1. Гүйцэтгэсэн: Г.Юмжирдулам

3.  Манай улсын үндэсны цөөнхи болсон Казахын ард түмний үндэсний
онцлогийг харуулсан нэгэн бэсрэг наадам юм.Ази тивд бүргэдээр ан авлах арга
барилыг авч үлдсэн цорын ганц үндэстэн бол казах түмэн юм. “Бүргэдийн
баяр”-ыг жил бүрийн намар, аравдугаар сард Бугат, Сагсай суманд хийж,
зохион байгуулдаг уламжлалтай .Монгол орны Алтай хязгаарт суух казах
түмнийг бүргэдгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй.Баян-өлгий аймагт
бүргэдээр ан хийлгэдэг 600 гаруй анчин эр бий. -Бүргэдээр ан хийдэг
хүнийг бүргэдчин гэдэг. Бүргэдчин хүн бүргэдээ өөрийн хүүхдээс илүү
хайрладаг. Уяач хүн морио яаж уяж сойдог билээ. Бүргэдчин түүнээс илүү
гарна уу гэхээс дутахгүй. “Кыран” бүргэд гэж байдаг. Хамгийн эрэлхэг
зоригтой, нутаг, орондоо амьд домог мэт яригддаг тэр бүргэдийг “Кыран”
гэдэг.Энэ утгаараач Бүргэдийн баярыг гадаад, дотоодын олох жуулчид
сонирхон үздэг.

5.  Монголын баруун бүс нутаг Баян-өлгий аймагт аялал
жуулчлал эрчимтэй хөгжиж буйгаас шалтгаалан
казахуудын дунд бүргэдээр ан хийх улалмжлал эрчимтэй
сэргэсэн. Бүргэдээр ан хийх энэ уламжлал нь аялал
жуулчлалын нэгэн том бүтээгдхүүн болж жил ирэх тусам
үзэх гадаад дотоодын аялагч жуулчдын тоо нэмэгдсээр
байна.
 Бүргэдийн баяр нь жил бүрийн 10 сарын эхний 7 хоногийн
амралтын өдрүүдэд зохион байнуулагддаг.

7.  Бүргэд нь том биетэй махчин шувуу ба Харцагынхан овогт
хамаарна. 60 гаруй зүйл байхаас ихэнх нь Еврази, Африкаар
нутагладаг байна. Бүсээс гадуурх нь: 2 зүйл (Халзан бүргэд,
Цармын бүргэд) нь АНУ, Канадад; 9 зүйл нь Төв ба Өмнөд
Америкт, 3 зүйл нь Австралид байна. Бүргэд нь бусад махчин
шувуудаас хүчирхэг том бие, толгой, бахим хошуугаараа
ялгарна. Бахим бүргэдэй зэрэг жижиг төрөл ч
гэсэн(хэмжээгээр Ойн сар болон улаан сүүлт
харцагатай ойролцоо) харьцангуй урт, өргөн далавчтай байх
ба эгц, хурдан нислэг үйлдэнэ. Бүргэд нь 40см урт, 500гр
жинтэй жижгээс 100см урт, 6,7кг хүртэлх жинтэй том төрөл
хүртэл бий.


9.  -Бүргэд олон төрөл бий. Тухайлбал, уулын, агын, цармын
гээд байдаг. Казахын олон янзын уламжлалуудаас эртнийх
нь зориуд сургасан шувуугаар ан хийх явдал. Энэ уламжлал
төв Азид 6000 мянган жилийн өмнө үүссэн. Энэ бүхнээс үзэх
юм бол казах эр, бүргэд хоёр олон мянган жилийн өмнөөс
нөхөрлөсөн гэхэд болно. Тэр үеэс л бүргэдийн гайхамшигт
хараа, хүч, чадлын тухай яриа гарсан байх. Казахад
бүргэдтэй холбоотой олон домог, хууч яриа бий. Сүүлдээ
анчин казах эрийг бүргэдгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй
болсон. Нэлээд сүүлд бүргэдээр ан хийх арга Европын улс
оронд нэвтэрсэн. Италийн жуулчин Марко Пологийн
тэмдэглэлд Алтайн хязгаарынхан бүргэдээр ан хийдэг
хэмээн тэмдэглэгдэн үлджээ. Мөн XIII зууны үеийн хөлгөн
судруудад Чингис хааны үед бүргэдээр ан хийдэг тухай
тэмдэглэсэн байдаг.

11.  Казахын зон олон бүргэдээ энд бичсэнчлэн зарц хэмээн үзэхгүй. Хүний
сайн нөхөр нохой гэдэг шиг л гэр бүлийнхээ нэг гишүүнд тооцно. Зарим
нь бүр шүтээнээ хэмээн тахина. Гэхдээ сэтэрлэдэггүй юм билээ. Гэрийн
эзэн удаан хугацаагаар явахдаа бүргэдээр эхнэр хүүхдээ мануулдаг. Энэ нь
элдэв муу муухай зүйлээс хамгаална гэж үздэг казахуудын эртний ёс
заншилтай холбоотой. Ялангуяа, хартай эрчүүд эхнэрийнхээ орны дэргэд
бүргэдээ орхичихвол сая нэг санаа амар олон хоногоор "тэнэж" чадна.
Бүргэд зоригтойгоос гадна цовоо сэргэлэн амьтан.
 Эзнийхээ хөдөлгөөн, царай зүсийг андахгүй. Ялангуяа, дуу хоолойгоор нь
гайхалтай танина. Танихгүй хүн рүү хашааны ууртай банхар шиг л ноцно.
Нөхөрт бүргэд ийм тустай. Эзэгтэйд ч бас тусална аа. Төрж чадахгүй
байгаа хөл хүнд бүсгүйд бүргэд харуулах ёс казахчуудад бий. Сүрлэг тэр
амьтан том далавчаа дэвэх нь төрөлтийг түргэтгэдэг гэх. Юмнаас айж
цочихдоо сэтгэлийн хүнд дарамт, сааталд орсон хүнийг ч мөн бүргэдийн
сүрээр эмчилдэг дом байдаг ажээ. Казахчуудын бөө мөргөлд "бүргэдтэй
онгодтой" бөө гэж байдаг. Бөөлөх үедээ гэрийн тооноор цухуйж онгодоо
дууддаг ёсон байна. Шинээр мэндэлсэн "улаан" нярай "амьтныхаа"
өлгийнөөс бүргэдийн савар, хошуу зэргийг зүүж аюул ослоос хамгаалдаг
дом өнөө ч "хүчинтэй"

13.  -Бүргэд болтуулай, зурамнаас эхлээд
барихгүй ан ав гэж байхгүй. Чоно, буга
хүртэл авласан тухай домог, хууч яриа
бий. Сайн анч бүргэд чоно хүртэл
барьдаг. Гэхдээ чоно өөрөө ямар амьтан
билээ. Бүргэд, чонотой тулахаараа хоёул
үхдэг гэлцдэг. Буга барьсан тохиолдол ч
бий.