Παρουσίαση του αρχαιολογικού χώρου του Σουνίου. Παρουσίαση της πόλης του Λαυρίου

1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ
ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ
ΝΑΟΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ, ΣΟΥΝΙΟ
ΠΟΛΗ ΛΑΥΡΙΟΥ
1
1Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ
2014-2015

2. ΣΟΥΝΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
2

3. Η σημασία του Σουνίου για την πόλη
– κράτος των Αθηνών
Το ακρωτήριο του Σουνίου, η νότια
απόληξη της Αττικής, αποτελεί
σημαντικό στρατηγικό σημείο.
Από εκεί, η πόλη - κράτος των
Αθηνών έλεγχε το θαλάσσιο
πέρασμα προς το Αιγαίο και τον
Πειραιά, το κεντρικό της λιμάνι,
καθώς και τη χερσόνησο της
Λαυρεωτικής, με τα πλούσια
μεταλλεία αργύρου, χάρις στα οποία
αναδείχθηκε σε υπερδύναμη τον 5ο
αι. π.Χ.
3

4. Το Σούνιο στους αρχαίους
συγγραφείς
Πρώτος αναφέρεται στο Σούνιο ο
Όμηρος (Οδύσσεια, γ 278),
περιγράφοντάς το ως το «ιερό
ακρωτήριο των Αθηναίων». Ο
Ηρόδοτος (6,87) μας πληροφορεί
ότι κάθε τέσσερα χρόνια οι
Αθηναίοι οργάνωναν εκεί μεγάλη
γιορτή. Το ιερό του Ποσειδώνος
μνημονεύουν οι τραγικοί ποιητές
Ευριπίδης και Σοφοκλής και ο
κωμικός Αριστοφάνης.
4

5. ΙΣΤΟΡΙΑ
• Στην άκρη της Σουνιακής χερσονήσου, οι Αθηναίοι
ίδρυσαν ιερά τιμώντας δύο από τους μεγαλύτερους
θεούς τους, τον Ποσειδώνα και την Αθηνά.
• Τον 6ο αιώνα π.Χ. αρχίζουν να χτίζονται οι πρώτοι
μεγάλοι ναοί στον χώρο.
• Το 480 π.Χ. οι Πέρσες καταστρέφουν τα ιερά του
Σουνίου.
• Στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. χτίζεται ο μεγαλοπρεπής
ναός του Ποσειδώνα(τα ερείπια του οποίου είναι
σήμερα ορατά) και ο μικρότερος ναός της Αθηνάς
Σουνιάδος.
• Η παρακμή του Σουνίου στο τέλος της Ελληνιστικής
περιόδου οδηγεί στην εγκατάλειψη των ιερών.
5

6. ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
• Ο βασιλιάς της Αθήνας Αιγέας, ήταν ο πατέρας του Θησέα.
• Ο Θησέας αποφάσισε να πάει μαζί με τους Αθηναίους στην Κρήτη
για να σκοτώσει το Μινώταυρο.
• Στο λιµάνι του Φαλήρου τούς αποχαιρέτησαν όλοι κλαίγοντας.
Έβαλαν στο καράβι µαύρα πανιά κι ο βασιλιάς Αιγέας τους
παρακάλεσε, αν γύριζαν ζωντανοί, να βάλουν πανιά άσπρα.
• Ο Θησέας σκότωσε το φοβερό τέρας µε το σπαθί του και
βγήκε από το λαβύρινθο μαζεύοντας το νήμα που του είχε δώσει η
Αριάδνη. Το ίδιο βράδυ ο Θησέας και οι νέοι της Αθήνας έφυγαν
κρυφά µε το πλοίο τους από την Κρήτη. Το πλοίο συνέχισε το ταξίδι
του για την Αθήνα, κανείς όµως δε σκέφτηκε ότι έπρεπε ν’
αλλάξουν τα µαύρα πανιά.
• Εν τω µεταξύ ο Αιγέας από το Σούνιο κοίταζε συνέχεια τη
θάλασσα, ελπίζοντας κάποια στιγµή να δει το πλοίο να επιστρέφει.
Κι όταν µια µέρα φάνηκε το πλοίο στον ορίζοντα µε πανιά µαύρα,
απ’ τη µεγάλη του λύπη έπεσε από το βράχο στη θάλασσα και
πνίγηκε. Η θάλασσα όπου έπεσε ονοµάστηκε Αιγαίο πέλαγος.
6

7. Οι περιηγητές και οι αρχαιολόγοι στο
Σούνιο
• Από τον 17ο αιώνα ξένοι περιηγητές (G. Wheler, J.-D.Le Roy , R. Chandler, κ.α.) στο
Σούνιο αντίκρισαν με ρομαντική διάθεση τον ερειπωμένο ναό του Ποσειδώνος. Οι
κίονες που στέκονταν όρθιοι, έκαναν γνωστό το ακρωτήριο ως Καβοκολώνες.
• Η επιστημονική έρευνα του ναού του Ποσειδώνος άρχισε το 1884 από τον
αρχαιολόγο W. Dorpfeld, Διευθυντή του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου. Ο
αρχαιολόγος Βαλέριος Στάης ανέσκαψε συστηματικά (1897 – 1913)το ιερό, το
τείχος και τον οικισμό. 7
ΝΑΟΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ, ΣΟΥΝΙΟ

8. ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΟΧΥΡΟΥ ΤΟΥ ΣΟΥΝΙΟΥ
8
Μέσα στο φρούριο του ακρωτηρίου, το υψηλότερο
σημείο καταλαμβάνει το ιερό τέμενος του Ποσειδώνος.

9. ΦΡΟΥΡΙΟ: ΤΑ ΤΕΙΧΗ
• Η πόλη - κράτος των Αθηνών για
την προστασία της είχε οχυρώσει
θέσεις στρατηγικής σημασίας
στις ακριτικές της περιοχές. Μια
τέτοια θέση ήταν το ακρωτήριο
του Σουνίου.
• Τα τείχη εκτείνονται σε μήκος
περίπου 400 μ. στην βόρεια και
ανατολική πλευρά αποκόπτοντας
το ακρωτήριο από την ξηρά.
Περικλείουν έκταση 40 περίπου
στρεμμάτων, την οποία
καταλάμβανε το ιερό του
Ποσειδώνος και οικισμός του
δήμου των Σουνιέων.
9
Το τείχος, πλάτους 3 - 3,5 μ., αποτελείται από
δύο παράλληλα κτιστά μέτωπα, με γέμισμα
από λίθους και χώμα. Δεν παρουσιάζει ενιαία
εικόνα, καθώς με τις αμυντικές ανάγκες που
προέκυπταν στο πέρασμα των χρόνων έχουν
υποστεί επισκευές και προσθήκες.

10. Ο ΟΙΚΙΣΜΟΣ
• Το μεγαλύτερο μέρος του
φρουρίου καταλαμβάνει ένας
οικισμός. Κύριο στοιχείο είναι μια
κεντρική οδός.
• Eκατέρωθεν της
οδού αναπτύσσονται κανονικά
οικοδομικά τετράγωνα (30Χ30 μ.).
• Κάθε οικοδομικό τετράγωνο πρέπει
να περιελάμβανε τέσσερις οικίες,
από τις οποίες είναι ορατό μόνο ένα
τμήμα τους. Στον οικισμό διέμενε η
στρατιωτική φρουρά.
10

11. ΝΑΟΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ
• Χωρίζεται σε τρία μέρη:
τον πρόναο, το σηκό(κύρια
αίθουσα) με το λατρευτικό
άγαλμα του θεού και
τον οπισθόδομο, όπου
φυλάσσονταν τα
αφιερώματα και το
"ποσειδωνιακό χρήμα"
από τα μεταλλεία του
Λαυρίου.
• Ήταν δωρικός και είχε 6
κίονες στις στενές πλευρές
και 13 κίονες στις μακρές.
• Διαστάσεις 31,12 x 13,47 μ. 11

12. ΝΑΟΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ
• Έφερε ζωφόρο με γλυπτή
διακόσμηση πάνω από το
επιστύλιο του προνάου και
κατασκευάστηκε από μάρμαρο
της Αγριλέζας.
• Οι πλάκες της ζωφόρου
εικονίζουν σκηνές από την
Κενταυρομαχία και τους
άθλους του Θησέα
• Το ύψος των κιόνων είναι 6,12
μ. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό
αποτελούν οι ραβδώσεις που
είναι μόνο 16, αντί για 20 που
ήταν το συνηθισμένο.
12

13. 13

14. Ναός Αθηνάς Σουνιάδος
• Περίπου 400 μέτρα βορειοανατολικά
του ιερού του Ποσειδώνα βρισκόταν το
ιερό της Αθηνάς Σουνιάδος.
• Μέσα σε αυτό αποκαλύφθηκαν τα
κατάλοιπα ενός ασυνήθιστου ναού
ιωνικού ρυθμού, που αποτελεί
μοναδικό δείγμα τέτοιου είδους
περίπτερου ναού στην Αττική:
πρόκειται για κλειστό τετράγωνο
κτίσμα χωρίς πρόσταση, με είσοδο στα
ανατολικά και κιονοστοιχία μόνο στις
δύο του πλευρές (ανατολική και νότια)·
• Μπροστά στον οπισθότοιχο βρισκόταν
βάθρο από λιθόπλινθο μεταγενέστερης
περιόδου, που πιθανότατα ανήκε σε
υπερφυσικού μεγέθους λατρευτικό
άγαλμα.
14

15. ΛΑΥΡΙΟ

16. Η ΠΟΛΗ
16
Η λέξη “Λαύριο” (Λαύριον)
προέρχεται από το λαύρα που
σημαίνει στενό πέρασμα, στοά και
κατ’ επέκταση μεταλλευτική στοά,
άρα “Λαύριο”, τόπος πολλών
μεταλλευτικών στοών.

17. ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
• Το Λαύριο βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Αττικής, απέχει
δε 52 χιλιόμετρα από την Αθήνα.
• Η έκταση του Δήμου σήμερα περιλαμβάνει 42.000 στρέμματα.
• Οι ακτές του βρέχονται από τη θάλασσα του Ν. Ευβοϊκού και του
Σαρωνικού Κόλπου, σχηματίζοντας δαντελωτές ακρογιαλιές.
• Ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 10.293 κατοίκους (απογρ. 1991).
17

18. ΙΣΤΟΡΙΑ
• Το Λαύριο ήταν ονομαστό στην αρχαιότητα για τον ορυκτό του
πλούτο. Τόπος των μεταλλείων πριν το 3.000 π.Χ. Οι μεταλλευτικές
του φλέβες έθρεψαν τον Κυκλαδικό, το Μινωικό και το Μυκηναϊκό
πολιτισμό.
• Στο Λαύριο εφαρμόστηκαν συνδυασμένα οι γεωλογικές,
ορυκτολογικές, μεταλλευτικές και μεταλλουργικές γνώσεις, ώστε
να παραχθεί τελικά ο πολύτιμος λαυρεωτικός άργυρος.
18
Οι υπόγειες στοές του Λαυρίου έγιναν οι
ανοιχτοί δρόμοι της δύναμης και του
μεγαλείου της Αθήνας. Απ' το ασήμι του
Λαυρίου κατασκευάστηκαν οι 200 τριήρεις -
σύμφωνα με την διορατική πρόταση του
Θεμιστοκλή - με τις οποίες οι Αθηναίοι με
τους υπόλοιπους Έλληνες συνέτριψαν τον
Περσικό στόλο στη Σαλαμίνα το 480 π.Χ.,
σώζοντας τον ελληνικό πολιτισμό και την
οικουμενικής αξίας συνέχειά του.

19. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
• Το 1861 αναζωπυρώθηκε το
ενδιαφέρον για νέα εκμετάλλευση
αυτού του πλούτου και έτσι άρχισε
να δημιουργείται μια νέα πόλη.
• Το 1873 ιδρύεται η Ελληνική
Εταιρεία Μεταλλουργείων
Λαυρίου και δύο χρόνια αργότερα,
το 1875, ιδρύεται η Γαλλική
Εταιρεία Μεταλλείων που
εγκαταστάθηκε στον Κυπριανό.
• Οι εργασίες των μεταλλευτικών
εταιρειών αποτέλεσαν την πρώτη
βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα, τη
μεγαλύτερη εκείνης της εποχής των
Βαλκανίων και το Λαύριο έγινε ένα
από τα πιο αξιόλογα μεταλλευτικά
κέντρα του κόσμου. 19

20. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
• Η βιομηχανική ανάπτυξη
συντέλεσε ώστε το Λαύριο να
πάρει την πρωτοπορία σε
πολλούς κοινωνικούς και
πολιτιστικούς τομείς.
• Ήταν η πρώτη ελληνική πόλη που
χρησιμοποίησε το τηλέφωνο
(1882) και η πρώτη που
ηλεκτροφωτίστηκε με λάμπες
βολταϊκού τόξου (1887).
• Ο πρώτος ελληνικός
σιδηρόδρομος (1884) συνέδεε το
Λαύριο με την Αθήνα.
20

21. Κυπριανός
• Στην είσοδο της πόλης συναντάμε την πρώτη συνοικία, τον Κυπριανό, που
δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα για να στεγαστούν οι εργαζόμενοι της
Γαλλικής Εταιρείας δίπλα στο χώρο εργασίας τους. (Η περιοχή έχει κριθεί
διατηρητέα.)
• Ενδιαφέρον παρουσιάζει το Φοινικόδασος που δημιουργήθηκε και αυτό
από τη Γαλλική Εταιρεία.
21

22. ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ
Σήμερα στο λιμάνι
του Λαυρίου
σταθμεύουν λίγα
μεγάλα εμπορικά
πλοία, τα ψαροκάικα
και από αυτό
ξεκινούν δύο μεγάλα
επιβατηγά πλοία που
συνδέουν το Λαύριο
με τα Κυκλαδίτικα
νησιά της Τζιάς και
της Κύθνου.
22

23. Το Μηχανουργείο
• Κοντά στο λιμάνι βρίσκεται το κτίριο του Μηχανουργείου
της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλουργείων, στο οποίο
επισκευάζονταν οι ατμομηχανές του σιδηροδρόμου.
Σήμερα αποτελεί διατηρητέο μνημείο.
23

24. Η Γαλλική Σκάλα
• Η Γαλλική Σκάλα η οποία
σώζεται ακόμα, κατά-
σκευάστηκε το 1888 για να
εξυπηρετήσει την ευκολότερη
φόρτωση στα πλοία των
μεταλλουργικών προϊόντων
της Γαλλικής εταιρείας τα
οποία εξάγονταν κατ' εξοχήν
στη Γαλλία, και την εκφόρτωση
άλλων υλικών.
24

25. Το Ρολόι
• Βρίσκεται απέναντι από το Δημαρχείο, σήμερα λειτουργεί σαν
καφετέρια.
• Κατασκευάστηκε γύρω στα 1870 με 1880 και αποτελούσε την
είσοδο (θυρωρείο) της Ελληνικής εταιρείας Μεταλλουργείων.
• Ο ρόλος του ρολογιού ήταν η ακριβή άφιξη και αναχώρηση τού
προσωπικού καθώς η οικονομική κατάσταση των εργαζομένων δεν
επέτρεπε την αγορά ατομικού ρολογιού.
25

26. Τεχνολογικό Πολιτιστικό
Πάρκο Λαυρίου
• Κατά τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 η
βιομηχανική κρίση έπληξε τα πιο
σημαντικά κέντρα στην Ελλάδα,
συμπεριλαμβανομένου και του Λαυρίου.
• Το 1977 η «Γαλλική Εταιρεία
Μεταλλείων Λαυρίου» έχοντας
λειτουργήσει για περισσότερο από
100 χρόνια (1867-1989) στην περιοχή,
διέκοψε τις μεταλλευτικές της
δραστηριότητες.
• Το 1992, με πρωτοβουλία του Εθνικού
Μετσόβιου Πολυτεχνείου στη θέση της
παλαιάς Γαλλικής Εταιρείας Λαυρίου
ιδρύθηκε το Τεχνολογικό Πολιτιστικό
Πάρκο Λαυρίου (ένας οργανισμός
επιστημονικής έρευνας, εκπαιδεύσεως,
επιχειρηματικής δραστηριότητος και
πολιτισμού). 26

27. Αντί επιλόγου…
Επιμέλεια παρουσίασης: Μίχα Γεωργία 27

28. Πηγές
• http://www.eranet.gr/lavrio/index.html
• http://www.lavrioguide.gr/
• http://www.ltp.ntua.gr/home
• http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2390
• http://www.ancientathens3d.com/sounion/sounion-ath.htm
• http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Sounio/Sounio.Poseidon.1.htm
• http://hpolhmas.com/category%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%8E%CF%
83%CE%B5%CE%B9%CF%82/%CE%B4%CE%AE%CE%BC%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B1%CF%85%CF%81
%CE%B5%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82/%CE%BB%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%B5%
CE%B9%CE%BF%CE%BD/%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B9%CE%BF%CE%BD-2/
• http://www.touristorama.com
28