More Related Content Similar to ภาษาบาลี ชุดที่ ๓ นามศัพท์ ลิงค์ วจนะ วิภัตติ
Similar to ภาษาบาลี ชุดที่ ๓ นามศัพท์ ลิงค์ วจนะ วิภัตติ (20) More from Anchalee BuddhaBucha
More from Anchalee BuddhaBucha (11) 4. นามศัพท์
นามนาม
เรี ยกชื่อคน, สัตว์ , สิ่งของ (มนุสฺโส – มนุษย์ , นครํ – เมือง, สาวตฺถี – เมืองสาวัตถี)
คุณนาม
คําแสดงลักษณะของนามนาม
• ชันปกติ – ไม่ มีเครื่ องหมาย (ถูโล ปุริโส – บุรุษอ้ วน)
้
• ชันวิเศษ – มี ตร, อิย, อิยสสก ปั จจัย (ถูลตโร – อ้ วนกว่ า, ปณฺฑิตตโร –
้
ิ ฺ
ฉลาดกว่ า, พาลิโย – โง่ กว่ า)
• ชันอติวเศษ – มี ตม อิฏฺฐ ปั จจัย (ปณฺฑิตตโม – ฉลาดที่สุด, พาลิฏฺโฐ - โง่
้
ิ
ที่สุด
นามศัพท์ ทัง ๓ นี ้ ต้ องประกอบด้ วย
้
สัพพนาม
ลิงค์ , วจนะ, วิภัตติ จึงจะนําไปใช้ ได้
คําแทนชื่อนามนามที่ออกชื่อมาแล้ ว
6. ลิงค์
ลิงค์ คือ คําพูดที่บ่งถึงเพศของนาม ประกอบด้ วย
ปุํ ลิงค์ – เพศชาย
อิตถีลิงค์ – เพศหญิง
นปุํ สกลิงค์ – มิใช่ เพศชาย มิใช่ เพศหญิง
นามนามบางคาก็เป็ นได้ ลิงค์ เดียว บางคาเป็ นได้ ๒ ลิงค์ ส่ วนคุณนาม และสัพ
พนามศัพท์ เดียวเป็ นได้ ๓ ลิงค์
ลิงค์ โดยกาเนิด – ศัพท์ ท่ ีมีลิงค์ ตรง
ตามกาเนิด เช่ น พุทโธ (พระพุทธเจ้ า)
ฺ
เป็ น ปุํ งลิงค์ โดยกําเนิด
ลิงค์ โดยสมมติ – ศัพท์ ท่ ีมีลิงค์ ไม่ ตรง
กาเนิด เช่ น ทาร (เมีย) เป็ นอิตถีลงค์
ิ
แต่ แจกวิภัตติด้วย ปุํ งลิงค์
7. นามนามศัพท์ เดียว เป็ นลิงค์ เดียว
ปุํ ลิงค์
อิตถีลิงค์
นปุํ สกลิงค์
อมโร
เทวดา
อจฺฉรา
นางอัปสร
องฺค
องค์
อาทิจโจ
ฺ
พระอาทิตย์
อาภา
รั ศมี
อารมฺมณ
อารมณ์
อินฺโท
พระอินทร์
อิทธิ
ฺ
ฤทธิ์
อิณ
หนี ้
อีโส
คนเป็ นใหญ่
อีสา
งอนไถ
อีริณ
ทุ่งนา
อุทธิ
ทะเล
อุฬุ
ดาว
อุทก
นา
้
เอรณฺโฑ
ต้ นละหุ่ง
เอสิกา
เสาระเนียด
เอฬาลุก
ฟั กเหลือง
โอโฆ
ห้ วงนา
้
โอชา
โอชา
โอก
นา
้
กณฺโณ
หู
กฏิ
สะเอว
กมฺม
กรรม
จนฺโท
พระจันทร์
จมู
เสนา
จกฺขุ
นัยน์ ตา
ตรุ
ต้ นไม้
ตารา
ดาว
เตล
นามัน
้
ปพฺพโต
ภูเขา
ปภา
รั ศมี
ปณฺณ
ใบไม้
ยโม
พระยม
ยาคุ
ข้ าวต้ ม
ยาน
ยาน
8. นามนามศัพท์ เดียว รูปเดียว เป็ นได้ ๒ ลิงค์
ปุํ ลิงค์
อกฺขโร
อคาโร
อุตุ
ทิวโส
มโน
สวจฺฉโร
นปุํ สกลิงค์
อกฺขร
อคาร
อุตุ
ทิวส
มน
สวจฺฉร
คําแปล
อักษร
เรื อน
ฤดู
วัน
ใจ
ปี
9. นามนามรูปเดียว แต่ เปลี่ยนสระที่สุด เป็ นได้ ๒ ลิงค์
ปุํ ลิงค์
อิตถีลิงค์
คําแปล
อรหา หรื อ อรหํ
อรหนฺตี
พระอรหันต์
อาชีวโก
อาชีวกา
ิ
นักบวช
อุปาสโก
อุปาสิกา
อุบาสก, อุบาสิกา
กุมาโร
กุมารี หรื อ กุมาริกา
เด็ก
ขตฺตโย
ิ
ขตฺตยานี หรื อ ขตฺตยา
ิ
ิ
กษัตริย์
โคโณ
คาวี
โค
โจโร
โจรี
โจร
ญาตโก
ญ
าติกา
ญาติ
ตรุ โณ
ตรุ ณี
ชายหนุ่ม, หญิงสาว
เถโร
เถรี
พระเถระ, พระเถรี
ทารโก
ทาริกา
เด็กชาย, เด็กหญิง
10. คุณนามศัพท์ เดียว เป็ นได้ ๓ ลิงค์
ปุํ ลิงค์
อิตถีลิงค์
นปุํ สกลิงค์
คําแปล
กมฺมกาโร
กมฺมการินี
กมฺมการ
ทาการงาน
คุณวา
คุณวตี
คุณว
มีคุณ
จณฺโฑ
จณฺฑา
จณฺฑ
ดุร้าย
ตาโณ
ตาณา
ตาณ
ต้ านทาน
ถิโร
ถิรา
ถิร
มั่น
ทกฺโข
ทกฺขา
ทกฺข
ขยัน
ธมฺมิโก
ธมฺมิกา
ธมฺมิก
ตังในธรรม
้
นาโถ
นาถา
นาถ
ที่พ่ง
ึ
ปาโป
ปาปา
ปาป
บาป
โภคี
โภคินี
โภคิ
มีโภคะ
มติมา
มติมตี
มติม
มีความคิด
12. วจนะ
วจนะ คือ คําพูดบอกจํานวนนามนาม ว่ ามากน้ อยเพียงใด
เอกวจนะ - บอกให้ ร้ ูว่านามนามมีอยู่ส่งเดียว
ิ
พหุวจนะ – บอกให้ ร้ ูว่านามนามมีมากกว่ า ๒ สิ่งขึนไป
้
วจนะทัง ๒ นีขนอยู่กับวิภัตติ เพราะวิภัตติบอกให้ ร้ ู วจนะ
้
้ ึ้
14. วิภัตติ
วิภตติ คือ ศัพท์ สาหรับประกอบหลังนามศัพท์ แจกนาม
ั
ํ
ศัพท์ ให้ มีรูปต่ างๆ เพื่อให้ ร้ ูถง ลิงค์ และ วจนะ ของศัพท์
ึ
นัน
้
วิภตติมี ๑๔ ตัว แบ่ งเป็ น เอกวจนะ ๗ และ พหุวจนะ ๗
ั
15. วิภัตติ
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
สิ
โย
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
อํ
นา
ส
โย
หิ
น
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
สตฺตมีท่ ี ๗
สฺมา
ส
สฺมํ ิ
หิ
น
สุ
อาลปนะ
สิ
โย
ปฐมาวิภัตติมี ๒ แบบ คือเป็ นประธานในประโยคที่ไม่ มีกริยาคุมพากย์ เรี ยง ลิงคตฺถ หรื อเป็ นประธานในประโยคที่มีกริยา
ิ
ฺ
ิ
คุมพากย์ เรี ยกว่ า สยกตฺตา ๑ ใช้ เป็ นคําร้ องเรี ยก เรี ยกว่ า อาลปนะ ๑
16. วิภัตติ
เอกวจนะ
วิภตติ
ั
คําแปล
พหุวจนะ
วิภตติ
ั
คําแปล
ปฐมาที่ ๑
สิ
อ. (อันว่ า)
โย
อ....ท. (อันว่ า...ทังหลาย)
้
ทุตยาที่ ๒
ิ
อํ
ซึ่ง, สู่, ยัง, สิน, ตลอด, กะ, เฉพาะ
้
โย
...........................ท.
ตติยาที่ ๓
นา
ด้ วย, โดย, อัน, ตาม, เพราะ, มี,
ด้ วยทัง
้
หิ
...........................ท.
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ส
แก่ , เพื่อ, ต่ อ
น
...........................ท.
ปญฺจมีท่ ี ๕
สฺมา
แต่ , จาก, กว่ า, เหตุ
หิ
...........................ท.
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
สตฺตมีท่ ี ๗
ส
แห่ ง, ของ, เมื่อ
น
...........................ท.
สฺมํ ิ
ใน, ใกล้ , ที่, ครันเมื่อ, บน, ใน
้
เพราะ, เหนือ, บน
สุ
...........................ท.
อาลปนะ
สิ
แน่ , ดูก่อน, ข้ า, แต่
โย
...........................ท.
