More Related Content More from Adilbishiin Gelegjamts
More from Adilbishiin Gelegjamts (20) Цэвэр монополь 1. Цэвэр Микро эдийн засаг хичээл
А.Гэлэгжамц
монополь
2009 он
4. ЗЗ-ийн өрсөлдөөн
ЗЗ-ийн
өрсөлдөөний
хэлбэр
Төгс Цэвэр
өрсөлдөөн Монопольт Олигополь монополь
Зах зээлийн бүтэц
5. ЗЗ-ийн 4-н загвар
Цэвэр монополь:
• Ганц худалдагч
• Орлуулах боломжгүй
• Үнэ тогтоогч
• Нэвтрэхэд маш хэцүү
• Үнийн өрсөлдөөн үгүй
Төгс Цэвэр
өрсөлдөөнт Монопольт Олигополь монополь
Монополь ЗЗ-ийн тухай
6. Монополь яагаад үүсдэг вэ?
• Үйлдвэрлэлийн гол түүхий эдийг нэг
пүүс эзэмшдэг
• ЗГ зарим нэг бүтээгдэхүүний
үйлдвэрлэлийг нэг пүүст дангаар
эзэмшүүлсэн
• Бүтээгдэхүүний өртөг нь олон
пүүсийн үйлдвэрлэснээс нэг байх нь
ашигтай байх
7. Монополийн жишээ төрөл
Цэвэр монополь
Зохицуулалттай монополь
Ердийн монополь
Дараах 2 асуудал нь...
• Монополь ЗЗ-ийн үйл
ажиллагаа
• Бусад пүүсээс ялгагдах
нь
9. Нэвтрэх саад бэрхшээл
Эдийн засгийн үр өгөөж
• Ердийн монополийн кейс
• Хамгийн бага үр өгөөж
Хуулийн хязгаарлалт
• Патент
• лиценз
Эзэмших буюу хянах ...
Чухал нөөц
Үнэ болон бусад бодлого
Нэвтрэх хязгаарлалт
10. Ердийн монополийн шалтгаан
Дундаж нийт зардал мян.₮
20
15
ATC
10
Хэрвээ тоо хэмжээ нэмэгдэж
байхад ATC нь буурч байвал –
ердийн монополь байна.
0 50 100 200
Тоо хэмжээ
11. МОНОПОЛИЙН ЭРЭЛТ
3 нөхцөлийг дэвшүүлье:
• Монополийн статус байнгийн
• ЗГ-ын оролцоогүй
• Пүүс нэгж борлуулалт бүрийн
үнийг удирдах
ЗЗ-ийн эрэлтийн муруй нь
пүүсийн эрэлтийн муруй байна.
12. Мононполийн эрэлт
P
Үнэ 142 м.₮ -өөс 132 м.₮
болж буурвал...
энд нэмэгдэж
142 алд = 30 мян.₮ зарагдсан нэгжийн
132 хэмжээгээр орлого
нэмэгдэх
боломжтой.
D
Орлого = 132 мян.₮
1 2 3 4 5 6 Q
14. Мононполийн эрэлт
P
Үнэ 142 м.₮ -өөс 132 м.₮
болж буурвал...
энд нэмэгдэж
142 алд = 30 мян.₮ зарагдсан нэгжийн
132 хэмжээгээр орлого
нэмэгдэх
боломжтой.
Ахиу орлого D
142 - 30 = 102м.₮ 132 мян.₮
Орлого =
132м.₮-өөс багаар
буурч болно.
1 2 3 4 5 6 Q
15. Монополийн орлого ба зардал
ОРЛОГО ЗАРДАЛ
Үнэ Дундаж Ашиг +
Тоо (дундаж Ахиу нийт Нийт Ахиу эсвэл
хэмжээ орлого) TR зардал зардал алд -
орлого зардал
0 x 172 = 0 - 100 = - 100
16. Монополийн орлого ба зардал
ОРЛОГО ЗАРДАЛ
Үнэ Дундаж Ашиг +
Тоо (дундаж Ахиу нийт Нийт Ахиу эсвэл
хэмжээ орлого) TR зардал зардал алд -
орлого зардал
0 172 0 100 90 - 100
162
1 x 162 = 162 ] 190.00 - 190 ] = - 28
MR = 162 – 0 = 162 MC = 190 – 100 = 90
MR > MC
Дараагийн нэгж үйлдвэрлэлд
алдагдал -100 мян.₮-өөс -28
мян.₮ болон буурч байна.
18. Монополийн орлого ба зардал
ОРЛОГО ЗАРДАЛ
Үнэ Дундаж Ашиг +
Тоо (дундаж Ахиу нийт Нийт Ахиу эсвэл
хэмжээ орлого) TR зардал зардал алд -
орлого зардал
0 172 0 100 90 - 100
] 162 ]
1 162 162 190.00 190 80 - 28
] 142 ]
2 152 304 135.00 270 70 + 34
] 122 ]
3 142 426 113.33 340 60 + 86
] 102 ]
4 132 528 100.00 400 70 + 128
] 82 ]
5 122 610 94.00 470 80 + 140
] 62 ]
6 112 672 91.67 550 90 + 122
] 42 ]
7 102 714 ] 91.43 640 ] 110 + 74
22
8 92 736 ] 93.73 750 ] 130 - 14
2
9 82 738 ] 97.78 880 ] 150 - 142
- 18
10 72 720 103.00 1030 - 310
19. Монополийн орлого ба зардал
ОРЛОГО ЗАРДАЛ
Үнэ Дундаж Ашиг +
Тоо (дундаж Ахиу нийт Нийт Ахиу эсвэл
хэмжээ орлого) TR зардал зардал алд -
орлого зардал
Бид хамгийн их
0 $172 $ 0 $100 90 - $100
] $162 MR190 ] MC - 28
>=
ашгийг162 ] 142 $190.00
1 162 хэрхэн
] 80
тодорхойлох122 135.00 270 ] 70 + 34
2 152 304
] вэ?
3 142 426 113.33 340 60 + 86
] 102 ]
4 132 528 100.00 400 70 + 128
] 82 ]
5 122 610 94.00 470 80 + 140
] 62 ]
6 112 672 91.67 550 90 + 122
] 42 ]
7 102 714 ] 91.43 640 ] 110 + 74
22
8 92 736 ] 93.73 750 ] 130 - 14
2
9 82 738 ] 97.78 880 ] 150 - 142
- 18
10 72 720 103.00 1030 - 310
20. Монополийн орлого ба зардал
ОРЛОГО ЗАРДАЛ
Үнэ Дундаж Ашиг +
Тоо (дундаж Ахиу нийт Нийт Ахиу эсвэл
хэмжээ орлого) TR зардал зардал алд -
орлого зардал
0 172 0 100 90 - 100
] 162 ]
1 162 162 190.00 190 80 - 28
] 142 ]
2 152 304 135.00 270 70 + 34
] 122 ]
3 142 426 113.33 340 60 + 86
] 102 ]
4 132 528 100.00 400 70 + 128
] 82 ]
5 122 610 94.00 470 80 + 140
] 62 ]
6 112 672 91.67 550 90 + 122
] 42 ]
7 102 714 ] 91.43 640 ] 110 + 74
22
8 92 736 ] 93.73 750 ] 130 - 14
2
9 82 738 ] 97.78 880 ] 150 - 142
- 18
10 72 720 103.00 1030 - 310
21. Монополийн орлого ба зардал
200
Мян.төг 150
200
50
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Q
750
Мян.төг
500
250
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
23. Монополийн орлого ба зардал
Мэдрэмжтэй
200
Мян.төг 150
200
50 MR D
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Q
750
Мян.төг
500
TR
250
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
24. Монополийн орлого ба зардал
Мэдрэмжтэй Мэдрэмжгүй
200
Мян.төг 150
200
50 MR D
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Q
750
Мян.төг
500
TR
250
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
25. Эрэлт, MR, TR: Төгс бус өрсөлдөөний үеийн пүүс
200 Мэдрэмжтэй
Нэгж мэдрэмж
150
Мян.төг
мэдрэмжгүй
200
50 MR D
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Q
750
Мян.төг
500
250
TR
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Q
26. Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь
Зардлын өгөгдөл
MR = MC дүрэм
Монополь нь“S”-ийн муруй үгүй
Монополийн үнийн талаарх
буруу төсөөлөл
• Тийм ч хэт өндөр үнэ биш
• Нийт, нэгжийн бус, ашиг
• Алдагдал бий болох
боломжтой графикаас…
28. Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь
Монополь ашгийг МАХ байлгах нь
MR=MC дүрмийг биелүүлэх нь?
200
175 Нэгж тутмын
ашиг
Үнэ, зардал, орлого
150
MC
125
122
100 Ашиг ATC
94
75
D
50
25 MR = MC
MR
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
29. Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь
Монополь ашгийг МАХ байлгах нь
Remember the MR=MC Rule?
200
175 Нэгж тутмын
ашиг
Үнэ, зардал, орлого
150
MC
125
122
100 Ашиг ATC
94
75
D
50
25 MR = MC
MR
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
30. Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь
Монополь алдагдлыг MIN байлгах нь
200
AVC-ээс Pm хүртэл пүүс
175
үйлдвэрлэл явуулна
MC
Үнэ, зардал, орлого
150
A ATC
125 Алдагдал
Pm AVC
100
V
75
D
50
25 MR = MC
MR
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Qm
31. Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь
Монополь алдагдлыг MIN байлгах нь
200
Нэгжийн
175 алдагдал
MC
Үнэ, зардал, орлого
150
A ATC
125 Алдагдал
Pm AVC
100
V
75
D
50
25 MR = MC
MR
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Qm
32. Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь
Монополь алдагдлыг MIN байлгах нь
200
Нэгжийн
175 алдагдал
Монополийн эдийнMC
Үнэ, зардал, орлого
150
A ATC
үр ашиг гэж юу вэ?AVC
Pm
125
100
Алдагдал
V
75
D
50
25 MR = MC
MR
Q
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Qm
33. Цэвэр монополийн үр ашиггүй байдал
P Төгс өрсөлдөөний зах
зээлд уг тэнцвэр дээр S = MC
тэнцвэр хангагдана
MR=MC үед
монополист нь
өрсөлдөөнm
Pm
үнээс илүү өндөр
Pc үнэ тогтооно.
D
MR
Q
Qm Qc
34. Цэвэр монополийн үр ашиггүй байдал
P S = MC
MR=MC үед
монополист нь
өрсөлдөөнm
Pm Монополийн үнэ бүрдэлтийн
үнээс илүү өндөр
Pc байдал нь худалдан авагчдын
үнэ тогтооно.
орлого худалдагч руу шилждэг!
D
MR
Q
Qm Qc
36. Зардлын хүндрэл
Эдийн засгийн үр ашиг
Нэг дор /цөм/ зарцуулалт
Харилцан хамааралтай үр ашиг
X-үр ашиггүй Үр ашиггүй дотоод
үйл ажиллагаа нь
зардлыг ихэсгэдэг.
Дундаж нийт зардал
X
ATCx Дундаж нийт
ATC1 X’ зардал
ATCx’
ATC2
Q1 Тоо хэмжээ Q2
38. Үнийн ялгаварлал
P Эдийн засгийн ашиг MC
MR=MC
үнэ
Үнэ ба зардал
ATC
D
MR
Q
Q1
39. Шийдэл: Монополийн ашиг ба алдагдал
(a) (b)
Мян.₮ MC ATC Мян.₮ ATC
MC AVC
50
E E
40 40
32 Нийт алд
Нийт
ашиг
D D
10,000 Тоо 10,000 Тоо
MR хэмжээ MR хэмжээ
41. Үнийн ялгаварлал
Төгс ялгаварлалын монополист
P MC
MR=D,
Хэт үйлдвэрлэл
илүү ашиг!
Үнэ ба зардал
ATC
MR=D
D
Q
Q1 Q2
42. Үнийн ялгаварлал
P Үнийн ялгаварлалын MC
үр дүнд бий болсон
ашиг
Үнэ ба зардал
ATC
MR=D
D
Q
Q1 Q2
48. Зохицуулагдсан монополь
P Зохицуулалтын алийг нь
MR = MC сонгох вэ?
Тааламжтай өгөөжийн
Үнэ ба зардал
үнэ
Pm
Нийгмийн үр
ашигтай үнэ
Pf ATC
Pr MC
D
MR
Qm Qf Qr Q
50. Шийдэл: Монодоль болон төгс өрсөлдөөний
харьцуулалт
(a) Өрсөлдөөнт ЗЗ (b) Өрсөлдөөнт пүүс
Үнэ Үнэ
S
MC ATC
E
10₮ 10₮ d
D
100,000 Q тоо 1,000 Q тоо
хэмжээ хэмжээ
51. Шийдэл: Монодоль болон төгс өрсөлдөөний
харьцуулалт
(a) Өрсөлдөөнт ЗЗ (b) Өрсөлдөөнт пүүс
Үнэ Үнэ
2. Пүүс бүрийн
S үйлдвэрлэл1,000
MC ATC
нэгж дээр P = MC.
E
10₮ 3. ...Хуучин 10₮ d
нийлүүлэлтийн
муруй . . .
D
100,000 Q тоо 1,000 Q тоо
1.ЗЗ-д 100 пүүс байдаг, хэмжээ хэмжээ
тэнцвэрийн
үнэ нь 10₮
52. Шийдэл: Монодоль болон төгс өрсөлдөөний
харьцуулалт
(c) Монополь
Үнэ
S = MC
F 4.Монополийн өмнөх MC муруй.
15
E 5.Монополийн үйлдвэрлэл MR = MC,
10
6.Төгс өрсөлдөөнтэй харьцуулахад
өндөр үнэ, бага үйлдвэрлэл.
MR D
100,000 Q тоо
хэмжээ
60,000
53. Шийдэл: Монополь болон төгс өрсөлдөөний
харьцуулалт
Монополист MC
PM тэнцвэр
Өрсөлдөөнт
PC
тэнцвэр
Эрэлт
MR
54. Шийдэл: Өрсөлдөөнт ЗЗ дэх үр ашиг
Хэрэглэгчийн
илүүдэл MC
PM
Өрсөлдөөнт
PC тэнцвэр
Эрэлт
Үйлвэрлэгчийн MR
илүүдэл
56. Шийдэл: Монополиос бий болох нийгмийн
алдагдал
Хэрэглэгчийн
илүүдэл MC
PM
Үл буцах алдагдал:
PC
DWL
Үйлдвэрлэг
-чийн Эрэлт
илүүдэл
MR
57. Монополь болон төгс өрсөлдөөнийг харьцуулах нь
Төгс өрсөлдөөн Монополь
Пүүсийн Q P эсвэл Q
сонголт
Ашиг хамгийн P = MC MR=MC
их байлгах
Богино хугацаанд Урт/богино хугацаанд
Хамгийн их ашиг/алдагдалтай, урт ашиг/алдагдалтай
ажиллана, төгс өрсөлдөөнт
ашиг хугацаанд тэг ашигтай ЗЗ-тэй харьцуулахад Q нь
ажиллана бага, P нь өндөр байна
Бүтээгдэхүүний шинж чанар Зөвхөн нэг пүүс, хориг саад,
Шинж ижил, нэвтрэхэд хориг онцгой бүтээгдэхүүн
саадгүй, олон тооны пүүс
Технологийн Тэг хүртлэх ашиг; ихэвчлэн Өндөр ашиг; P болон Q нь
үр ашиг P буурах ба Q нэмэгдэнэ өөрчлөгдөхгүй
ЭЗ-ийн үр Маш их;
Үл буцах алдагдал
ашиг ЭЗ-ийн үр ашигтай