Աղեր՝ Քարաղ, Լազուրիտ, Մալաքիտ

1. Աղեր
Պատրաստեց՝ Հրաչ Եղիազարյանը

2. Աղերի կազմվածքը
 Աղեր կոչվում են այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի
կատիոններից և որևէ թթվային մնացորդի անիոններից։ Բոլոր աղերը
բյուրեղական նյութեր են։

3. Աղերի օգտագործումը
 Աղերն օգտագործվում են ապակու, կաշվի, ներկերի արտադրության,
մետաղաձուլման, մանածագործության, քիմիական արդյունաբերության,
սննդարդյունաբերության, բժշկության, գյուղատընտեսության մեջ,
կենցաղում և այլուր։ Կենցաղում օգտագործվող մի շարք աղեր դեռ հնուց
ունեն «կենցաղային» (ոչ քիմիական) անվանումներ. խմելու սոդա՝
նատրիումի հիդրոկարբոնատ (NaHCO3), լվացքի սոդա՝ նատրիումի
կարբոնատ (Na2CO3), ժավել՝ նատրիումի հիպոքլորիտ (NaClO), քլորակիր՝
կալցիումի հիպոքլորիտ [Ca(ClO)2] և քլորիդ (CaCl2), բորակներ՝
նատրիումի, կալիումի, կալցիումի, բարիումի նիտրատներ, շիբ՝ կալիումի և
ալյումինի սուլֆատի բյուրեղահիդրատ [KAl(SO4)2 . 12H2O], դառը կամ
անգլիական աղ՝ մագնեզիումի սուլֆատի բյուրեղահիդրատ (MgSO4.7H2O),
«մարգանցովկա»՝ կալիումի պերմանգանատ (KMnO4), և այլն։

4. Մի Շարք Աղեր

5. Կերակրի աղ
NaCl
 Կերակրի աղը՝ նատրիումի քլորիդը (NaCl), անգույն, բյուրեղային, ջրում
լուծվող նյութ է։ Բնության մեջ տարածված է միներալի ձևով, որն անվանում
են նաև քարաղ։ Բնական քարաղը մետաղական նատրիումի հետքեր
պարունակելու հետևանքով երբեմն կապտավուն է, առաջացնում է խոշոր
հանքավայրեր։ Քարաղի խոշոր հանքավայրեր կան Կանադայում,
Լեհաստանում, Ռուսաստանում, Անգլիայում և այլուր։ Հայկական
լեռնաշխարհում բարձրորակ քարաղի պաշարներով հայտնի են Կողբի և
Նախիջևանի, իսկ ՀՀ-ում՝ Ավանի աղի հանքերը։

6. Լազուրիտ
(Na, Ca)8 [(SO , Տ, Cl)2 (AlSiO4)6]
 Լազուրիտը կապույտ քար է, միներալ։ Քիմիական կազմը՝ (Na, Ca)8 [(SO , Տ,
Cl)2 (AlSiO4)6]։ Բյուրեղագիտական համակարգը խորանարդային է։
Բյուրեղները հազվադեպ են, սովորաբար առաջացնում է հոծ հատիկավոր
զանգվածներ։ Կարծրությունը՝ 5,5 — 6,0, խտությունը՝ 2380—2420 կգ/մ3։
Գույնը՝ կապույտ, կանաչավուն-երկնագույն։ Հանդիպում է մետամորֆային
կրաքարերի՝ ալկալային, իսկ ավելի հազվադեպ՝ թթու մագմատիկ
ապարների հետ կոնտակտում։ Ամենախոշոր հանքավայրը հայտնի է
արտասահմանում՝ Աֆղանստանում (Բադախշան), ԽՍՀՄ-ում՝
Անդրբայկալում և Տաջիկստանում։ Օգտագործվում է որպես զարդաքար,
գեղանկարչության մեջ՝ բարձրորակ կապույտ ներկ (ուլտրամարին)
ստանալու համար։

7. Մալաքիտ
Cu2((0H)2C03)
 Մալաքիտը կարբոնատների դասի միներալ է։ Քիմիական կազմը՝
Cu2((0H)2C03)։ Բյուրեղագիտական համակարգը մոնոկլինային է։
Բյուրեղները հազվադեպ են։ Սովորաբար առաջացնում է երիկամաձև
կեղևիկներ, ստալակտիտանման, թելավոր կառուցվածքով ագրեգատներ։
Գույնը՝ վառ կանաչ, փայլը՝ ապակու, ալմաստի, մետաքսի։ Կարծրությունը՝
3,5-4, խտությունը՝ 4050 կգ/մ3։ Հանդիպում է պղնձի հանքավայրերի
օքսիդացման զոնայում։ ԽՍՀՄ-ում խոշոր կուտակումները հայտնի են
Ուրալում։ ՀԽՍՀ-ում կա Ալավերդու, Շամլուղի, Ղափանի և այլ պղնձի
հանքավայրերում։ Խիտ Մալաքիտ օգտագործվում է որպես դեկորատիվ քար
և պղնձի հանքանյութ (պարունակում է մոտ 57% պղինձ), իսկ հողախառը՝
որպես ներկանյութ՝ «մալաքիտային կանաչ»։