SlideShare a Scribd company logo
Ածխածինը քիմիական տարր է: Այն
մարդուն հայտնի է անտիկ
ժամանակներից: Բնության մեջ հանդիպում
է ինչպես ազատ վիճակում, այնպես էլ
միացությունների ձևով: Ածխածինն ազատ
վիճակում տարածված է
ալմաստի, գրաֆիտի, ածուխների ձևերով:
Միացությունների ձևով այն գտնվում է
նավթային կուտակումներում, օդում`
ածխաթթվական գազի (CO2), իսկ Երկրի
ընդերքում՝ կարբոնատների ձևով.
կալցիումի կարբոնատը (CaCO3)
առաջացնում է մարմարի, կավճի և
կրաքարի կուտակումներ:
Գրաֆիտի կառուցվածքը
Գրաֆիտը մուգ մոխրագույն, անթափանց, շոշափելիս
յուղոտ, մետաղական փայլով, դժվարահալ, մեծ ջերմա- և
էլեկտրահաղորդականությամբ նյութ է: Գրաֆիտն ունի ատոմային
բյուրեղացանց, որտեղ ածխածնի ատոմները դասավորված են
զուգահեռ շերտերով:
Կարբինն ստացվել է 1960 թ-ին Ռուսաստանում, ավելի ուշ
հայտնաբերվել է բնության մեջ: Այն մուգ մոխրագույն, մանրաբյուրեղ
փոշի է: Ունի գծային կառուցվածք, որտեղ ածխածնի ատոմները
հաջորդականորեն միացած են միակի և եռակի կապերով:
Պոլիկումուլենն ստացվել է 1969 թ-ին` դարձյալ Ռուսաստանում: Այն
մուգ դարչնագույն փոշի է: Ունի գծային կառուցվածք, որտեղ ածխածնի
ատոմները միմյանց միացած են կրկնակի կապերով:
Կարբինն ու պոլիկումուլենը կիսահաղորդիչ են և օժտված են
լուսահաղորդականությամբ:
Ալմաստի կառուցվածքը
Ֆուլերենների մոլեկուլների
կառուցվածքը
Բնության մեջ ածխածնի շրջապտույտին մասնակցում են
կենդանի օրգանիզմները: Ցամաքայի և ջրային բույսերը
լուսասինթեզի շնորհիվ կլանում են մթնոլորտում ու ջրային
ավազանում պարունակվող ածխաթըթվական գազը և սինթեզում
ածխաջրեր: Կենդանիները սնվելով բույսերով, մասնակցում են
ածխածնի շրջապտույտին:
Ցամաքում կրաքարային մեծ կուտակումներն առաջացել են
միլիոնավոր տարիների ընթացքում ծովային կենդանիների
կմախքների քայքայումից: Այդ շարժընթացները երկար
ժամանակով ածխածինը հանում են շրջապտույտից, և այդպիսի
«դանդաղաշարժ» ածխածնի պաշարները շատ անգամ
գերազանցում են մթնոլորտում և բնական ջրերում
պարունակվող ածխածնի (CO2-ի ձևով) քանակը:
Բույսերը, կենդանիներն ու մարդիկ արտաշնչում են CO2 միայն
մարդիկ 1 տարվա ընթացքում արտաշնչում են 1 մլրդ տոննա CO2:
Հողում և ջրում միկրոօրգանիզմների ազդեցությամբ օրգանական
նյութերի քայքայման հետևանքով նույնպես առաջանում է CO2 Ընդ
որում՝ հողի մակերևույթին մոտ CO2-ի քանակն ավելի մեծ է, քան
մթնոլորտի վերին շերտերում: Մթնոլորտը CO2-ով հարստանում է նաև
ածուխների, նավթի, բենզինի, փայտի այրման հետևանքով:
Տարեցտարի մեծանում է մարդու տնտեսական գործունեության
հետևանքով անջատված CO2-ի քանակը, որը, դառնալով ջերմոցային
էֆեկտի պատճառ, սպառնում է Երկրագնդի կլիմայի տաքացմանը:
Բնական ջրերում լուծված CO2-ի քանակը նույնպես ավելանում է, որը
մասամբ դանդաղեցնում է նրա կուտակումը մթնոլորտում:
Գիտնականները սինթետիկ ճանապարհով ստացել են բազմաթիվ
ածխածնային միացություններ, որոնք բնության մեջ ընդհանրապես չեն
հանդիպում:
Ածխածինը ոչ մետաղ է. քիմիապես ակտիվ է միայն բարձր
ջերմաստիճաններում, ընդ որում՝ «ամորֆ» ածխածին- գրաֆիտ-
ալմաստ շարքում քիմիական ակտիվությունն աստիճանաբար
նվազում է:
Ածխածինը, միանալով ջրածնին, առաջացնում է
ածխաջրածիններ, որոնք կազմում են օրգանական քիմիայի հիմքը:
Ածխածինը կարող է միաժամանակ միանալ ջրածնի և թթվածնի հետ՝
առաջացնելով օրգանիզմների համար անհրաժեշտ ածխաջրեր:
Ածխաջրերը (ածխաջրատներ, շաքարներ) քիմիական միացություններ
են՝ կազմված ածխածին, թթվածին և ջրածին տարրերից: Ածխաջուր են
կոչվում, որովհետև միացության մեջ ջրածին և թթվածին տարրերը
գտնվում են ջրի մոլեկուլում ունեցած համամասնությամբ՝ Cn(H2O)m:
Կառուցվածքով և քիմիական հատկություններով ունեն շաքարների
բնույթ: Սպիտակուցների և ճարպերի հետ միասին ածխաջրերը
կարևոր նշանակություն ունեն մարդու և կենդանիների
օրգանիզմներում ընթացող նյութերի ու էներգիայի փոխանակության
շարժընթացում: Ածխաջրերը սննդի կարևոր բաղադրամաս են և
օրգանիզմն ապահովում են անհրաժեշտ էներգիայով
Էներգիական արժեքով ածխաջրերը
հավասարարժեք են սպիտակուցներին: 1
գ ածխաջրի այրումից օրգանիզմում
անջատվում է միջինը 4,1 կկալ էներգիա:
Մարդու սննդի մեջ ածխաջրերի քանակը
սովորաբար 4 անգամ գերազանցում է
սպիտակուցների և ճարպերի
պարունակությունը: Օրգանիզմում
ածխաջրերի սահմանափակ
կուտակվելու հատկությունը նպաստում է
դրանց ավելցուկային քանակների
հեշտորեն ճարպի փոխարկվելուն, որը
կուտակվում է ճարպային
պահեստարանում:
Սննդի մեջ ածխաջրերի ավելցուկից
առաջանում է ավելորդ քաշ և գիրություն:
Ուստի պետք է խուսափել նաև
ածխաջրերի չարաշահումից:
Ֆոտոսինթեզ կամ լուսասինթեզ ածխաթթու
գազից և ջրից` լույսի տակ օրգանական
նյութերի առաջացումն է ֆոտոսինթետիկ
գունանյութերի մասնակցությամբ: Բույսերի
ժամանակակից
ֆիզիոլոգիայում ֆոտոսինթեզի տակ
հասկանում են նրանցֆոտոավտոտրոֆ
գործառույթը` լույսի քվանտի էներգիայի
կլանման, փոխակերպման և օգտագործման
գործառույթների համախմբությունը
տարբեր էնդերգոնիկական
ռեակցիաներում,այդ թվում ածխաթթու գազի
փոխակերպումը օրգանական նյութերի:
Ածխածին
Ածխածին

More Related Content

Viewers also liked

Ածխածնի բազմատվության պատճառները
Ածխածնի բազմատվության պատճառներըԱծխածնի բազմատվության պատճառները
Ածխածնի բազմատվության պատճառներըham19977991
 
Ածխածին
ԱծխածինԱծխածին
Ածխածին
Jora Avetisyan
 
Ածխածնի օքսիդները
Ածխածնի օքսիդներըԱծխածնի օքսիդները
Ածխածնի օքսիդներըganyan
 
ՔԻՄԻԱԿԱՆ ԿԱՊԸ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ …
ՔԻՄԻԱԿԱՆ ԿԱՊԸ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ …ՔԻՄԻԱԿԱՆ ԿԱՊԸ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ …
ՔԻՄԻԱԿԱՆ ԿԱՊԸ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ …Qnarik-98
 
Ազոտ
ԱզոտԱզոտ
Ազոտ
Janna Hakobyan
 
ածխաթթու գազ և շմոլագազ
ածխաթթու գազ և շմոլագազածխաթթու գազ և շմոլագազ
ածխաթթու գազ և շմոլագազ
EditaGalstyan
 
քիմիա
քիմիաքիմիա
քիմիա
Hasmik12
 
Ածխածնի օքսիդներ
Ածխածնի օքսիդներԱծխածնի օքսիդներ
Ածխածնի օքսիդներErik Hovhannisyan
 
ԹԹՎԱԾԻՆ
ԹԹՎԱԾԻՆԹԹՎԱԾԻՆ
ԹԹՎԱԾԻՆganyan
 
[Youdz.ru] углерод
[Youdz.ru] углерод[Youdz.ru] углерод
[Youdz.ru] углерод
You DZ
 
Իվան Կնունյանցի մասին
Իվան Կնունյանցի մասինԻվան Կնունյանցի մասին
Իվան Կնունյանցի մասին
isakhanyanemma
 
ջրածին
ջրածինջրածին
ջրածին
HasmikPetrosyan
 
Համար 1 տարրը տիեզերքում
Համար 1 տարրը տիեզերքումՀամար 1 տարրը տիեզերքում
Համար 1 տարրը տիեզերքում
Janna Hakobyan
 
Ծերունին ու ծովը.
Ծերունին ու ծովը.Ծերունին ու ծովը.
Ծերունին ու ծովը.Sona8
 

Viewers also liked (20)

Ածխածին
ԱծխածինԱծխածին
Ածխածին
 
Ածխածնի բազմատվության պատճառները
Ածխածնի բազմատվության պատճառներըԱծխածնի բազմատվության պատճառները
Ածխածնի բազմատվության պատճառները
 
Ածխածին
ԱծխածինԱծխածին
Ածխածին
 
Ածխածնի օքսիդները
Ածխածնի օքսիդներըԱծխածնի օքսիդները
Ածխածնի օքսիդները
 
ՔԻՄԻԱԿԱՆ ԿԱՊԸ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ …
ՔԻՄԻԱԿԱՆ ԿԱՊԸ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ …ՔԻՄԻԱԿԱՆ ԿԱՊԸ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ …
ՔԻՄԻԱԿԱՆ ԿԱՊԸ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ …
 
Ազոտ
ԱզոտԱզոտ
Ազոտ
 
քիմիա
քիմիաքիմիա
քիմիա
 
ածխաթթու գազ և շմոլագազ
ածխաթթու գազ և շմոլագազածխաթթու գազ և շմոլագազ
ածխաթթու գազ և շմոլագազ
 
քիմիա
քիմիաքիմիա
քիմիա
 
Qimia
QimiaQimia
Qimia
 
Ածխածնի օքսիդներ
Ածխածնի օքսիդներԱծխածնի օքսիդներ
Ածխածնի օքսիդներ
 
ԹԹՎԱԾԻՆ
ԹԹՎԱԾԻՆԹԹՎԱԾԻՆ
ԹԹՎԱԾԻՆ
 
թթվածին
թթվածինթթվածին
թթվածին
 
[Youdz.ru] углерод
[Youdz.ru] углерод[Youdz.ru] углерод
[Youdz.ru] углерод
 
Իվան Կնունյանցի մասին
Իվան Կնունյանցի մասինԻվան Կնունյանցի մասին
Իվան Կնունյանցի մասին
 
Հոմոլոգիա
ՀոմոլոգիաՀոմոլոգիա
Հոմոլոգիա
 
Պիեռ և Մարիա կյուրի
Պիեռ և Մարիա կյուրիՊիեռ և Մարիա կյուրի
Պիեռ և Մարիա կյուրի
 
ջրածին
ջրածինջրածին
ջրածին
 
Համար 1 տարրը տիեզերքում
Համար 1 տարրը տիեզերքումՀամար 1 տարրը տիեզերքում
Համար 1 տարրը տիեզերքում
 
Ծերունին ու ծովը.
Ծերունին ու ծովը.Ծերունին ու ծովը.
Ծերունին ու ծովը.
 

More from marytelunc

Ազոտ, ալկալյական մետաղներ
Ազոտ, ալկալյական մետաղներԱզոտ, ալկալյական մետաղներ
Ազոտ, ալկալյական մետաղներmarytelunc
 
մարդու իրավունքների միջազգային երաշխիքները
մարդու իրավունքների միջազգային երաշխիքներըմարդու իրավունքների միջազգային երաշխիքները
մարդու իրավունքների միջազգային երաշխիքներըmarytelunc
 
Sahmanadrutyun
SahmanadrutyunSahmanadrutyun
Sahmanadrutyunmarytelunc
 
Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր
Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրՄարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր
Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրmarytelunc
 
Hasarakagitutyun
HasarakagitutyunHasarakagitutyun
Hasarakagitutyunmarytelunc
 
Մարդու կմախք
Մարդու կմախքՄարդու կմախք
Մարդու կմախքmarytelunc
 
ղարաբաղի և հայաստանի խորհրդանիշները
ղարաբաղի և հայաստանի խորհրդանիշներըղարաբաղի և հայաստանի խորհրդանիշները
ղարաբաղի և հայաստանի խորհրդանիշներըmarytelunc
 
Միթոզ, բակտերյաների առաջացրած հիվադությունները
Միթոզ, բակտերյաների առաջացրած հիվադություններըՄիթոզ, բակտերյաների առաջացրած հիվադությունները
Միթոզ, բակտերյաների առաջացրած հիվադություններըmarytelunc
 
Գրիգոր Գուրզադյան
Գրիգոր ԳուրզադյանԳրիգոր Գուրզադյան
Գրիգոր Գուրզադյանmarytelunc
 
Environmental problems
Environmental problemsEnvironmental problems
Environmental problems
marytelunc
 
Կուբիզմ, Աբստրակցիոնիզմ
Կուբիզմ, ԱբստրակցիոնիզմԿուբիզմ, Աբստրակցիոնիզմ
Կուբիզմ, Աբստրակցիոնիզմmarytelunc
 

More from marytelunc (11)

Ազոտ, ալկալյական մետաղներ
Ազոտ, ալկալյական մետաղներԱզոտ, ալկալյական մետաղներ
Ազոտ, ալկալյական մետաղներ
 
մարդու իրավունքների միջազգային երաշխիքները
մարդու իրավունքների միջազգային երաշխիքներըմարդու իրավունքների միջազգային երաշխիքները
մարդու իրավունքների միջազգային երաշխիքները
 
Sahmanadrutyun
SahmanadrutyunSahmanadrutyun
Sahmanadrutyun
 
Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր
Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրՄարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր
Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր
 
Hasarakagitutyun
HasarakagitutyunHasarakagitutyun
Hasarakagitutyun
 
Մարդու կմախք
Մարդու կմախքՄարդու կմախք
Մարդու կմախք
 
ղարաբաղի և հայաստանի խորհրդանիշները
ղարաբաղի և հայաստանի խորհրդանիշներըղարաբաղի և հայաստանի խորհրդանիշները
ղարաբաղի և հայաստանի խորհրդանիշները
 
Միթոզ, բակտերյաների առաջացրած հիվադությունները
Միթոզ, բակտերյաների առաջացրած հիվադություններըՄիթոզ, բակտերյաների առաջացրած հիվադությունները
Միթոզ, բակտերյաների առաջացրած հիվադությունները
 
Գրիգոր Գուրզադյան
Գրիգոր ԳուրզադյանԳրիգոր Գուրզադյան
Գրիգոր Գուրզադյան
 
Environmental problems
Environmental problemsEnvironmental problems
Environmental problems
 
Կուբիզմ, Աբստրակցիոնիզմ
Կուբիզմ, ԱբստրակցիոնիզմԿուբիզմ, Աբստրակցիոնիզմ
Կուբիզմ, Աբստրակցիոնիզմ
 

Ածխածին

  • 1.
  • 2. Ածխածինը քիմիական տարր է: Այն մարդուն հայտնի է անտիկ ժամանակներից: Բնության մեջ հանդիպում է ինչպես ազատ վիճակում, այնպես էլ միացությունների ձևով: Ածխածինն ազատ վիճակում տարածված է ալմաստի, գրաֆիտի, ածուխների ձևերով: Միացությունների ձևով այն գտնվում է նավթային կուտակումներում, օդում` ածխաթթվական գազի (CO2), իսկ Երկրի ընդերքում՝ կարբոնատների ձևով. կալցիումի կարբոնատը (CaCO3) առաջացնում է մարմարի, կավճի և կրաքարի կուտակումներ: Գրաֆիտի կառուցվածքը
  • 3. Գրաֆիտը մուգ մոխրագույն, անթափանց, շոշափելիս յուղոտ, մետաղական փայլով, դժվարահալ, մեծ ջերմա- և էլեկտրահաղորդականությամբ նյութ է: Գրաֆիտն ունի ատոմային բյուրեղացանց, որտեղ ածխածնի ատոմները դասավորված են զուգահեռ շերտերով: Կարբինն ստացվել է 1960 թ-ին Ռուսաստանում, ավելի ուշ հայտնաբերվել է բնության մեջ: Այն մուգ մոխրագույն, մանրաբյուրեղ փոշի է: Ունի գծային կառուցվածք, որտեղ ածխածնի ատոմները հաջորդականորեն միացած են միակի և եռակի կապերով: Պոլիկումուլենն ստացվել է 1969 թ-ին` դարձյալ Ռուսաստանում: Այն մուգ դարչնագույն փոշի է: Ունի գծային կառուցվածք, որտեղ ածխածնի ատոմները միմյանց միացած են կրկնակի կապերով: Կարբինն ու պոլիկումուլենը կիսահաղորդիչ են և օժտված են լուսահաղորդականությամբ:
  • 5. Բնության մեջ ածխածնի շրջապտույտին մասնակցում են կենդանի օրգանիզմները: Ցամաքայի և ջրային բույսերը լուսասինթեզի շնորհիվ կլանում են մթնոլորտում ու ջրային ավազանում պարունակվող ածխաթըթվական գազը և սինթեզում ածխաջրեր: Կենդանիները սնվելով բույսերով, մասնակցում են ածխածնի շրջապտույտին: Ցամաքում կրաքարային մեծ կուտակումներն առաջացել են միլիոնավոր տարիների ընթացքում ծովային կենդանիների կմախքների քայքայումից: Այդ շարժընթացները երկար ժամանակով ածխածինը հանում են շրջապտույտից, և այդպիսի «դանդաղաշարժ» ածխածնի պաշարները շատ անգամ գերազանցում են մթնոլորտում և բնական ջրերում պարունակվող ածխածնի (CO2-ի ձևով) քանակը:
  • 6. Բույսերը, կենդանիներն ու մարդիկ արտաշնչում են CO2 միայն մարդիկ 1 տարվա ընթացքում արտաշնչում են 1 մլրդ տոննա CO2: Հողում և ջրում միկրոօրգանիզմների ազդեցությամբ օրգանական նյութերի քայքայման հետևանքով նույնպես առաջանում է CO2 Ընդ որում՝ հողի մակերևույթին մոտ CO2-ի քանակն ավելի մեծ է, քան մթնոլորտի վերին շերտերում: Մթնոլորտը CO2-ով հարստանում է նաև ածուխների, նավթի, բենզինի, փայտի այրման հետևանքով: Տարեցտարի մեծանում է մարդու տնտեսական գործունեության հետևանքով անջատված CO2-ի քանակը, որը, դառնալով ջերմոցային էֆեկտի պատճառ, սպառնում է Երկրագնդի կլիմայի տաքացմանը: Բնական ջրերում լուծված CO2-ի քանակը նույնպես ավելանում է, որը մասամբ դանդաղեցնում է նրա կուտակումը մթնոլորտում:
  • 7. Գիտնականները սինթետիկ ճանապարհով ստացել են բազմաթիվ ածխածնային միացություններ, որոնք բնության մեջ ընդհանրապես չեն հանդիպում: Ածխածինը ոչ մետաղ է. քիմիապես ակտիվ է միայն բարձր ջերմաստիճաններում, ընդ որում՝ «ամորֆ» ածխածին- գրաֆիտ- ալմաստ շարքում քիմիական ակտիվությունն աստիճանաբար նվազում է: Ածխածինը, միանալով ջրածնին, առաջացնում է ածխաջրածիններ, որոնք կազմում են օրգանական քիմիայի հիմքը: Ածխածինը կարող է միաժամանակ միանալ ջրածնի և թթվածնի հետ՝ առաջացնելով օրգանիզմների համար անհրաժեշտ ածխաջրեր:
  • 8. Ածխաջրերը (ածխաջրատներ, շաքարներ) քիմիական միացություններ են՝ կազմված ածխածին, թթվածին և ջրածին տարրերից: Ածխաջուր են կոչվում, որովհետև միացության մեջ ջրածին և թթվածին տարրերը գտնվում են ջրի մոլեկուլում ունեցած համամասնությամբ՝ Cn(H2O)m: Կառուցվածքով և քիմիական հատկություններով ունեն շաքարների բնույթ: Սպիտակուցների և ճարպերի հետ միասին ածխաջրերը կարևոր նշանակություն ունեն մարդու և կենդանիների օրգանիզմներում ընթացող նյութերի ու էներգիայի փոխանակության շարժընթացում: Ածխաջրերը սննդի կարևոր բաղադրամաս են և օրգանիզմն ապահովում են անհրաժեշտ էներգիայով
  • 9. Էներգիական արժեքով ածխաջրերը հավասարարժեք են սպիտակուցներին: 1 գ ածխաջրի այրումից օրգանիզմում անջատվում է միջինը 4,1 կկալ էներգիա: Մարդու սննդի մեջ ածխաջրերի քանակը սովորաբար 4 անգամ գերազանցում է սպիտակուցների և ճարպերի պարունակությունը: Օրգանիզմում ածխաջրերի սահմանափակ կուտակվելու հատկությունը նպաստում է դրանց ավելցուկային քանակների հեշտորեն ճարպի փոխարկվելուն, որը կուտակվում է ճարպային պահեստարանում: Սննդի մեջ ածխաջրերի ավելցուկից առաջանում է ավելորդ քաշ և գիրություն: Ուստի պետք է խուսափել նաև ածխաջրերի չարաշահումից:
  • 10. Ֆոտոսինթեզ կամ լուսասինթեզ ածխաթթու գազից և ջրից` լույսի տակ օրգանական նյութերի առաջացումն է ֆոտոսինթետիկ գունանյութերի մասնակցությամբ: Բույսերի ժամանակակից ֆիզիոլոգիայում ֆոտոսինթեզի տակ հասկանում են նրանցֆոտոավտոտրոֆ գործառույթը` լույսի քվանտի էներգիայի կլանման, փոխակերպման և օգտագործման գործառույթների համախմբությունը տարբեր էնդերգոնիկական ռեակցիաներում,այդ թվում ածխաթթու գազի փոխակերպումը օրգանական նյութերի: