1. 1
ΟΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΟΥ
ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΗΝ Ν. ΑΦΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΩΣ
ΔΕΥΤΕΡΗ/ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ
Το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο είχε ως βασικό σκοπό να διερευνήσει την
επιμόρφωση που έχουν λάβει οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν την ελληνική
γλώσσα στη Ν. Αφρική ως δεύτερη/ξένη, αλλά και να καταγράψει τις τωρινές
επιμορφωτικές τους ανάγκες. Το ερωτηματολόγιο αυτό στηρίχτηκε σε παλαιότερη
ανάλογη έρευνα1
επικαιροποιήθηκε και προσαρμόστηκε στα τωρινά δεδομένα της Ν.
Αφρικής. Η τελική του μορφή είναι προϊόν συνεργασίας του Συντονιστή
Εκπαίδευσης Βλάχου Γεωργίου με το ελληνικό τμήμα της Σχολής ΣΑΧΕΤΙ,
απευθύνθηκε στους αποσπασμένους, αλλά και στους Ομογενείς εκπαιδευτικούς που
διδάσκουν ελληνικά στη Ν. Αφρική και ήταν ανώνυμο.
Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά τα ευρήματα της έρευνάς μας:
Το δείγμα των εκπαιδευτικών
Το ερωτηματολόγιο δόθηκε σε 15 αποσπασμένους εκπ/κούς από την Ελλάδα και σε
23 συμβασιούχους - Ομογενείς εκπ/κούς από τη Σχολή ΣΑΧΕΤΙ. Απάντησαν 12
αποσπασμένοι και 19 συμβασιούχοι - Ομογενείς.
Το δείγμα των εκπαιδευτικών.
Εκπαιδευτικοί Συχνότητα Ποσοστό
Α. Φύλο
Άνδρες 8 26%
Γυναίκες 23 74%
Β. Ηλικία
Έως 30 6 20%
31-40 6 19%
41-50 10 32%
Πάνω από 51 9 29%
Γ. Χρόνια Υπηρεσίας σε σχολ. Ν. Αφρικής
1 έτος 1 3%
2 έτη 1 3%
3 έτη 0 0%
4 έτη 6 20%
5 έτη 3 10%
πάνω από 5 έτη 19 63%
Δ. Σπουδές
Πτυχίο Π.Α.-ΠΤΔΕ 14 45%
Άλλο πτυχίο 17 55%
1
Βλέπε: Β. Αναγνώστου, Θ. Αβδελλή, Γ. Κουτρομάνος: «Οι επιμορφωτικές ανάγκες των Ελλήνων
εκπαιδευτικών που υπηρετούν στα παροικιακά σχολεία της Μ. Βρετανίας» στο Παιδαγωγική
Επιθεώρηση, τ. 39/2005.
2. 2
Μεταπτυχιακό 11 35%
Διδακτορικό 2 6%
Επιμόρφωση στην
διδασκαλία της
ελληνικής ως
δεύτερης
10 32%
Ε. Ιδιότητα
Αποσπασμένος
εκπαιδευτικός από
την Ελλάδα
12 39%
Ομογενής -
πρόσληψη από το
σχολείο
19 61%
Από τo σύνολο των εκπ/κών, το 39% ήταν αποσπασμένοι από την Ελλάδα και το
61% αυτοί που έχουν προσληφθεί από τη Σχολή ΣΑΧΕΤΙ. Περίπου το 1/4 ήταν
άνδρες και τα 3/4 γυναίκες. Όσον αφορά την ηλικία των εκπ/κών, παρατηρούμε ότι η
πλειοψηφία αυτών είναι μεγαλύτεροι από 40 ετών και με χρόνια υπηρεσίας
περισσότερα από 5 έτη. Αυτό συμβαίνει λόγω του γεγονότος ότι οι αποσπασμένοι
είναι περισσότερα από 5 έτη στη Ν. Αφρική και ένα μεγάλο ποσοστό εκπ/κών
εργάζονται για πολλά χρόνια στη Σχολή ΣΑΧΕΤΙ με ιδιωτική σύμβαση. Όσον αφορά
τις σπουδές, παρατηρούμε ότι το 45% επί του συνόλου των εκπ/κών διαθέτουν πτυχίο
Παιδαγωγικής Ακαδημίας και Παιδαγωγικού Τμήματος. Σημαντικό ποσοστό
εκπ/κών (55%) διαθέτουν ως βασικό πτυχίο άλλο προερχόμενο κατά βάση από τις
Επιστήμες της Αγωγής (αυτό συμβαίνει με τους συμβασιούχους που εργάζονται στο
ΣΑΧΕΤΙ). Ωστόσο, το σχολείο καθοδηγεί και επιμορφώνει συνεχώς τους εκπ/κούς
αυτούς για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης/ξένης, έτσι ώστε να
καλύπτει τις όποιες ελλείψεις. Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στην διδασκαλία
της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης/ξένης έχουν επιμορφωθεί από το ΚΕΓ και από
το Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ. 10 εκπ/κοί, περίπου το 1/3 αυτών.
3. 3
1. ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
Α. Είδος επιμόρφωσης
Φορέας
Είδος επιμόρφωσης και αριθμός συμμετοχών/παρακολουθήσεων (κατά
προσέγγιση)
Ημερίδα
Ή
διημερίδα
Συνέδριο Εργαστήριο
-υποδειγμα-
τικές
διδασκαλίες
Εκπαιδευ-
τική
συνάντηση
Σεμινάριο
διαζώσης
Σεμινάριο εξ
αποστάσεως /ή
μέσω
διαδικτύου
(On line)
Άλλο
(Παρακαλούμε
προσδιορίστε)
Το σχολείο
που εργάζομαι
τώρα
7 1 13 8 4 1
Το Υπουργείο
Παιδείας
1 1 1
Το ΕΔΙΑΜΜΕ 1 1 4
Το Γραφείο
εκπ/σης
7 3 4 12 2
Άλλο
(Παρακαλούμε
προσδιορίστε):
1 4 3
Όσον αφορά την προηγούμενη επιμόρφωση, παρατηρείται ότι η βασική επιμόρφωση
αρκετών εκπ/κών προέρχεται από το σχολείο (Σχολή ΣΑΧΕΤΙ). Αυτή έχει
πραγματοποιηθεί κατά βάση με ημερίδες, υποδειγματικές διδασκαλίες και εκπ/κές
συναντήσεις.
Επιπλέον, ένας σημαντικός αριθμός εκπ/κών δηλώνει ότι έχει επιμορφωθεί από το
Γραφείο Εκπαίδευσης μέσα από ημερίδες και εκπαιδευτικές συναντήσεις.
Β. Ποια πρόσωπα σας βοήθησαν στην διδασκαλία της ελληνικής
(1 = καθόλου, 2 = λίγο, 3 = μέτρια, 4 = αρκετά, 5 = πολύ).
ΜΟ
Συνάδελφος/-ισσα 3,6
Διευθυντής/-ντρια σχολείου 3,3
Δ/ντής εκπαίδευσης 2,5
Εξειδικευμένος/-η ερευνητής/-τρια με σχετική εμπειρία 1,7
Φίλος/-η 2,4
Άλλος/-η (Παρακαλούμε προσδιορίστε:) 2,2
Τα πρόσωπα τα οποία σύμφωνα με τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών τους βοήθησαν
περισσότερο στη διδασκαλία τους, ήταν οι συνάδελφοι (3,6%) και ο Διευθυντής τους
(3,3%).
4. 4
Γ. Πλεονεκτήματα από την προηγούμενη επιμόρφωση
(1=διαφωνώ κάθετα, 2=διαφωνώ, 3=είμαι ουδέτερος, 4=συμφωνώ, 5=συμφωνώ.
απόλυτα)
Η επιμόρφωση που έχω λάβει για τα σχολεία της Ν. Αφρικής και τη
διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας
Μ
Ο
1 …με βοήθησε να καταλάβω καλύτερα τον ρόλο και τους στόχους της
εκπαίδευσης στα σχολεία της χώρας
3,8
2 …με βοήθησε να κατανοήσω τους στόχους του αναλυτικού
προγράμματος.
3,7
3 …με ενημέρωσε για το διδακτικό υλικό που είναι διαθέσιμο και πώς
θα το χρησιμοποιώ στη διδασκαλία μου.
3,9
4 ... με βοήθησε στο να αξιολογώ τα παλαιότερα και τα νεότερα
εκπαιδευτικά υλικά και διδακτικά εγχειρίδια
3,5
5 …με βοήθησε να προετοιμάζω νέο διδακτικό υλικό για την
διδασκαλία μου
3,7
6 …με βοήθησε να χρησιμοποιώ στην τάξη μου διάφορες στρατηγικές
διδασκαλίας ανάλογα με το επίπεδο των μαθητών (π.χ σχέδια εργασίας
(project), ομαδοσυνεργατική διδασκαλία).
3,6
7 …με βοήθησε στην αξιολόγηση των γλωσσομαθησιακών επιπέδων
των μαθητών μου.
3,4
8 ... με βοήθησε να καταλάβω τις διαφορετικές προσεγγίσεις που έχει η
διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας / ξένης στις συνθήκες
της Ν. Αφρικής.
3,6
9 .... με βοήθησε να χρησιμοποιώ καλύτερα την τεχνολογία στη
διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας
3,6
10 ... με βοήθησε να χρησιμοποιώ την εξ΄ αποστάσεως εκπαίδευση αν
χρειαστεί
2,7
11 ..…μου επέτρεψε να έχω χρήσιμες συζητήσεις με τους συναδέλφους
μου για θέματα που αφορούν την διδασκαλία μου.
4,3
Οι εκπαιδευτικοί ρωτήθηκαν για τα πλεονεκτήματα της επιμόρφωσης που έχουν
λάβει. Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει τους μέσους όρους (Μ. Ο.) και δείχνει ότι
η πλειοψηφία αυτών βρίσκεται μεταξύ του πεδίου "Είμαι ουδέτερος" και "Συμφωνώ"
(συνολικός Μ.Ο. 3,6%), στοιχείο που καταδεικνύει ότι οι εκπ/κοί συμφωνούν οριακά
ότι έχουν προκύψει γι' αυτούς πλεονεκτήματα από την μέχρι τώρα επιμόρφωσή τους.
Μεταξύ των πλεονεκτημάτων, που δήλωσαν οι περισσότεροι ότι έχουν
αποκομίσει, ήταν:
1. Τους επέτρεψε να έχω χρήσιμες συζητήσεις με τους συναδέλφους τους για θέματα
που αφορούν την διδασκαλία τους Μ.Ο.= 4,3%),
2. Τους ενημέρωσε για το διδακτικό υλικό που είναι διαθέσιμο και πώς θα το
χρησιμοποιούν στη διδασκαλία τους (Μ.Ο. = 3,9%),
3. Τους βοήθησε να καταλάβουν καλύτερα τον ρόλο και τους στόχους της
εκπαίδευσης στα σχολεία της χώρας (Μ Ο. = 3,8%),
4. Τους βοήθησε να κατανοήσουν τους στόχους του Αναλυτικού Προγράμματος
(Μ.Ο.= 3,7%) και
5. Τους βοήθησε να προετοιμάζουν νέο διδακτικό υλικό για την διδασκαλία τους
(Μ.Ο.= 3,7%).
5. 5
Αντίθετα ο τομέας που υστέρησε με διαφορά ήταν το ότι δεν τους βοήθησε να
χρησιμοποιούν την εξ΄ αποστάσεως εκπαίδευση αν χρειαστεί (Μ.Ο.= 2,7%).
2. Η ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΣΕΧΕΣ ΜΕΛΛΟΝ
Α. Ο φορέας και το είδος της επιμόρφωσης που επιθυμείτε να λάβετε στο μέλλον
Φορέας
Είδος επιμόρφωσης
Διαλέξεις
Ομάδες
εργασίας
Υπο-
δειγματικές
διδασκαλίες
Σεμινάρια
διαζώσης
Σεμινάρια
Εξ
αποστά-
σεως
Άλλο
(Παρακαλούμε
προσδιορίστε)
Από το σχολείο
που εργάζομαι
τώρα
5 10 10 6 4
Από το
ΕΔΙΑΜΜΕ
2 3 5 4 4 1
Από το Παν/μιο 2 3 3 7
Από το Γραφείο
εκπαίδευσης
3 4 10 12 2 1
Από αλλού
(Παρακαλούμε
προσδιορίστε):
2
Η πλειοψηφία των εκπ/κών δήλωσε ότι επιθυμούν περισσότερο την επιμόρφωση
μέσα από υποδειγματικές διδασκαλίες, αλλά και από σεμινάρια (περισσότερο
διαζώσης και λιγότερο εξ αποστάσεως). Ακολουθεί η προτίμηση για επιμόρφωση
μέσα από ομάδες εργασίας, με μεγαλύτερη προτίμηση το σχολείο ως φορέα
επιμόρφωσης. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του
δείγματος προέρχεται από τους συμβασιούχους εκπ/κούς της Σχολής ΣΑΧΕΤΙ, οι
οποίοι εργάζονται - επιμορφώνονται και με αυτό τον τρόπο από το σχολείο. Τέλος, οι
εκπκοί προτιμούν ως τελευταία επιλογή για επιμόρφωση τις διαλέξεις.
Οι εκπ/κοί που επιθυμούν επιμόρφωση από το σχολείο που εργάζονται
προτιμούν περισσότερο τις υποδειγματικές διδασκαλίες και τις ομάδες εργασίας και
λιγότερα τα σεμινάρια (προτιμούν λίγο περισσότερο τα διαζώσης σεμινάρια από τα εξ
αποστάσεως).
Αυτοί που επιθυμούν ως φορέα επιμόρφωσης το Γραφείο Εκπαίδευσης
προτιμούν τα διαζώσης σεμινάρια (και όχι τα εξ αποστάσεως), αλλά και τις
υποδειγματικές διδασκαλίες.
Οι εκπ/κοί που επιθυμούν ως φορέα επιμόρφωσης το ΕΔΙΑΜΜΕ προτιμούν τις
υποδειγματικές διδασκαλίες, αλλά και τα σεμινάρια (διαζώσης, αλλά και εξ
αποστάσεως).
Τέλος, αυτοί που επιθυμούν ως φορέα επιμόρφωσης το Πανεπιστήμιο επιλέγουν
ως τρόπο τα εξ αποστάσεως σεμινάρια.
6. 6
Β. Ποιοι παράγοντες θα σας διευκόλυναν για να επιμορφωθείτε και σε ποιο
βαθμό.
(1 = καθόλου, 2 = λίγο, 3 = μέτρια, 4 = αρκετά, 5 = πολύ).
Υποστήριξη από το διευθυντή/διευθύντριά μου 3.1
Ύπαρξη επιμορφωτικού φορέα στην Ν. Αφρική 3.9
Ύπαρξη διαθέσιμου φορέα για εξ αποστάσεως επιμόρφωση 3.6
Ύπαρξη ιστοσελίδας με επιμορφωτικό και ενημερωτικό υλικό 4.1
Χορήγηση βεβαίωσης παρακολούθησης 3.6
Μεταξύ των παραγόντων που θα διευκόλυναν τους εκπ/κούς να επιμορφωθούν
στο μέλλον, σύμφωνα με τις απαντήσεις τους, είναι:
1. Η ύπαρξη ιστοσελίδας με επιμορφωτικό και ενημερωτικό υλικό (Μ.Ο.=4,1%)
2. Η ύπαρξη επιμορφωτικού φορέα στην Ν. Αφρική (Μ.Ο.=3,9%)
3. Η ύπαρξη διαθέσιμου φορέα για εξ αποστάσεως επιμόρφωση (Μ.Ο.=3,6%) και
4. Η χορήγηση βεβαίωσης παρακολούθησης (Μ.Ο.= 3,6%).
Γ. Πιθανές προσδοκίες για μελλοντική επιμόρφωση
(1=διαφωνώ κάθετα, 2=διαφωνώ, 3=είμαι ουδέτερος, 4=συμφωνώ, 5=συμφωνώ
απόλυτα)
Με σκοπό η διδασκαλία μου να γίνει ακόμα πιο αποτελεσματική
προσδοκώ να επιμορφωθώ:
MO
Α Γενικά για την Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στη Ν. Αφρική
1 ...στους γενικούς σκοπούς της Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης 4.3
2 ...στους ειδικότερους στόχους του Αναλυτικού προγράμματος 4.3
3 ..στα στοιχεία του Ν. Αφρικανικού εκπαιδευτικού συστήματος που
επηρεάζουν την ελληνόγλωσση εκπαίδευση (μέθοδοι διδασκαλίας,
σχέση δασκάλου μαθητή, ποινές, αμοιβές, κλπ.).
4.4
4 ...στο πως θα βοηθώ τους γονείς ώστε να εμπλακούν στην διδασκαλία
της Ελληνικής και να υποστηρίζουν το έργο του ελληνικού σχολείου
4.1
Β Χρήση και παραγωγή διδακτικού υλικού
5 …στο να χρησιμοποιώ το πολλαπλό βιβλίο στη διδασκαλία μου. 4.1
6 ...στο να χρησιμοποιώ το διαθέσιμο εποπτικό υλικό (π.χ DVD,
καρτέλες κλπ)
4.3
7 ...στο να παράγω και να χρησιμοποιώ νέο διδακτικό υλικό
(λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο των μαθητών, τα ενδιαφέροντά τους
και τις δυνατότητές τους)
4.5
Γ Νέες Τεχνολογίες και διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας
8 …σε βασικές γνώσεις χειρισμού των υπολογιστών 4.1
9 …σε προχωρημένο επίπεδο χειρισμού των υπολογιστών 4
10 …στο να γνωρίσω πως οι Νέες Τεχνολογίες βοηθούν στην διδασκαλία
της ελληνικής γλώσσας
4.4
11 …στο να χρησιμοποιώ τις Νέες Τεχνολογίες για την ανεύρεση υλικού
για την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία (π.χ. βάσεις
δεδομένων, διαδίκτυο)
4.1
7. 7
12 ….στο να οργανώνω ψηφιακά το υλικό μου για τη διδασκαλία της
ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας (εκμάθηση χρήσης
τεχνολογικών εργαλείων κ.ά)
4.1
Δ Προβλήματα πειθαρχίας
13 ...στο να αντιμετωπίζω τα προβλήματα πειθαρχίας των μαθητών στην
τάξη μου σε συνεργασία με τους γονείς και την διεύθυνση του
σχολείου
3.9
Ε Αξιολόγηση
14 …στο να αξιολογώ το επίπεδο προφορικού και γραπτού λόγου των
μαθητών μου
4
15 ...στο να αξιολογώ και να αναγνωρίζω τα διαφορετικά γλωσσικά
επίπεδα μιας τάξης
4.1
16 ...στο να αυτο-αξιολογώ τα αποτελέσματα του διδακτικού έργου μου 4.2
17 …στο να αξιολογώ τη χρησιμότητα και την ποιότητα των διδακτικών
βιβλίων και των άλλων εποπτικών μέσων.
3.9
ΣΤ Μέθοδοι / Στρατηγικές Διδασκαλίας 4
18 ...στο να διδάσκω την Ελληνική ως δεύτερη/ ξένη γλώσσα σύμφωνα
με τη θεωρία και πράξη της επικοινωνιακής μεθόδου
4.3
19 ...στο να διδάσκω την Ελληνική ως δεύτερη/ ξένη γλώσσα εξ
αποστάσεως
3.4
20 …στο να χρησιμοποιώ στην διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας την
ομαδοσυνεργατική μέθοδο
3.8
21 …στο να χρησιμοποιώ στην διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας τα
σχέδια εργασίας (projects)
3.8
22 …στο να χρησιμοποιώ στην διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας την
διαθεματική προσέγγιση της γνώσης
4
Οι εκπ/κοί ρωτήθηκαν σε ποιες θεματικές ενότητες επιθυμούν να επιμορφωθούν
περισσότερο στο μέλλον με σκοπό η διδασκαλία τους να καταστεί πιο
αποτελεσματική. Παρατηρώντας τις τιμές των μέσων όρων των απαντήσεων τους, σε
γενικές γραμμές έχουν θετική τάση και για τις 22 θεματικές ενότητες της
επιμόρφωσης. Γενικός Μ.Ο.=3,9%.
Περισσότερο επιθυμούν να επιμορφωθούν:
1. Στο να παράγουν και να χρησιμοποιούν νέο διδακτικό υλικό, λαμβάνοντας υπόψη
το επίπεδο των μαθητών, τα ενδιαφέροντά τους και τις δυνατότητές τους (Μ.Ο.=
4,5%).
2. Στα στοιχεία του Ν. Αφρικανικού εκπαιδευτικού συστήματος που επηρεάζουν την
ελληνόγλωσση εκπαίδευση (μέθοδοι διδασκαλίας, σχέση δασκάλου μαθητή, ποινές,
αμοιβές, κλπ.) (Μ.Ο.=4,4%).
3. Στο να γνωρίσουν πως οι Νέες Τεχνολογίες βοηθούν στην διδασκαλία της
ελληνικής γλώσσας (Μ.Ο.=4,4%).
4. Στους γενικούς σκοπούς της Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης (Μ.Ο.=4,3%).
5. Στους ειδικότερους στόχους του Αναλυτικού προγράμματος (Μ.Ο.=4,3%).
6. Στο να διδάσκουν την Ελληνική ως δεύτερη/ξένη γλώσσα σύμφωνα με τη θεωρία
και πράξη της επικοινωνιακής μεθόδου (Μ.Ο.=4,3%).
7. Στο να χρησιμοποιούν το διαθέσιμο εποπτικό υλικό (π.χ DVD, καρτέλες κλπ)
(Μ.Ο.=4,3%).
8. Στο να αυτο-αξιολογούν τα αποτελέσματα του διδακτικού τους έργου
(Μ.Ο.=4,2%).
