γλωσσα β γυμνασιου κεφαλαιο 5

1. Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Β ΄ Γ Υ Μ Ν Α Σ Ι Ο Υ
Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 5 Ο
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΧΗ
ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΑΦΗΓΗΣΗΣ
somakris.blogspot.gr

2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
 Με τον όρο περιγραφή εννοούμε την
αναπαράσταση μέσα στο λόγο χώρων, προσώπων,
αντικειμένων, φαινομένων κλπ.
 Η περιγραφή ως είδος κειμένου συνδέεται κυρίως με το
χώρο.
 Ακολουθεί πορεία από το γενικό στο ειδικό, από γενικές
εικόνες σε λεπτομερειακές.
 Χρησιμοποιώ (συνήθως) ενεστώτα
 Χρησιμοποιώ τοπικά (κυρίως) επιρρήματα και
πολλά επίθετα, που δίνουν στην περιγραφή
παραστατικότητα και ζωντάνια.

3. ΑΦΗΓΗΣΗ
 Με τον όρο αφήγηση εννοούμε την προφορική ή γραπτή παρουσίαση
ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων, πραγματικών ή φανταστικών.
 Η αφήγηση οργανώνεται με άξονα το χρόνο, αλλά οι καταστάσεις
συνδέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.
 Η αφήγηση ακολουθεί τη δομή που δίνεται στο παρακάτω σχήμα:
Α. Πληροφορίες για τους ήρωες, το χώρο, το χρόνο και την κατάσταση
από την οποία ξεκινά η αφήγηση.
Β.Η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της.
Γ. Η λύση: η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας.
 Κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος, αλλά χρησιμοποιείται
και ο παρατατικός.
 Κύριο γνώρισμα της αφήγησης είναι οι συνδετικές λέξεις ή φράσεις που
δείχνουν τη χρονική σειρά των γεγονότων και την αιτιολογική σχέση μεταξύ
τους.
 Υπάρχουν διάφορα είδη αφήγησης: μυθοπλαστική (παραμύθια,λαϊκές
αφηγήσεις, λογοτεχνία), ιστορική (ιστοριογραφία, χρονογράφημα), ρεαλιστική
(ειδησεογραφία στα ΜΜΕ),αναδρομική (η αφήγηση των περιπετειών του
Οδυσσέα στο παλάτι των Φαιάκων!)

4. ΟΜΑΔΑ 1η (περιγραφή χώρου)
 Περιηγηθείτε στην παλιά πόλη της Ξάνθης με τη
βοήθεια του βίντεο
https://www.youtube.com/watch?v=abdGgTb0RFA
 Στη συνέχεια περιγράψτε όσα
είδατε, με τη σειρά που τα είδατε.
 Ποιες συνδετικές /μεταβατικές
λέξεις ή φράσεις χρησιμοποιήσατε;

5. ΟΜΑΔΑ 2η (περιγραφή πίνακα)
Νικηφόρος Λύτρας, Ψαριανό Μοιρολόι 1888

6.  Να περιγράψετε τον πίνακα ζωγραφικής του
Ν.Λύτρα .
 Ποιες συνδετικές /μεταβατικές λέξεις ή φράσεις
χρησιμοποιήσατε;
 Στη συνέχεια παρουσιάστε τον πίνακα στους
συμμαθητές σας . Η περιγραφή σας ανταποκρίθηκε
στη φαντασία τους;

7. ΟΜΑΔΑ 3η (βιογραφικό σημείωμα)

8. Διαβάστε το δείγμα βιογραφικού σημειώματος που
υπάρχει στο Τετράδιο Εργασιών σελ. 46. Να
παρουσιάσετε με δικά σας λόγια τον υποψήφιο για τη
θέση του δικηγόρου σε δικηγορικό γραφείο.
 Ποιες μεταβατικές λέξεις και εκφράσεις
χρησιμοποιήσατε στην παρουσίαση του υποψηφίου;

9. ΟΜΑΔΑ 4η Εικονογραφημένη ιστορία (κόμικ)

10.  Να αφηγηθείτε με δικά σας λόγια την ιστορία της
εικονογραφημένης ιστοριας (κόμικς)
 Με ποιες συνδετικές‐μεταβατικές λέξεις και φράσεις
αποδίδεται η χρονολογική σειρά των γεγονότων;

11. ΟΜΑΔΑ 5η (αφήγηση γεγονότων)
 Αφού παρακολουθήσετε την ψηφιακή
αναπαράσταση της μάχης του Μαραθώνα
https://www.youtube.com/watch?v=lTMYQVhf5Fo
να αφηγηθείτε τα γεγονότα που οδήγησαν στη νίκη
των Ελλήνων.
 Με ποιες (συνδετικές λέξεις) μεταβατικές λέξεις και
φράσεις δηλώνεται η σωστή χρονολογική σειρά των
γεγονότων;

12. ΟΜΑΔΑ 6η (λογοτεχνικό κείμενο)
Ζαν Ζακ Σεμπέ - Ρενέ Γκοσινύ
Οι έλεγχοι
Σήμερα τ' απόγευμα δεν ήταν καθόλου αστεία τα πράγματα στο σχολείο, γιατί ήρθε ο διευθυντής στην τάξη να μας
μοιράσει τους ελέγχους μας. Δεν έδειχνε καθόλου ευχαριστημένος όταν μπήκε στην τάξη με τους ελέγχους κάτω απ' τη
μασχάλη του. «Βρίσκομαι σ' αυτό το επάγγελμα εδώ και πολλά χρόνια», είπε ο διευθυντής, «και δεν είδα ποτέ άλλη
τάξη τόσο άτακτη. Οι παρατηρήσεις που σημείωσε η δασκάλα σας πάνω στους ελέγχους αποδείχνουν ακριβώς αυτό το
πράγμα. Αρχίζω να σας τους μοιράζω». Κι ο Κλοταίρ άρχισε να κλαίει. Ο Κλοταίρ είναι ο τελευταίος στην τάξη κι όλους
τους μήνες η δασκάλα γράφει ένα σωρό πράγματα μέσα στον έλεγχο του κι ο μπαμπάς κι η μαμά του Κλοταίρ δεν είναι
καθόλου ευχαριστημένοι και δεν του επιτρέπουν να φάει γλυκό και να δει τηλεόραση. Έχουν τόσο πολύ συνηθίσει, μου
λέει ο Κλοταίρ, που κάθε φορά που πρόκειται να πάει τον έλεγχο του, η μαμά δεν έχει κάνει γλυκό κι ο μπαμπάς έχει
πάει να δει τηλεόραση στους γείτονες.
Στον έλεγχο μου έγραφε: «Μαθητής που κάνει όλη την ώρα φασαρία, συχνά αφηρημένος. Θα μπορούσε να γίνει
καλύτερος». Στον έλεγχο του Εντ έγραφε: «Μαθητής πάρα πολύ άτακτος. Δέρνεται συνέχεια με τους συμμαθητές του.
Θα μπορούσε να γίνει καλύτερος». Του Ρούφους έγραφε: «Επιμένει να παίζει στην τάξη με μια σφυρίχτρα. Θα
μπορούσε να γίνει καλύτερος». Ο μόνος που δεν μπορούσε να γίνει καλύτερος ήταν ο Ανιάν. Ο Ανιάν είναι ο πρώτος
μαθητής στην τάξη κι ο χαϊδεμένος της δασκάλας. Ο διευθυντής μάς διάβασε τον έλεγχο του Ανιάν. «Μαθητής
προσαρμοσμένος, έξυπνος, τακτικός». Ο διευθυντής μάς είπε πως έπρεπε ν' ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Ανιάν
και πως ήμασταν άτακτοι και τεμπέληδες και πως θα καταλήγαμε στοκ άτεργο* και πως αυτό θα προκαλούσε πολύ
πόνο σίγουρα στους μπαμπάδες και στις μαμάδες μας, που είχαν άλλα όνειρα για μας. Κι έφυγε.
Εμείς ήμασταν όλοι καταστενοχωρημένοι, γιατί τους ελέγχους πρέπει να τους υπογράψουν οι μπαμπάδες μας, κι αυτό δεν
είναι πάντα ευχάριστο. Λοιπόν, όταν χτύπησε το κουδούνι για το σχόλασμα, αντί να τρέξουμε όλοι στην πόρτα, να
στριμωχτούμε, να σπρωχτούμε και να πετάμε ο ένας τη σάκα του στο κεφάλι του άλλου, όπως συνήθως, βγήκαμε
ήσυχα ήσυχα, χωρίς να βγάλουμε τσιμουδιά. Ακόμη κι η δασκάλα μας φαινόταν λυπημένη. Αλλά δεν τα 'χουμε με τη
δασκάλα μας. Πρέπει να πούμε πως αυτό τον καιρό κάναμε πολύ φασαρία κι ύστερα ο Γκοφρουά δεν έπρεπε ν'
αναποδογυρίσει το μελανοδοχείο* του πάνω στο Γιοακίμ, που 'χε πέσει στο πάτωμα κάνοντας ένα σωρό γκριμάτσες,
γιατί ο Εντ του έδωσε μια γροθιά στη μύτη, ενώ ήταν ο Ρούφους που είχε τραβήξει τα μαλλιά του Εντ.
Στο δρόμο περπατούσαμε αργά, σέρναμε σχεδόν τα πόδια μας. Μπροστά στο ζαχαροπλαστείο περιμέναμε τον Αλσέστ που
είχε μπει ν' αγοράσει έξι γκοφρέτες με σοκολάτα, που άρχισε να τις τρώει αμέσως. «Πρέπει να κάνω προμήθειες», μας
είπε ο Αλσέστ, «γιατί απόψε δεν έχει γλυκό...», κι έπειτα έβγαλε ένα βαθύ αναστεναγμό, πάντα μασώντας. Πρέπει να
πούμε πως ο έλεγχος του Αλσέστ έγραφε: «Αν αυτός ο μαθητής είχε την ίδια όρεξη για τα μαθήματά του όση και για το
φαγητό, θα 'ταν ο πρώτος μαθητής στην τάξη, γιατί θα μπορούσε να τα καταφέρνει καλύτερα».

13.  Διηγηθείτε στους συμμαθητές σας το τέλος της
ιστορίας του μικρού Νικόλα , προσέχοντας να
παρουσιάσετε τα γεγονότα με χρονολογική
σειρά.
 Ποιες μεταβατικές /συνδετικές
λέξεις ή φράσεις
χρησιμοποιήσατε για να
παρουσιάσετε τα
γεγονότα με
χρονολογική σειρά;