 กรัม และให้พลังงาน 35 กิโลแคลอรี หมวดเนื้อสัตว์ ปลาหมึกสาย , ยักษ์ หอยเชลล์ 2 หอยแครง 2 หอยลาย 2 กุ้งทะเล 3 กุ้งน้ำจืด 3 กุ้งฝอย 3 ไข่ขาว 4 เนื้อปูทะเล ปูตัวเล็ก ไก่อ่อน , สันในไก่ เนื้อน่องไม่มีหนัง อกไก่

28. ประเภทที่ 1 เนื้อสัตว์ที่มีไขมันต่ำมาก 1 ส่วน คือ เนื้อสัตว์ที่มีน้ำหนักสุก 30 กรัม ( 2 ช้อนโต๊ะ ) ให้โปรตีน 7 กรัม ไขมัน 0-1 กรัม และให้พลังงาน 35 กิโลแคลอรี หมวดเนื้อสัตว์ ปลาช่อน ปลาตาเดียว ปลาเก๋า ปลานกแก้ว ปลากะพงขาว ปลาทู ปลาหางเหลือง ปลาสีกุน ปลาใบขนุน ปลาทรายแดง ปลาดุกอุย ปลาน้ำดอกไม้ ปลากเนื้ออ่อน ปลาหมอเทศ ปลากระบอก ปลาอินทรีย์ ลูกชิ้นปลา 1 ลูกชิ้นเนื้อ 1

29. ประเภทที่ 2 เนื้อสัตว์ที่มีไขมันต่ำ 1 ส่วน เนื้อสัตว์ที่มีน้ำหนัก 30 กรัม ( 2 ช้อนโต๊ะ ) ให้โปรตีน 7 กรัม ไขมัน 3 กรัม และให้พลังงาน 55 กิโลแคลอรี หมวดเนื้อสัตว์ เนื้ออกไก่ เนื้อห่านไม่ติดหนัง - มัน เนื้อไก่ไม่ติดหนัง - มัน หมูเนื้อแดง ลูกชิ้นไก่ , หมู 5-6 ลูก เนื้อสะโพก , น่อง ( ไม่ติดมัน ) เครื่องในสัตว์ * ปลาหมอ ปลาจาระเม็ดขาว หอยนางรม * 6 ตัวกลาง แฮม ** 1 ชิ้น ปลาซัลมอน ปลาทูน่า ( ในน้ำมัน ) * * นมถั่วเหลืองไม่หวาน 240 มล . ปลาซาร์ดีน ( กระป๋อง ) * * 2 ตัว * มีโคเลสเตอรอลสูง ** มีโซเดียมสูง

30. ประเภทที่ 3 เนื้อสัตว์ที่มีไขมันปานกลาง 1 ส่วน คือ เนื้อสัตว์ ที่มีน้ำหนักสุก 30 กรัม ( 2 ช้อนโต๊ะ ) ให้โปรตีน 7 กรัม ไขมัน 5 กรัม และให้พลังงาน 75 กิโลแคลอรี หมวดเนื้อสัตว์ เนื้อบดไม่ติดมัน ซี่โครงหมูติดมันเล็กน้อย หมูติดมัน หมูย่าง – ไม่ติดมัน เนื้อไก่ติดหนัง ไก่ทอด ( มีหนัง ) เนื้อเป็ดติดหนัง เป็ดย่างไม่มีหนัง ตับเป็ด แคบหมูไม่ติดมัน 1/3 ถ้วยตวง เนื้อปลาทอด เนยแข็ง 1 แผ่น ( 90 กรัม ) ไข่ 1 ฟอง ( 50 กรัม ) นมถั่วเหลือง 1 ถ้วยตวง เต้าหู้อ่อน 2/3 หลอด ( 180 กรัม ) เต้าหู้เหลืองแข็ง ½ แผ่น ( 60 กรัม )

32. หมวดเนื้อสัตว์

33. หมวดเนื้อสัตว์ประเภทที่ 1 : ลูกชิ้นปลา

34. หมวดเนื้อสัตว์ประเภทที่ 1 : ปลาหมึก

35. หมวดเนื้อสัตว์ประเภทที่ 1 : กุ้ง

36. หมวดเนื้อสัตว์ประเภทที่ 2 : เนื้อหมู

37. หมวดเนื้อสัตว์ประเภทที่ 2 : ปลาทู

38. หมวดเนื้อสัตว์ประเภทที่ 2 : เนื้อไก่

39. หมวดเนื้อสัตว์ประเภทที่ 3 : ไข่ไก่

40. หมวดเนื้อสัตว์ประเภทที่ 3 : เต้าหู้อ่อน

41. หมวดเนื้อสัตว์ประเภทที่ 4 : ไส้กรอกฝรั่ง

42. ผัก ก . 1 ส่วน คือ ผักสุก ½ ถ้วยตวง ( 50-70 กรัม ) หรือผักดิบ 1 ถ้วยตวง ( 70-100 กรัม ) ให้พลังงานต่ำมาก หมวดผัก ผักกาดขาว แตงกวา พริกหยวก ผักกาดสลัด แฟง มะเขือเทศ ผักกาดเขียว แตงโมอ่อน แตงร้าน กล่ำปลี ดอกกล่ำ ฟักเขียว ตั้งโอ๋ ยอดฟักทองอ่อน สายบัว ผักบุ้ง มะเขือ คื่นช่าย ผักปวยเล้ง น้ำเต้า ใบโหระพา

43. ผัก ก . 1 ส่วน คือ ผักสุก ½ ถ้วยตวง ( 50-70 กรัม ) หรือผักดิบ 1 ถ้วยตวง ( 70-100 กรัม ) ให้พลังงานต่ำมาก หมวดผัก ผักกาดขาว แตงกวา พริกหยวก ผักกาดสลัด แฟง มะเขือเทศ ผักกาดเขียว แตงโมอ่อน แตงร้าน กล่ำปลี ดอกกล่ำ ฟักเขียว ตั้งโอ๋ ยอดฟักทองอ่อน สายบัว ผักบุ้ง มะเขือ คื่นช่าย ผักปวยเล้ง น้ำเต้า ใบโหระพา

44. ผัก ข . 1 ส่วน คือ ผักสุก ½ ถ้วยตวง ( 50-70 กรัม ) หรือ ผักดิบ 1 ถ้วยตวง ( 70-100 กรัม ) ให้โปรตีน 2 กรัม คาร์โบโฮเดรต 5 กรัม และพลังงาน 25 กิโลแคลอรี หมวดผัก ฟักทอง ยอดแค รากบัว แครอท ยอดสะเดา ดอกขจร ถั่วงอกหัวโต ดอกผักกวางตุ้ง พริกหวาน บีทรูท ผักกระเฉด ผักคะน้า มะละกอดิบ ใบยอ บรอคโคลี่ หอมหัวใหญ่ ใบ - ดอกขี้เหล็ก หน่อไม้ไผ่ตง ต้นกระเทียม ถั่วลันเตา สะตอ ถั่วฝักยาก ถั่วแขก ผักหวาน ถั่วพู ตำลึง ยอดชะอม ข้าวโพดอ่อน ถั่วงอก ยอดกระถิน เห็ดนางรม เห็ดเป๋าฮื้อ มะระจีน

45. หมวดผัก

46. หมวดผัก ข : ฟักทอง

47. หมวดผัก ข : ถั่วลันเตา

48. หมวดผัก ข : ถั่วฝักยาว

49. หมวดผัก ข : ดอกแค

50. หมวดผัก ข : แครอท

51. หมวดผัก ข : ข้าวโพดอ่อน

52. หมวดผัก ข : ดอกกล่ำ

53. หมวดผัก ก : ผักบุ้งจีน

54. หมวดผัก ก : มะเขือเทศ

55. หมวดผัก ก : ผักกาดขาว

56. หมวดผัก ก : กล่ำปลี

57. หมวดผัก : แตงกวา

58. หมวดผัก : ผักคะน้า

59. 1 ส่วนให้คาร์โบไฮเดรต 15 กรัม พลังงาน 60 กิโลแคลอรี หมวดผลไม้ กล้วยน้ำว้า 45 กรัม / กล้วยไข่ 45 กรัม / 1 ผลกลาง กล้วยหอม 50 กรัม / 1 ผลเล็ก 2/3 ผลกลาง ½ ผลใหญ่ กล้วยหักมุก 50 กรัม / ½ ผลใหญ่ ชมพู่ 250 กรัม / 4 ผลใหญ่ แตงโม 285 กรัม / 1 ชิ้น เงาะ 85 กรัม / 4 ผลใหญ่ / 5 ผลเล็ก ทุเรียน 40 กรัม / 1 เม็ดกลาง

60. 1 ส่วน ให้คาร์โบไฮเดรต 15 กรัม พลังงาน 60 กิโลแคลอรี หมวดผลไม้ ฝรั่ง 120 กรัม / มะม่วงสุก 80 กรัม ½ ผลกลาง มะม่วงดิบ 100 กรัม / ½ ผลใหญ่ สับปะรด 125 กรัม / 8 ชิ้นขนาดคำ ส้มเขียวหวาน 150 กรัม / 2 ผลกลาง ส้มโอ 130 กรัม / 2 กลีบใหญ่ แอปเปิ้ล 100 กรัม / 1 ผลเล็ก องุ่น 100 กรัม / 20 ผลกลาง

61. 1 ส่วน ให้คาร์โบไฮเดรต 15 กรัม พลังงาน 60 กิโลแคลอรี หมวดผลไม้ น้ำผลไม้ น้ำส้ม 120 มล . / ½ ถ้วยตวง น้ำแอปเปิ้ล 120 มล . / ½ ถ้วยตวง น้ำสับปะรด 120 มล . / ½ ถ้วยตวง น้ำองุ่น 80 มล . / 1/3 ถ้วยตวง น้ำพรุน 80 มล . / 1/3 ถ้วยตวง

62. หมวดผลไม้

63. หมวดผลไม้ : มะละกอสุก

64. หมวดผลไม้ : แก้วมังกร

65. หมวดผลไม้ : แตงโม

66. หมวดผลไม้ : กล้วยน้ำว้า

67. หมวดผลไม้ : ชมพู่

68. หมวดผลไม้ : ส้มโอ

69. หมวดผลไม้ : มังคุด

70. หมวดผลไม้ : ส้มเขียวหวาน

71. หมวดผลไม้ : ฝรั่ง

72. หมวดผลไม้ : ทุเรียน

73. 1 ส่วน คือ ไขมันหรือน้ำหนัก 5 กรัม หรือ 1 ช้อนชา ให้ไขมัน 5 กรัม และพลังงาน 45 กิโลแคลอรี แต่ละชนิดให้กรดไขมันแตกต่างกัน หมวดไขมันหรือน้ำมัน ประเภทที่ 1 กลุ่มไขมันที่มีกรดไขมันไม่อิ่มตัวตำแหน่งเดียว ( MUFA ) น้ำมันมะกอก 1 ช้อนชา น้ำมันรำข้าว 1 ช้อนชา น้ำมันถั่วลิสง 1 ช้อนชา เนยถั่วลิสง 1 ช้อนชา ถั่วลิสง 10 เม็ด เม็ดมะม่วงหิมพานต์ 6 เม็ด

74. 1 ส่วน คือ ไขมันหรือน้ำหนัก 5 กรัม หรือ 1 ช้อนชา ให้ไขมัน 5 กรัม และพลังงาน 45 กิโลแคลอรี แต่ละชนิดให้กรดไขมันแตกต่างกัน หมวดไขมันหรือน้ำมัน ประเภทที่ 2 กลุ่มไขมันที่มีกรดไขมันไม่อิ่มตัวหลายตำแหน่ง ( PUFA ) น้ำมันถั่วเหลือง 1 ช้อนชา น้ำมันข้าวโพด 1 ช้อนชา น้ำมันดอกคำฝอย 1 ช้อนชา น้ำมันดอกทานตะวัน 1 ช้อนชา มายองเนส 1 ช้อนชา น้ำสลัด 1 ช้อนโต๊ะ เม็ดดอกทานตะวัน 1 ช้อนโต๊ะ เม็ดฟักทอง 1 ช้อนโต๊ะ

75. 1 ส่วน คือ ไขมันหรือน้ำหนัก 5 กรัม หรือ 1 ช้อนชา ให้ไขมัน 5 กรัม และพลังงาน 45 กิโลแคลอรี แต่ละชนิดให้กรดไขมันแตกต่างกัน หมวดไขมันหรือน้ำมัน ประเภทที่ 3 กลุ่มไขมันที่มีกรดไขมันอิ่มตัว ( SFA ) น้ำมันหมู , น้ำมันไก่ 1 ช้อนชา เบคอน 1 ชิ้น เนยขาว 1 ช้อนชา เนยสด 1 ช้อนชา กะทิ 1 ช้อนโต๊ะ ครีมนมสด 2 ช้อนโต๊ะ

76. หมายเหตุ หมวดไขมันหรือน้ำมัน 1 . ควรเลือกใช้น้ำมันชนิดไม่อิ่มตัวดีกว่าชนิดอิ่มตัว 2 . ไขมันและน้ำมันทุกชนิดให้พลังงานสูง ควรจำกัดปริมาณการบริโภค 3 . ถั่วเปลือกแข็งหรือเมล็ดพืช มีใยอาหาร โปรตีนสูงขณะเดียวกันมีไขมันสูงด้วย ควรระวังในการบริโภค 4 . เนยเทียมชนิดนิ่มมีปริมาณไขมันอิ่มตัวน้อยกว่า ชนิดแข็งหรือชนิดแท่ง

77. หมวดไขมัน

78. หมวดไขมัน : น้ำมันพืช

79. หมวดไขมัน : กะทิ

80. หมวดไขมัน : ถั่วลิสง

81. หมวดไขมัน : เนย

82. สวัสดีสุขภาพ