1. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΕΝΟΣΗΣΑ 2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13ν

2. Οη κεγάιεο νξνζεηξέο, νη
κεγάιεο πεδηάδεο

Οη κεγάιεο νξνζεηξέο θαη ηα βνπλά
δεκηνπξγήζεθαλ από ελδνγελείο δπλάκεηο
πνπ αλύςσζαλ ην ζηεξεό θινηό ηεο Γεο.
Αληίζεηα νη πεδηάδεο δηακνξθώζεθαλ από
ηελ επίδξαζε εμσγελώλ δπλάκεσλ( ήιηνο,
άλεκνο, βξνρή θιπ)
Πην ζπγθεθξηκέλα, θάησ από ηελ επηθάλεηα
ηεο Γεο, γίλνληαη "ζπγθξνύζεηο" ησλ
επείξσλ, ηα βξάρηα αλεβαίλνπλ θαη
ζρεκαηίδνπλ βνπλά θαη νξνζεηξέο. Καηά ηνλ
ίδην ηξόπν κπνξεί λα δεκηνπξγεζνύλ θαη
λεζηά από εθξήμεηο εθαηζηείσλ.

3. 

΢ην παξαθάησ βίληεν δεο ηε δεκηνπξγία ελόο λεζηνύ(
Surtsey, ζηε ΝΔ Ιζιαλδία).
Σν Surtsey είλαη κηα ζπάληα επθαηξία όπνπ γηλόκαζηε
κάξηπξεο ηεο δεκηνπξγίαο ελόο λένπ λεζηνύ από κηα
εθαηζηεηαθή έθξεμε θαη κπνξνύκε κάιηζηα λα
παξαθνινπζήζνπκε πώο θηάλεη θαη πώο αλαπηύζζεηαη ε
δσή ζηα λεζί απηό, αθνύ κέλεη απνθιεηζκέλν από ηηο
αλζξώπηλεο δξαζηεξηόηεηεο πέξα από ηελ επηζηεκνληθή
έξεπλα.
Γη' απηό ην ιόγν κάιηζηα ηνλ πεξαζκέλν Ινύιην ε
UNESCO αλαθήξπμε ην λεζί Μλεκείν Παγθόζκηαο
Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο.
 ΚΛΙΚ


4. 
Αθνινπζνύλ νη εμσγελείο δπλάκεηο όπνπ
αιιάδνπλ ηε κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο, αθνύ
κπνξνύλ λα ζξπκκαηίζνπλ, λα πξνθαιέζνπλ
απνζάζξσζε θαη λα αιινηώζνπλ ηε κνξθή
ελόο ηνπίνπ. Έηζη κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί
πεδηάδα, νξνπέδην, θιπ

5. 

Έηζη ην αλάγιπθν κηαο πεξηνρήο δηεπθνιύλεη ή
εκπνδίδεη ηηο δξαζηεξηόηεηεο ησλ αλζξώπσλ.
΢ηα κεγάια πςόκεηξα ε δηαβίσζε ησλ αλζξώπσλ
είλαη δύζθνιε, όπσο θαη ε θαηαζθεπή νδηθνύ θαη
ζηδεξνδξνκηθνύ δηθηύνπ, ελώ αληίζεηα ζηηο πεδηάδεο
γίλεηαη πην εύθνια ε θάζε είδνπο δξαζηεξηόηεηα ηνπ
αλζξώπνπ( γεσξγία, θηελνηξνθία, ζπγθνηλσλία,
εκπόξην θιπ)

6. 
Γελ είλαη άιισζηε θαη πεξίεξγν ην όηη νη
κεγάινη πνιηηηζκνί ηεο αξραηόηεηαο σο επί ην
πιείζηνλ δεκηνπξγήζεθαλ ζε πεδηλέο
πεξηνρέο.

7. 
΢ηελ Αθξηθή ν αηγππηηαθόο πνιηηηζκόο ζηεξίρζεθε νηθνλνκηθά
ζηελ αγξνηηθή παξαγσγή ηεο εύθνξεο πεδηάδαο ηνπ Νείινπ
πνηακνύ, ζηελ Δπξώπε ν Μηλσηθόο θαη ν αξραηνειιεληθόο
πνιηηηζκόο βαζίζηεθαλ ζην εκπόξην θαη ηε λαπηηιία πνπ ηνπο
εμαζθάιηδε ν πινύζηνο ζαιάζζηνο δηακειηζκόο ηεο Διιάδαο, ην
ίδην ν Ρσκατθόο θαη Βπδαληηλόο ( Μεζόγεηνο ζάιαζζα)

ζηε Μέζε Αλαηνιή νη Βαβπιώληνη θαη νη Αζζύξηνη ζηεξίρζεθαλ ζηηο
εύθνξεο πεδηάδεο ηνπ Σίγξε θαη ηνπ Δπθξάηε,
ζηελ Αλαηνιηθή Αζία νη αξραίνη Κηλέδνη αλαπηύρζεθαλ γύξσ από
ηηο πεδηάδεο ηνπ Κίηξηλνπ πνηακνύ θαη ησλ κεγάισλ νξνπεδίσλ,
 ζηελ θεληξηθή Ακεξηθή νη Μάγηαο θαη νη Αδηέθνη εθκεηαιιεύηεθαλ ηηο
ιίγεο πεδηάδεο πνπ ππήξραλ ζηελ νξνζεηξά ηεο ΢ηέξα Μάληξε
όπσο θάηη αλάινγν έθαλαλ
 θαη νη Ίλθαο ζηελ νξνζεηξά ησλ Άλδεσλ( εθκεηαιιεύηεθαλ ηα
νξνπέδηα ηεο απηνθξαηνξίαο ηνπο θαη αλαπηύρζεθαλ γύξσ από ηε
ιίκλε Σηηηθάθα)


9. 
Άξα θαηαιαβαίλνπκε όηη
ην αλάγιπθν ελόο ηόπνπ
είλαη απηό πνπ επλνεί ηελ
αλάπηπμε ησλ
πνιηηηζκώλ αθνύ ηνπο
επλννύλ

νη πεδηάδεο (θαιιηέξγεηα)

ηα πνηάκηα (άξδεπζε θαη
ύπαξμε πινύζηαο
ρισξίδαο θαη παλίδαο)

νη παξαζαιάζζηνη ηόπνη
(εκπόξην, αιηεία)

10. Παξαθάησ βιέπεηο ηηο κεγαιύηεξεο
νξνζεηξέο, βνπλά θαη πεδηάδεο ηεο Γεο.

12. 
Δληόπηζε ηηο παξαπάλσ νξνζεηξέο,
θνξπθέο θαη πεδηάδεο ΚΛΙΚ (κε θιηθ
ζην ράξηε κεγαιώλεη)

13. Σα Ικαιάηα από ην Γηάζηεκα

14. Σν Έβεξεζη από ην Γηάζηεκα

15. ΕΤΥΑΡΙ΢ΣΩ ΓΙΑ ΣΗΝ ΠΡΟ΢ΟΥΗ ΢Α΢