Аты-жөні:Тұрысбекова Арайлым Тұрарбекқызы Қызметі:Физика пәнінің оқытушысы Жұмыс орны:Алматы сервистік қызмет көрсету колледжі Бағыты:Физика-математикалық

1. БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ҰРПАҚ ТӘРБИЕЛЕУДЕ ФИЗИКАДАН
ФАКУЛЬТАТИВТІК САБАҚТАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ МАҢЫЗЫ
XXI ғасырдың жан-жақты зерделі, дарынды, талантты адамын қалыптастыру
бағытындағы білім беру мәселесі мемлекетіміздің басты назарында. Білім мен
ғылымның Қазақстан дамуына оңтайлы әсер етуі үшін дүниежүзілік кеңістігіне ену,
білім беруді одан әрі жаңашылдандыру, оқыту жүйесін заман талабына сай үйлестіре алу
міндеті туындап, білімге, бүкіл оқу әдістемелік жүйеге жаңа талаптар қойылуда. Осы
тұрғыдан алғанда мұғалімге білім берудің тиімді жолдарын қарастыру, таңдай білу
еркіндігі тиіп отыр. Қай кезеңде, қай заманда болмасын мектептегі басты тұлға мұғалім
десек, дүниежүзілік даму деңгейінен кем түспейтін, йық тірестіре алатын, алған білімі
мен тәрбиелік қазынасын туған еліне, адамзат игілігіне жұмсай алатын қазақтың ой
танымының иесі, саналы азаматты жетілдіруге үлес қосатын математика пәнін оқыту
үдерісімен қатар оны ұйымдастырушы мұғалімге де жауапты міндет жүктейтіні
баршамызға аян.
Сондықтан қазіргі кезеңде білім берудегі негізгі мақсат жан-жақты білімді, өмір
сүруге бейім, өзіндік талғамы бар, қабілетті жеке тұлғаны қалыптастырумен қатар уақыт
талабына сай оқыту үдерісін жетілдіру. Сабақ сапасы мен білімділігін арттыру-әр
мұғалімнің басты міндеті.
Қазіргі таңда қоғамды дамыту үшін мектептің алдында тұрған негізгі
міндеттерінің бірі-оқушылардың шығармашылық қабілетін барынша ашып, толыққанды
қоғам құруға өзінің бар мүмкіндігін жұмсайтын шығармашылық қабілетті жеке тұлға
қалыптастыру. Сондықтан физиканы оқытуда оқушыларға оқу материалын есте сақтау
ғана емес, осы материалды шығармашылықпен қолдану шеберлігін қалыптастыруға көп
көңіл бөлінеді.
Бідім беру жүйесінің басты міндеті- ұлттық және азаматтық құндылықтар, ғылым
мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби
шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа
технологиясын енгізу, білім беруді ақпараттандыру. Қазіргі кезеңде еліміздің білім беру
жүйелерінде қайта құру жүріп жатыр, білім жүйелерінің жаңа ұлттық моделі құрылуда.
Осы бағытта жүргізіліп жатқан жұмыстардың негізгілерінің бірі жалпы білім беретін
орта мектепте физика ғылымы негізінен берілетін білімді қайта жаңарту болып
табылады.
Осыған орай, физика пәнін тереңдетіп оқытумен бірге, негізгі алған білімді
жүйелеуде факультативтік сабақтар жүргізудің әсері зор.
Физика пәні бойынша факультативтік сабақтарды ұйымдастыру арқылы қабілетті
оқушылармен жұмысты жандандыруға мүмкіндік мол.
Факультативтік сабақтар дегеніміз-оқушылардың білімін кеңейту және
тереңдету, олардың оқуға деген қызығушылығын қалыптастыру, ойлау қабілетін дамыту
мақсатында жүргізілетін сабақтар.
Физикадан жүргізілетін факультативтік сабақтың негізгі мақсаты-біріншіден,
оқушылардың физикаға деген тұрақты қызығушылығын арттыру, екіншіден, бағдарлама
материалын жан-жақтылы терең білу, ушіншіден, оқушыларды өзіндік және ғылыми-
зерттеу жұмыстарының ең қарапайым дағдыларына баулу.
Факультативтер болашақтағы мектептерде физикадан білім берудің мазмұнын
эксперимент жүзінде тексеруге жіне іздестіруге жол ашады. Физика жөніндегі
факультативте, физиканың негізгі сабақтары бағдарламасымен тығыз байланысты,
бағдарлама бойынша жүйелі түрде сабақтар ұйымдастырылып отырады. Факультативтік
курстарды оқып үйрену топтарына оқушылар өз қалауымен алынады.

2. Физика жөніндегі факультативтік курстарды оқып үйренетін топтар бір
сыныптың немесе бірнеше параллель сыныптардың оқушыларынан құралады.
Оқушыларды факультативтік курста оқытылатын топтарға қабылдауды сынып
жетекшісінің пікірін ескере отырып, факультативті жүргізетін мұғалім атқарады.
Факультативтік оқу сабақ басталғанға дейін немесе ол біткеннен кейін арнаулы кесте
бойынша өткізіледі. Егер қажет болса оқушылардың демалуы үшін, факультатив
арасында үзіліс жасаған жөн. Әрбір жеке тапсырма тек соны орындайтын оқушыға ғана
пайдалы болып қалмай, факультативтің басқа қатысушыларына да пайдалы болуы тиіс.
Факультативтің әрбір қатысушысы жасаған модельдер, аспаптар мен зертханалық
қондырғылар міндетті түрде оның жолдастарына да қажетті және пайдалы болған дұрыс.
Сонымен, факультативке қатысушы әрбір оқушының еңбегі сол ұжымның күллі
мүшелеріне де пайдалы болуы тиіс.
Орта білім беретін мектептердегі факультативтік курс оқушылардың ғылым, техникка
немесе жеке пәндерге қызғушылығын, жеке бейімділіктері мен сұраныстарын
қанағаттандыру мақсатында сыныптан және мектептен тыс жұмыстар (сыныптан тыс
оқу, үйірме, олимпиада және т.б.) арқылы жүргізіледі. Қабілеті мен қызығушылығы
айқындалған, соған сәйкес ғылыми және қолданбалы білімін арттыратын арнайы
факультативкурстарын өтуге мүмкіндік береді. Жоғары сыныптардағы факультатив
сабақтары дәріс, зертханалық жұмыс, т.б. түрінде жүргізіледі. Факультативтік сабақтар
жүйесі мектеп қабырғасында оқушыларға ғылымның белгілі бір саласынан жан-жақты
және тұрақты теориялық білім мен дағдылар беруді көздейді. Арнаулы ғылым негіздері
бар факультативтік сабақ, оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеуге , алған білім мен
дағдыарын бекітуге белсенділігін арттырып, ғылыми зерттеулік қабілетін ұштауға
үйретеді., белгілі бір кәсіпке баулиды.
Қазіргі уақытта мектеп қабырғасында жаратылыс тану пәндерінің ішіндегі жетекші пән
болып табылаттын физиканы оқыту-білім беру саласындағы күрделі проблемалардың
бірі. Ел экономикасына қажетті жоғары сапалы білімді технократ мамандары
дайындаудың алғашқы негізгі сатысы орта мектеп көлеміндегі физика пәнінен бастау
алады десек еш артық емес. Яғни, тек теориялық қана емес, сондай дәрежеде
экспериментальдық ғылым болып табылатын физика пәнінің орны ерекше.
Ғылым әрқашанда ізденісті, шығармашылықты талап етеді. Ал бұл жолдағы сәтті
қадамдар қуаныш пен шаттық әкеледі. Егер ізденіс кеңестігіміз-физика өзіміз-оқушы
болсақ, бұл қуаныш әлденеше еселенген болуы әбден заңды.
Адам өміріндегі шығармашылық, ізденіс әрекеттері түрлі есептерді шешумен тікелей
байланысты. Оның ішінде, оқушылардың оқып-үйрену процессінде-табиғаттың жалпы,
және ең бастысы-іргелі де, негізгі заңдарын қарастыратын физика ғылымы есептерін
шығару-түрлі ғылыми тәжірбиелер мен жобаларды қою мен қорғау тәрізді аса маңызды
болмақ.
Физиканың жеке ғылым ретінде алғашқы қаыптасқан салаларының бірі-механика.
Механиканың заңдылықтарын, оның есептерін шығаруды терең оқып-үйрену-осы
мақсаттарға сай келетініне ешкім күмән келтірмесе керек. Өйткені негізгі ұғымдары мен
заңдары және теңдеулері-физиканың барлық қалған бөлімдерінде кеңінен қолданылатын
белгілі, дәлірек айтсақ оның есептерін терең мңгермейінше физика пәнін оқыту мүмкін
еместігі анық. Мысалы, Ньютон заңдарының негізінде молекула кенетикалық теорияның
негізгі теңдеуі қорытылып шығарылады және т.с.с.

3. Ньютон немесе классикалық механика заңдарының қолданылуы микроәлем мен аса
үлкен жылдамдықтар жағдайында шектелгенімен, біз күнделікті өмірде, толығымен осы
заңдарға бағынатын қозғалыстарды пайдаланамыз, көреміз және бұл жағдай осылай еш
шектеулерсіз жалғаса береді де. Сондықтан, физика-математика бағытындағы мектепте
механика курсы есептерін шығарудан факультатив сабақтарды өткізу-түпкілікті оң
нәтиже беретіні анық. Келесі сыныптарға өту жағдайында бұл олимпиадалық,
қиындатылған типтегі есептерді шығарумен жалғасын табуы тиіс.
Сонымен, факультатив сабақты тиімді ұйымдастырған кезде алынған білімді бір
мезгілде теориялық, практикалық және қолданбалы салаларда пайдалану мүмкіндігі
ашылады. Бұл артықшылықтар Тәуелсіз мемлекетіміздің ертеңгі ұрпақтың рухани
байлығы, мәдиенеті, саналы ұлттық ойлау қабілеті мен біліміне, іскерлігіне байланысты.
Осыған орай мектептегі оқу үдерісінде оқушылардың танымдық қызығушылақтарын
арттыру, дамыту болашақта білімді өз бетінше жинап алу қабілеттерін дамытуда
жетекші рөл атқарады және пәндерді оқыту барысында көзделетін білімділік,
дамытушылық, тәрбиелік міндеттерді жүзеге асыруда оқушылардың танымдық
қызығушылығын дамыту және қалыптастыру сабақта әртүрлі әдіс- тәсілдерді
қолданудың тиімділігіне көз жеткізуге болады.
Қорыта келе, болашаққа көз жібере отырып, өткеніңді жадыңда тұт деп дана
бабаларымыз айтқандай шәкірттерімізді жан-жақты, қандай қиындық кездессе де
мойымайтын, өз тілімен дінін қастерлеп ұстауға тәрбиелейміз десек үнемі ізденісте
болуымыз қажет.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Анцулевич, В.И.Факультативные занятие. Физика. 9-11классы/ В.И. Анцулевич,
В.В. Дорофейчик, В.В. Жилко и др. Минск 2010,2011
2. Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
Тұжырымдамасы// Егемен Қазақстан 2003
3. Есмахан Ә. Ақпараттық технология және кіріктірілген сабақтар// Қазақстан
мектебі 2010,№1