1. Эвт шаазгай буга барина
Эвт шаазгай бугабарина
Цаг бол алт
Цаг бол алт
Ахаа алд хүндэл
Ахаа дэлэм хүндэл
дүүгээалд хүндэл
дүүгээ дэлэм хүндэл

2. ГЭР БҮЛИЙН ХАРИЛЦАА

3. ГЭР БҮЛ ГЭЖ САДАН
Эвт шаазгай буга барина
ТӨРЛИЙН ХОЛБООГООР
ХОЛБОГДСОН НАСАНД
Цаг бол алт
ХҮРЭГЧИД НЬ
ХҮҮХДҮҮДИЙНХЭЭ ӨМНӨ
Ахаа алд хүндэл
ХАРИУЦЛАГА ХҮЛЭЭСЭН
дүүгээ дэлэм хүндэл
БҮЛЭГ ХҮМҮҮСИЙГ ХЭЛНЭ.

4. НУКЛЕАР
ААВ+ЭЭЖ+БИ
НИЙЛМЭЛ
ААВ+ЭЭЖ+БИ+ЭМЭЭ
ӨВӨӨ+НАГАЦ АХ ЭГЧ...гэх
мэт

5. Гэр бүл
Полигами
олон эхнэр
олон нөхөр
Полигани
нэг нөхөр
олон эхнэр
Полиандри
нэг эхнэр
олон нөхөр
Моногами
нэг нөхөр
нэг эхнэр

6. Гэрлэхээс өмнөх
Гэрлэлтийн үе
Гурвуулаа болох үе
Төгс гэр бүл
Өсвөр насны хүүхэдтэй гэр бүл
Шилжилт хөдөлгөөний үе
Шилжилт хөдөлгөөний дараах үе

7. Гэр бүлийн хүчирхийлэл
• Ихэвчлэн санхүү, мөнгөний
асуудлаас болон бусад
шалтгаануудаас гэр бүлд
болон харилцаанд
дарамт, шахалт, хүчирхийлэл
үүсдэг. Гэр бүлийн
дарамт, хүчирхийлэл, мөн
ханийн (эхнэр, нөхрийн)
дарамт гэдэг нь гэр бүлийн
болон дотно харилцаанд хэн
нэг нь хяналт, жанжилал
тогтоохыг
эрмэлзэхийг, дарангуйлахыг
хэлдэг. Энэ нь гэр бүлийн
гишүүд болон хосууд "ижил
дүрмээр" амьдрахгүй гэсэн
үг.

8. Гэр бүлийн хүчирхийлэл нийгэмд сөрөг үр
дагаврыг авчирдаг уу?
Эсвэл нийгэм
дэхь сөрөг
үзэгдлүүд гэр
бүлийн
хүчирхийлийн
үндэс болдог уу?

9. Зураг юу өгүүлнэ вэ?

10. Нийгмийн гажуудал түүний
үр дагавар

11. Зорилго
Нийгэм дэхь хэм хэмжээ, түүний хазайлт
болох гажуудлын тухай мэдлэг бүтээх, гаж
үйлдлийн төрөл хэлбэрийг ялган ангилж
түүний үр дагаварын талаар өөрийн үзэл
бодлыг илэрхийлэх

12. Зорилт
• Нийгмийн гажуудал гэж юу
болох, гажуудлын шалтгаан, үр
дагаврыг танин мэдэх
• Гэмт хэрэг, гажуудлын ялгааг
тодорхойлж гажуудлын төрлүүдийг
ялгах, түүнд үнэлэлт дүгнэлт өгөх
• Гажуудлын эерэг, сөрөг үр дагаврыг
тодорхойлох, түүнээс урьдчилан
сэргийлэх чадвар эзэмших

13. Дасгал ажил
•
•
•
•
1 баг:- Гаж үйлдэл гэж юу вэ?
2 баг:- Гэмт хэрэг гэж юу вэ?
3 баг:- Э.Дюркгеймийн “Сулралын онол”
4 баг:- Гаж үйлдлийн эерэг, сөрөг үр
дагаврыг Т хүснэгтийн аргаар
илэрхийлэх

14. Гаж үйлдэл
Бүлэг буюу нийгмийн олон хүмүүсийн
хүлээн зөвшөөрсөн байж байгаа хэм
хэмжээ буюу хэм хэмжээний цогцтой үл
нийцэх явдал буюу нэг талаар хууль
зөрчөөгүй бүх үйлдлийг гаж үйлдэл
гэж үзэж болно.

15. Илэрхийлэх
ойлголт
Гаж
үйлдэл
Гэмт хэрэг
Ямар үйлдлээр
илэрдэг вэ?
Бүлэг буюу нийгмийн
олон хүмүүсийн хүлээн
зөвшөөрсөн байж
байгаа хэм хэмжээ
буюу хэм хэмжээний
цогцтой үл нийцэх
явдал
Мөрийтэй тоглох, биеэ
үнэлэх, амиа хорлох,
архинд донтох,
мансуурах гэх мэт
хууль зөрчөөгүй бү
хазайлтыг хэлнэ.
Нийгэмд аюул учруулах
хэмжээний гажуудлын
түгээмэл хэлбэр.
Өөрөөр хэлбэл хууль
зөрчсөн үйлдлүүд гэж
ойлгож болно.
Хулгай, дээрэм, нэр
хүнд гутаах гэх мэт
хууль зөрчсөн
үйлдлүүд

16. Э.Дюркгейм
“Сулралын онол”-доо гаж үзэгдлийн шалтгаан
нь суларч доройтсон “аноми байдал”-тай
холбоотой. Өөрөөр хэлбэл нийгмийн эрс
өөрчлөлт, хямралын үед нийгмийн тогтсон хэм
хэмжээ өөрчлөгдөж тэрхүү зохицол алдагддаг.
Энэ нь зарим хүмүүсийн гаж зан төлөв
нэмэгдэхэд хүргэдэг гэж үзсэн. “Аноми
байдал” гэдэг нь үнэт зүйл, харилцаа, хэм
хэмжээ байхгүй буюу эсвэл тогтворгүй
зөрчилтэй болсон зохион байгуулалт нь
алдарсан нийгмийн байдал.

17. Гаж үйлдлийн төрлүүд
Тогтвортой байдлыг алдагдуулагч бүхэн
нийгмийн харилцааг ганхуулан нэг төрөл
байдлыг эвдэж хамтын ухамсрыг бусниулан
хүмүүсийг эвдэж эсийн дүндээ гаж үйлдлийн
төрөл бүрийн хэлбэрийг төрүүлдэг байна.
Үүнд:
•
•
•
•
•
Мансуурах
Мөрийтэй тоглох
Амиа хорлох
Биеэ үнэлэх
Архинд донтох

18. Гаж үйлдлийн үр дагавар
ЭЕРЭГ
СӨРӨГ
• Тухайн хэм хэмжээний үүрэг
ач холбогдлыг улам тодотгож
өгдөг.
• Нийгэмд хялбар аргаар
мөнгө олох байдлыг
дэвэргэдэг.
• Нийгмийн санаа бодлыг
өөрчилж хэм хэмжээний
өөрчлөлтийг бий
болгоно.
• Нийгэмд таагүй уур
амьсгал бий болгодог.
• Гаж үйлдэл нь өөр хувилбар
өөр арга зам байдгийг
сануулдаг тул тухайн хэм
хэмжээг боловсронгуй
болгоход тусалж нийгмийн
өөрчлөлт хөгжилд тус дөхөм
болдог.

19. Тохиолдол шинжлээд гаж үйлдлийн төрлийг
тодорхойлоорой.
• Г найз Б-г дуудан цэцэрлэгийн хашаанд оруулан “Энийг үнэртэхээр аягүй гоѐ болдог юм. Би
дандаа үнэртдэг” гээд шар цавуу үнэрлүүлсэнд түүний толгой эргэн хэсэг хугацаанд манаржээ.
• О-г хичээлээ тараад гэртээ оройтож ирэхэд нь ээж нь гадуур дэмий сэлгүүцлээ худлаа ярилаа гэж
загнаж үглэхэд огцом зантай О гэрээсээ гарч яваад 5 давхар байрнаас үсрэн эмнэлэгт хүргэгджээ.
• Б цалингаа аваад харьж явтал ажлын хэдэн нөхөд нь түүнийг ятган покер тоглохоор болов. Үүр
цайтал тоглосон тэрээр өглөө гэртээ харихдаа ээжээсээ айж түгшсээр явлаа. Учир нь тэрээр
покердож хонохдоо авсан цалингаабүгдийг нь алдаж дээр нь нилээд их хэмжээний өрөнд унасан
байлаа.
• С оюутан. Сургалтын төлбөрөө үрчихсэн тул түүнд их хэмжээний мөнгө хэрэгтэй байлаа. Үнэн
учраа найздаа хэлтэл түүний найз М гэгч бүсгүй түүнд “Мөнгө олох амархан арга байна. Чи
зөвшөөрвөл би чамайг баян хүнтэй танилцуулж өгье” гэхэд С зөвшөөрөн найзыгаа дагатал түүнийг
нэгэн хятад хүн дээр аваачлаа. Татгалзах гэсэн боловч түүнд шаардлагатай мөнгөнөөс болон арга
буюу зөвшөөрлөө. Хэсэг хугацаа өнгөрсний дараа дахин мөнгөний хэрэгцээ гарах бүртээ тэрээр
шууд л хятад залуу дээр очдог болжээ.
•Л-ийн аав дандаа архи уудаг. Аавыгаа архинаас гаргахын тулд хаана л үнэтэй гэсэн эм, мэддэг
чаддаг хүн, архинаас гаргах эмчилгээ гэхчилэн чаддаг бүхий л аргаа хэрэглэдэг байлаа. Гэсэн хэдий
ч нэмэр болсонгүй. Аав нь өнөөдөр архи уухгүй одоо ѐстой болъѐ гэж хүүдээ амлаад гарах хэдий ч
орой нь ирэхдээ өнөөх архиа уусаар л ирнэ.

20. Дүгнэлт
1. Дараах ойлголтуудын хариултыг олж тохирох үсгийг зайнд нь
бөглөнө үү?
а. Хууль
б. Гэмт хэрэг
в. Гажилт
г. Аноми байдал
1_____Үнэт зүйл, харилцаа, хэм хэмжээ байхгүй буюу эсвэл
тогтворгүй зөрчилтэй болсон, зохион байгуулалт нь
алдарсан нийгмийн байдал юм.
2____ Хууль зөрчсөн үйлдлүүдийг социологид юу гэж нэрлэдэг
вэ?
3_____Иргэдийн сахин дагавал зохих зарчмуудыг засгаас
тодорхойлж өгсөн хэм хэмжээ
4_____Бүлэг буюу нийгмийн олон хүмүүсийн хүлээн
зөвшөөрсөн, байж байгаа хэм хэмжээ буюу хэм
хэмжээний цогцтой үл нийцэх явдал