мал эмнэлэг

1. Адуунд түгээмэл
тохиолддог өвчин
,эмгэгийг ханах хатгах
заслаар эмчлэх
3Семинар

2. Сэдвийн зорилго
• Адууны их бие болон хөлийн хэсэгт түгээмэл
ханаж, хатгах цэгүүдийн шинжлэх ухааны
нэршил байршил, ханаж, хатгах заалт,
аргачлалын талаар ойлголт авна.

3. Адууны толгойн хэсэгт ханах гол
цэгүүдийг нэрлэнэ үү ?

4. • Адуу бол шарын хэв шинжтэй амьтан ба бие
махбодын бүх эсийн бүрхүүл ханаагүй тосны
хүчил ихтэй, тиймээс эрч хүч сайтай, халуун
чанартай, цаг уурын хэлбэлзэл, арчилгаа
эдэлгээний байдал, идэш тэжээлийн
өөрчлөлтийг амархан мэдэрч өвчин, эмгэг тусах
нь элбэг
• Ханах аргаар цусыг шинэчлэх, захын мэдрэлийн
тор, сүлжээ, судлыг сэдээж цочроох замаар
эсийн бүрхүүлийн ханасан ба ханаагүй тосны
хүчлийн хэвийн төвшрүүлгийг амархан
сэргээдгийг орчин үеийн биологийн шинжлэх
ухаан нотолжээ
Адуунд түгээмэл тохиолддог өвчин
эмгэгийг ханах хатгах заслаар
эмчлэх

5. -Гүрээний судас (v.jugularis)
• Төвдээр зэчин гэнэ.
Малын гүрээний ховилд
орших бүдүүн судас.
• :Заалт Уушиг, гялтан,
гуурсан хоолойн үрэвсэл,
усан хаван, ходоод
гэдэсний эмгэг,
хордлогын үед 0.9-1.0 см
гүнд ханана. Бод, бог
малыг таргалуулах,
шижилгээнд цус авах, эм
тарих зэрэг олон
зорилгоор энэ судсыг
ашиглана.

6. Дөрөөлөхийн судас
v.thoracica subcutania
• Цээжний арьсан доорх өнгөц
хураагуур судас бөгөөд суганаас
хойш цээж хэвлийн хоёр талаар
одсон судас. Зарим газар
"элэгний" судас ч гэдэг.
• :Заалт Цээжээр балбах, цусны
эргэлтийн хэм алдагдах, цусны
гүйдлийг хойш татах, мал
таргалуулахад
• Урьд хөлийг хэвлийн тус газар
руу өргөж туурайн үзүүр уг
судсанд хүрсэн газрыг ханах цэг
болгон баримжаалж, хавирга
ташиж орших 0.5-1 см гүн ханана.
Суганы тус газарт орших цэгийг
ханахыг малчид "суга гижигдэх",
"улаан суга" гэдэг ба суганд
ойрхон хатгах нь хөлөрч норох,
бохирдож үрэвсэх аюултай байдаг.

7. Ороо хар
v. cephalica hameri
• Төвдөд “ганз”, Өвөрмонголд
"богино судал" гэдэг. Хааны хоёр
толгойт булчингийн урд ирмэг, арьс
хоёрын завсар орших нилээд бүдүүн
судас. Арьсны нугалаас үүссэн газар
ханах цэг оршдог тул булгимтгай.
• :Заалт Цээжээ авах, уухилаа болох,
амьсгаа ихсэх, уушиг тэлэгдэх,
доголох, өвдөг, сагаг, бэрэвхийн
үений эмгэгийн үед хөлийг ялимгүй
хойш тавьж өвчүүний бүдэрхийн
гадна суганы урд дээд талд тэмтрэн
уг судсыг олж, дунд гарын хануураар
огцом түргэн үйлдлээр ханана.
Судсыг булгиулахгүйн тулд малын
толгойг бага зэрэг дээш өргөх dg
тусгай чиглүүлэгч ац хэрэглэнэ

8. Ороо хар (v. cephalicahameri)

9. Уушигны судас
v. mediana
• Төвдээр ногда гэдэг. Богтос
ясны гадаргууд яс, нугалагч
булчингуудын хооронд арьсан
дор өнгөц орших ба тод
мэдрэгдэнэ. "Хааны баргиа",
"Хааны судас“ г.м нэрлэдэг.
• :Заалт Уушигны үрэвсэл,
хаван, гялтангийн үрэвсэл,
цээжээ балбах, хэт
амьсгаадах, цусны гүйдлийг
дээш татах(хөлд цус буух)
зэрэгт эмгэн туурайн доод
талд тод харагдах судсыг 0.5-1
см гүнд ханана.

10. Шөрмөсөн сиймхий
v. metacarpea superficialis
• Хөлийн өнгөц ба гүн нугалагч шөрмөсний
урд, шилбэний ясны ар хооронд орших
судас.
• :Заалт Хурууны үеийн хаван, шөрмөсний
болон түүний хэтэвчний үрэвсэл
(тендовагинит), хөлд цус буух, урагшаа
доголох, голхио самрах зэрэг эмгэгийн үед
нарийн шилбэ, шөрмөсний хооронд орших
судсыг өвдөгнөөс доош, эсвэл бэрэвхийн
үеэс 2 хуруу дээш зайнд гадна дотно талаас
0.5 см гүнд ханана.

11. Туурайн магнай
Rate venae digitalis dorsalis
• Туурайн чанх урдаас арьс, эвэрлэг эдийн хооронд
ханах цэг юм. Эвэр туурайн дотор гадаргууд
хураагуур судасны өтгөн торон сүлжээбайдаг.
Тэнд цус тогтонгиших нь элбэг.
• :Заалт Морь бүдчээ болох, хөлд цус буух,
бэрэвхий, титэм үеийн үрэвсэл, шөрмөс шандасны
эмгэгийн үед заасан цэгт 0.5-0.8 см гүнд ханана.
хурууны ерөнхий тэнийлгүүрийн шөрмөсийг
гэмтээхгүйн тулд ханах гүнийг чанд тохируулж,
болгоомжтой үйлд. Уг шөрмөсийг хануурын
хутгаар гэмтээвэл мал хөлөө өргөн эмзэглэнэ.
• :Туурганы судас Туурайн ханын хоёр хажуу
талд туурайн хөвөө, арьсны заагт 0.5-0.8 см гүн
ханана.

12. Гахай сөхөх
Apex sureae
• Туурайн улан талаас гахайны
үзүүрийн урд талд цоолж гахай
өргөн цус ханах цэг бий.
• :Заалт Тавганд цус буух, гахай
хөөх, ул тэгшрэн хавдаж
доголох үед заасан цэгт цоолж
сөхнө. Намрын цагт ус бороо
татарч газар хөлдөж эхлэх үед
хийвэл зохимжтой. Гахайг
сөхсөн морийг хатуу дагжуур
газар давхиулж цусыг бүрэн
гаргадаг.

13. Хонгоны ороолт
v. saphena lateralis.
• Төвдээр лонза гэнэ. Хойд шилбэний
урд ба арын салаа нийлж шагайтын
гадуур ороож байрладаг. "Царцмаг",
"Гуяны баргиа" г.м нэрлэдэг. Адуунд
бүдэг нарийн байдаг.
• :Заалт Бөгсөө ороож ойчих, хойд
хөлийн хурууны үеийн (бэрэвхий,
титэм, туурайн) үрэвсэл, хаван, цус
тогтонгиших зэрэг гэм согогийн үед
0.5-0.8 см гүнд ханана.

14. Сүүлний ханах цэгүүд
• Сүүлний самсаа (v. coccygea)
• Сүүлний дотор талын хоёр хажуугаар
өгссөн судас.
• :Заалт Тосон ба усан жилбэн, ходоод
тэлэх хатгалга, шээс хаагдахад 0.5 см
гүнд ханана.
• Сүүлний гол судас (a.coccygea).
• Сүүлний доод дунд гадаргуугаар
уруудсан тараагуур судас юм.
• :Заалт Багтарч унасан хурдан моринд
эцсийн арга хэмжээ болгож үүнийг
хатгадаг. Гэвч тамирт муудах, сүүлний
уг руу хэт ойрхон ханасан үед цус
ихээр гарч, тогтооход хүндрэлтэйг
анхаар хэрэгтэй.

16. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа