1. ΝΑΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Ο λαόο ζηελ ειιεληθή αξραηόηεηα ήηαλ ε θαηνηθία ηνπ ζενύ,
ην θηήξην πνπ ζηέγαδε ην ιαηξεπηηθό άγαικα κηαο ή
πεξηζζόηεξσλ ζενηήησλ, θαη όρη ν ρώξνο ζπλάζξνηζεο ησλ
πηζηώλ, όπσο ζην ρξηζηηαληθό θόζκν. Απηό θαλεξώλεη θαη ην
νπζηαζηηθό «λαόο», πνπ πξνέξρεηαη από ην ξήκα «λαίσ»
(=θαηνηθώ). Σν ιαηξεπηηθό άγαικα ηνπνζεηνύληαλ ζην βάζνο
ηνπ λανύ, πάλσ ζηνλ θαηά κήθνο άμνλα ηνπ θηεξίνπ. Οη
πηζηνί ζπγθεληξώλνληαλ ζηνλ πεξηβάιινληα ρώξν έμσ από
ην θηήξην ηνπ λανύ, όπνπ βξηζθόηαλ θαη ν βσκόο γηα ηελ
πξνζθνξά ζπζηώλ θαη ηελ άζθεζε ηεο ιαηξείαο.
Η βαζηθή απηή ιεηηνπξγηθή ηδηνκνξθία ηνπ ειιεληθνύ λανύ
είλαη ζεκαληηθή γηα ηελ θαηαλόεζε ηεο αξρηηεθηνληθήο ηνπ,
θαζώο ππάξρνπλ καξηπξίεο όηη νη λανί ζρεδηάδνληαλ κε βάζε
θαη ην άγαικα πνπ επξόθεηην λα ζηεγάζνπλ.

10. ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ
Καηά ηα πξώηα ρξόληα ηεο επηθξάηεζεο ηνπ ρξηζηηαληζκνύ νη πηζηνί
ζπγθεληξώλνληαλ ζε ηδησηηθέο θαηνηθίεο. Απηνί ήηαλ νη πξώηνη ρξηζηηαληθνί λανί.
Όηαλ όκσο άξρηζαλ νη δησγκνί, νη ζπλαζξνίζεηο γίλνληαλ ζε θαηαθόκβεο. Δηδηθνί
ρώξνη γηα ηε ιαηξεία ησλ ρξηζηηαλώλ θαίλεηαη όηη πξσηνθαζηεξώζεθαλ ηνλ 3ν αη.
κ.Χ. Από ηόηε αθόκα θαζηεξώζεθε ώζηε ην ζπζηαζηήξην λα είλαη πξνο ηελ αλαηνιή
θαη ε είζνδνο πξνο ηε δύζε. Σίπνηε δελ είλαη ηπραίν ζηνλ ρξηζηηαληθό λαό. Σν θάζε
ηη έρεη κειεηεζεί ζρνιαζηηθά θαη έρεη ηε δηθή ηνπ ρξεζηκόηεηα θαη ζεκαζία. Με ηνλ
θαηξό αλαπηύρζεθαλ δηάθνξνη ξπζκνί, από ηνπο νπνίνπο νη ζεκαληηθόηεξνη είλαη:
 Βαζηιηθή καθξόζηελν νξζνγώλην νηθνδόκεκα θαηά ην πξόηππν ησλ ξσκατθώλ
βαζηιηθώλ, πξνζαξκνζκέλν ζηηο αλάγθεο ηεο ρξηζηηαληθήο ιαηξείαο. Δζσηεξηθά
είλαη ρσξηζκέλε ζε θιίηε θαη ε ζηέγε ηεο είλαη μύιηλε.
 H Ρνηόληα είλαη ζνισηό ζηξνγγπιό θηίζκα ηνπ 4νπ αηώλα, όκνην κε ην Πάλζενλ ζηε
Ρώκε. Κηίζηεθε ζηα ρξόληα ηνπ Καίζαξα Γαιέξηνπ γύξσ ζην 304 κ.Χ. ελώ
πξννξηδόηαλ σο λαόο ηνπ Γία θαη ‘όηαλ επηθξάηεζε ν Χξηζηηαληζκόο,
ρξεζηκνπνηήζεθε σο βαπηηζηήξην ησλ Χξηζηηαλώλ
 Βπδαληηλόο Δκθαλίζηεθε αξγόηεξα από ηε βαζηιηθή θαη ε πξνέιεπζή ηνπ είλαη
αλαηνιηθή. Χαξαθηεξηζηηθά ηνπ είλαη ην ζηξνγγπιό ή πνιπγσληθό ζρήκα θαη ν
ηξνύινο ζηε ζέζε ηεο ζηέγεο. Σν ζαπκαζηόηεξν θαη ηειεηόηεξν δεκηνύξγεκα ηεο
ηέρλεο απηήο είλαη ε Αγία ΢νθία Κσλζηαληηλνύπνιεο. Οη πεξηζζόηεξνη από ηνπο
νξζόδνμνπο λανύο είλαη ξπζκνύ βπδαληηλνύ.

19. ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ
 Η ηζιακηθή αξρηηεθηνληθή κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί κε ηα αθόινπζα
ζηνηρεία ζρεδίνπ: κεγάινη ζόινη, κηλαξή (πύξγνη), κεγάια
πξναύιηα πνπ ζπγρσλεύνληαη ζπρλά κε κηα θεληξηθή αίζνπζα
πξνζεπρήο.
 Αrabesque:ρξήζε γεσκεηξηθώλ κνξθώλ. Αξαβηθή θαιιηγξαθία θαη
εθηελήο ρξήζε δηαθνζκεηηθώλ ζηνηρείσλ .
 Χξήζε ηεο ζπκκεηξίαο, πεγέο πιύζεο, ην mihrab (ζπκβνιηθή
πόξηα) κέζα ζηα κνπζνπικαληθά ηεκέλε έλδεημε ηεο θαηεύζπλζεο
πξνο ηε Μέθθα.
 Χξήζε ηνπ θσηεηλνύ ρξώκαηνο, εζηίαζε ζην εζσηεξηθό δηάζηεκα
ελόο θηεξίνπ παξά ην εμσηεξηθό. Οη αλζξώπηλεο θαη δσηθέο κνξθέο
απεηθνλίδνληαη ζπάληα ζηε δηαθνζκεηηθή ηέρλε δεδνκέλνπ όηη
ηνλίδεηαη κόλν ε παξνπζία ηνπ Αιιάρ. Σν θύιισκα είλαη έλα ζπρλό
κνηίβν αιιά ραξαθηεξηζηηθά ηππνπνηεκέλν ή απινπζηεπκέλν γηα
ηνλ ίδην ιόγν. Η ηζιακηθή αξρηηεθηνληθή έρεη θιεζεί "αξρηηεθηνληθή
ηνπ πέπινπ" επεηδή ε νκνξθηά βξίζθεηαη κόλν ζην εζσηεξηθό
κέξνο ηνπ λανύ.

27. ΒΟΥΓΙΣΤΙΚΟΙ-ΚΙΝΔΕΙΚΟΙ ΝΑΟΙ
 Σν ραξαθηεξηζηηθόηεξν θηίξην, πνπ δεκηνύξγεζε ε Κηλεδηθή
Βνπδηζηηθή αξρηηεθηνληθή, είλαη ε παγόδα. Η παγόδα θαηάγεηαη
από ηελ Ιλδηθή Βνπδηζηηθή ζηνύπα θαη από ην παξαδνζηαθό μύιηλν
θηλέδηθν πνιπώξνθν θηίξην, πνπ νλνκάδεηαη "lou" θαη είλαη ην
θαηαθόξπθν ζπλζεηηθό ζηνηρείν πνπ ιεηηνπξγεί ζαλ ηνπόζεκν ησλ
Βνπδηζηηθώλ ζπγθξνηεκάησλ. Οη πιηλζόθηηζηεο παγόδεο κηκνύλην,
θαηά θαλόλα, ηε κνξθνινγία ησλ πξνγελέζηεξώλ ηνπο, πνπ ήηαλ
μύιηλεο. Η Κηλεδηθή Βνπδηζηηθή Αξρηηεθηνληθή εηζήιζε ζηελ
σξηκόηεηά ηεο κε ηελ έλαξμε ηεο δπλαζηείαο ησλ ΢νλγθ (960),
εγθαηαιείπνληαο ηηο ιαμεπηέο θαηαζθεπέο, δεκηνύξγεζε αξηηόηεξεο
παγόδεο, ζεκαληηθά κνλαζηήξηα θαη πεξίηερλα ηεξά. Σα μύιηλα
Βνπδηζηηθά θηίξηα δηαηεξνύλ ηελ νηθνδνκηθή θαη ηε βαζηθή
κνξθνινγία ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζύγρξνλώλ ηνπο θηλέδηθσλ
θνζκηθώλ θηηξίσλ. Η παιαηόηεξε ζσδόκελε παγόδα είλαη ε
΢νλγθγηνπέ (523), πνπ είλαη ζπγρξόλσο ην παιαηόηεξν ζσδόκελν
πιηλζόθηηζην Κηλεδηθό θηίξην. Κηηζκέλε από ζπκπαγείο πιίλζνπο,
έρεη θάηνςε θαλνληθνύ δσδεθάγσλνπ θαη παξαβνιηθή κνξθή κε
ύςνο 40 κ. Έρεη έλα ηζόγεην όξνθν πνιύ κεγάινπ ύςνπο, πνπ
ππνδηαηξείηαη ζε δύν επίπεδα, θαη πάλσ από απηόλ πξνεμέρνπλ
δεθαπέληε δηαδνρηθέο νξνθέο.

34. ΙΑΠΩΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ
 Η ζξεζθεπηηθή αξρηηεθηνληθή ηεο Ιαπσλίαο είλαη βαζηθά
ζπλπθαζκέλε κε ηηο δύν κεγάιεο ζξεζθείεο ηεο: ηε ΢ηληντζηηθή θαη
ηε Βνπδδηζηηθή.
Σα ζηληντζηηθά ηεξά είλαη αθηεξσκέλα ζηνπο ζενύο ηνπ ΢ίλην,
ηνπο Κάμι. Οηθνδνκνύληαη θαηά θαλόλα κέζα ζηε θύζε, πξνθαλώο
γηαηί ην ηειεηνπξγηθό ηνπο, όπσο απηό ηεο αξραίαο ειιεληθήο
ζξεζθείαο, έρεη άκεζε ζρέζε κε ηηο πξνζθνξέο ζηνπο ζενύο θαη κε
ηα αγαζά πνπ δηαζθαιίδεη ε θαιιηέξγεηα ηεο γεο. Σα θπξίσο ηεξά,
ζπκίδνπλ ηηο πξώηκεο θαηνηθίεο - ή καξηπξίεο γηα αλαθηνξηθέο
θαηαζθεπέο - κε ηα ππεξπςσκέλα δάπεδα, ηελ είζνδν ζπλεζέζηεξα
ζηηο καθξηέο πιεπξέο, ηηο ςαζσηέο ζηέγεο θαη ηα ζηαπξσηά θαη
νξηδόληηα δνθάξηα ηνπο, πνπ αμηνπνηνύληαη θαη σο δηαθνζκεηηθά
ζηνηρεία ζηελ επίζηεςή ηνπο. Η όιε αηζζεηηθή ηνπο ζηεξίδεηαη ζηελ
αλάδεημε ηεο δεζηήο επηθάλεηαο θαη ηνπ θπζηθνύ ρξώκαηνο ηνπ
μύινπ, ηηο αξκνληθέο αλαινγίεο, ηα δηαθξηηηθά κεγέζε, ηελ
θαζαξόηεηα ησλ αξρηηεθηνληθώλ γξακκώλ πνπ ζπλελώλνληαη ζε
νξηδόληηνπο, θάζεηνπο θαη δηαγώληνπο ζπλδπαζκνύο. Απαληνύλ ζε
βαζπθόθθηλα θηίζκαηα θαη ελδερνκέλσο θάπνηα θακπύια
πεξηγξάκκαηα, πνπ απερνύλ ζπγθεξαζκνύο κε ηε Βνπδδηζηηθή
αξρηηεθηνληθή.


41. ΔΠΙΛΟΓΟΣ
 Οη λανί, αλεμαξηήησο ζξεζθείαο θαη αξρηηεθηνληθήο,
είλαη έλα ζύκβνιν ζεβαζκνύ θαη απνηειεί έλα
νπζηαζηηθό, πξαθηηθό βήκα πνπ νδεγεί ζηελ
πλεπκαηηθόηεηα. Ο λαόο είλαη έλαο παλαλζξώπηλνο
ρώξνο ςπρηθήο αλάηαζεο θαη αγάπεο. Καη λα ‘ρνπκε
πάληα ζην κπαιό καο όηη ζεκαζία δελ έρεη ην θελό
ηππηθό ζηε παγόδα εθθιεζία ή ην ηδακί αιιά ε
πξνζέγγηζε ηνπ Θείνπ κέζσ ηεο θαξδηάο καο.

 Δπηκέιεηα παξνπζίαζεο
 Ραδαίνπ Αξρνληνύια
 Σόκπνπινο Αιθπο