1. ΠΑΝΤΕΙΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ
ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Εργαζηήριο Κοινωνικής και Πειραμαηικής Ψστολογίας ηοσ ημήμαηος
Ψστολογίας
Επιμορθωηικό ζεμινάριο: « Υποζηηρίζονηας ηο έργο ηων εκπαιδεσηικών ζηο
ζύγτρονο ζτολείο».
«Γιώζζα θαη ¨γιώζζεο¨ ζην ζύγρξνλν ζρνιείν»
ηης
Ανηζοσλάηοσ Ελένης (ΠΕ02,θιλολόγοσ)
email:eleniantzoulatou@gmail.com
αξ. πξση.: 258
13/10/2012
1

2. Ειζαγωγή:
Η παξνύζα εξγαζία κε ηίηιν « Γιώζζα θαη ¨γιώζζεο¨ ζην ζύγρξνλν ζρνιείν» επηρεηξεί λα
δηεξεπλήζεη επηιεθηηθά πηπρέο ηνπ ζέκαηνο ηεο γισζζηθήο επηθνηλσλίαο ζην Νέν ΢ρνιείν. Αθόξκεζε
ηεο κειέηεο απνηέιεζε ε επξύηεξε ζεκαηηθή ελόηεηα κε ηίηιν «Γιώζζα θαη Δπηθνηλσλία». Γεδνκέλνπ
όηη ην ζέκα έρεη ηεξάζηηεο πξνεθηάζεηο ζηε Φηινζνθία, ζηε Γηαιεθηηθή, ζηελ Κνηλσληνινγία, ζηελ
Αλζξσπνινγία θαη ζηε Γισζζνινγία επηιέρζεθαλ ηξεηο ζπγθεθξηκέλεο παξάκεηξνη αλαπόζπαζηεο
από ηελ θαζεκεξηλή ζρνιηθή πξαγκαηηθόηεηα, ην καζεηή, ηνλ εθπαηδεπηηθό θαη ηα ζύγρξνλα
ηερλνινγηθά δεδνκέλα. Η εξγαζία θαηαηκείηαη ζε ελόηεηεο-ζεκαηηθέο. ΢ηελ πξώηε ελόηεηα
δηεπθξηλίδνληαη νη όξνη «κεηξηθή» θαη «επίζεκε» γιώζζα, παξνπζηάδεηαη ε ιαλζαζκέλε ζηάζε ηνπ
ζρνιείνπ απέλαληη ζηε γιώζζα ηνπ ζπηηηνύ θαη δίλεηαη ε αμία θαη ησλ δύν γισζζώλ ζηελ θαζεκεξηλή
πξαθηηθή. ΢ηε δεύηεξε ελόηεηα ζε άκεζε ζρέζε κε ηε ζεκεξηλή ζρνιηθή «αλζξσπνγεσγξαθία»
γίλεηαη αλαθνξά ζην γισζζηθό πξόβιεκα ησλ αιινδαπώλ καζεηώλ θαη πξνηείλνληαη κνληέια
θαιιηέξγεηαο όισλ ησλ γισζζώλ κέζα ζην Γηαπνιηηηζκηθό ΢ρνιείν. ΢ηελ Σξίηε ελόηεηα δεηνύκελν
είλαη ε πνιπηξνπηθόηεηα ηεο «γιώζζαο» ησλ ΣΠΔ, κηαο γιώζζαο πνπ ε εηθόλα «κηιά» θαη
«δηαβάδεηαη» θαη ηελ νπνία ην ζρνιείν έρεη ρξένο λα ελζσκαηώζεη. Η ηειεπηαία ελόηεηα αθνπκπά κε
επαηζζεζία ην ζέκα ηεο γιώζζαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζηε ζρνιηθή
θαζεκεξηλόηεηα ππνδεηθλύνληαο ηηο αξρέο πνπ νθείινπλ λα δηέπνπλ ηηο ζρέζεηο καζεηώλ θαζεγεηώλ.
Κσρίως μέρος:
Η γλώζζα ηοσ ζπιηιού και η γλωζζική νόρμα
Κάζε θπζηνινγηθόο άλζξσπνο, κέρξη ηελ ειηθία ησλ πέληε εηώλ πεξίπνπ, αλαπηύζζεη ηελ
ηθαλόηεηα επαξθνύο ρεηξηζκνύ ηεο γιώζζαο κε ηελ νπνία έξρεηαη ζε άκεζε επαθή, δειαδή ηεο
γιώζζαο ησλ γνλέσλ ή ησλ αλζξώπσλ πνπ ην έρνπλ αλαζξέςεη θαη ε νπνία απνθαιείηαη μηηπική
γλώζζα ή ππώηη γλώζζα (Cummins J., 1999). Η πξώηε γιώζζα απνηειεί, βαζηθό παξάγνληα δόκεζεο
ηεο πξνζσπηθόηεηαο ηνπ θάζε αηόκνπ. Η δπλαηόηεηα ρξήζεο ηνπ θνηλώο απνδεθηνύ θώδηθα
επηθνηλσλίαο απνηειεί ηε κνλαδηθή πξνϋπόζεζε γηα επηθνηλσλία, γηα απνδνρή ηνπ αηόκνπ από ηα
ππόινηπα κέιε ηεο θνηλόηεηαο θαη γηα δεκηνπξγία ζσζηώλ θαη νινθιεξσκέλσλ ζρέζεσλ καδί ηνπο.
Πξόθεηηαη γηα έλα ζεζκνπνηεκέλν ζύζηεκα επηθνηλσλίαο ην νπνίν έρεη παγησζεί θαη ιεηηνπξγεί ζε
επίπεδν γισζζηθήο θνηλόηεηαο σο ππεξαηνκηθή νληόηεηα, δειαδή πξηλ, κεηά θαη πέξα από ηα
ζπγθεθξηκέλα άηνκα πνπ ηε κηινύλ (Halliday M.A.K., 1966, 1978). Ο λένο άλζξσπνο ππνρξεώλεηαη
λα εζσηεξηθεύεη θαη λα ρξεζηκνπνηεί ηνλ πξνϋπάξρνληα θαη έηνηκν ήδε θώδηθα, γηαηί ζε αληίζεηε
πεξίπησζε, δηαηξέρεη ηνλ θίλδπλν πεξηζσξηνπνίεζεο ή θαη απόξξηςήο ηνπ από ηνλ θνηλσληθό
πεξίγπξν.
2

3. H άπνςε ηνπ ζρνιείνπ όηη ηα παηδηά δε κηιάλε «ζσζηά» είλαη παξαλόεζε ή κάιινλ αγλόεζε
(εθόζνλ είλαη γλσζηό) ηνπ γεγνλόηνο όηη όια ηα παηδηά κηιάλε πολύ ζυζηά ηελ πνηθηιία ηεο εζληθήο
γιώζζαο πνπ είλαη κεηξηθή ηνπο θαη ε νπνία είλαη ιηγόηεξν ή πεξηζζόηεξν απνκαθξπζκέλε από ηε
θσλνινγία θαη ηε ζύληαμε ηεο πξόηππεο γιώζζαο, ηεο γισζζηθήο λόξκαο. Οη πξνηξνπέο ησλ
εθπαηδεπηηθώλ: «Ξαλαπέο ην πην ζσζηά» ή «Πεο ην θαιύηεξα» ή «Απηό δε ιέγεηαη» θξύβνπλ κηα
νιόθιεξε ζεσξία γηα ηε γιώζζα, ζύκθσλα κε ηελ νπνία κία είλαη ε «ζσζηή» εθδνρή ηνπ ιόγνπ θαη
έλα είλαη ην λόεκα.«Πεο ην πην ζσζηά» ζεκαίλεη ππάξρεη έλα θαη ην ίδην λόεκα, πνπ άιινηε ην
δηαηππώλνπκε ζσζηά θαη άιινηε ιαζεκέλα.
Η πξόηππε γιώζζα δελ είλαη πην ζσζηή, είλαη όκσο καηάλληλη γηα δηαθνξεηηθέο πεξηζηάζεηο
επηθνηλσλίαο από ηε ζρνιηθή. Δπηθεληξσκέλν ην ζρνιείν ζηε κία «ζσζηή» εθδνρή ηνπ ιόγνπ, αγλνεί
ηηο θεθηεκέλεο ηθαλόηεηεο ζηε κεηξηθή γιώζζα, ηηο ζηηγκαηίδεη θαη δελ νδεγεί ηα παηδηά λα
θαηαιάβνπλ όηη ζην ζρνιείν θαη ζηελ θνηλσλία ππάξρνπλ δηαθνξεηηθέο επηθνηλσληαθέο αλάγθεο από
απηέο πνπ ήδε γλσξίδνπλ (΢θνύξηνπ Δ., 2001). Σν ζρνιείν παξαβιέπεη όηη ε κεηξηθή γιώζζα, ε
θαζεκεξηλή γιώζζα ηεο νηθεηόηεηαο είλαη θαηάιιειε γηα λα παξάγεη ν νκηιεηήο κελύκαηα: • ζηελώλ
δεζκώλ • άλεζεο θαη νηθεηόηεηαο • θνηλήο ηαπηόηεηαο (ην «εκείο» ηεο νηθνγέλεηαο) • ζρέζεσλ πνπ
είλαη δεδνκέλεο • αηζζεκάησλ • νκνηόηεηαο θαη αιιειεγγύεο (ην «εκείο» ησλ θίισλ κηαο παξέαο) •
θνηλήο ηαπηόηεηαο κε νκειίθνπο (ην «εκείο» ησλ λέσλ). Καη από ηελ άπνςε απηή ε θαηάθηεζε ηνπ
πξώηνπ θώδηθα επηθνηλσλίαο δελ είλαη απιώο κηα επγεληθή πξόζθιεζε ή ππόδεημε πξνο ην λέν άηνκν,
αιιά ζπληζηά αλαγθαηόηεηα θαη θνηλσληθή επηηαγή. Σελ ίδηα ζηηγκή ην ζρνιείν δελ θαηαθέξλεη λα
κεηαδώζεη ζηα παηδηά ηε ρξεζηκόηεηα γλώζεο ηεο πξόηππεο γιώζζαο: • γηα ηελ επηηπρία ζην ζρνιείν
θαη ζηηο ζπνπδέο • γηα λα δείρλεη ν νκηιεηήο ζεβαζκό ζηνπο θνηλσληθνύο θαλόλεο • γηα λα δείρλεη
κόξθσζε, πνπ είλαη θνηλσληθή αλσηεξόηεηα • γηα λα κεηαδίδεη ην κήλπκα όηη μέξεη ηί ιέεη, όηη
γλσξίδεη ην ζέκα • όηη ε ινγηθή θαη ε ςπρξαηκία θπξηαξρεί ζηα αηζζήκαηά ηνπ • ην κήλπκα ηεο
ζσθξνζύλεο • ην κήλπκα ηεο ζνβαξόηεηαο • ην κήλπκα όηη είλαη άμηνο εκπηζηνζύλεο • όηη κπνξεί λα
αληηκεησπίδεη δύζθνιεο θαηαζηάζεηο • ην κήλπκα ηεο ηππηθόηεηαο • ην κήλπκα όηη θξαηάεη ηνλ άιιν
ζε πξέπνπζα απόζηαζε. Η γιώζζα απνηειεί έλα ζπλερέο όπνπ ε κία ηνπ άθξε ζηνρεύεη λα βνεζήζεη
ην καζεηή λα θαιιηεξγήζεη θαη λα θαηαθηήζεη ηε γιώζζα ηελ νπνία έκαζε ζην ζπίηη θαη ε άιιε
επηδηώθεη λα ηνλ βνεζήζεη λα απνθηήζεη ζπλείδεζε ηνπ επηθνηλσληαθνύ ιόγνπ (ΤΠ.Δ.Π.Θ., 1998)
Η πάλη ηων γλωζζών μέζα ζηο ελληνικό ζτολείο.
Οη γιώζζεο ¨κηθξνύ θύξνπο¨, όπσο είλαη ζηε ρώξα καο ηα αιβαληθά ή νη ζιαβηθέο γιώζζεο όρη
κόλν δελ εθηηκώληαη σο έλα επηπιένλ εθόδην από ηα ¨πξσηεύνληα ζπζηήκαηα αμηνιόγεζεο¨, αιιά
ηείλνπλ λα ππνβαζκηζηνύλ θαη ζηε ζπλείδεζε ησλ ίδησλ ησλ κεηαλαζηώλ. Απηό ην θαηλόκελν
3

4. παξαηεξείηαη όιν θαη ζπρλόηεξα ζηα ζρνιεία όπνπ γίλεηαη πξνζπάζεηα λα εηζαρζνύλ ηα αιβαληθά ελώ
νη Αιβαλνί γνλείο θαη καζεηέο δεηνύλ ηε δηδαζθαιία ησλ αγγιηθώλ ή ησλ γεξκαληθώλ (Γακαλάθεο,
1997). Σν ξήγκα ζηελ θαηάθηεζε ηεο κεηξηθήο γιώζζαο ην νπνίν επηδξά ζηελ εμέιημε θαη ησλ δύν
γισζζώλ (κεηξηθήο θαη θπξίαξρεο) έρεη σο ζπλέπεηα ηε ¨δηπιή δηγισζζία¨ (semilinguismus) ή
¨αθαηξεηηθή δηγισζζία¨, πνπ ζεκαίλεη όηη ην παηδί από ηελ αιινδαπή δελ θαηέρεη ζσζηά νύηε ηε
κεηξηθή νύηε ηελ μέλε γιώζζα (Γξάθνο, 1998). Γελ πξέπεη λα εγθαηαιείπεηαη νύηε λα παξακειείηαη ε
κεηξηθή γιώζζα ή πξώηε γιώζζα ηεο νπνίαο νη γισζζηθέο ηθαλόηεηεο απνηεινύλ ηε βάζε γηα ηελ
εθκάζεζε ηεο δεύηεξεο γιώζζαο (Γξάθνο, 1998). Σα παηδηά ηα νπνία είραλ απνθηήζεη ζηε κεηξηθή
ηνπο γιώζζα έλα ηθαλνπνηεηηθό επίπεδν κπνξνύλ όρη κόλν λα ηελ θαιιηεξγνύλ, αιιά θαη λα
απνθηήζνπλ κε ηε βνήζεηά ηεο αξθεηέο γλώζεηο ζηε δεύηεξε γιώζζα. Αληίζεηα ηα παηδηά πνπ είραλ
κεηαλαζηεύζεη ζε κηθξόηεξε ειηθία θαη δηαηαξάρζεθε ε εμέιημε ηεο κεηξηθήο γιώζζαο ζηα πξώηα
ζρνιηθά έηε, πξηλ δειαδή απνθηήζνπλ ηελ ηθαλόηεηα αθαηξεηηθήο ζθέςεο, παξνπζηάδνπλ κηα άζρεκε
εηθόλα θαη ζηηο δύν γιώζζεο. Παξόκνηα είλαη θαη ε εηθόλα ησλ παηδηώλ πνπ κεηαλάζηεπζαλ ζηελ
πξνζρνιηθή ειηθία θαη δελ πξόιαβαλ λα νινθιεξώζνπλ ηελ αλάπηπμε ηεο κεηξηθήο ηνπο γιώζζαο
(Γακαλάθεο, 1997).
΢ηόρνο ηνπ ζύγρξνλνπ, αλνηθηνύ θαη δηαπνιηηηζκηθνύ ζρνιείνπ είλαη λα βνεζήζεη ην
καζεηεπόκελν λα θηίζεη δεμηόηεηεο πνπ λα βξίζθνληαη ζε επζεία ζρέζε κε ηελ αλάπηπμε ησλ
κεηαγλσζηηθώλ ηθαλνηήησλ ηνπ κέζα από ηελ παξαηήξεζε, ηε ζύγθξηζε θαη ηε ζπιινγηζηηθή ζηάζε
απέλαληη ζηηο γιώζζεο θαη ηνπο πνιηηηζκνύο. Σέηνηεο ηθαλόηεηεο επλννύληαη ηδηαίηεξα ζην πιαίζην
ησλ πνιιαπιώλ πξνζεγγίζεσλ ησλ γισζζώλ θαη ησλ πνιηηηζκώλ, πξνζεγγίζεσλ δηδαθηηθώλ πνπ
εθαξκόδνπλ ηαπηόρξνλα θαη ζπγθξηηηθά γισζζηθέο δξαζηεξηόηεηεο βαζηζκέλεο ζε πνιππνιηηηζκηθέο
γιώζζεο θαη πνηθηιίεο γισζζώλ. Πξόθεηηαη γηα ηε δηαπνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε ηεο γισζζηθήο
εθπαίδεπζεο εγγεγξακκέλε ζηηο εμήο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο: -Αθύπληζε ζηηο γιώζζεο (Eveil aux
langues). -Αιιεινθαηαλόεζε κεηαμύ ησλ ζπγγελώλ γισζζώλ (intercomprehension des langues). Δλζσκαησκέλε δηδαθηηθή ησλ δηδαζθόκελσλ γισζζώλ (θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζρνιηθήο ζεηείαο θαη
πιένλ) (Candelier M.). Η ελ ιόγσ πξνζέγγηζε εγγξάθεηαη ζηελ πξννπηηθή ελόο είδνπο γεληθήο
γισζζηθήο παηδείαο. ΢πκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηηο γιώζζεο θαη ηνπο
πνιηηηζκνύο θαη ηεο επηδεμηόηεηαο λα ηηο ζπιιακβάλεη ν καζεηήο ζηελ πνιππινθόηεηά ηνπο θαη ζηε
δηαζύλδεζή ηνπο κε θαηλόκελα πνιηηηζκηθά
Γλωζζικά μαθήμαηα, πολσηροπικόηηηα και ΤΠΕ
Οη Νέεο Σερλνινγίεο (ΝΣ), κε ηε ξαγδαία εμέιημε θαη εμάπισζή ηνπο ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο,
έρνπλ εηζβάιεη θαη ζηελ εθπαίδεπζε πξνθαιώληαο λέα δπλακηθή κέζα ζηε ζρνιηθή ηάμε. Όια ηα
4

5. ζρνιεία πιένλ δηαζέηνπλ εξγαζηήξην Η/Τ θαη έρνπλ πξόζβαζε ζην δηαδίθηπν (Κειεζίδεο, 2001), ελώ
θαη πνιινί εθπαηδεπηηθνί εθπαηδεύνληαη ζηηο Νέεο Σερλνινγίεο. Πόζν εθηθηή θαληάδεη ζήκεξα ε
εηζαγσγή ησλ ΝΣ ζηελ θαζεκεξηλή δηδαθηηθή ηνπ ζεκεξηλνύ ζρνιείνπ, όηαλ ε εηζαγσγή ηνπο απηή
απαηηεί αλαηξνπή παγησκέλσλ παηδαγσγηθώλ αληηιήςεσλ θαη πξαθηηθώλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ αιιά θαη
έλα λέν παηδαγσγηθό πεξηβάιινλ; (Σδσξηδαθάθεο θαη Πνιάθεο, 1999).
΢ηελ γισζζηθή εθπαίδεπζε, κε ηελ αλάπηπμε ηεο γισζζηθήο ηερλνινγίαο, δεκηνπξγνύληαη πνιιέο
δπλαηόηεηεο απνηειεζκαηηθήο ππνζηήξημεο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Σόζν ε απηνδηδαζθαιία
όζν θαη ε δηδαζθαιία κέζα ζηελ ηάμε γίλνληαη πεξηζζόηεξν απνηειεζκαηηθέο ράξε ζε ζπζηήκαηα θαη
εξγαιεία ινγηζκηθνύ όπσο: εξγαιεία γηα ηελ δηόξζσζε νξζνγξαθηθώλ ιαζώλ ζε θείκελα, εηδηθά
ειεθηξνληθά ρξεζηηθά ιεμηθά γηα παηδηά ζην επίπεδν ηνπ δεκνηηθνύ, γπκλαζίνπ θαη Λπθείνπ,
εξγαιείν απηόκαηεο αλαγλώξηζεο θαη θιίζεο ιέμεσλ ηνπ γεληθνύ ιεμηινγίνπ, εξγαιεία απηόκαηεο
αλαγλώξηζεο ηεο ζέζεο ηνπ ηόλνπ, εξγαιεία ζπιιαβηζκνύ, ζύλζεζεο θαη ηαμηλόκεζεο ιέμεσλ,
εξγαιείν ηνπνζέηεζεο πιαγηόηηηισλ ζε έλα ζώκα θεηκέλνπ, θόξκα ζύλζεζεο επηζηνιήο, δεκηνπξγία
θεθαιίδσλ θαη πεξηιήςεσλ.
Έλα μεξό θείκελν ζήκεξα είλαη απσζεηηθό γηα ην καζεηή πνπ βνκβαξδίδεηαη ζηελ θαζεκεξηλόηεηά
ηνπ από εηθόλεο. Η πνιπηξνπηθόηεηα ησλ θεηκέλσλ είλαη έλαο ηνκέαο πνπ δηεξεπλάηαη ζηελ επνρή καο
από εηδηθνύο ζηνπο ηνκείο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο επηθνηλσλίαο (Kress 1995, Shapiro 1996, Snyder
1998, Berger 1998, Ann 1997). Η πιαηηά ρξήζε ηεο εηθόλαο ζηηο λέεο ηερλνινγίεο ηεο επηθνηλσλίαο
πξνβάιιεη ην αίηεκα γηα εθπαίδεπζε ησλ καζεηώλ ζηελ αλάγλσζε απηώλ ησλ λέσλ πνιύζεκσλ
θεηκέλσλ (Γηαθνπκάηνπ, 2003). Η αλάιπζε ησλ θεηκέλσλ ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη όρη κόλν ηα
γισζζηθά ζηνηρεία ηνπο αιιά θαη ηα κε γισζζηθά (ην είδνο ησλ θσηνγξαθηώλ θαζώο θαη ηε ζέζε θαη
ηελ έθηαζε πνπ απηέο θαηαιακβάλνπλ, ην είδνο ηεο γξακκαηνζεηξάο, ηα ρξώκαηα πνπ
ρξεζηκνπνηνύληαη). Σν θείκελν κεηεμειίζζεηαη ιόγσ ηεο ηερλνινγίαο ελζσκαηώλνληαο νπηηθναθνπζηηθά εξεζίζκαηα. Η πνιπηξνπηθόηεηα αλαδεηθλύεηαη ζε ζεκειηώδε παξάκεηξν θάζε θεηκέλνπ.
Η γλώζζα ηοσ εκπαιδεσηικού
Οη ιέμεηο ιεηηνπξγνύλ σο ςπρνινγηθά εξγαιεία, σο κέζν πνπ δξαζηεξηνπνηεί ηνλ ςπρηζκό ηνπ
αλζξώπνπ. Η ιέμε (ζεκείν) αιιάδεη ηε δνκή ηεο ζπκπεξηθνξάο ηόζν ηνπ πξνζώπνπ πνπ πξνθέξεη ηε
ιέμε όζν θαη απηνύ πνπ ηελ πξνζιακβάλεη (Βηγθόηζθη, 1987) Όηαλ ηα εξγαιεία είλαη ζηξεβιά, ηόηε
ζηξεβιά θαηαληνύλ θαη ηα λνήκαηα, άξα θαη νη ζπκπεξηθνξέο. (Κνπβειάο Μ., 2007). Γελ είλαη ηπραίν
ην γεγνλόο όηη νη αξρέο θαη ε πξαθηηθή εθαξκνγή ηεο δηαιεθηηθήο ςπρνινγίαο απνπζηάδνπλ από ηα
αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα θαη από ηε δηδαθηηθή κεζνδνινγία ζηελ νπνία πξνθξίλεηαη ν δάζθαινο
δηακεζνιαβεηήο, ηξνρνλόκνο ηεο γιώζζαο θαη όρη ν θνξέαο ηεο γλώζεο πνπ ελεξγεηηθά θαζνδεγεί ηε
5

6. κάζεζε. Ο εθπαηδεπηηθόο θαιιηεξγεί έλαλ θνξκαιηζηηθό ηξόπν δηδαζθαιίαο ηεο γιώζζαο, ν νπνίνο
κπνξεί ηερλνθξαηηθά λα νδεγεί ζηε βειηίσζε ηεο γισζζηθήο παξαγσγήο (θάηη ηέηνην επηρεηξείηαη κε
ηα λέα βηβιία ησλ αξραίσλ θαη λέσλ ειιεληθώλ πνπ ππεξηεξνύλ ζηε γξακκαηηθή, ζπληαθηηθό θαη
έθθξαζε έλαληη ησλ πξνεγνπκέλσλ) ζε θακηά όκσο πεξίπησζε δελ αληηκεησπίδεη ηε γιώζζα- ζθέςε
δηαιεθηηθά (΢θνύθαινο, 2004).
Η θηινζνθία ηεο γιώζζαο ζην Νέν ΢ρνιείν νθείιεη λα ππεξεηεί ηελ ειεπζεξία θαη όρη ηε
ρεηξαγώγεζε ηεο ζθέςεο, ηελ αλέιημε ηεο ζπλείδεζεο θαη ηελ νπζηαζηηθή επηθνηλσλία καζεηώλ θαη
θαζεγεηώλ. Η επηθνηλσλία κε ηνπο καζεηέο δελ ζπλίζηαηαη ζε ηερληθέο, αιιά είλαη ζηάζε δσήο Γηα λα
κπνξέζνπλ νη θαζεγεηέο λα αλαδεηρζνύλ ζε παηδαγσγνύο, γηα ηνπο εθήβνπο καζεηέο, ζα πξέπεη λα
εγθαηαζηήζνπλ κηα γλήζηα ζρέζε καδί ηνπο. Οη δεμηόηεηεο επηθνηλσλίαο είλαη ζεκειηώδεηο γηα κηα
απνηειεζκαηηθή παηδαγσγηθή ζρέζε κε ηνλ καζεηή σο άηνκν θαη κε ηελ νκάδα ηεο ηάμεο. Ιζνξξνπία
αλάκεζα ζηελ αγάπε θαη ηελ πεηζαξρία, έιεγρνο (κε ηαθη), επειημία, ελζάξξπλζε θαη όρη
ζπλαηζζεκαηηθή εμνπζέλσζε ηνπ εθήβνπ, νξηνζέηεζε ρσξίο λα ζπγρέεηαη κε ηελ ηηκσξία θαη ηελ
θαηαπίεζε. Όια απηά γηα ηνπο εθήβνπο καζεηέο ζεκαίλνπλ ζηαζεξόηεηα θαη ζπλέπεηα
ζπλαηζζεκαηηθή, εκπηζηνζύλε όηη είλαη ηθαλνί λα αλαιάβνπλ ηηο επζύλεο γηα ηηο πξάμεηο ή ηηο
παξαιείςεηο ηνπο. Οη έθεβνη ρξεηάδνληαη ελήιηθεο πνπ ζα θάλνπλ δηάινγν καδί ηνπο.. Ο εθπαηδεπηηθόο
νθείιεη λα θαιιηεξγείηαη ζπλερώο κέζσ ηεο απηνγλσζίαο, λα δηαζέηεη γλώζεηο ςπρνινγίαο θαη λα έρεη
εθπαηδεπζεί (ζεσξεηηθά θαη πξαθηηθά) ζε ζπγθεθξηκέλεο ηθαλόηεηεο θαη ηερληθέο επηθνηλσλίαο. ΢ην
επηθνηλσληαθό ηείρνο πνπ πςώλνπλ νη καζεηέο ή ε απξνζπέιαζηε ύιε, νη εξσηήζεηο
αλαηξνθνδόηεζεο είλαη πνιύ βνεζεηηθέο. Γηα παξάδεηγκα: «Θα μποπούζαηε να μος μιλήζεηε για ηιρ
ζκέτειρ και ηα ζςναιζθήμαηα πος ζαρ δημιοςπγούνηαι γύπυ από αςηά πος μελεηήζαμε ζήμεπα;».
Υξεηάδεηαη ππνκνλή, επηκνλή θαη επαλάιεςε από ηνλ εθπαηδεπηηθό ώζηε λα είλαη ζίγνπξνο όηη
θαηαλνεί ην αίηεκα ηνπ καζεηή θαη πξόθεηηαη λα δώζεη ηε ζσζηή απάληεζε. Π.ρ. «Αςηό πος ζε
άκοςζα να λερ είναι όηι αςηή ηη ζηιγμή ζος ζςμβαίνει… και ενδεσομένυρ να ανηζςσείρ μήπυρ…
Καηάλαβα καλά;».
Επιλογικά
Από ηελ αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε παξνπζηάζηεθαλ ηέζζεξηο λεπξαιγηθέο νπηηθέο ηεο ρξήζεο ηεο
γιώζζαο κέζα ζην ζρνιείν. Η κεηξηθή γιώζζα είλαη ε ηαύηηζε κε ηηο ξίδεο, ε ηππηθή γιώζζα είλαη ε
ελζσκάησζε ζηελ νξγαλσκέλε θνηλσλία, ε γιώζζα ησλ ΣΠΔ είλαη ην λέν πξσηόθνιιν επηθνηλσλίαο
θαη ε γιώζζα ηνπ εθπαηδεπηηθνύ είλαη ε έθθξαζε ηεο ςπρήο ηνπ ζύγρξνλνπ ζρνιείνπ. Η γιώζζα
απνηειεί ηζηνξηθό θαηλόκελν, δεκηνπξγείηαη από ηελ αμηνπνίεζε ησλ δηαζέζηκσλ πιηθώλ θαη
6

7. εμειίζζεη ηνλ άλζξσπν ζηελ ηειεηόηεξε δπλαηή ππόζηαζή ηνπ. Σν ζρνιείν, ζπλεπώο, είλαη ν ππξήλαο
εμέιημεο ηεο θνηλσλίαο θαη ην βάξνο πέθηεη πάλσ ζηνλ εθπαηδεπηηθό.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Βηγθνηζθη Λεβ,. Σκετη και Γλώζζα ζει 19 εθδ Γλώζε 1993 (β εθδ = α εθδ
1987-88)
2. Γηαθνπκάηνπ, Σ., Μια ππόηαζη για ηη διδαζκαλία ηηρ έκθεζηρ. Αλαθνίλσζε
ζην 1ν ζπλέδξην γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαθηηθή πξάμε. ΢ύξνο
2001.
3. Γακαλάθεο, Μ., Η διαπολιηιζμική αγυγή και εκπαίδεςζη ζηην Δλλάδα.
Παηδαγσγηθή Δηαηξεία Διιάδνο (ζ. 78-91) 1997
4. Γακαλάλθεο, Μ., (επηκ.), Η εκπαίδεςζη ηυν παλιννοζηούνηυν και αλλοδαπών
μαθηηών ζηην Δλλάδα. Γιαπολιηιζμική πποζέγγιζη.Gutenberg, Αζήλα 1997
5. Γξάθνο, Γ., Διδική παιδαγυγική πποζέγγιζη ηυν πποβλημάηυν λόγος και
ομιλίαρ. Λογοπαιδεία-Λογοθεπαπεία. Παιδαγυγικέρ και Λογοθεπαπεςηικέρ
ζηπαηηγικέρ αποκαηάζηαζηρ ζηην πποζσολική και ζσολική ηλικία. Αζήλα, εθδ.
¨Πεξηβνιάθη¨ θαη Αηξαπόο.
6. Κειεζίδεο, Δ., Γημοηικά ζσολεία ηηρ Δλλάδαρ: «Από ηη ζσολική ηάξη ζηον
κςβεπνοσώπο». Πεξηνδηθό Virtual School, The Sciences of Education Online.
Σόκ. 2, ηεπρ. 2, 2001
7. Κνπβειάο, Μ., Γιαλεκηική Ψςσολογία, Σηα βήμαηα ηος Βιγκόηζκι ζει 160162.(2007)
8. ΢θνύξηνπ E., «Γιγλυζζία, διδαζκαλία ηηρ δεύηεπηρ γλώζζαρ», ζηο ζςλλογικό
εγσειπίδιο Eκπαίδεςζη: Πολιηιζμικέρ διαθοπέρ και κοινυνικέρ ανιζόηηηερ,
ηόκνο 1, Eιιεληθό Aλνηθηό Παλεπηζηήκην, Πάηξα, 2001, ζ. 167-238
9. ΢θνύθαινο Μάξθνο, Η Γλώζζα και η ανάπηςξη ηος ανθπώπινος τςσιζμού ζηο
ζύγσπονο ζσολείο. ΢ει 141 εθδόζεηο Α-Π . Υίνο 2004
10. Σδσξηδαθάθεο, Γ., Πνιάθεο, Γ., Η πληποθοπική ζηην Δκπαίδεςζη:
Πποβλημαηιζμοί από ηη ζκοπιά ηυν εκπαιδεςηικών. ΢ύγρξνλε Δθπαίδεπζε, η.
109 ζ. 83 – 92, 1999
11. Τπνπξγείν Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, Παηδαγσγηθό Ιλζηηηνύην,
Δ.Π.Δ.Α.Δ.Κ. (…) Αναδιαηύπυζη και εκζςγσπονιζμόρ ηυν ππογπαμμάηυν
ζποςδών ζηον ηομέα ηηρ γλώζζαρ με ζύγσπονη παπαγυγή διδακηικού ςλικού,
7

8. 1998 1. Βώξνο Φ. Η θιλοζοθία ηηρ εκπαίδεςζηρ ζει 54 , Φίινη Δθπαηδεπηηθνύ
Οκίινπ.
12. Ann, M., Visual Intelligence: Perception, Image and Manipulation in Visual
Communication, State University of New York., 1997
13. Candelier, Μ., Cohésion sociale, compétence plurilingue et pluriculturelle:
quelles didactiques ?, Laboratoire d’Informatique de l’Université du Maine )
14. Cummins J., Tαςηόηηηερ ςπό διαππαγμάηεςζη: Eκπαίδεςζη με ζκοπό ηην
ενδςνάμυζη ζε μια κοινυνία ηηρ εηεπόηηηαρ, Gutenberg, Αζήλα, 1999
15. Gunther Kress , Γιώζζα θαη εθπαίδεπζε ζην λέν επηθνηλσληαθό ηνπίν,
Πεξηνδηθό Γέθπξεο Σ3 02 ζει 32
16. Halliday M.A.K., Language as social semiotic, Λνλδίλν, 1978
17. Halliday M.A.K., McIntosh A. & Stevens P., The linguistic sciences and
language teaching, Indiana University Press, Mπινύκηλγθηνλ, 1966
18. Kress, Gunther, Leeuwen Van Le, Reading Images: The Grammar of Visual
Design,1995
19. Shapiro, M., Words, Script and Pictures: Semiotics of Visual Language,
Braziller 1996
20. Snyder, I., Page to Screen: Taking Literacy into the Electronic Era,
Routledge, 1998
8