Εκδρομή

1. ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ

2. Λιμάνι: Αθηνιός
Πρωτεύουσα: Φηρά
Έκταση: 76 τ.χμ.
Πληθυσμός: 15.250
Υψηλότερη κορυφή:
προφήτης Ηλίας (567 μ.)

3. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ
ΘΕΣΗ
Ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα
των Κυκλάδων.

4. Αποτελεί σύμπλεγμα
των νησιών:
•Θήρα,
•Θηρασιά,
•Ασπρονήσι,
•ηφαιστειογενή νησιά
Παλαιά Καμένη
(δημιουργήθηκε από
ηφαιστειακή έκρηξη
μεταξύ 46-47 μ.Χ.) και
Νέα Καμένη (άρχισε
να δημιουργείται το
1570)
Η Θήρα, η Θηρασία και το Ασπρονήσι είναι τα απομεινάρια του κυκλικού ηφαιστειογενούς
νησιού («Στρογγύλη») το οποίο ήταν ηφαιστειακός κώνος που εξερράγη το 1613 π.Χ.
Η Παλαιά και Νέα Καμένη σχηματίστηκαν στο κέντρο της καλδέρας από μεταγενέστερες
εκρήξεις-εκχύσεις λάβας κατά τους ιστορικούς χρόνους.
Καλδέρα

5. έκρηξη ηφαιστείου ->
-> αδειάζει ο υποκείμενος μαγματικός
θάλαμος ->
-> το ηφαιστειακό οικοδόμημα
καταρρέει μέσα στο κενό που
δημιουργείται ->
-> σχηματίζεται ένα βύθισμα , μια
κοιλότητα, με απότομα τοιχώματα
που ονομάζεται
καλδέρα (ισπανικά: χύτρα).
 Σχηματίστηκε από την Μινωική έκρηξη
το 1613 π.Χ. στη θέση μιας
προϋπάρχουσας καλδέρας.
 Έχει διαστάσεις 7x12 km και βάθος
περίπου 350 m, ενώ τα τοιχώματά της
υψώνονται από την επιφάνεια της
θάλασσας άλλα 300 m περίπου.

6. Το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης είναι το πιο ενεργό
του Ηφαιστειακού Τόξου του Νοτίου Αιγαίου.
Η 1η ηφαιστειακή
δραστηριότητα στη
γενικότερη περιοχή της
Σαντορίνης άρχισε πριν από
2,5 εκατομμύρια χρόνια. Είναι
αποτέλεσμα της καταβύθισης
της Αφρικανικής πλάκας κάτω
από την Ευρασιατική.
Τμήματα του ηφαιστείου της
Σαντορίνης:
1. η Νέα Καμένη
2. η Παλαιά Καμένη
3. τα Χριστιανά νησιά
(ηφαιστειογενείς νησίδες)
4. το υποθαλάσσιο
ηφαίστειο Κολούμπο ΒΑ
της Σαντορίνης

7. Κρατήρας Νέας Καμένης
Παλαιά
Καμένη
Νέα
Καμένη

9. Η έκρηξη του υποθαλάσσιου
ηφαιστείου Κολούμπο(ς) έγινε
το 1650 και είχε διάρκεια δύο
μήνες.
Δυνατοί σεισμοί, εκτινάξεις
ηφαιστειακής τέφρας και
εκλύσεις αερίων
ταλαιπώρησαν τη Σαντορίνη
που θρήνησε δεκάδες νεκρούς
και υπέστη πολλές
καταστροφές στην
κτηνοτροφία και στις
καλλιέργειες.
Για να προστατευτούν από το
κακό οι κάτοικοι της Σαντορίνης
έχτισαν κοντά στο ακρωτήριο
«Κολούμπος» την εκκλησία της
Παναγιάς του Καλού.
Από τη λάβα που ξεχύθηκε δημιουργήθηκε
στη θάλασσα ένας ύφαλος, ο Κολούμπος
(στα ιταλικά σημαίνει περιστέρι ).
Το όνομα δόθηκε διότι
κατά τη διάρκεια των εκρήξεων στην
επιφάνεια της θάλασσας υπήρχαν άσπροι
αφροί.
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Κολούμπο(ς) υποθαλάσσιο ενεργό ηφαίστειο σε απόσταση
7 χιλιομέτρων ΒΑ της Σαντορίνης.

10. Ονομασία
Πριν τη μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου, το 1613, το νησί είχε
κυκλικό – στρογγυλό σχήμα, γι’ αυτό το όνομά του ήταν
Στρογγύλη.
Αργότερα ονομάστηκε Καλλίστη, δηλαδή η ομορφότερη (νησος).
Θήρα: από τον αρχαίο Σπαρτιάτη Θήρα που
αποίκησε το νησί (10ος αι. π.Χ.)
Σαντορίνη: από Φράγκους
Σταυροφόρους, οι οποίοι, όταν
περνούσαν από το νησί,
σταματούσαν για ανεφοδιασμό
σε εκκλησία της Αγίας Ειρήνης
στην Περίσσα (Santa Irina) ->
παραφθορά από τους Έλληνες
«Σαντορίνη»
Για τη Σαντορίνη υπάρχει η μυθιστορική άποψη
ότι συνδέεται με την χαμένη Ατλαντίδα, η οποία
θεωρείται ότι ήταν το κεντρικό τμήμα του
νησιού που καταποντίστηκε.
Οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν την ονομασία
«Δερμετζίκ» (μικρός μύλος): από τους μικρούς
ανεμόμυλους που ξεχώριζαν από μακριά.

11. ΦΗΡΑ
• Ο μεγαλύτερος οικισμός
• πρωτεύουσα
• Όνομα: από παραφθορά της λέξης Θήρα

12. •Κάτω από τα Φηρά βρίσκεται ο Γιαλός (το παλιό λιμάνι). Παλιά η
σύνδεσή τους γινόταν με σκάλες. Τώρα με τελεφερίκ (έργο-δωρεά
του εφοπλιστή Νομικού). Στον Γιαλό αγκυροβολούν τα
κρουαζιερόπλοια.
•Σχεδόν ενωμένο με τα Φηρά είναι το Φηροστεφάνι.

14. • Παραδοσιακός οικισμός
• Ονομάζεται και «Απάνω Μεριά» ή «Επανωμερία» (βρισκόταν στη βορεινή
πλευρά του νησιού)
• Την έλεγαν και «χωριό των καπεταναίων», γιατί οι περισσότεροι κάτοικοι
ήταν καπεταναίοι και ναυτικοί
• Γνωστή για το ηλιοβασίλεμά της
• Ήταν μία από τις πέντε καστροπολιτείες – καστέλια της Σαντορίνης κατά τη
Φραγκοκρατία (13ος-16ος αι. μ.Χ.) - ονομαζόταν «Καστέλι του Αγίου
Νικολάου»
• Τον 19ο αι. υπήρχε στην Οία μικρό ναυπηγείο – ήταν τόπος καραβοκύρηδων

15. Στην Οία θα δούμε δύο είδη σπιτιών:
2) ΚΑΠΕΤΑΝΟΣΠΙΤΑ
•κατοικίες πλοιοκτητών
•χαρακτηρίζονται από γεωμετρική
λιτότητα
•έχουν επιρροές από
αναγεννησιακή/βενετσιάνικη και
νεοκλασική αρχιτεκτονική
•εντυπωσιακά, φτιαγμένα από
κόκκινη και μαύρη πέτρα.
1) ΥΠΟΣΚΑΦΑ
• σκαμμένα/λαξευμένα μέσα στον
βράχο
• κατοικούσαν τα πληρώματα που
δούλευαν στα καράβια και οι
οικογένειές τους
• έχουν στενή πρόσοψη, στενόμακρο
χώρο λαξευμένο στον κατηφορικό
βράχο, θολωτή οροφή

16.  Ο σημαντικότερος τομέας της αγροτικής παραγωγής της
Σαντορίνης: η αμπελοκαλλιέργεια, η οποία εισήχθη στην
περιοχή του Αιγαίου πελάγους από τους Φοίνικες, κατά
τους προϊστορικούς χρόνους.
 Ο αμπελώνας της ο πιο παραδοσιακός σε όλη την Ελλάδα
 Καλλιεργούνται 15.000 στρέμματα με αμπελώνες (τα μισά
στην Οία)
 Η βασική ποικιλία του αμπελώνα είναι το Ασύρτικο, η
καλύτερη λευκή ποικιλία της Μεσογείου
Αμπελώνας της Σαντορίνης

17. • Χωριό γεμάτο εκκλησάκια και αμπελώνες
• 1995: ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο
της Unesco
• Ήταν ένα από τα πέντε καστέλια του νησιού που έφτιαξαν οι Ενετοί
(Ακρωτηρίου, Σκάρου, Οίας, Εμπορείου)
Πύργος

18.  Κοντά στον οικισμό το
οινοποιείο Santo Wines
 Πάνω από το χωριό η
μονή του Προφήτη Ηλία
 Διαθέτει δική του
εφαρμογή για iPad που
διατίθεται δωρεάν μέσω
του AppStore της Αpple
στην αγγλική
«Καστελόπορτα»: η μία και μοναδική είσοδος, πάνω από την οποία υπήρχε
κτίσμα τετράγωνο («πολεμίστρα» ή «φόνισσα»), από την οποία έριχναν λάδι στους
εισβολείς.
 Μέσα στο καστέλι υπήρχαν 70 κατοικίες και το Θεοτοκάκι, ναός του 10ου αι.
 Έξω από το καστέλι: οικοδομήθηκε η νεότερη πόλη (Ξέπορτο)
 Κάτω από το καστέλι: σύστημα στοών για προστασία και διαφυγή κατοίκων σε
περίπτωση ανάγκης
Μπροστά από την είσοδο του καστελιού: μια πλατεία που λεγόταν «Υψηλός
Καφενές», γιατί εκεί σύχναζαν οι καλουπαξίδες, οι αριστοκράτες του χωριού.
 Έξω από το καστέλι, κοντά στην είσοδό του, υπήρχε ναός της Αγίας Θεοδοσίας
(αγία - προστάτιδα των κατοίκων από τις πειρατικές επιδρομές)

19. Μονή του Προφήτη Ηλία
Κατασκευάστηκε το 1724.
Βρίσκεται στην κορυφή του βουνού του Προφήτη Ηλία, πάνω από τον οικισμό Πύργος, στα
567 μ.
 Είναι ανδρικό μοναστήρι
Έχει: άγια λείψανα, πλούσιο διάκοσμο, εκκλησιαστικά κειμήλια, παλαιές εικόνες
ανεκτίμητης αξίας, τέμπλο-μοναδικό έργο λαϊκής ξυλογλυπτικής, μοναδική θέα

20. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ
 ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Αιγαίου στα προϊστορικά
χρόνια
 4η χιλιετία π.Χ. : πρώτες εγκαταστάσεις
 3η χιλιετία π.Χ. : οικισμός
 20ος – 17ος αι. π.Χ. : ο οικισμός επεκτάθηκε, αναδείχθηκε σε μία
από τις σημαντικότερες πόλεις –λιμάνια του Αιγαίου
 έκταση: 200 στρέμματα
 εμπορικές σχέσεις με Μινωική Κρήτη, Ηπειρωτική Ελλάδα,
Δωδεκάνησα, Κύπρο, Συρία, Αίγυπτο
Χαρακτηριστικά:
1. Άριστη πολεοδομική
οργάνωση
2. Αποχετευτικό δίκτυο
3. Περίτεχνα
πολυώροφα κτήρια
με τοιχογραφικό
διάκοσμο, πλούσια
επίπλωση, οικοσκευή
-> όλα μαρτυρούν τη
μεγάλη ανάπτυξη του
οικισμού
 Τέλη 17ου αι. π.Χ. : οι κάτοικοι εγκαταλείπουν την πόλη εξαιτίας ισχυρών σεισμών.
 Ακολουθεί η έκρηξη του ηφαιστείου (1613 π.Χ.).
 Τα ηφαιστειακά υλικά κάλυψαν την πόλη και προστάτευσαν ως σήμερα τα κτήρια και το
περιεχόμενό τους, όπως έγινε και στην Πομπηία.

21. Αρχιτεκτονική
Τα κτίρια είχαν δύο ή
τρεις ορόφους και
πολλά δωμάτια.
 τα δωμάτια του
ισογείου: αποθήκες,
εργαστήρια ή μύλοι
 οι πάνω όροφοι: οι
χώροι διαμονής των
κατοίκων.
 στα πιο πλούσια
σπίτια: οι τοίχοι των
πάνω ορόφων ήταν
διακοσμημένοι με
τοιχογραφίες.
 οι δρόμοι της πόλης
ήταν λιθόστρωτοι.

22. Τοιχογραφίες

24. Κόκκινη Παραλία

25. • Σαντορίνη: άνυδρος, ξερή, χωρίς λίμνες,
ποτάμια
• έδαφος: εύφορο, ευνοεί την καλλιέργεια
αμπελιών, φάβας, ντομάτας
• κλίμα: παρόλο που είναι το νοτιότερο
νησί των Κυκλάδων, είναι το ψυχρότερο
λόγω ΒΑ ανέμων
Τοπικά προϊόντα
Ξερικό ντοματάκι
Άσπρη μελιτζάνα
Ζαφορά ή κρόκοςΧλωρό τυρί
ΚατσούνιΦάβα
Η θηραϊκή γη - σημαντικό οικοδομικό υλικό -
εξορύχθηκε από τον 19ο αιώνα μέχρι τις αρχές
τις δεκαετίας του 1980, κυρίως στις περιοχές της
Οίας, των Φηρών, του Ακρωτηρίου και της
Θηρασιάς.
Χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλα λιμενικά και άλλα
έργα, όπως η διώρυγα του Σουέζ, τα λιμάνια της
Αλεξάνδρειας και της Κωστάντζας.

26. ΠΗΓΕΣ
• Τουριστική Πύλη Δήμου Θήρας
• ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
• Σαντορίνη
• Υπουργείο Πολιτισμού