นิทานชาดก

1. สุนทรีย์นิทานชาดก
นิทาน แปลว่า เหตุเป็นเครื่องมอบให้ซึ่งผล, มูลเค้า, เรื่องเดิม, สมุฏฐาน
ชาดก แปลว่า ประวัติการทาความดีของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่มีมาในชาติก่อนๆ
นิทานชาดก มิใช่เรื่องที่แต่งขึ้นเพื่อสอนคุณธรรมแต่นิทานชาดก คือ เรื่องในอดีต
ชาติของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่พระองค์ทรงแสดงแก่พระภิกษุในโอกาสต่างๆบางครั้งก็เพื่
อแสดง
นิ ท า น ช า ด ก ห รื อ นิ ท า น ธ ร ร ม ะ ค ว ร อ่า น อ ย่า ง พิ จ า ร ณ า
แ ล ะ น า ห ลั ก ธ ร ร ม ไ ป ใ ช้ เ ป็ น คุ ณ ป ร ะ โ ย ช น์
ส่วนความเพลิดเพลินจากนิทานธรรมะนั้นถือเป็นเพียงผลพลอยได้เท่านั้น จึงจะนับว่าได้รับ
ป ร ะ โ ย ช น์ จ า ก
นิทานชาดกหรือนิทานธรรมะที่พระองค์ทรงแสดงไว้แล้วอย่างแท้จริงนอกจากนี้ยังมีนิทาน
ภ า ษ า อั ง ก ฤ ษ วี ดี โอ นิ ท าน ค ลิ ป นิ ท า น ก า ร์ ตู น สุ ภ าษิ ต ใ ห้ ศึ ก ษ า
เพื่ อ ใ ห้ เ ป็ น นิ ท า น เย า ว ช น นิ ท า น เด็ ก นิ ท า น ส อ น ใ จ นิ ท า น
คุณธรรมเพื่อจรรโลงจิตใจผู้ศึกษาให้รักในคุณงามความดี
ที่มา : http://www.kalyanamitra.org/chadok/mixchadok/mixchadok.html
ความหมาย

2. นิทานแบ่งออกตามรูปแบบได้ ๕ ประเภท คือ
๑ . นิ ท าน ป รัม ป ร า ( Fairly tale) เป็ น นิ ท าน ที่ มีเรื่ อ ง ค่อ น ข้าง ยา ว
เป็ น เ รื่ อ ง ส ม มุติ ว่าเกิด ขึ้ น ใ น ที่ ใ ด ที่ ห นึ่ ง ไ ม่ก าห น ด ชัด เจ น ว่าที่ ไห น
ตัวเอกของเรื่องเป็นผู้ที่มีคุณสมบัติพิเศษประการใดประการหนึ่ง เช่น เป็นผู้มีอานาจ มีบุญ
มีฤทธิ์เดช ทาให้ศัตรูพ่ายแพ้ได้ถ้าเป็นหญิงมักได้แต่งงานกับชายสูงศักดิ์ เช่น ปลาบู่ทอง
สโน วไวท์ และซิน เดอเรลลา และมักนิ ยมขึ้น ต้น ว่า “ครั้งหนึ่ งน าน มาแล้ว” ห รือ
“ในกาลครั้งหนึ่ง”
๒ . นิทาน ท้องถิ่น (Legend) เป็ น นิ ทาน ที่มีเรื่ อง สั้ น กว่านิ ทาน ปรัมปรา
มักเป็ น เรื่องเกี่ยวกับความเชื่อ ขน บธรรมเนี ยม ประ เพ ณี โช คลาง ห รือคตินิ ยม
แต่ว่าเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริงหรือมีเค้าความจริง มีบุคคลจริงๆ มีสถานที่จริงๆ
๓. นิทานเทพนิยาย (Myth) เป็นนิทานที่มีเทวดา นางฟ้ า เป็นตัวเอกของเรื่อง เช่น
เมขลา รามสูร ท้าวมหาสงกรานต์
๔ . นิ ท าน เรื่อ งสั ต ว์ (Animal tale)เป็ น นิ ท าน ที่ มีตัว เอ ก เป็ น สั ต ว์
และมีความคิดและการกระทาต่างๆ ตลอดจนพูดจาอย่างคน หรืออาจมีคนเกี่ยวข้องอยู่ด้วย
ทั้งคนทั้งสัตว์สามารถพูดจาโต้ตอบและปฏิบัติต่อกันได้นิทานประเภทนี้แบ่งได้เป็น ๒ ประเภท
๔.๑ นิทานเรื่องสัตว์ประเภทคติธรรม (Fable) ได้แก่นิทานอิสป ชาดกต่างๆ
๔.๒ นิทานเรื่องสัตว์ประเภทเล่าซ้า หรือเล่าไม่รู้จบ (Commutativetale) เช่น
เรื่อง ยายกะตา
๕ . นิ ท า น ต ล ก ข บ ขั น (Jest)เ ป็ น นิ ท า น เ รื่ อ ง สั้ น ๆ
จุดสาคัญของเรื่องอยู่ที่ไม่น่าจะเป็นไปได้ต่างๆอาจเป็นเรื่องเกี่ยวกับความโง่กลโกง การแก้เผ็ด
การแสดงปฏิภาณไหวพริบ
ที่มา : http://courseware.payap.ac.th/docu/th402/2%20information/b1t1p2.htm
ประเภทของนิทาน