daha fazlası için www.tipfakültesi.org

1. SICAK ACİLLERİ
DR. KANBER KARAKURT
GAZİ TIP FAK ACİL TIP AD.
2008

2. Sıcaklık acilleri isilik(miliria),sıcak krampları,sıcak
bitkinliği gibi minör sendromlardan;
sıcak çarpması olarak bilinen ve hayatı tehdit eden durumlara
kadar olan bozuklukları temsil eder.

3. RİSK
 Sıcak ve neme uzun süreli maruziyet
 Komorbit hastalıklar
 Yasal veya yasal olmayan ilaç kullanımı
 Yaşlılar ve 4 yaş altı çocuklar
 Yenidoganlar

4. FİZYOLOJİ
HİPOTALAMUS
Isı
DERİ VASKÜLER
(ısı respt.)
(sempatik sistem
inhibisyonu) (vasadilatasyon) kaybı

5. Taşikardi(kardiak
Artmıış kardiak
vasadilatasyon output artırmak
yük
için)

6. Uzamış
Arterlerde
Vasomotor
Periferik şok
vasadilatasyon göllenme
kontrol kaybı

7. Kas
beyin hareketlerinde tembellik
yavaşlama

8. Baş agrısı
Beyin kan
Periferik Sersemlik
akımında
göllenme Ruhsal
azalma
dalgalanma

9. Sıvı elektrolit Dehidretasyon
terleme
kaybı Kas krampları

10. klinik
 Aşırı yorgunluk
 Sıcak ve kuru deri veya aşırı terleme
 Bulantı-kusma,diyare
 Yer ve zaman disoryantasyonu
 Baş dönmesi
 Koordinasyonsuz hareketler
 Kırmızı yüz…sıklıkla görülür

11. Sıcağa olan toleransı azaltan
hastalıklar
-İleri yaş,
-Parkinson hastalığı,
-Kronik deri hastalıkları,
-Hipertroidi,
-Omurilik hastalıkları,
-KKY,üremi,
-SVO,beslenme bozukluğu..vb

12. termoregulasyonu yada terlemeyi
bozarak etkin olurlar.
-antikolinerjikler,
-antihistaminikler,
-fenotiazinler,
-trisiklik antidepresanlar,
-diüretikler,
-B-blokerler,laksatifler ve alkol gibi

13. Kaslarda aşırı etkinliğe yol
açabilecek bazı illegal ilaçlarında
sıcak acillerinden sorumlu
olabileceği gözardı edilmemelidir
-PCD ,
-LSD,
-Amfetaminler,
-Kokain gibi..

14. Fizik muayene
 Yaşamsal bulgular ve santral vücut sıcaklığını( rektal
ölçümlerle) sürekli olarak izlenmelidir
 Her sistem ayrıntılı bir şekilde ve tek tek muayene
edilmelidir

15. Baş boyun
 Travma belirtilerine,
 Ekstra-okuler kas hareketlerine,
 Pupiller yanıtlara ve göz dibine
 Ense sertliği
 Juguler venlerde dolgunluk,
 Tiroid bezi muayenesi

16. Akciğerler
 HİHTSEK
 RAL
 RONKÜS

17. Kalp
 Üfürüm,
 Galo ritmi,
 Sürtünme sesi,olup olmadığına bakılmalıdır.

18. Batın
 Barsak seslerini dinlenmeli,
 Hassasiyet,
 Gerginlik ve defans olup olmadığı değerlendirilmelidir

19. Ekstremiteler
 Soğukluk, nem yada siyanotik olup olmadığına
bakılmalı;
 Kas rijiditesi,
 Kas fasikülasyonları
 Yara izleri kayıt edilmelidir.

20. Deri
 terleme,
 deri turgor-tonusu,
 peteşi ve döküntüler tespit edilmelidir.

21. Nörolojik
Bilinç düzeyi ve varsa fokal defisitler saptanmalıdır.

22. Minör sıcaklık hastalıkları
 Sıcak krampları
 Sıcak bitkinligi
 Sıcak senkopu
 Sıcak ödemi
 İsilik(miliria)

23. sıcak krampları
 Sıvı ve/veya elektrolit kayıplarına bağlı 1-3 dk süren
istemsiz,ağrılı spazmlardır.
 Özellikle ağır etkinlik içinde olan kimselerde görülür.
 Nemli deri,etkilenmiş kas gruplarında rijidite ve duyarlılık
ile tanımlanır.
 Bu kasılmaların (buharlaşma sonucu oluşan sıvı
kayıplarının tuz içermeyen serbest su ile yerine konması
sonucu) oluşan dilüsyonel hiponatremiye bağlı olduğu
düşünülmektedir.
 Santral vücut ısısı normal veya yükselmiş olabilir.
 Tedavi:istrahat,oral elektrolit veya iv SF uygulama

24. Sıcak bitkinliği
 Sıcak ortamlarda etkinliklerde bulunan ve iklime
uyum sağlayamamış kişilerde görülür.
 Dehidrate, yaşlı ve hipertansiyonlu kişilerde yatkınlık
fazladır
 Özgül olmayan hafif SSS bozuklukları(baş
ağrısı,sersemlik,ajitasyon vb gibi).
 GIS bozuklukları(iştahsızlık,bulantı,kusma,ishal) ve
dehidratasyon ile karakterizedir.
 Vücut sıcaklığı hafifçe yükselmiş olabilir(39’C ye
kadar).
 Bilinç durumda ciddi değişikliklerin görülmesi sıcak
çarpmasına doğru gidişi gösterir.

25. Tedavi
 Durumun ciddiyetine bağlı olarak
 İstrahat,
 Soğutma,
 İv serum fizyolojik ile veya oral elektrolit solusyonları
ile hidrasyondan oluşur.
 Ciddi olgularda biyokimyasal analizler böbrek
fonksiyon bozuklukları ve özellikle rabdomiyolizin
dışlanması açısından yaptırılmalıdır.
 Hastalar semptomlar kaybolana kadar gözlenmelidir.

26. Sıcak senkopu
 Volüm kaybı,periferik vazodilatasyon ve azalmış
vazomotor tonus nedeniyle oluşur.
 Çoğunlukla yaşlılarda,kötü hava koşullarında bulunan
kişilerde olur.
 Hastalar düşmeden kaynaklanabilecek yaralanmalar
dan ,
 Kardiak ve nörolojik açılardan değerlendirilmelidir.
 Diğer önemli potansiyel senkop nedenleri
düşünülmelidir.
 Tedavi:istrahat ve oral veya iv rehidratasyonu içerir

27. SICAK ÖDEMİ
 Kutanöz vazodilatasyon ve tutulan ekstremitelerde el
ve ayakların şişmesine neden olan artmış interstisyel
göllenme nedeniyle oluşur.
 Kendi kendini sınırlar ve nadiren birkaç haftadan daha
uzun sürer.
 Tedavi:
-estremitelerin elevasyonu,
ciddi olgularda kompresif çoraplar
-diüretiklerin kullanılması KONTRENDİKE

28. İsilik(miliria)
 Makülopapüler eritematöz döküntü
 Ter bezlerinde inflamasyonu ve tıkanma
 Kaşıntı
 Tedavi : antihistaminik ve klorheksidin içeren krem
veya losyonlar ile tedavi edilir.

29.  Ter bezlerinin uzamış tıkanıklığı ;
 İsiliğin profundo olarak bilinen
 Kaşıntısız,
 Eritematöz olmayan,
 Beyazımsı,
 Papüler evresi ile sonuçlanır.
 Bu durumda tedavi oral antibiyotikler ve %1’lik salisilik
asit içeren solüsyonların etkilenen alana günde üç kez
uygulaması ile yapılır.

30. Sıcak çarpması
 Sıcağa bağlı hastalıkların en ağır tipidir.
 Vücudun sıcakla başa çıkabilme yeteneğinin bozulduğu
durumlarda oluşur.
 Ciddi ve hayatı tehdit edicidir.
 -vücut ısının 41’c nin üstüne çıkması
-mental durum değişiklikleri ve
- terleme olmamasından(anhidroz) ,oluşan üçleme ile
karakterizedir.
 Anhidroz herzaman olamayabilir veya terlemenin varlığı
asla tanıyı ekarte ettirmez..

31. SSS’
 deliryum
 oryantasyon bozukluğu
 koma
 nöbetler

32. KVS
 Pulmoner ödem ve şok

33. karaciğerde
 Hepatik nekroz’a yol açar.

34. Sıcak çarpması
 1-Klasik ( pasif ) sıcak çarpması:
 2-Egzersize bağlı sıcak çarpması:

35. 1-Klasik ( pasif ) sıcak çarpması:
 Genellikle sıcak hava dalgalarında görülür.
 Çok yaşlı, çok genç veya güçsüz kişiler;
 Kronik hastalığı olanlar ( diabet, kalp yetmezliği ..)
 Alkolikler,
 Diüretik ve trankilizan kullananlar etkilenirler.
 Sıcak havanın etkisiyle meydana gelen aşırı terleme ve
dehidratasyon sonucunda klasik sıcak
çarpması görülür.

36. 2-Egzersize bağlı sıcak çarpması:
 Genellikle genç ve sağlıklı kişilerde ( atlet, asker gibi )
görülür.
 Aşırı sıcak ve nemli havada egzersiz yapıldığında,
 Özellikle dış ortamın ısısı vücut ısısına yaklaşmış ve
nem oranı % 60 civarında seyrediyorsa sıcak
çarpması meydana gelir

37. Klinik
 Aşırı yorgunluk
 Sıcak ve kuru deri veya aşırı terleme
 Bulantı-kusma,diyare
 Yer ve zaman disoryantasyonu
 Baş dönmesi
 Koordinasyonsuz hareketler
 Kırmızı yüz…sıklıkla görülü

38. Ayırıcı tanı
 Enfeksiyon
 Toksinler
 Antikolinerjikler,fenotiazinler,salisilatlar,kokain,amfet
amin,alkol çekilmesi.
 Tirotoksikoz
 DKA
 SSS bozuklukları:status epileptikus ve intrakranial
kanama. 5-
 Nöroleptik malign sendrom
 Malign hipertermi ekarte edilmelidir.

39. Tanıya yönelik incelemeler
 CBC:lökosit sayısı çoğu zaman artmıştır(genelde
20.000/mm’den daha azdır).
 Hemokonsantrasyona ikincil olarak hb ve Htc
değerleri normalden yüksek çıkabilir.
 BK :sıcak çarpmasında genellikle karaciğer
enzimlerinde artış olur.sıcak çarpmasının şiddeti AST
artışıyla orantılıdır.
 Dehidratasyona bağlı akut böbrek yetmezliği(ABY)
sonucunda BUN ve kreatinin artmış olabilir.
 Sıcak çarpmalarında şiddetli hipopotasemi olabilir.

40.  Sıcak çarpması olan hastada kanama parametreleri
PT,PTT ve trombosit sayısını kontrol edilmelidir.
 Hem şiddetli sıcak çarpması hemde sepsis, DİK ‘ E yol
açabilir
 AKG:oksijenasyon ve asit-baz dengesi bozukluklarının
değerlendirilmesinde yardımcı olur
 TİT:üriner sistem infeksiyonu yada rabdomiyoliz
taramalarında yardımcı olur.

41.  EKG:hipertermi ST yada T dalgası
değişikliklerine,erken ventriküler atımlara ve ritim
bozukluklarına yol açabileceği için çekilmelidir.
 PAAG:pnömoni yada akciğer ödeminin saptanmasını
sağlayabilir.
 Kraniyal tomografi(BT):kafa travması geçirmiş,fokal
defisitleri olan,yeterli serinletmeye rağmen koma hali
devam eden hastalarda endikedir.
 Toksikoloji:belirli ilaç düzeylerinin ölçülmesi için kan
örneği alınabilir.
 Lomber ponksiyon:menenjit şüphesi olduğu
durumlarda zorunludur

42. Komplikasyonlar
 ABY
 DİC
 Rabdomiyoliz
 ARDS
 Asit-baz dengesizliği
 Elektrolit bozukluğu
 Uzun süren nörolojik sekeller..görülebilir

43. Tedavi
 Sıcak çarpması gerçek bir tıbbi acildir.
 Hedef organ hasarına ve çoklu organ disfonksiyonu!
 Tüm acil durumlarda olduğu gibi ABC’
 Yüksek akımlı oksijen başlanmalı,
 Belirgin olarak bilinç durumu değişmiş,hipoksik
hastalar entübe edilmelidir.
 Hastalar kardiak ve vital bulgular açısından monitorize
edilmeli,
 Puls oksimetre ile saturasyon takibi yapılmalıdır.
 Rektum veya mesane probu ile sürekli santral vucut
ısısı monitörize edilmelidir.

44.  Hemodinamik olarak stabil(-) invaziv hemodinamik
monitörizasyon(SVP veya pulmoner arteriyel kateter)
 Dolaşımın yeterli düzeyde tutulması
 Sıvı takviyesi(kalp hastalığı ve yaşlılar!!)

45. Soğutma
 1-Işınım(radyasyon):hastaların giysilerinin
çıkarılıp,serin bir yere
almak, 2-
Kondüksiyon:vücuda soğuk kompresler uygulamak.
 3-Hava ile serinletme:hastayı ventilatörle serinletme
 4-Buharlaşma:soğutucu sprey uygulamak. sayılabilir
 5-Evaporasyon:acil serviste hastaları soğutmanın en
etkili ve pratik yoludur

46. Evaporasyon
 Hasta tamamen soyulmuş ve tüm cildi oda ısısındaki
suyla ıslatılmış olarak soğutucu ventilatöre tutulur.
 Sıcak su(15’C) hem hızlı buharlaştığı hemde titremeye
neden olmadığı için avantajlıdır.
 İatrojenik hipotermiye neden olmamak için merkezi
vücut ısısı 39’C nin altına indiğinde soğutma işlemleri
durdurulmalıdır.

47. Alternatif yöntemler
 Buzlu suya daldırma(monitörizasyon ve CPR yada
defibrilasyon başlatılması gerektiğinde sorunlar
oluşturur)
 Buzlu suyla gastrik lavaj veya buzlu suyla periton lavajı
denenebilir.

48.  Antipiretikler ,sıcak çarpmasında etkili değildir.
 Standart soğutma yöntemleri başarısız olursa
kardiopulmoner bypass düşünülebilir.
 Son yıllarda soğutma tekniklerine yanıt vermeyen
hastalarda veya bazen soğutma tekniklerine ek olarak
Dantrolen sodyum kullanılabilmektedir. Bilindiği
üzere Dantrolene en sık nöroleptik malign sendromda
kullanılan ve kaslarda sarkoplazmik retikuluma ca
iyonu akışını etkileyen bir ajandır.
 Titreme benzodiazepinlerle(midazolam 2 mg iv) veya
fenotiazinlerle(thorazine 25mg im) baskılanması
önerilmektedir

49. prognoz
 Sıcak çarpmasının prognozu;erken tanıya,hastayı etkin
ve hızlı bir şekilde soğutmaya,sıvı resusitasyona ve
elektrolit replesmanına bağlıdır.
 Tedavide 2 saatten daha fazla geç kalmalarda kötü
sonuçlara neden olabilir.

50. korunma
 Aşırı sıcakların tehlikeleri hakkında bilgi ve eğitim verilmelidir.
 Yaşlılar ve çocuklar korunmalı
 Naylon içeriği yüksek giysiler vücudunuzu gereksiz ısıtacaktır
 Alkollü içeceklerden uzak durun
 Bol oral hidrasyon
 Başınıza şapka almayı unutmayın
 Güneş altında yapılan kumsal voleybolu, yüzme, sörf gibi güç
isteyen sporları yaparken kendinizi fazla zorlamayın.

51. Yatış kriterleri
 Tüm hastalar yatırılmalı
 Bilinç kapalılığı,AST düzeylerinin 1000 ü den yüksek
olması,eş zamanlı altta yatan hastalıklar kötü
prognoz göstergesi
 Semptomları devam eden hastalar,yaşlılar,altta yatan
önemli bir hastalığı olanlar,tanısı şüpheli olan hastalar
yada ev koşulları kötü olan hastaların yatırılmaları
gerekebilir.

52. Yatış gerekmeyen durumlar
 Kendi kendini sınırlama eğilimindedir
 Hastalar, alınacak önlemler hakkında
bilgilendirilerek,yeterli sıvı ve tuz almaları tembih
edilerek güvenle taburcu edilebilir.
 Acil serviste rehidratasyon ve elektrolit takviyesine
olumlu yanıt veren hafif ile orta dereceli sıcak
yorgunluğu geçiren hastalar ise 4-6 saatlik gözlem
süresinden sonra eve gönderilebilir.

53. GÜNEŞ YANIKLARI
 Derinin UV ışınına karşi
tepkisi
 Konfor bozuklugu
 Büllöz reaksiyon
 Maruziyetten sonra 2-6 saatte
oluşur
 1-3 gün devam eder
 Vesikülasyon 2 derece yanıktır.

55. korunma
 Gün ortası güneşinden korunma
 15 ila 30 faktörlü koruma kremlerinden kullanma
 Korumalı giysiler 

56. tedavi
 Semptomatik olarak NSAI ilaçlar
 Soğuk banyo
 Vezikülasyon olan bölgelerde topikal AB
 Nemlendiriciler kullanılır
 Erüpsiyonlar geçene kadar güneş ışınından kaçınma