διδακτικό σενάριο για αρχαία Α' Λυκείου- ενότητα "ο λόγος του Κλεόκριτου"

1. ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΠΕ02 ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ
Ξενοφώντα Ελληνικά «Η
προσφώνηση του Κλεόκριτου»
Διδακτική πρόταση για τα αρχαία ελληνικά της
Α’ Λυκείου
2013
Καραγιάννη Ευθυμία, ΠΕ 02

2. Ξενοφώντα Ελληνικά «Η προσφώνηση του Κλεόκριτου»
1.ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Τίτλος: Η προσφώνηση του Κλεόκριτου
Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α’ Λυκείου, Ιστορία και
Πληροφορική (web 2.0)
Διδακτική Ενότητα: Ξενοφώντα Ελληνικά, 2.4, §§ 20-21, «Η προσφώνηση του
Κλεόκριτου», σελ. 106-107
Τάξη: A’ Λυκείου
Χρονική διάρκεια: 2 διδακτικές ώρες
Προϋποθέσεις υλοποίησης:
1. Διαθέσιμο Εργαστήριο Πληροφορικής
2. Εξοικείωση εκπαιδευτικού- μαθητών με τον ομαδοσυνεργατικό τρόπο διδασκαλίας
Εργαλεία (έντυπα και ηλεκτρονικά)
1.
2.
3.
4.
Φωτοτυπίες των φύλλων εργασίας
Σχολικό εγχειρίδιο αρχαίων Α’ Λυκείου
Χρήση του προγράμματος κειμενογράφου (Word)
Διαδίκτυο: Σχετικές διευθύνσεις περιήγησης και εργασίας:
http://www.akwn.net/
https://bubbl.us/
http://www.greek-language.gr
www.calameo.com
http://www.tovima.gr/society/article/?aid=398151&h1=true
Βικιπαίδεια
οποιαδήποτε μηχανή αναζήτησης στον ιστό
2. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
 Η διδακτική πρόταση που ακολουθεί αφορά την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα της Α΄ τάξης
Γενικού Λυκείου με προεκτάσεις στην Ιστορία και την Πληροφορική.
 Το περιεχόμενο της διδακτικής παρέμβασης συνίσταται στην αξιοποίηση των
δυνατοτήτων που προσφέρει το διαδίκτυο και ιδίως το web 2.0 για να γίνει το μάθημα
των αρχαίων ελληνικών πιο ενδιαφέρον με έμφαση στη διδακτική αξιοποίηση του
βραβευμένου ιστότοπου «Πύλη για την ελληνική γλώσσα». Η διδασκαλία οργανώνεται
ομαδοκεντρικά και οι μαθητές/τριες εμπλέκονται στην αναζήτηση και τη σύνθεση του
υλικού με εποικοδομητικό τρόπο, ενώ ο ρόλος της διδάσκουσας είναι διευκολυντικός
και οργανωτικός.
Καρα
Καραγιάννη Ευθυμία, ΠΕ 02
Σελίδα 1

3. Ξενοφώντα Ελληνικά «Η προσφώνηση του Κλεόκριτου»
3. ΣΤΟΧΟΙ
Μέσα από τις δραστηριότητες που προτείνονται εδώ οι μαθητές θα πρέπει:
Α) Γνωστικοί στόχοι
Να αντιληφθούν τους συνεκτικούς κοινωνικούς δεσμούς των αρχαίων
Ελλήνων
Να αποκτήσουν γνώσεις για τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων
Γραμματική: να ασκηθούν στην α’ και β’ κλίση ουσιαστικών
Να μάθουν να κάνουν περίληψη του αρχαιοελληνικού κειμένου με τη βοήθεια
της Πύλης για την ελληνική γλώσσα
Να διακρίνουν τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί ο
ομιλητής
Να συγκρίνουν παράλληλα αρχαιοελληνικά κείμενα
Β) Στόχοι Τεχνογραμματισμού
Να εξοικειωθούν με τη χρήση του διαδικτύου ως περιβάλλοντος μάθησης,
καλλιεργώντας δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού
Να εξοικειωθούν με την αξιοποίηση των πολυμέσων για την προσέγγιση ενός
αρχαιοελληνικού ιστορικού κειμένου
Να γνωρίσουν επιλεγμένους δικτυακούς τόπους και να ασκηθούν στην κριτική
και επιλεκτική αναζήτηση πληροφοριών
Να ασκηθούν στην παραγωγή κειμένων πολυτροπικών και στη χρήση
εφαρμογών του web 2.0 (εννοιολογικός χάρτης ,flipping book)
Γ) Παιδαγωγικοί Στόχοι
Να συνεργαστούν εποικοδομητικά με τα μέλη της ομάδας τους, συμβάλλοντας ο
καθένας ανάλογα με τις δυνατότητές του.
Να ενεργοποιηθούν και να αναπτύξουν πρωτοβουλία στη διερεύνηση και
αξιοποίηση των διαθέσιμων πηγών.
Να αυτενεργήσουν και να οικοδομήσουν νέα γνώση, αξιοποιώντας,
εμπλουτίζοντας ή τροποποιώντας υφιστάμενες γνωστικές δομές
Να εξοικειωθούν με τη διερευνητική - βιωματική μάθηση
4. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Το σενάριο δοκιμάστηκε στην αίθουσα πληροφορικής του σχολείου μου σε συνεχές
δίωρο. Το πρώτο δεκάλεπτο της πρώτης διδακτικής ώρας πραγματοποιήθηκε
ανάγνωση του αποσπάσματος και έγινε σύνδεση με την προηγούμενη ύλη. Κατόπιν,
είδαμε πώς ο καθηγητής Κοντέρχ αποτυπώνει την επικαιρότητα στα αρχαία ελληνικά
στο Κολλέγιο του Αγίου Ανδρέα στη Σκωτία http://www.akwn.net/ Στη συνέχεια,
μοιράστηκαν 3 διαφορετικά φύλλα εργασίας στις 6 ομάδες των τεσσάρων μαθητών
(ανά δύο ομάδες είχαν ίδιο φύλλο).
Καρα
Καραγιάννη Ευθυμία, ΠΕ 02
Σελίδα 2

4. Ξενοφώντα Ελληνικά «Η προσφώνηση του Κλεόκριτου»
Η 1η ομάδα ανέλαβε να φτιάξει έναν εννοιολογικό χάρτη με τα επιχειρήματα του
Κλεόκριτου. Ακόμη, με τη βοήθεια του βασικού λεξικού της αρχαίας ελληνικής (από
την πύλη της ελληνικής γλώσσας) έγραψαν την περίληψη του αποσπάσματος στο
word. Στη συνέχεια, αναζήτησαν το παράλληλο κείμενο «ΛΥΣΙΑΣ,ΚΑΤΑ
ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΟΥΣ ΛΥΣ 12.1-13 Τα αληθινά κίνητρα των Τριάκοντα- Η φιλαργυρία
του Πείσωνα» και σύγκριναν τη συμπεριφορά των Τριάκοντα, όπως παρουσιάζεται
στο δικό τους κείμενο, με αυτή που φαίνεται στο παράλληλο. Το συμπέρασμά τους το
έγραψαν στο έγγραφό τους στο word. Τέλος, εξασκήθηκαν στην εύρεση παράγωγων
λέξεων από αρχαιοελληνικές.
Η 2η ομάδα δούλεψε πάνω στους τρόπους και τα μέσα πειθούς που ανιχνεύονται
στην προσφώνηση του Κλεόκριτου και έγραψε μια παράγραφο γι’αυτά στο word.
Κατόπιν, ασκήθηκε στην α’ και β’ κλίση ουσιαστικών. Βρήκε ακόμη πληροφορίες
για τις αρχαιοελληνικές γιορτές και τους χορούς και τα ενσωμάτωσε στο word
(επιλεκτικά). Εν κατακλείδι, σύγκρινε το λόγο του Κλεόκριτου με το λόγο του
Περικλή ως προς την ύπαρξη συνεκτικών δεσμών των πολιτών (Περικλέους
Επιτάφιος, Γ 81-83). Το αποτέλεσμα της σύγκρισης γράφτηκε και αυτό στο word.
Η 3η ομάδα αναζήτησε πληροφορίες για τις θυσίες στην αρχαιότητα και τα
Ελευσίνεια μυστήρια. Αφού επέλεξε τις σπoυδαιότερες πληροφορίες, τις περιέλαβε
σε ένα σύντομο κείμενο στο word. Σύγκρινε, επίσης, το λόγο του Θρασύβουλου με το
λόγο του Κλεόκριτου ως προς την αποτελεσματικότητα της επιχειρηματολογίας τους.
Από το συμφραστικό πίνακα λέξεων του ανθολογίου αττικής πεζογραφίας της πύλης
για την ελληνική γλώσσα εντόπισε άλλα κείμενα που περιέχουν τις λέξεις «εταιρία».
Είδε στο λεξικό της αρχ.ελλ. τη σημασία της λέξης «κοινωνώ» και τη σύγκρινε με τις
σημασίες που πήρε η λέξη στα μεσαιωνικά χρόνια. Τέλος, έμαθε ποιες μεταφραστικές
προσπάθειες έγιναν για τη μεταφορά στα αρχαία ελληνικά σύγχρονων δημοφιλών
κειμένων και πώς τις αντιμετώπισε το αναγνωστικό κοινό. Όλα όσα επεξεργάστηκε
τα συμπεριέλαβε στο word.
Στο τελικό στάδιο φτιάξαμε όλα τα φύλλα του word ένα flipping book με το
www.calameo.com
4. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ 1η
Φτιάξτε έναν εννοιολογικό χάρτη με τα επιχειρήματα του Κλεόκριτου https://bubbl.us/
Από την πύλη της ελληνικής γλώσσας www.greek-language.gr επιλέξτε αρχαία ελληνικήεργαλεία-βασικό λεξικό και εξομαλύνετε γλωσσικά το κείμενο ώστε να είστε σε θέση να
συντάξετε την περίληψή του στο word.
Από το Εργαλεία- σώματα κειμένων- ανθολόγιο αττικής πεζογραφίας αναζητήστε το
παράλληλο κείμενο «ΛΥΣΙΑΣ,ΚΑΤΑ ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΟΥΣ ΛΥΣ 12.1-13 Τα αληθινά κίνητρα των
Τριάκοντα- Η φιλαργυρία του Πείσωνα» και συγκρίνετε τη συμπεριφορά των Τριάκοντα,
Καρα
Καραγιάννη Ευθυμία, ΠΕ 02
Σελίδα 3

5. Ξενοφώντα Ελληνικά «Η προσφώνηση του Κλεόκριτου»
όπως παρουσιάζεται στο δικό σας κείμενο, με αυτή που φαίνεται στο παράλληλο. Το
συμπέρασμά σας γράψτε το στο έγγραφό σας στο word.
Τέλος, κάνετε τη λεξιλογική άσκηση 9 ακολουθώντας τη διαδρομή: Αρχαία ελληνικήΜελέτες- διδασκαλία- Ηλεκτρονικές ασκήσεις- Καταλόγους φαινομένων- ΛεξιλογικάΟικογένειες λέξεων- φύλλο εργασίας 6- άσκηση 9.
ΟΜΑΔΑ 2η
Βρείτε σε μια μηχανή αναζήτησης ποιοι είναι οι τρόποι και τα μέσα πειθούς και γράψτε σε
μια παράγραφο στο word ποια από αυτά χρησιμοποιούνται στο λόγο του Κλεόκριτου.
Ασκηθείτε στην α’ και β’ κλίση ουσιαστικών μπαίνοντας στην πύλη για την ελληνική γλώσσα
www.greek-language.gr και ακολουθώντας τη διαδρομή: Αρχαία ελληνική- Μελέτεςδιδασκαλία- Ηλεκτρονικές ασκήσεις- Καταλόγους φαινομένων- Γραμματική- Ουσιαστικάφύλλο εργασίας 17
Εντοπίστε στη Βικιπαίδεια στοιχεία για τις αρχαιοελληνικές γιορτές και τους χορούς και
επιλεκτικά συμπεριλάβετέ τα στο έγγραφο word.
Συγκρίνετε το λόγο του Κλεόκριτου με το λόγο του Θουκυδίδη στην πύλη για την ελληνική
γλώσσα www.greek-language.gr (εργαλεία- σώματα κειμένων- Θουκυδίδης ΘΟΥΚ 3.82.1–
3.83.4 Η «Παθολογία» του πολέμου) ως προς την ύπαρξη συνεκτικών δεσμών των πολιτών
και γράψτε το συμπέρασμά σας στο έγγραφο word.
ΟΜΑΔΑ 3η
Αναζητήστε στη Βικιπαίδεια πληροφορίες για τις θυσίες στην αρχαιότητα και τα Ελευσίνεια
μυστήρια. Αφού επιλέξετε τις σπoυδαιότερες πληροφορίες, καταγράψτε τες σε ένα
σύντομο κείμενο στο word.
Στη συνέχεια, συγκρίνετε το λόγο του Θρασύβουλου με το λόγο του Κλεόκριτου ως προς
την αποτελεσματικότητα της επιχειρηματολογίας τους και καταγράψτε τη γνώμη σας στο
word www.greek-language.gr αρχαία ελληνική- εργαλεία- σώματα- ανθολόγιο αττικής
πεζογραφίας (ΞΕΝ Ελλ 2.4.1–2.4.43: Η αποκατάσταση της δημοκρατίας) Εισβολή του
Παυσανία στην Αττική – Προσπάθειές του για συμφιλίωση των Αθηναίων – Αποκατάσταση
της δημοκρατίας).
Μπείτε στην πύλη για την ελληνική γλώσσα www.greek-language.gr και ακολουθήστε τη
διαδρομή: αρχαία ελληνική- σώματα – συμφραστικός πίνακας. Από το συμφραστικό πίνακα
λέξεων του ανθολογίου αττικής πεζογραφίας εντοπίστε άλλα κείμενα που περιέχουν τις
λέξεις «εταιρία». Ακόμη, δείτε τη σημασία που πήρε η λέξη «κοινωνώ» στα μεσαιωνικά
χρόνια (Μεσαιωνική ελληνική-επιτομή λεξικού Κριαρά).
Καρα
Καραγιάννη Ευθυμία, ΠΕ 02
Σελίδα 4

6. Ξενοφώντα Ελληνικά «Η προσφώνηση του Κλεόκριτου»
Τέλος, πλοηγηθείτε σε ένα άρθρο της εφημερίδας «Το Βήμα»
http://www.tovima.gr/society/article/?aid=398151&h1=true και παρατηρήστε
ποιες μεταφραστικές προσπάθειες έγιναν για τη μεταφορά στα αρχαία ελληνικά
σύγχρονων δημοφιλών κειμένων και πώς τις αντιμετώπισε το αναγνωστικό κοινό. Τα
στοιχεία αυτά περιληπτικά να τα συμπεριλάβετε στο word.
5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Η εφαρμογή του σεναρίου έγινε σε δύο ώρες στο σχολείο μου και οι μαθητές
ανταποκρίθηκαν με προθυμία και επέδειξαν ενδιαφέρον. Ο χρόνος έφτασε για την
ολοκλήρωση των εργασιών και τους άρεσε που στο τέλος φτιάξανε ένα flipping
book που αποτελεί «τέχνημα», όπως λέγεται στην ορολογία των projects.
6. ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
http://www.akwn.net/
https://bubbl.us/
http://www.greek-language.gr
www.calameo.com
http://www.tovima.gr/society/article/?aid=398151&h1=true
Βικιπαίδεια
οποιαδήποτε μηχανή αναζήτησης στον ιστό
Καρα
Καραγιάννη Ευθυμία, ΠΕ 02
Σελίδα 5