Επανάληψη διδακτικής ύλης Β΄ Γυμνασίου Διδάσκουσες: Ε. Ευαγγελοπούλου, Α. Ρόγκα

1. 2ο Γυμνάσιο Αλεξ/πολης
Τάξη Γ΄
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ
ΙΣΤΟΡΙΑ
( επανάληψη διδακτικής ύλης Β΄ Γυμνασίου)

2. ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ/ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ
• Αρχαία ιστορία (12ος αι. π.Χ.- 476 μ.Χ.:
Κατάκτηση του δυτικού ρωμαϊκού κράτους
από τους Γότθους)
• Μεσαιωνική ιστορία (5ος αι μ.Χ.- 15ος αι. μ.Χ.)
• Νεότερη και σύγχρονη ιστορία (15ος αι.
μ.Χ/Αναγέννηση … ως τις μέρες μας)

3. To 395 μ.Χ. η ρωμαϊκή αυτοκρατορία διαιρείται από τον
αυτοκράτορα Θεοδόσιο σε ανατολικό και δυτικό κράτος.

4. Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
•Κατά τον 3ο και 4ο αι. μ.Χ. η ρωμαϊκή αυτοκρατορία
αποδυναμώνεται.
•Επωφελούνται διάφορα γερμανικά φύλα, τα οποία
εισβάλλουν τον 5ο αι. στα εδάφη του δυτικού μέρους της
αυτοκρατορίας και εγκαθίστανται σ΄ αυτά.
•Το 476 μ.Χ. το δυτικό ρωμαϊκό κράτος καταλύεται οριστικά
και στη θέση του δημιουργούνται «τα γερμανικά» κράτη.
•Το σημαντικότερο από αυτά, το κράτος των Φράγκων,
γνωρίζει τον 8ο αι. μεγάλη ακμή. Την ίδια εποχή δημιουργείται
και το κράτος του Πάπα.

5. Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ
Τα γερμανικά φύλα κατακλύζουν τη Δυτική Ευρώπη σε όλη τη
διάρκεια του 5ου μ.Χ. αιώνα

7. Ο Καρλομάγνος ανέδειξε το
κράτος των Φράγκων σε
αυτοκρατορία με πρωτεύουσα
το Άαχεν. «Η καρολίδεια
περίοδος» (771-814) αποτελεί
μια περίοδο αναγέννησης μέσα
στον Μεσαίωνα (σημαντική
πνευματική, οικονομική και
διοικητική άνθηση).
Στον πίνακα ο Καρλομάγνος στέφεται
«αυτοκράτορας των Ρωμαίων» από τον
Πάπα στο ναό του Αγίου Πέτρου τα
Χριστούγεννα του 800 μ.Χ.
«Η ενσωμάτωση των “βαρβάρων” στον
χριστιανικό κόσμο έλαβε πλέον και επίσημο
χαρακτήρα.» Σκέφτεστε κάτι άλλο για τη
σημασία αυτού του γεγονότος;

8. To φραγκικό βασίλειο
και η διαίρεσή του
το 843 μ.Χ
Διαίρεση της αυτοκρατορίας του Καρλομάγνου στα τρία
βασίλεια των διαδόχων του, Συνθήκη Βερντέν 843 μ.Χ.
Καθώς η Ευρώπη θα απειλείται συνεχώς
από διάφορους εισβολείς, οι άνθρωποι θα
αναζητούν την ασφάλεια και την προστασία
των αρχόντων. Αυτό και η συνεχιζόμενη
Διαίρεση της αυτοκρατορίας του Καρλομάγνου στα τρία
βασίλεια των διαδόχων του, Συνθήκη Βερντέν 843 μ.Χ.
Καθώς η Ευρώπη θα απειλείται συνεχώς
από διάφορους εισβολείς, οι άνθρωποι θα
αναζητούν την ασφάλεια και την προστασία
των αρχόντων. Αυτό και η συνεχιζόμενη
κατάτμηση της επικράτειας θα
διαμορφώσουν τη βάση του νέου
κατάτμηση της επικράτειας θα
διαμορφώσουν τη βάση του νέου
συστήματος οργάνωσης της οικονομίας και
συστήματος οργάνωσης της οικονομίας και
της κοινωνίας.
της κοινωνίας.
Το φραγκικό βασίλειο στα χρόνια
του Καρλομάγνου

9. Η ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΑ
•Μετά τον θάνατο του Καρόλου του Μεγάλου το κράτος
των Φράγκων και τα άλλα δυτικά κράτη αποδυναμώνονται:
-Χωρίζονται σε μικρότερες ηγεμονίες που τις διοικούν
τοπικοί άρχοντες, ενώ η δύναμη του βασιλιά μειώνεται.
-Οι ηγεμονίες θα ονομαστούν “φέουδα” και οι ηγεμόνες
τους “φεουδάρχες”. Η φεουδαρχία είναι το νέο
οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό σύστημα που θα
επικρατήσει στη Δ. Ευρώπη για πολλούς αιώνες.

10. • 9ος αιώνας μ. Χ.: Το φεουδαρχικό σύστημα
θεμελιώνεται και παγιώνονται τα βασικά
χαρακτηριστικά του.
• 10ος &11ος αιώνας: Η περίοδος ακμής του
συστήματος.
Η οικονομική και κοινωνική κρίση συνεχίζεται.
Ο ρόλος των πόλεων περιορίζεται, ωστόσο
αναζωογονείται ο ρόλος της υπαίθρου.
• Η οικονομία στηρίζεται αποκλειστικά
στη γεωργία και συρρικνώνεται το εμπόριο.
- Δύναμη πολιτική και στρατιωτική
έχουν οι φεουδάρχες.

11. Ο τρόπος οικονομικής, κοινωνικής και
πολιτικής οργάνωσης του κόσμου κατά
τον Μεσαίωνα.
• Ανάμεσα στους άρχοντες της φεουδαρχικής κοινωνίας
οργανώνονται σχέσεις υποτέλειας και εξάρτησης.
• Οι ανώτεροι άρχοντες ήταν οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, οι
φεουδάρχες, που κατείχαν και εκμεταλλεύονταν ένα
φέουδο.
• Στη βάση της πυραμίδας οι χωρικοί:
Οι ελεύθεροι γεωργοί , μικροϊδιοκτήτες που παραχωρούσαν γη στον φεουδάρχη
διατηρώντας το δικαίωμα να την καλλιεργούν και καταβάλλοντας ταυτόχρονα
σ’ αυτόν ορισμένα τέλη (φόρους).
Οι πάροικοι ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι ως μόνιμοι καλλιεργητές σε κτήματα που
δεν τους ανήκαν και είχαν ελάχιστες ή περιορισμένες ελευθερίες.
Οι δούλοι εξακολουθούσαν να υπάρχουν και ανήκαν ολοκληρωτικά στον κύριό
τους. Ήταν συνήθως ξένοι και αιχμάλωτοι πολέμου ή λεηλασίας.

12. Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ
Πίστη και
υπηρεσία Γη
ΟΙ ΑΝΩΤΕΡΟΙ ΕΥΓΕΝΕΙΣ
ΚΑΤΩΤΕΡΟΙ ΕΥΓΕΝΕΙΣ
Πίστη και
στρατιωτική
υπηρεσία
Ως τον 10ο αι. η κεντρική
εξουσία του βασιλιά δεν
Γη και προστασία
Εργασία Προστασία
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΓΕΩΡΓΟΙ , ΜΙΚΡΟΪΔΙΟΚΤΗΤΕΣ ΓΗΣ,
ΔΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΔΟΥΛΟΙ
είναι ισχυρή

13. Δομή Δομή φ φεεοουυδδααρρχχικικήήςς κ κοοινινωωννίαίαςς

14. Η Εκκλησία και ο παπισμός
κυριαρχούν στον Μεσαίωνα
• Η Καθολική Εκκλησία επηρεάζει την
πνευματική και ηθική στάση των ανθρώπων
επιβάλλοντας τον σκοταδισμό και τον
δογματισμό (Ιερά Εξέταση, διώξεις των
θεωρούμενων ως αιρετικών, «κυνήγι
μαγισσών», θάνατος στην πυρά, εξαθλίωση
κατώτερου κλήρου και λαού, διαφθορά
ανώτερου κλήρου, αμάθεια κ.τ.ό.).

15. Βασανιστήρια Ιερής Εξέτασης και
θάνατος στην πυρά

16. Από τον 11ο μέχρι τον 13ο αιώνα
ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΥΣΤΕΡΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΗΚΑΝ
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ
Τεχνικές καινοτομίες στη γεωργία οδηγούν στην αύξηση της γεωργικής
παραγωγής και σε ραγδαία αύξηση του πληθυσμού. Πολλοί καλλιεργητές
αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την ύπαιθρο και αναζητούν την τύχη τους
στις πόλεις.
Αναζωογονείται η ζωή στις πόλεις: Ιδρύονται νέες και επεκτείνονται οι
παλιές. Οι πόλεις γίνονται ο χώρος ανταλλαγής γεωργικών με βιοτεχνικά
προϊόντα.
Η βιοτεχνική παραγωγή μεταφέρεται στις πόλεις, όπου παρατηρείται
συσσώρευση του πληθυσμού, που με τη σειρά της οδηγεί στην αναβίωση
του εμπορίου. Οι έμποροι μάλιστα οργανώνονται σε ενώσεις και
πολλαπλασιάζεται η κυκλοφορία του νομίσματος.
Εμφανίζεται μια νέα κοινωνική ομάδα: Όσοι ασχολούνται με τις νέες
οικονομικές δραστηριότητες, έμποροι, βιοτέχνες, τραπεζίτες, οι οποίοι
αποτελούν την αστική τάξη. Αυτή καταφέρνει να περιορίσει τα προνόμια και
τα δικαιώματα των φεουδαρχών στις πόλεις, στη διακυβέρνηση των οποίων
είχαν πια οι αστοί τον πρώτο λόγο.
ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ 13Ο ΑΙ. Η ΓΗ ΕΠΑΨΕ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΜΕΣΟ
ΚΑΘΕ ΑΞΙΑΣ: ΑΥΤΌ ΘΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ

17. ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΟΥΣ
ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ
• Οι αλλαγές που ξεκίνησαν τον 13ο αι. οδήγησαν στην
κρίση του φεουδαρχικού συστήματος, η οποία
εκδηλώνεται με ένταση ως τον 15ο αι.
Χαρακτηριστικά της, τα μεγάλα οικονομικά
προβλήματα,
οι εξεγέρσεις του λαού και των αστών κατά των
φεουδαρχών,
η ενίσχυση της μοναρχίας.
• Το 1453 είναι το συμβατικό χρονικό όριο που ορίζει
το τέλος του Μεσαίωνα και την αρχή της περιόδου
που ονομάζεται «Νεότεροι Χρόνοι».
(Άλωση της Κων/πολης, Μεγάλες Ανακαλύψεις)

18. ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ
Με τον όρο εννοούμε τα υπερπόντια
(θαλασσινά) ταξίδια που πραγματοποιήθηκαν
στη διάρκεια του 15ου αιώνα από τολμηρούς
θαλασσοπόρους, με σκοπό την ανακάλυψη νέων
θαλάσσιων δρόμων για το εμπόριο με την Κίνα
και την Ιαπωνία. Καθώς οι εξερευνητές
οργώνουν τις θάλασσες, γνωρίζουν-
ανακαλύπτουν τις ηπείρους της Αφρικής και της
Αμερικής.

19. ΓΙΑΤΙ ΣΤΡΑΦΗΚΑΝ ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΣΤΗΝ
ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ;
 Αναζήτησαν νέους δρόμους προς την Ιαπωνία και την Κίνα,
όπου πίστευαν πως υπάρχει άφθονο χρυσάφι, αναγκαίο στα
κράτη της Ευρώπης για να κόψουν νομίσματα(αναζήτηση
πολύτιμων μετάλλων).
 Οι έμποροι θέλησαν να επωφεληθούν μόνοι τους χωρίς την
επέμβαση των Τούρκων από το εμπόριο των μπαχαρικών,
που απέφερε πολλά κέρδη.
 Τον 15ο αιώνα κατέχουν τις επιστημονικές και τεχνικές
γνώσεις που καθιστούν τη δεδομένη στιγμή δυνατή τη
ναυσιπλοΐα στους ωκεανούς.

20. • Πρώτος ο Πορτογάλος Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος
ξεκινά εξερευνητικές προσπάθειες προς τη δυτική
ακτή της Αφρικής.
• Στα 1487, ο Βαρθολομαίος Ντιάζ προσεγγίζει το
Ακρωτήριο των θυελλών.
• Δέκα χρόνια αργότερα, ο Βάσκο Ντε Γκάμα
παραπλέει το ακρωτήριο αυτό, το ονομάζει της
«Καλής Ελπίδας», στρέφεται προς τα ανατολικά
παράλια της Αφρικής και οδηγούμενος από
ντόπιους φτάνει στην Καλκούτα.

21. • Ο Γενουάτης Χριστόφορος Κολόμβος, πεπεισμένος
για τη σφαιρικότητα της γης, υποστήριζε ότι θα
έφτανε στις Ινδίες πλέοντας από την Ισπανία προς
τα δυτικά. Πλέοντας λοιπόν δυτικά φτάνει στις
Αντίλλες και το Σαν Σαλβαντόρ. Πίστευε πως είχε
ανακαλύψει τις ανατολικές ακτές της Ασίας.
• Στα 1507, ο Φλωρεντιανός Αμέρικο Βεσπούκι
υποστηρίζει πως αυτές οι εκτάσεις αποτελούν μια
νέα ήπειρο. Από το όνομά του η ήπειρος ονομάζεται
Αμερική.

22. • Η υπόθεση του Βεσπούκι επιβεβαιώθηκε από
τον Ισπανό Μπαλμπόα, ο οποίος διέσχισε τον
Ισθμό του Παναμά και αντίκρισε πρώτος τον
Ειρηνικό Ωκεανό.
• Αναμφισβήτητη απόδειξη για την ύπαρξη της
νέας ηπείρου και για τη σφαιρικότητα της γης
δόθηκε από τον πρώτο περίπλου της γης που
πραγματοποίησε ο Μαγγελάνος.

23. Οι μεγάλες εξερευνήσεις

25. Ο ΜΑΓΓΕΛΑΝΟΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ
ΠΛΕΟΝΤΑΣ ΔΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟ
ΩΚΕΑΝΟ

26. Η απαρχή του αποικιοκρατικού καθεστώτος
Ο Πάπας πρότεινε να μοιραστούν οι περιοχές που ανακαλύφθηκαν μεταξύ
Πορτογάλων και Ισπανών. Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις υπογράφηκε η
συνθήκη της Τορνεζίλα (1494) που μοίραζε τον κόσμο με τον τρόπο που δείχνει
ο χάρτης: Φυσικά κανείς δεν ρώτησε τους ντόπιους…

27. ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΩΝ
ΘΕΤΙΚΕΣ (για τον ευρωπαϊκό κόσμο)
• Το κέντρο της οικονομικής δραστηριότητας μετατοπίστηκε από τη
Μεσόγειο στον Ατλαντικό και στη Βόρεια θάλασσα.
Τα αποθέματα σε ρευστό χρήμα αυξήθηκαν σημαντικά.
Άρχισε η «κίνηση των κεφαλαίων» και ιδρύθηκαν χρηματιστηριακές
και τραπεζικές επιχειρήσεις.
Αναπτύχθηκε το ευρωπαϊκό εμπόριο και ενισχύθηκε η νέα αστική
τάξη των εμπόρων, τραπεζιτών, πλοιοκτητών και βιοτεχνών.
• Αναπτύχθηκαν οι επιστήμες (γεωγραφίας, αστρονομίας κ.ά.) και
κλονίστηκαν οι προκαταλήψεις και οι δεισιδαιμονίες.
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ (για τους λαούς των νέων χωρών)
• Α. Υπερεκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών των «νέων»
περιοχών
• Β. Βιαιότητα/ ωμότητες εναντίον των ιθαγενών , καταστροφή των
προκολομβιανών πολιτισμών (Μάγιας, Αζτέκων, Ίνκας)
• Γ. Δουλεία (των νέγρων), αποικιοκρατία, φτώχεια των λεγόμενων τρίτων
χωρών (Αφρικής και άλλων υποανάπτυκτων περιοχών).

28. • Ο ρόλος των μεγαλεμπόρων πλέον στο «νέο καθεστώς»
μετά από τις Ανακαλύψεις και την αποικιακή επέκταση
έγινε καθοριστικός: «Χρηματοδοτούσαν και
οργάνωναν την αποικιακή εξάπλωση, συνέβαλαν
στην εγκαθίδρυση των ισχυρών μοναρχικών
καθεστώτων, τα οποία με τη σειρά τους στηρίχτηκαν
στα εθνικά κράτη, συνέστησαν τα πρώτα τραπεζικά
συστήματα και γενικά οδήγησαν την οικονομία σε
νέους δρόμους παραγωγής και λειτουργίας».
Ο 16Ος ΚΑΙ 17Ος ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΩΝΕΣ ΤΗΣ
ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΚΡΑΤΙΑΣ
(ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ) ΠΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΗΚΕ
ΣΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΠΟΜΕΝΟΥΣ
ΑΙΩΝΕΣ.

29. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΛΛΑΖΕΙ
Ένα παράδειγμα μεγαλεμπόρου του 16ου αιώνα: Την προσωπογραφία
ζωγράφισε ο Άλμπερτ Ντύρερ, ο μεγαλύτερος γερμανός ζωγράφος του
16ο αιώνα.
«Στον αιώνα της αυγής του καπιταλισμού
στην Ευρώπη, δηλαδή στο 16ο αιώνα,
μερικοί έμποροι είχαν αποκτήσει τεράστια
οικονομική –και πολιτική- ισχύ. Αυτός ο
έμπορος του πίνακα, ο Jacob Fuger,
έδινε δάνεια στους Αψβούργους,
χρηματοδότησε την αυτοκρατορική
εκλογή του 1519, ήταν ο τραπεζίτης του
Πάπα και του γερμανού αυτοκράτορα
και ,φυσικά, είχε την αποκλειστική
εκμετάλλευση του χαλκού και αργύρου
στην κεντρική Ευρώπη. Και αυτό δεν
ήταν η μοναδική επιχειρηματική του
δραστηριότητα»
Β. Κρεμμυδάς, Νεότερη ιστορία,
εκδ. «γνώση»

30. Από τα τέλη του 14ου αιώνα πρώτα στην Ιταλία και μέχρι
το τέλος κυρίως του 16ου αι. σε όλη σχεδόν τη δυτική
Ευρώπη μια άλλη αναζήτηση των Ευρωπαίων θα θέσει
πιο στέρεα τις βάσεις του ευρωπαϊκού πολιτισμού:
Το κίνημα της Αναγέννησης:
• Οι άνθρωποι αναζητούν νέες πηγές της σκέψης
ΚΑΙ ΤΙΣ ΒΡΙΣΚΟΥΝ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ.
• Οι επιστήμες προσπαθούν να απαλλαγούν από τα δόγματα ή
τις προλήψεις και να στηριχτούν στο πείραμα.
• Ανανεώνονται η μορφή και το περιεχόμενο της τέχνης. Πηγή
έμπνευσης είναι τα έργα της κλασικής αρχαιότητας.
• Η τέχνη απομακρύνεται από τον θρησκευτικό δογματισμό του
Μεσαίωνα.
• Γενικά, η ανθρωπότητα οδηγείται σε ‘δρόμο’ τελείως
διαφορετικό: Η λογική αρχίζει να αντικαθιστά την πίστη,
ενισχύεται η κυριαρχία του ορθολογισμού στη σκέψη,
επικρατεί η απόρριψη κάθε αυθεντίας και η τάση για κριτική
και προσωπική έρευνα.
.

31. ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
ΚΑΘΙΕΡΩΣΕ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ
ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ
ΙΔΕΕΣ-ΑΞΙΕΣ
Ανθρωπισμός
ονομάστηκε η στροφή
κυρίως των λογίων της
Αναγέννησης προς τον
ελληνορωμαϊκό πολιτισμό,
ώστε μέσα από τη
βαθύτερη γνώση της
αρχαιότητας να αντλήσουν
ιδέες για τον νέο Άνθρωπο.
Οικουμενικός άνθρωπος
Οι ανθρωπιστές πιστεύουν ότι ο
άνθρωπος πρέπει να επιδίδεται
σε όλους τους τομείς της
ανθρώπινης δραστηριότητας,
ώστε να αποκτήσει προσόντα
σωματικά, ψυχικά και
πνευματικά. Ο νέος τύπος
ανθρώπου, με την κατάλληλη
αγωγή, καθορίζει μόνος του το
πεπρωμένο του.
Η ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑΣ ΒΟΗΘΗΣΕ ΣΤΗ
ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΙΔΕΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

32. Ποιο είναι, σύμφωνα με το παρακάτω απόσπασμα,
το περιεχόμενο του μηνύματος του Ανθρωπισμού
την εποχή της Αναγέννησης;
Το κοσμοείδωλο της Αναγέννησης
Ο κόσμος δημιουργήθηκε βέβαια από τον Θεό,
αλλά ο άνθρωπος τον μεταμόρφωσε και τον
βελτίωσε. Γιατί ό,τι μας περιβάλλει είναι δικό μας
έργο, το έργο των ανθρώπων[...] Από μας
προέρχονται οι ζωγραφιές και τα γλυπτά, από μας
προέρχονται το εμπόριο, οι επιστήμες και τα
φιλοσοφικά αριστουργήματα. Από εμάς
προέρχονται όλες οι εφευρέσεις, όλες οι γλώσσες
και όλα τα είδη των λογοτεχνικών κειμένων.
Απόσπασμα από κείμενο του
Chianozzo Manetti (1452)

33. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΗ ΤΕΧΝΗ
• Πηγή έμπνευσης: Κυρίως η κλασική αρχαιότητα/
Κλάδοι που αναπτύχθηκαν: Ζωγραφική, γλυπτική ,
αρχιτεκτονική
• Χαρακτηριστικά ζωγραφικής- γλυπτικής:
• Θέματα: Το γυμνό, η φύση, οι αρχαίοι μύθοι
αλλά και τα θρησκευτικά (θέματα)
• Τεχνικές γεωμετρικής προοπτικής και
φωτοσκίασης
• «Κουατροτσέντο» : ονομάστηκε ο 15ος αιώνας, η
εποχή με την υψηλή ανάπτυξη της τέχνης.

34. Αναγεννησιακή τέχνη: «Η Άνοιξη» του Μποτιτσέλι

35. • Τομάζο Μαζάτσιο (Tommaso
Masaccio, 1401 -1428), "H Αγία
Τριάδα" (1424-1428),
νωπογραφία, Φλωρεντία,
εκκλησία Σάντα Μαρία ΝοΒέλα.

36. Ραφαήλ, Παναγία
Σιστίνα
• Έργο του Ραφαήλ Σάντι που
πιθανόν φιλοτεχνήθηκε στη
Ρώμη το 1512

37. Η ΣΧΟΛΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ, πίνακας του Ραφαήλ
Σάντι, 1509-1510

38. • Αναζητήστε σε βιβλία ή στο Διαδίκτυο
πληροφορίες για τα πρόσωπα που ο
ζωγράφος Ρ. Σάντι τοποθέτησε μέσα στη
σύνθεση.
• Προσπαθήστε να τα εντοπίσετε
Τι παρατηρείτε;

39. Μια άλλη πολύπλοκη και
πολυπρόσωπη σύνθεση του
Έλληνα Δομήνικου
Θεοτοκόπουλου.
Προσέξτε την επιμήκυνση των
ανθρώπινων χαρακτηριστικών,
βασικό γνώρισμα του
καλλιτέχνη.
Περιγράψτε αυτό που
συμβαίνει στον πίνακα.
Αναφερθείτε στα πρόσωπα,
στα συναισθήματά τους, στα
χρώματα.

40. Λ. Ντα Βίντσι

41. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
Στη διάρκεια του μεσαίωνα η κοσμική εξουσία
αντλούσε κύρος και στήριξη από τη θρησκευτική-
εκκλησιαστική εξουσία. Για να διατηρείται το
κατεστημένο, το αμάρτημα και η απαλλαγή απ’
αυτό είχαν αναχθεί σε κυρίαρχη ιδεολογία και σε
κυριότερη απασχόληση των ανθρώπων. Αυτό το
πλαίσιο, που τροφοδοτούσε τις δεισιδαιμονίες των
ανθρώπων αλλά και τις υπερεξουσίες του Πάπα,
αμφισβητήθηκε έντονα από τον 16ο αιώνα, γεγονός
που οδήγησε στη διάσπαση της Καθολικής
Εκκλησίας.

42. Εξελίξεις στον χώρο της Εκκλησίας/
θρησκείας
ΛΟΥΘΗΡΑΝΙΣΜΟΣ/ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ
• Διατύπωση των θρησκευτικών θέσεων του καθηγητή
θεολογίας και μοναχού Λούθηρου (1517) ενάντια στη
διαφθορά των παπικών (συγχωροχάρτια κ.ά.). Μανιφέστο
του Προτεσταντισμού.
• Οι οπαδοί Λουθήρου, οι επονομαζόμενοι «προτεστάντες»,
διαμαρτυρόμενοι κυρίως για την αποκήρυξη από τον Πάπα
του Λουθηρανισμού και τον αφορισμό του Λουθήρου
(1520), προβαίνουν μαζί με τους υποστηρικτές τους, τους
Γερμανούς ηγεμόνες/ φεουδάρχες, σε πόλεμο με τη
Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και τον αυτοκράτορα της
Γερμανίας. Λήξη πολέμου: 1555 μ.Χ με την «Ειρήνη της
Αυγούστας»: Αναγνώριση του Λουθηρανισμού ως
επίσημου δόγματος.

43. Από παρουσίαση της κ. Άννας Δοιρανλή
Ο Έρασμος είναι ο σημαντικότερος ίσως
διανοούμενος της εποχής της Αναγέννησης.

44. Εκπρόσωπος της
Μεταρρύθμισης στη
Γαλλία είναι ο Καλβίνος.
Αρχίζουν κι εκεί έντονες
συγκρούσεις, με
αποκορύφωμα τη σφαγή
στο Παρίσι 2.000 περίπου
καλβινιστών τη νύχτα του
Αγίου Βαρθολομαίου.
Μετά από δεκαετίες
πολέμων η ειρήνη στη
Γαλλία αποκαταστάθηκε
με το Διάταγμα της Νάντης
(1598).
Πίνακας του Φρανσουά Ντυμπουά.
24 Αυγούστου, 1572: Η σφαγή του
Αγίου Βαρθολομαίου

45. HH NNEEAA EEIIKKOONNAA TTOOYY KKOOΣΣΜΜΟΟΥΥ
ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ
1. Ιδεολογία του Πεπρωμένου
και της μοίρας. Δεισιδαιμονίες.
2. Φροντίδα μόνο για την ψυχή.
Αδιαφορία για την ομορφιά του
σώματος και της φύσης.
3. Αμάθεια. Αρετή της τυφλής
υποταγής.
4. Ο άνθρωπος ζει υπό το βάρος της
αμαρτίας, με τον φόβο πάντα του Θεού,
φροντίζοντας για τη μεταθανάτια ζωή.
5. Παθητική αποδοχή των πάντων.
6. Ιδέα της ματαιότητας των εγκόσμιων
και υλικών αγαθών.
7. Θεοκεντρική κοινωνία και πολιτισμός
8. Άνθρωπος άβουλος και εξαρτημένος
από τα κελεύσματα της εξουσίας,
Θρησκευτικής-κοσμικής
ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
Ποιες ιδέες χαρακτηρίζουν αντίστοιχα το κίνημα
της Αναγέννησης;

46. Πολιτικοκοινωνικές μεταβολές τον
17ο αιώνα
•Γενικά ο 17ος αιώνας είναι μια μεταβατική εποχή που στη
διάρκειά της
διευκρινίζονται οι αλλαγές του 16ου αι. και
προετοιμάζεται η έκρηξη των αποτελεσμάτων του 18ου.
• Σε όλη τη διάρκεια του 17ου αι. η Ευρώπη συνεχίζει να
πλουτίζει με την εκμετάλλευση των αποικιών.
• Από την ευημερία επωφελείται η αστική τάξη.
• Η απολυταρχική μοναρχία είναι το πολίτευμα που
κυριαρχεί στα ευρωπαϊκά κράτη & φτάνει στο απόγειό του
στη Γαλλία την περίοδο της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ’.
• Στην Αγγλία η ισχυρή αστική τάξη καταφέρνει να πάρει
μερίδιο στη διακυβέρνηση του κράτους («Ένδοξη
Επανάσταση», δημιουργία του αγγλικού κοινοβουλίου,
1688).

47. Στη διάρκεια του 17ου αι. άνθισαν οι
επιστήμες, ώστε να θεωρείται ο αιώνας της
αυγής των σύγχρονων θετικών επιστημών
• Ο Γαλιλαίος (1564-1642)
με το τηλεσκόπιο, όργανο
νεοκατασκευασμένο που
πρώτος χρησιμοποίησε,
παρατήρησε πως οι
πλανήτες στρέφονται γύρω
από τον ήλιο. Στη
συνέχεια, ο Κέπλερ
κατέληξε στη διατύπωση
σημαντικών νόμων,
σχετικά με την κίνηση των
δορυφόρων των πλανητών,
νόμοι που φέρουν το
όνομά του.

48. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες
του 17ου αιώνα ο Άγγλος Τζον
Λοκ εκφράζοντας το πνεύμα
της αγγλικής επανάστασης
διατύπωσε τη θεωρία του για
τα «φυσικά δικαιώματα του
ανθρώπου» , καθώς και τη
θεωρία του «κοινωνικού
συμβολαίου», δύο από τις
θεμελιακές έννοιες του
κινήματος του Διαφωτισμού.
Ο Ισαάκ Νεύτων:
Διατύπωσε τον νόμο
της Παγκόσμιας Έλξης

49. Απόψεις του Φρ. Μπέικον για τη
χρησιμότητα και την εκμετάλλευση της
ανθρώπινης εμπειρίας
• Να ξέρουμε πραγματικά είναι
να ξέρουμε τις αιτίες ενός
φαινομένου.
• Δεν πρέπει να κάνουμε
επιστημονική έρευνα έτσι,
για να περνάμε τον καιρό
μας, αλλά για να γίνουμε
χρήσιμοι και για να
εφαρμόσουμε τα
αποτελέσματά της στη ζωή.
• Την επιστήμη πρέπει να την
αντλήσουμε από τις πηγές
του φυσικού φωτός και όχι
από τα «ανοίγματα» της
αρχαιότητας.
ΟΡενέ Ντεκάρτ ή Καρτέσιος
Με το έργο του «Λόγος για τη
μέθοδο» καθίσταται ο
εισηγητής της νεότερης
φιλοσοφικής σκέψης, όπου
τονίζει την πίστη του στο
πνεύμα και στην απόλυτη
λογική σχέση αιτίας-
αποτελέσματος.

50. Εργασίες
• Συμπλήρωση και παράδοση του σχετικού
φύλλου εργασίας
• Ελεύθερες εργασίες

51. A.
Δείτε την ταινία 1492: Χριστόφορος Κολόμβος( πρωτότυπος
τίτλος: ‘Conquest of Paradise’ , 1992)
Ιστορική ταινία σκηνοθετημένη από τον Ρίντλεϊ Σκοτ και ντυμένη
με την υπέροχη μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Η ταινία
πραγματεύεται τα δύο πρώτα ταξίδια του Κολόμβου προς τη Δύση
και την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος αποικιοκρατικής
εκμετάλλευσης του πλούτου της νέας ηπείρου. Ο διάπλους του
Ατλαντικού, οι μάχες, οι ιθαγενείς, η σκληρότητα των ισπανών
κατακτητών και η ιδιομορφία της ισπανικής αυλής, το
μεγαλειώδες θέαμα είναι οι άξονες πλοκής της ταινίας, που
γυρίστηκε το 1992 με αφορμή τη συμπλήρωση 500 ετών από την
ανακάλυψη της Αμερικής. Παίζουν : Ζεράρ Ντεπαρτιέ, Σιγκούρνι
Γουίβερ, αρμα’΄ν Ασάντε κ.ά.

52. ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΡΓΑΣΙΑ(Α)
• Αφού δείτε την ταινία, γράψτε ένα μικρό κείμενο
που θα ανακοινωθεί στην τάξη με τις σκέψεις ή τα
συναισθήματά σας σχετικά με:
• - το όραμα του εξερευνητή Κολόμβου
• - την κατακτητική βία
• - την εκμετάλλευση του πλούτου της Αμερικής από
τους Ισπανούς.
Τελικά θα δοθεί απάντηση στο πανάρχαιο ερώτημα:
«Ταξίδι εμπορίας» ή «κατακτητική μανία»;

53. B. "Γαλιλαίος: Η Μάχη στην Αυγή
της Σύγχρονης Επιστήμης"
• Παρακολουθήστε τo ντοκιμαντέρ "Γαλιλαίος: Η Μάχη στην Αυγή της
Σύγχρονης Επιστήμης" από το Ίδρυμα Ευγενίδου.
• «Το ντοκιμαντέρ είναι αφιερωμένο στον σπουδαίο διανοητή Γαλιλαίο και συγκεκριμένα στις
σημαντικές στιγμές από τη ζωή και το έργο του, που κατά πολλούς αποτέλεσε την αφετηρία
της σύγχρονης επιστήμης. Ακόμη, αναδεικνύει άγνωστες πτυχές του 17ου αιώνα και της
διανοητικής δραστηριότητας της εποχής με ανατρεπτικό και πρωτότυπο τρόπο. Εστιάζει με
δραματοποιημένο τρόπο στις διαμάχες του Γαλιλαίου, στις πολιτικές του συμμαχίες, τα
επιτεύγματά του και φυσικά στην περίφημη δίκη και καταδίκη του, τελικά, από την Ιερά
Εξέταση» (από τον Τύπο).
• https://www.youtube.com/watch?v=0uw0jtQUHws
( δεξί κλικ και μετά «άνοιγμα υπερσύνδεσης»)