Φυσική Στ΄ δημοτικού http://users.sch.gr/dimylonaki/mathimata_fisiki_st_prostasia_apo_ta_mikrovia.htm

1. Ποιες μπορεί να είναι;
Πώς μπορεί να μεταδίδονται;

2. Οι ασθένειες ταλαιπωρούσαν την ανθρωπότητα ήδη από την αρχαιότητα. Οι
λοιμοί εξαφάνιζαν πόλεις ολόκληρες. Η ευλογιά θέριζε από την εποχή των
αρχαίων Αιγυπτίων και συνέχιζε να σκοτώνει μέχρι και τον περασμένο
αιώνα. Στο Μεσαίωνα η λέπρα, εμφανίσθηκε στην Ευρώπη. Ήταν φοβερά
μεταδοτική και προκάλεσε τον κοινωνικό αποκλεισμό των μολυσμένων
ατόμων. Οι ασθενείς απομονώνονταν υποχρεωτικά σε ειδικούς οικισμούς -
θεραπευτήρια, τα οποία συνήθως βρίσκονταν σε μικρά νησάκια.
Σπιναλόγκα, το νησί των λεπρών. https://www.kathimerini.gr/

3. Η πανώλη (πανούκλα), γνωστή
και ως Μαύρος Θάνατος,
αφάνισε το 14ο αιώνα σχεδόν
το ένα τέταρτο του πληθυσμού
της Ευρώπης μέσα σε τέσσερα
μόλις χρόνια. Οι ζωντανοί δεν
έφταναν για να θάψουν τους
πεθαμένους. Εστία μόλυνσης
ήταν οι αρουραίοι, αλλά εκείνη
την εποχή δεν το γνώριζαν.
Μεταδόθηκε τόσο γρήγορα,
γιατί ο κόσμος όχι απλώς δεν
έπλενε τα χέρια του, αλλά έκανε
μπάνιο αραιά και που.
Στολή γιατρού της εποχής
https://eleftherostypos.gr/

4. Τη μετάδοση των επιδημιών ευνοούσαν οι μετακινήσεις πληθυσμών. Η
ανακάλυψη του Νέου Κόσμου από τον Κολόμβο, για παράδειγμα, είχε ως
αποτέλεσμα να αποδεκατιστεί ο πληθυσμός των αυτόχθονων κατοίκων της
Αμερικής, αφού τα πληρώματα του Κολόμβου μετέφεραν μικρόβια, άγνωστα
ώς τότε στους πληθυσμούς αυτούς.

5. Αργότερα η χολέρα, η μεγάλη μάστιγα που «χτυπάει» πιο γρήγορα από κάθε
άλλη ασθένεια, μεταδόθηκε, ακολουθώντας τους κυριότερους δρόμους του
εμπορίου και της μετανάστευσης, κατά διαδοχικά κύματα από τις Ινδίες στην
Ευρώπη και από εκεί στην Αμερική, καθώς πολλοί από τους ταξιδιώτες είχαν
μολυνθεί από την αρρώστια στα λιμάνια, πριν επιβιβαστούν στα πλοία.

6. Οι μεταδοτικές ασθένειες ήταν η αιτία θανάτου εκατομμυρίων ανθρώπων,
ακόμη και στο πρόσφατο παρελθόν. Η παγκόσμια επιδημία γρίπης του 1918-
1919 (Ισπανική γρίππη) άφησε πίσω της πάνω από 20 εκατομμύρια νεκρούς.
Για να καταλάβουμε το μέγεθος της τραγωδίας, αρκεί να συγκρίνουμε τον
αριθμό αυτό με τα 8,5 εκατομμύρια νεκρών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ιός
μεταπήδησε από τα πτηνά στον άνθρωπο και στη συνέχεια άρχισε να
μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων.
https://www.newsbomb.gr/

7. Για πολλούς αιώνες ο
άνθρωπος
παρακολουθούσε
ανήμπορος την
εξάπλωση των
επιδημιών
προσπαθώντας να
εμποδίσει τη μετάδοσή
τους με ακραία μέσα,
απομονώνοντας
πληθυσμούς, πολλές
φορές ακόμη και
καίγοντας πόλεις
ολόκληρες. Η
κυρίαρχη αντίληψη
ήταν ότι οι
μολυσματικές
ασθένειες οφείλονται
σε κακοδαιμονία.
https://el.wikipedia.org/

8. Γύρω στα 1860 τρεις επιστήμονες, ο Lοuis Pasteur, ο Joseph Lister και ο
Robert Koch, επιδόθηκαν σε πραγματικό αγώνα εναντίον των μολυσματικών
ασθενειών. Οι τρεις αυτοί επιστήμονες απέδειξαν ότι υπεύθυνα για τις
ασθένειες είναι τα μικρόβια, τα οποία μπόρεσαν να αναγνωρίσουν και να
απομονώσουν. Τελικά, παρασκευάστηκαν τα εμβόλια που εξασφάλιζαν την
ανοσοποίηση εναντίον πολλών λοιμωδών ασθενειών, οι οποίες αποδεκάτιζαν
την ανθρωπότητα για αιώνες.

9. Σήμερα τα τρόφιμα καθώς και το νερό που πίνουμε ελέγχονται σχολαστικά,
ώστε να περιορίζεται ο κίνδυνος μετάδοσης μικροβιακών λοιμώξεων. Με την
ενημέρωση και την αγωγή υγείας φροντίζουμε, ώστε ο καθένας μας να
γνωρίζει και να εφαρμόζει τα απαραίτητα μέτρα προσωπικής υγιεινής. Με τα
εμβόλια και τα αντιβιοτικά προλαμβάνουμε και αντιμετωπίζουμε ασθένειες
που στο παρελθόν βασάνισαν την ανθρωπότητα. Η εξέλιξη της ιατρικής και
της τεχνολογίας σώζει ζωές...

10. ΦΕ1: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ

11. Στις εικόνες παρατηρούμε
τρόπους με τους οποίους
μπορούμε να προστατευτούμε
από τα μικρόβια.
Γνωρίζετε άλλα μέτρα
προστασίας από τα
μικρόβια;

12. Τι είναι τα μικρόβια; Πόσο μεγάλα είναι; Πώς πιστεύετε ότι είναι;
Είναι έτσι; Γιατί πρέπει να προστατευόμαστε από αυτά;

13. Γύρω μας υπάρχουν εκατομμύρια διαφορετικοί μικροοργανισμοί, αόρατοι
με το γυμνό μάτι. Άλλοι είναι ιοί,
ο κορωνοϊός
https://el.wikipedia.org/

14. άλλοι βακτήρια,
https://www.onmed.gr/

15. άλλοι μύκητες
https://www.lifo.gr/

16. και άλλοι πρωτόζωα.
https://www.iatropedia.gr/

17. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι αβλαβείς, πολλοί μάλιστα είναι και ωφέλιμοι.
Χάρη σε αυτούς, για παράδειγμα, σαπίζουν και διαλύονται πολλά άχρηστα
υλικά στη φύση. Χάρη σε αυτούς παρασκευάζεται το γιαούρτι, το τυρί και το
κρασί... Ο ανθρώπινος οργανισμός συμβιώνει με τα αβλαβή μικρόβια
εκατομμύρια χρόνια.
Ένα από τα
βακτήρια που
έχει το τυρί
https://oeclass.aua.gr/

18. Κάποιοι άλλοι μικροοργανισμοί όμως είναι επικίνδυνοι για τον άνθρωπο.
Ονομάζουμε τους οργανισμούς αυτούς παθογόνους. Ο ανθρώπινος
οργανισμός διαθέτει διάφορους μηχανισμούς, για να εμποδίζει την είσοδο
των μικροβίων στο σώμα. Ωστόσο, ορισμένες φορές καταφέρνουν να
εισέλθουν στο σώμα μας παθογόνοι μικροοργανισμοί, για τους οποίους δεν
έχει αναπτυχθεί άμυνα. Τότε αρρωσταίνουμε. Πώς όμως βρίσκονται τα
μικρόβια;

19. Τα μικρόβια, δηλαδή όλοι αυτοί οι μικροοργανισμοί, ζουν παντού γύρω μας.
Στο έδαφος, στον αέρα, στο νερό, στα αντικείμενα του σπιτιού ακόμη και
μέσα στο σώμα μας. Ποιο αντικείμενο πιστεύετε ότι έχει τα περισσότερα
μικρόβια πάνω του;
ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΟΥ 1 ΠΟΝΤΟΥ

20. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως ο τρόπος χρήσης και η
συχνότητα καθαρισμού. Ωστόσο, ορισμένα αντικείμενα συγκεντρώνουν
περισσότερα μικρόβια, ειδικά αν δεν καθαρίζονται τακτικά. Κάποια από αυτά
είναι: τα κινητά τηλέφωνα, τα πληκτρολόγια και ποντίκια υπολογιστών, τα
μαξιλάρια, οι πετσέτες, τα ρούχα, τα τηλεχειρηστήρια, τα σφουγγάρια πιάτων,
τα πόμολα κλπ.

21. Πώς εισέρχονται τα μικρόβια στο σώμα μας;

22. Όταν τα μικρόβια τελικά
εισέρχονται στο σώμα μας δίνουν
μια συνεχή μάχη με το
ανοσοποιητικό μας σύστημα. Το
ανοσοποιητικό μας σύστημα
αποτελείται από πολλά
διαφορετικά κύτταρα, ιστούς, και
όργανα που έχουν σαν στόχο να
προστατεύσουν τον οργανισμό
από παθογόνους
μικροοργανισμούς.
https://www.metaixmio.gr/

23. Αρχικά, το ανοσοποιητικό
σύστημα προσπαθεί να
αποτρέψει την είσοδο των
μικροβίων (βακτήρια, ιοί, μύκητες
και παράσιτα) στον ανθρώπινο
οργανισμό, ωστόσο, στην
περίπτωση που τελικά τα
μικρόβια καταφέρουν να
εισέλθουν στο σώμα, τους
επιτίθεται με διάφορους τρόπους
για να τα καταστρέψει.
Ουσιαστικά, το ανοσοποιητικό
σύστημα απελευθερώνει μια
ομάδα ειδικών κυττάρων, τα
οποία ταξιδεύουν στο σημείο του
προβλήματος, επιτίθενται στους
ιούς και προσπαθούν να τους
εξουδετερώσουν.
https://www.metaixmio.gr/

24. Κάποιες φορές το ανοσοποιητικό δεν καταφέρνει να εξουδετερώσει τα
μικρόβια στο σώμα μας και τότε αυτά προκαλούν διάφορες ασθένειες. Συχνά
επίσης μεταδίδονται και στους γύρω μας, οπότε οι ασθένειες εξαπλώνονται.
Με ποιους τρόπους μεταδίδονται τα μικρόβια;

25. lΓιατί πλένει τα χέρια του το παιδί; lΤι πρέπει να κάνει το αγόρι με το
χρησιμοποιημένο χαρτομάντιλο; lΓια ποιο λόγο πρέπει να χρησιμοποιεί
ο καθένας μας μόνο τη δική του οδοντόβουρτσα; lΤι θα έπρεπε να κάνει
το αγόρι, όταν βήχει; lΓια ποιο λόγο μπορεί να φορά μάσκα η γυναίκα;
lΓιατί πρέπει να καθαρίζουμε και να καλύπτουμε ένα τραύμα; lΤι θα
έπρεπε να κάνει η γυναίκα, όταν φτερνίζεται; lΓια ποιο λόγο πρέπει να
σηκώσει η μαμά το παιδί της γρήγορα από κάτω;

26. Ποια μέτρα προφύλαξης μπορούμε να παίρνουμε για να μη μεταδίδονται
τα μικρόβια στους γύρω μας;

27. Τι μπορούμε να συμπεράνουμε;
Συμπλήρωσε το συμπέρασμα αναφέροντας τρόπους προστασίας από τα
μικρόβια
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι δεν αρκεί να προστατεύουμε τον εαυτό
μας από τα μικρόβια. Πρέπει να προστατεύουμε και τους άλλους ανθρώπους
από τα δικά μας μικρόβια. Για το λόγο αυτό πρέπει να πετάμε στο καλάθι των
αχρήστων τα χρησιμοποιημένα χαρτομάντιλα, όταν είμαστε κρυωμένοι και να
βάζουμε το χέρι ή τον αγκώνα μπροστά από το στόμα, όταν βήχουμε ή
φτερνίζομαστε.

28. Για την καθημερινή προστασία μας από τα μικρόβια πρέπει
να πλένουμε πολύ καλά τα χέρια μας, να φροντίζουμε ό,τι
τρώμε ή πίνουμε να είναι καθαρό, να μην πλησιάζουμε
ανθρώπους που βήχουν ή φτερνίζονται.

29. O δεκάλογος... της ατομικής υγιεινής
Τα μικρόβια εισέρχονται στο σώμα μας κυρίως από τη μύτη, το στόμα και τα
ανοιχτά τραύματα. Για την αποφυγή της μετάδοσης των επιβλαβών μικροβίων
είναι απαραίτητη η υιοθέτηση κανόνων υγιεινής. Η καθημερινή μας επαφή με
άλλους ανθρώπους, η κατανάλωση βρώμικων τροφίμων ή μη κατάλληλου
νερού και η χρήση μολυσμένων αντικειμένων αποτελούν τις πιο συχνές αιτίες
μετάδοσης ασθενειών.

30. Οι πιο βασικοί κανόνες ατομικής υγιεινής είναι:
• Πλένουμε καλά τα χέρια μας πριν από το φαγητό.
• Προστατεύουμε τα τρόφιμα από τα έντομα.
• Διατηρούμε τα περισσότερα τρόφιμα στο ψυγείο.
• Αποφεύγουμε να έρθουμε σε επαφή με ανθρώπους που πάσχουν από
κάποια μεταδοτική ασθένεια για όσο χρονικό διάστημα επιβάλλεται.
• Δε χαϊδεύουμε κάποιο ζώο, αν δεν μπορούμε αμέσως μετά να πλύνουμε
τα χέρια μας.
• Καλύπτουμε με επίδεσμο τραύματα ή πληγές στο δέρμα μας.
• Δε βάζουμε τα χέρια μας στο στόμα, δεν
τρώμε τα νύχια μας.
• Δε χρησιμοποιούμε προσωπικά αντικείμενα
άλλων (π.χ. οδοντόβουρτσα).
• Βάζουμε πάντα το χέρι μας μπροστά από το
στόμα μας, όταν βήχουμε ή όταν φτερνιζόμαστε.

31. ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΩΝ 3 ΠΟΝΤΩΝ
Ποια είναι η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ καθημερινή συνήθεια που μας προστατεύει
από τα μικρόβια;

33. 1. Τι πρέπει να κάνει το παιδί,
για να αποφύγει την
«είσοδο» μικροβίων στο σώμα
του;

34. 2. Παρατήρησε
την εικόνα.
Μπορείς να
εντοπίσεις τρεις
αιτίες ανάπτυξης
μικροβίων στο
ζαχαροπλαστείο;

35. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ