Dood <much>

1.  Дунд чөмөгний дээд булууны
хугарал Дунд чөмөгний дээд булуу нь их бага эргүүлэг хоорондын шугам болон эргүүлэг
хоорондын ирмэгээр их биеэс зааглагдана. Хүзүү болоних бие хоёрын хооронд 125-130˚
өнцөг үүсгэсэн байдаг ба хүний тулах цэг байрлана. Шалтгаанболон нөлөөлөх хүчин зүйл:
- Авто машины осолд орох - Хөлийг гадагш огцом эргүүлэн савж унах - Юманд цохиулах
болон түнх орчимоор дарж унах - Өндөр настан - Остеопороз - Бүдэрч болон хальтарч
унах - Ясны хөгжлийн дутмагшил зэрэг болно. Ангилал: - Жинсний хугарал /үеэн
доторхи/ - Хүзүү хэсгийн хугарал - Том ба бага эргүүлэг дайрсанхугарал - Том ба бага
эргүүлэг хоорондын хугарал Эмнэлзүй : Өвдөлт харьцангуй бага боловч хөдөлгөх үед
өвдөлт ихсэнэ. Түнх орчимд хавдалттайхавдалт нь зарим тохиолдолд гуяны дээд хэсгийг
хамарсанбайна. Хүзүү хугарч шигдсэн бол цавины холбоосны доохно ялимгүй хонхойсон,
шигдээгүй бол товойсон байх ба эрүүл хэсэгтэй харицуулан харж тодорхойлно. Булуу
дайрсан хугарал зөрөөтэй, хүзүүний махийлт бүхий үед хөлөнд богиносол үүснэ. Булуу
дайрсан хугарал зөрөөтэй бол их эргүүлэгийн орой Розез-Нелатоны шугамаас дээш гарсан
байна.
 2. Пупартын холбоосны доохно судасны орчимд дарахад өвдөлт үүсэх. Хөл гадагш
эргэсэн байна. Өсгий наалдах шинж Асептик үхжилийн үед: - 1-р үе шархирч өвдөх,
мээзэгнэж ойрхон алхана, рентгенд өөрчлөлт харагдахгүй - 2-р үе рентгенд голдоо жижиг
хатууралтай, тойроод сийрэгжилтийн өөрчлөлт жинсний оройн мөгөөрсний доохно хэсэгт
үүснэ - 3-р үе үхжил үүссэнхэсэгт шахагдсанхугарал үүсээд,жинсний хэлбэр бага зэрэг
алдагдана - 4-р үе үхжисэн яс шохойжин хатуурч хэлбэр алдагдсанартроз үүснэ. Хүндрэл:
- Бүтцийн өөрчлөлт - Асептик үхжил - Холголт цооролт үүсэх - Уушгины хатгаа үүсэх -
Контрактур үүсэх - Тромб эмболи - Булчин хатингарших Оношлогоо: - Асуумж авах -
Бодит үзлэг хийж шинжүүдийг тодорхойлох - Багажийн шинжилгээ хийх Рентгензурийг
оношлогоо болог эмчилгээнд хяналт тавих зорилгоор хийнэ. Эмчилгээ: Хугарал салж
зөрөх, асептик үхжил үүсэхээс сэргийлнэ 100% мэс заслынэмчилгээ шаарддаг ба мэс засал

2. хийхээс өмнө заавал 6-10 хоног ясны татлага хийж зөрүүг гаргана. Эндопротез, хиймэл үе
хийх Гөлтгөнөн боолт хийх Хөдөлгөөн, массаж,тос,шавар,усан эмчилгээ Хэт өндөр
настай, чихрийн шижинтэй, сепсистэй хүмүүсд мэс засал эмчилгээ хийхгүй
 3. Анхын тусламж,тээвэрлэлт: - Өвдөлт намдаах тариа хийх /морфин, трамдол,промедол
гэх мэт/ - Мэдээгүйжүүлэг 2%ийн 20 мл новокайныг пупартын холбоосны доохно
артерийн судасны лугшилаас 1-1,2 см-ийн гадагш хэсэгт ясанд тулгаж хийх, хугарлын
завсар хийнэ. - Хөдөлгөөнгүй болож урт чиг тавиж боох. доод мөчдийн гэмтэл
Ангилал :
Дээд булуу
Чөмөгт хэсэг
Доод булуу
1, Дээд булууны хугарал
Жинсний хугарал
Хүзүүний хугарал
Том ба бага эргүүлэг дайрсан хугарал
Том ба бага эргүүлгийн хоорондуур хугарах
3. Стрессийн гаралтай
4. Дээд булуунй хугарал нь хамгийн элбэг тохиолддог ба хүндрэл ихтэй бороололт удаан
явагддаг хугарал юм. Ангилал :
1. Жинсний угаар
2. Хүзүүний голоор

3. 3. Хүзүүний суурь хэсгээр
4. • Гуяа цавьруу дамжиж өвдөнө • Хөл гөдөгш эргэлттэй • Хөл богиосолттой • Өсгий
наалдах шинж тэмдэг илрэнэ
5. Энэ нь үен доторхи хугаралд хамаарагдах ба хугарлын шугам нь жинсний
доохнуур,хүзүүний дундуур суурь хэсгийг дайрсан байж болно. Ахимаг настай
эмэгтэйчүүдэд их тохиолдоно.
5. 6. Жинсний хүзүүний хугарал нь эвийн аргаар засах боломжгүй ,100% ийн мэс
заслын эмчилгээ шаардана. Учир нь : Жинс хүзүүний цусны судас тасарч цусан
хангамж алдагдана. Үений шингэн хугархай орчимд үүссэн цусан бүлэнг
угаадгаас хугархай холбогдож бороолох боломж алдагдана. Хугархайн хооронд
үений уут , холбоос хавчуулагдаж болно.
6. 7. • Хөл гадагш эргэх • Өсгий наалдах • Гуяны артерийн шинжүүд гарна
7. 8. • Хавсарсан эмчилгээ / мэс заслын өмнө ясны татлага хийж хугарлын зөрөөг
арилгана/ Мэс заслын
8. 9. 1. Эргүүлэг дайрсан хугарал / 2 эргүүлгийг дайрсан / 2. Булуу дайрсан хугарал /
булууны бүдүүн хэсгийг дайрч хугарах ба заримдаа гандан хэсгийг дайрч гардаг.
9. 10. Хугарлыг үндсэн 5 шинж гархаас гадна хөл гадагш эргэх шинж гарна.
10. 11. Жинсний хугарлыг бодвол цусан хангамж сайтай учир татлага эмчилгээ үр
дүнтэй,байдаг.зөрөөгүй хугарлыг шулуун,зөрөөтөй хугарлыг гуяыг алцайх
байрлалд татлага хийж 45-50 градус холдуулж Коксет хэлбэрийн гипс тавьж 1-2 сар
болгоно.
11. 12. Шууд болон шууд бус механизмаар үүснэ. Ангилал : Чөмөгт хэсгийн дээд 1/3
Чөмөгт хэсгийн дунд 1/3 Чөмөгт хэсгийн доод 1/3
12. 13. Хугарлын шугам нь ташуу ,мушгирсан ,бяцарсан мөн хөндлөн ташуу хугарал
байж болно.хугарлын дээд үзүүр урагш доош,доод үзүүр нь арагш дээш зөрдөг
байна.Доод 1/3 хугарлын үед тахимны судас мэдрэл дарагдах аюултай байдаг.

4. 13. 14. Симптом Кальп Өвдөлт ,хавантай Хугарлаар эмгэг хөдөлгөөнтөй Ясны
хавиралдах чимээ мэдрэгдэнэ Хэлбэр дүрс алдагана Үйл ажиллагаа алдагдана
• Мөчний чиг өөрчлөгдсөн
14. 15. Тогтвортой хугарлыг эвийн аргаар буюу ясны татлага хийж уртааш зөрөөг
гаргаад гар заслаар хөндлөн зөрөөг гаргана.татлагыг 4-5 долоо хоног байлгаад
Коксет хэлбэрийн гөлтгөнө боол хийж 3-4 сар болгоно. Тогтворгүй хугарлыг мэс
заслын аргаар эмчилнэ.
15. 16. Хугарлын завсар зөөлөн эд хавчуулагдах / Интерпозиц / Бороололт
удааширсан хугарал Хөндлөн зөрөөтөй хугарал Заримдаа өвчтөнг хурдан
босгох зорилгоор Интермедуляр ба экстрамедуляр хагалгаа хийнэ.
16. 17. Энэ хэлбэринй хугарал ховор тохиолдох боловч тахир дутуу болох аюултай
байдалд хүргэдэг.Үений доторхи хугаралд хамаарагадах ба дотроо нэг булууны 2
булууны Т болон Ү хэлбэрийн хугаралууд тохиолдоно.
17. 18. Доод булууны дээхнүүр Булуу дайрсан Гадна дотно булууны дагнасан ба
хавсарсан
18. 19. Өвдөгний үений хэлбэр алдагдана Өвдөгний үенд цус хурна / гемоартроз/
Энэ үед үен дээр дарахад үе бамбалзаж тойг бөмбөлзөнө. Хаван хавдар Өвчин
эмзэглэлтэй Мөчний чиг алдагадана
19. 20. Хугарал зөрөөгүй үед үенд хурсан цусыг соруулж аваад 2% ийн новокайныг
үений хөндийд тарина.Ингээд өвдөг ба шагайн үеийг хамарсан лонгет гипс тавина.
Харин зөрөөтөй хугарлыг үед татлага хийх ба зөрөө өрилөөгүй байгаа үед хадаж
эмчилнэ. Хугарлын үзүүр үений гадаргууг гэмтээсэн байдлаар нь 4 зэрэг болгоно.
Солтерь 2,3,4 зэргийн үед мэс засал хийнэ.Зарим үед өвдөгний хиймэл үе буюу
эндопротез хийнэ.
20. 21. Тогтвортой хугарлыг Эвийн арга Ясны татлага Гөлтгөнөн боолт
Тогтворгүй хугарлыг мэс заслаар эмчилнэ Экстрамедулярный остеосинтез
Интермедулярный остеосинтез интермедуля р экстрамедуля р