หลักการยกเคลื่อนย้ายผู้ประสบอุบัติเหตุเหตุ

1.  การเคลื่อนย้ายที่ถูกวิธีมีความสำาคัญมาก ถ้าผู้ช่วย
เหลือมีประสบการณ์ มีความรู้ ความเข้าใจ มีหลักการ
และรู้จักวิธีการเคลื่อนย้ายที่ถูกวิธี จะช่วยให้ผู้บาดเจ็บ
มีชีวิตรอด ปลอดภัย ลดความพิการ หรืออันตรายที่จะ
เกิดขึ้นภายหลังได้

2. 1. ต้องทราบว่าผู้ป่วยได้รับบาดเจ็บบริเวณใด
2. ให้การปฐมพยาบาลก่อนการเคลื่อนย้าย เช่น ห้าม
เลือด ดามกระดูกที่หัก เป็นต้น
3. เลือกวิธีการเคลื่อนย้ายที่เหมาะสมกับสภาพความ
เจ็บป่วย
4. การเคลื่อนย้ายต้องทำาด้วยความนุ่มนวล มีสติ
รอบคอบ
5. การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยหนักจะต้องมีสิ่งรองรับ ศีรษะ
แขน ขา และหลัง
6. อุปกรณ์เคลื่อนย้ายผู้ป่วย เช่น เปล ต้องนำามาให้ถึง
ผู้ป่วย มิใช่ยกผู้ป่วยเดินไปหาเปล

3. 7. ถ้ามีผู้ช่วยเหลือหลายคนควรมีหัวหน้าเพื่อสั่งการ
หนึ่งคน เพื่อให้การทำางานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
8. ขณะเคลื่อนย้ายด้วยเปลควรมีสายรัดกันการตก
9. ขณะเคลื่อนย้ายผู้ป่วยต้องดูแลอย่างใกล้ชิด โดย
สังเกตการหายใจและจับชีพจร ถ้ามีอาการผิดปกติต้อง
รีบช่วยเหลือทันที
10. รีบนำาผู้ป่วยส่งให้ถึงมือแพทย์โดยเร็วที่สุดและผู้นำา
ส่งควรเล่าเหตุการณ์ให้แพทย์ทราบเพื่อช่วยการ
วิเคราะห์การบาดเจ็บ

4. 1. เพื่อเคลื่อนย้ายผู้ป่วยออกจากสถานที่เกิดเหตุ อัน
อาจทำาให้เกิดอันตรายเพิ่มขึ้น
2. เพื่อเคลื่อนย้ายผู้ป่วยไปอยู่ในที่ที่ให้การ
ปฐมพยาบาลได้สะดวก
3. เพื่อส่งผู้ป่วยไปรับการรักษาต่อ

5.  วิธีที่ 1 พยุงเดิน
 เหมาะสำาหรับผู้ป่วยที่รู้สึกตัวดี แต่แขนหรือขาข้างใดข้างหนึ่ง
เจ็บ (เฉพาะส่วนล่าง)
วิธีเคลื่อนย้าย ผู้ช่วยเหลือยืนเคียงข้างผู้ป่วย หันหน้า
ไปทางเดียวกัน แขนข้างหนึ่งของผู้ป่วยพาดคอ ผู้ช่วยเหลือ
จับมือผู้ป่วยไว้ ส่วนแขนอีกข้างหนึ่งของผู้ช่วยเหลือโอบเอว
และพยุงเดิน

6. ภาพ เคลื่อนย้ายผู้ป่วยโดย
วิธีพยุงเดิน

7. วิธีที่ 2 การอุ้ม
 วิธีนี้ใช้กับผู้บาดเจ็บที่มีนำ้าหนักตัวน้อย หรือในเด็กซึ่ง
ไม่มีบาดแผลรุนแรง หรือกระดูกหักโดยการช้อนใต้เข่า
และประคองด้านหลัง หรืออุ้มทาบหลังก็ได้

8. ภาพ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยวิธีอุ้ม

9. วิธีที่ 3 วิธีลาก
 เหมาะที่จะใช้ในกรณีฉุกเฉิน เช่น เกิดไฟไหม้ ถังแก็สระ
เบิด หรือตึกถล่ม จำาเป็นต้องเคลื่อนย้ายออกจากที่เกิดเหตุ
ให้เร็วที่สุด
 หลักการ ผู้ช่วยเหลืออาจะจะลากโดยใช้มือสอดใต้รักแร้
ลากถอยหลัง หรือจับข้อเท้าลากถอยหลังก็ได้ ไม่ควรลาก
ไปด้านข้างของผู้บาดเจ็บ ต้องระวังไม่ให้ส่วนของร่างกาย
โค้งงอ โดยเฉพาะส่วนของคอและลำาตัว การลากจะลด
อันตรายลงถ้าใช้ผ้าห่มหรือเสื่อ หรือ แผ่นกระดานรองลำา
ตัวผู้บาดเจ็บ

10.
 ภาพ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยวิธีการลาก

11. วิธีที่ 1 อุ้มและยก เหมาะสำาหรับผู้ป่วยรายใน
รายที่ไม่รู้สึกตัว แต่ไม่ควรใช้ในรายที่มีการบาดเจ็บ
ของลำาตัว หรือกระดูกหัก
ภาพ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วย

12.  วิธีที่ 2 นั่งบนมือทั้งสี่ที่จับประสานกันเป็นแคร่
เหมาะสำาหรับผู้ป่วยในรายที่ขาเจ็บแต่รู้สึกดีและสามารถ
ใช้แขนทั้งสองข้างได้
วิธีเคลื่อนย้าย ผู้ช่วยเหลือทั้งสองคนใช้มือขวากำา
ข้อมือซ้ายของตนเอง ขณะเดียวกันก็ใช้มือซ้ายกำามือขวา
ซึ่งกันและกัน ให้ผู้ป่วยใช้แขนทั้งสองยันตัวขึ้นนั่งบนมือ
ทั้งสี่ที่จับประสานกันเป็นแคร่ แขนทั้งสองของผู้ป่วยโอบ
คอผู้ช่วยเหลือ จากนั้นวางผู้ป่วยบนเข่าเป็นจังหวะที่หนึ่ง
และอุ้มยืนเป็นจังหวะที่สอง แล้วจึงเดินไปพร้อมๆ กัน

13. ภาพ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยวิธีนั่งบนมือทั้งสี่ที่
ประสานกันเป็นแคร่

14.  วิธีที่ 3 การพยุงเดิน วิธีนี้ใช้ในรายที่ไม่มีบาดแผล
รุนแรง หรือกระดูกหักและผู้บาดเจ็บยังรู้สึกตัวดี
ภาพ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยวิธีพยุงเดิน

15. วิธีที่ 1 อุ้มสามคนเรียง เหมาะสำาหรับผู้ป่วยใน
รายที่ไม่รู้สึกตัว ต้องการอุ้มขึ้นวางบนเตียงหรืออุ้มผ่าน
ทางแคบๆ
วิธีเคลื่อนย้าย ผู้ช่วยเหลือทั้งสามคนคุกเข่าเรียงกัน
ในท่าคุกเข่าข้างเดียว ทุกคนสอดมือเข้าใต้ตัวผู้ป่วย
และอุ้มพยุงไว้ตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกายดังนี้
คนที่ 1 สอดมือทั้งสองเข้าใต้ตัวผู้ป่วยตรง
บริเวณคอและหลังส่วนบน
คนที่ 2 สอดมือทั้งสองเข้าใต้ตัวผู้ป่วยตรง
บริเวณหลังส่วนล่างและก้น
คนที่ 3 สอดมือทั้งสองเข้าใต้ขา

16. ภาพ การเคลื่อนย้ายผู้ป่ว

17.  วิธีที่ 2 การใช้คน 3 คน วิธีนี้ใช้ในรายที่ผู้
บาดเจ็บนอนหงาย หรือ นอนควำ่าก็ได้ ให้คางของผู้บาด
เจ็บยกสูงเพื่อเปิดทางเดินหายใจ
1. ผู้ปฐมพยาบาล 2 คนคุกเข่าข้างลำาตัวผู้บาดเจ็บ
ข้างหนึ่ง อีกข้างหนึ่งผู้ปฐมพยาบาลอีก 1 คน คุกเข่าข้าง
ลำาตัวผู้บาดเจ็บ
2. ผู้ปฐมพยาบาลคนที่ 1 ประคองที่ศีรษะและไหล่ผู้
บาดเจ็บ มืออีกข้างหนึ่งรองส่วนหลังผู้บาดเจ็บ
3. ผู้ปฐมพยาบาลคนที่ 2 อยู่ตรงข้ามคนที่ 1 ใช้
แขนข้างหนึ่งรองหลังผู้บาดเจ็บ เอามือไปจับมือคนที่ 1
อีกมือหนึ่งรองใต้สะโพกผู้บาดเจ็บ
4. ผู้ปฐมพยาบาลคนที่ 3 มือหนึ่งอยู่ใต้ต้นขาเหนือ
มือคนที่ 2 ที่รองใต้สะโพก แล้วเอามือไปจับกับมือคนที่
2 ที่รองใต้สะโพกนั้น ส่วนมืออีกข้างหนึ่งรองที่ขาใต้เข่า
5. มือคนที่ 1 และคนที่ 2 ควรจับกันอยู่ระหว่าง

18. ภาพ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วย
วิธีใช้คน 3 คน

19. ใช้กรณีที่ไม่มีเปลหามแต่ไม่เหมาะกับผู้ป่วยที่ได้รับ
บาดเจ็บบริเวณหลัง
วิธีเคลื่อนย้าย พับผ้าห่มตามยาวทบกันเป็นชั้น ๆ
2-3 ทบ โดยวิธีการพับผ้าห่มพับเช่นเดียวกับการพับ
กระดาษทำาพัด วางผ้าห่มขนาบชิดตัวผู้ป่วยทางด้านข้าง
ผู้ช่วยเหลือคุกเข่าลงข้างตัวผู้ป่วยอีกข้างหนึ่ง จับผู้ป่วย
ตะแคงตัวเพื่อให้นอนบนผ้าห่ม แล้วดึงชายผ้าห่มทั้งสอง
ข้างออก เสร็จแล้วจึงม้วนเข้าหากัน จากนั้นช่วยกันยก
ตัวผู้ป่วยขึ้น ผู้ช่วยเหลือคนหนึ่งต้องประคองศีรษะผู้ป่วย
โดยเฉพาะผู้ป่วยที่สงสัยว่า ได้รับบาดเจ็บที่คอหรือหลัง

21. เปลหรือแคร่มีประโยชน์ในการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย
อาจทำาได้ง่ายโดยดัดแปลงวัสดุ การใช้เปลหามจะสะดวก
มากแต่ยุ่งยากบ้างขณะที่จะอุ้มผู้ป่วยวางบนเปลหรืออุ้ม
ออกจากเปล
วิธีการเคลื่อนย้าย
เริ่มต้นด้วยการอุ้มผู้ป่วยนอนราบบนเปล จากนั้น
ควรให้ผู้ช่วยเหลือคนหนึ่งเป็นคนออกคำาสั่งให้ยกและ
หามเดิน เพื่อความพร้อมเพรียงและนุ่มนวล ถ้ามีผู้ช่วย
เหลือสองคน คนหนึ่งหามทางด้านศีรษะ อีกคนหามทาง
ด้านปลายเท้าและหันหน้าไปทางเดียวกัน ซึ่งหมายความ
ว่าผู้ช่วยเหลือที่หามทางด้านปลายเท้าจะเดินนำาหน้า หาก
มีผู้ช่วยเหลือ 4 คน ช่วยหาม อีก 2 คน จะช่วยหามทาง

22. ภาพ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยโดยใช้เปลหาม

23.  วัสดุที่นำามาดัดแปลงทำาเปลหาม
1. บานประตูไม้
2. ผ้าห่มและไม้ยาวสองอัน วิธีทำาเปลผ้าห่ม ปูผ้าห่มลง
บนพื้น ใช้ไม้ยาวสองอัน ยาวประมาณ 2.20 เมตร
- อันที่ 1 สอดในผ้าห่มที่ได้พับไว้แล้ว
- อันที่ 2 วางบนผ้าห่ม โดยให้ห่างจากอันที่ 1
ประมาณ 60 ซม. จากนั้นพับชายผ้าห่มทับไม้อันที่ 2 และ
อันที่ 1 ตามลำาดับ
ภาพ การใช้ผ้าห่มมา

24. ขอบคุณ
ครับ
ขอบคุณ
ครับ