ΤΣΟΥΓΑ ΦΩΤΕΙΝΗ

1. 3/12/2013
Σ΢ΟΤΓΑ ΥΩΣΙΕΜΗ
1

2. Ο Αθανάσιος Ψαλίδας (1767-1829) υπόρξε
λϐγιοσ, ςυγγραφϋασ και διδϊςκαλοσ, απϐ τισ
ςημαντικϐτερεσ μορφϋσ του Νεοελληνικοϑ
Διαφωτιςμοϑ.
3/12/2013
Σ΢ΟΤΓΑ ΥΩΣΙΕΜΗ
2

3. Γεννόθηκε ςτα Ιωϊννινα το 1767 και αφοϑ τελεύωςε τα ανώτερα
ςχολεύα ςτην γενϋτειρϊ του ςυνϋχιςε την μϐρφωςό του ςτη Ρωςικό
Αυτοκρατορύα ΢λαβικό Ιερατικό ΢χολό τησ Πολτϊβα ,ϐπου όταν
εγκατεςτημϋνοι οι αδελφού του. ΢τη ςυνϋχεια ςτη Βιϋννη,
ςυνοδεϑοντασ τον νεαρϐ Θεοχϊρη Κεφαλϊ, γιο του πλοϑςιου
βαρώνου Θεοχϊρη Ολϑμπιου Κεφαλϊ, προεςτοϑ τησ Θεςςαλύασ .
Εκεύ θα διαμεύνει για αρκετϊ χρϐνια (1787-1795), αναπτϑςςοντασ μύα
πλοϑςια δραςτηριϐτητα, ςυγγραφικό και εκδοτικό.
Σο 1791 εξϋδωςε το φιλοςοφικϐ ϋργο του «Αληθόσ Ευδαιμονύα»,
γραμμϋνο ςε αρχαϏζοντα ελληνικϊ και ςτα λατινικϊ. Με το ϋργο αυτϐ
επανεξετϊζει και επανατοποθετεύ θεμελιώδη ζητόματα του καιροϑ
του, ϐπωσ η ϑπαρξη του Θεοϑ, η αθαναςύα, η μεταθανϊτια αντύδοςη,
η ελευθερύα του ανθρώπου, η ϋννοια και τα ϐρια τησ ελευθερύασ.
3/12/2013
Σ΢ΟΤΓΑ ΥΩΣΙΕΜΗ
3

4. Παρϊλληλα με τισ ςπουδϋσ του ο Α. Ψαλύδασ πρϐςφερε τισ
υπηρεςύεσ του ςε ελληνικϋσ εκδοτικϋσ επιχειρόςεισ και
τυπογραφεύα ςυμπατριωτών του ςτη Βιϋννη. Εκεύνη την εποχό
ϊρχιςε να ςυγγρϊφει και ςημαντικϐ αριθμϐ βιβλύων. Απϐ το 1791
που εκδύδεται η «Εφημερύσ» ο Ψαλύδασ ςυγκαταλϋγεται ςτουσ
ςυνεργϊτεσ των εκδοτών τησ.
Σο 1792 εκδύδει με τον Ιωϊννη Καρατζϊ τον Κϑπριο (ο οπούοσ
εκτελϋςτηκε το 1798 μαζύ με τον Ρόγα) το «Έρωτοσ
αποτελϋςματα». Πρϐκειται για το πρώτο (ςωζϐμενο) ϋντυπο
ελληνικϐ λογοτεχνικϐ πεζογρϊφημα. Κϑριο θϋμα του ϋργου
εύναι ο ϋρωτασ. Ο τρϐποσ ανϊπτυξόσ του εκφρϊζει τισ
νεωτεριςτικϋσ φιλοςοφικϋσ ιδϋεσ που διαμορφώθηκαν ςτο
πλαύςιο του Διαφωτιςμοϑ ςχετικϊ με τη φυςικό καταγωγό των
παθών. Σο ϋργο περιλαμβϊνει πολλϊ φαναριώτικα
ςτιχουργόματα. Η επιτυχύα του όταν αξιοςημεύωτη. Συπώθηκε
πϋντε φορϋσ απϐ το 1792 ωσ το 1836.
Σο 1795 ο Ψαλύδασ ετοιμϊζει ϋνα μεγϊλο αριθμϐ ϋργων καθώσ
και επιςτημονικών μεταφρϊςεων καθηγητών του.
3/12/2013
Σ΢ΟΤΓΑ ΥΩΣΙΕΜΗ
4

5. Σο 1793 ανακρύθηκε ωσ ϑποπτοσ
φιλελεϑθερων και φιλογαλλικών
απϐψεων απϐ την αυςτριακό
αςτυνομύα. Ο ύδιοσ απϐκρουςε τισ
κατηγορύεσ, ϐμωσ η παραμονό
του ςτη Βιϋννη παρϋμεινε
επικύνδυνη και αποφϊςιςε να
επιςτρϋψει τελικϊ ςτην υπϐδουλη
Ελλϊδα το 1796.
΢τα Ιωϊννινα διηϑθυνε επύ 25 ϋτη
την πιο ςημαντικό ύςωσ ςχολό
των Ιωαννύνων, που όταν
κληροδϐτημα του Γιαννιώτη
εμπϐρου Μαροϑτςη και η οπούα
εν ςυνεχεύα
ονομϊςτηκε Καπλϊνειοσ.
3/12/2013
Σ΢ΟΤΓΑ ΥΩΣΙΕΜΗ
5

6. Εκεύνο το διϊςτημα ο Α. Ψαλύδασ
εμπλουτύζει το πρϐγραμμα τησ
ςχολόσ με μαθόματα φυςικών
επιςτημών, ιςτορύασ,
γεωγραφύασ, εμπορικών
γνώςεων, ξϋνων γλωςςών.
Έφερνε απϐ ευρωπαώκϋσ
πρωτεϑουςεσ ειδικϊ ϐργανα, με
τα οπούα
δύδαςκε αςτρονομύα και
κοςμογραφύα, και εκτελοϑςε
πειρϊματα φυςικόσ και χημεύασ,
προςελκϑοντασ το ενδιαφϋρον
ακϐμη και εξωςχολικών
θεατών.
3/12/2013
Σ΢ΟΤΓΑ ΥΩΣΙΕΜΗ
6

7. Σην εποχό που δύδαξε ςτα
Ιωϊννινα υπόρξε ϋνασ απϐ
τουσ ςημαντικϐτερουσ
παρϊγοντεσ τησ πϐλησ.
΢υμμετεύχε
ςε δημογεροντύεσ, ςε τοπικϊ
δικαςτόρια, και ακϐμη και
ο Αλό Παςϊσ τον εύχε
αποςτεύλει ςε διπλωματικϋσ
αποςτολϋσ ςτην Ευρώπη εκ
μϋρουσ του. Σην εποχό που
ξϋςπαςε η ϋνοπλη
ςϑγκρουςη του Αλό παςϊ και
του Οθωμανοϑ ΢ουλτϊνου
κατϋφυγε ςτο Ζαγϐρι.
3/12/2013
Σ΢ΟΤΓΑ ΥΩΣΙΕΜΗ
7

8. Ο Α. Ψαλύδασ
κατϋφυγε
ςτην Κϋρκυρα, ϐπου
ορύςτηκε επύτιμοσ
διδϊκτορασ
τησ Ιoνύου
Ακαδημύασ, ϐμωσ δεν
του δϐθηκε η ϊδεια
να διδϊξει λϐγω των
προοδευτικών του
απϐψεων.
Ορύςτηκε διευθυντόσ
του
ςχολεύου Λευκϊδασ,
ϐπου και πϋθανε λύγο
αργϐτερα, το 1829.
3/12/2013
Σ΢ΟΤΓΑ ΥΩΣΙΕΜΗ
8

9. Ευχαριςτώ για
την
παρακολοϑθηςη!
Υωτεινό Σςοϑγα
3/12/2013
Σ΢ΟΤΓΑ ΥΩΣΙΕΜΗ
9