Op 1 oktober stelde SoCiuS de resultaten van het visieontwikkelingstraject voor op een studievoormiddag. In het visieontwikkelingstraject werden de decretale functies van het sociaal-cultureel volwassenenwerk een voor een onder de loep genomen (de gemeenschapsvormende, culturele, maatschappelijke activerings- en educatieve functie). Ook de samenhang tussen de functies werd grondig geanalyseerd. Dit traject voor, met en door de sector van het sociaal-cultureel volwassenenwerk resulteerde enerzijds in begripsverheldering en anderzijds in een aantal oriëntatiepunten voor sociaal-cultureel werkers om hun professioneel handelen vorm te geven en te verantwoorden.
Het gedeeld begrip van personen die sociaal-cultureel handelen werd en wordt regelmatig onderzoeksmatig in kaart gebracht. Dit leidde tot het theoretisch concept van de sociaal-culturele methodiek. Dit concept reikt de bakens aan voor het sociaal-cultureel handelen (Wat is het wel? Wat is het niet?). De sociaal-culturele methodiek kan en wordt op verschillende wijzen in praktijk gebracht. Op conceptueel vlak kunnen we spreken van “de” sociaal-culturele methodiek. Op het vlak van de praktijken en beleidsmatig spreken we over het hanteren van “een” sociaal-culturele methodiek.
Op 1 oktober stelde SoCiuS de resultaten van het visieontwikkelingstraject voor op een studievoormiddag. In het visieontwikkelingstraject werden de decretale functies van het sociaal-cultureel volwassenenwerk een voor een onder de loep genomen (de gemeenschapsvormende, culturele, maatschappelijke activerings- en educatieve functie). Ook de samenhang tussen de functies werd grondig geanalyseerd. Dit traject voor, met en door de sector van het sociaal-cultureel volwassenenwerk resulteerde enerzijds in begripsverheldering en anderzijds in een aantal oriëntatiepunten voor sociaal-cultureel werkers om hun professioneel handelen vorm te geven en te verantwoorden.
Het gedeeld begrip van personen die sociaal-cultureel handelen werd en wordt regelmatig onderzoeksmatig in kaart gebracht. Dit leidde tot het theoretisch concept van de sociaal-culturele methodiek. Dit concept reikt de bakens aan voor het sociaal-cultureel handelen (Wat is het wel? Wat is het niet?). De sociaal-culturele methodiek kan en wordt op verschillende wijzen in praktijk gebracht. Op conceptueel vlak kunnen we spreken van “de” sociaal-culturele methodiek. Op het vlak van de praktijken en beleidsmatig spreken we over het hanteren van “een” sociaal-culturele methodiek.
Presentatie van Yves larock (Kwadraet) tijdens het Innovatiefestival van Socius (22 mei 2014).
Iedere sociaal-culturele organisatie is al eens aan de slag gegaan - al was het onbewust - met trendwatching of met de detectie van bewegingen in de samenleving. Als bewuste hefboom voor innovatie kan je ‘het trendwatchen’ als proces systematiseren. Kort gezegd gaat het daarbij om afspraken maken over de manier waarop de organisatie trends in het vizier krijgt, beoordeelt en (al dan niet) aanwendt als bron voor innovatie.
Op een interactieve manier verneem je in deze workshop meer over de stappen die je bij het detecteren en opvolgen van trends kan zetten. Verder reikt de workshop je argumenten aan om meer systematisch met trendwatching aan de slag te gaan.
Meer informatie via www.socius.be/tag//innovatie.
Presentatie rond de vier functies en het multifunctioneel karakter van het sociaal-cultureel volwassenenwerk. De presentatie is van de hand van Emilie Van Daele (Socius vzw).
Leeswijzer bij het nieuwe decreet van 7 juli 2017 houdende de subsidiëring en erkenning van het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Versie november 2017 (Socius vzw).
Presentatie 'Van de functie van cultuur naar de culturele functie' van Lode Vermeersch tijdens de Trefdag sociaal-cultureel werk op 17 november 2016 in de Zebrastraat in Gent.
Presentatie van Yves larock (Kwadraet) tijdens het Innovatiefestival van Socius (22 mei 2014).
Iedere sociaal-culturele organisatie is al eens aan de slag gegaan - al was het onbewust - met trendwatching of met de detectie van bewegingen in de samenleving. Als bewuste hefboom voor innovatie kan je ‘het trendwatchen’ als proces systematiseren. Kort gezegd gaat het daarbij om afspraken maken over de manier waarop de organisatie trends in het vizier krijgt, beoordeelt en (al dan niet) aanwendt als bron voor innovatie.
Op een interactieve manier verneem je in deze workshop meer over de stappen die je bij het detecteren en opvolgen van trends kan zetten. Verder reikt de workshop je argumenten aan om meer systematisch met trendwatching aan de slag te gaan.
Meer informatie via www.socius.be/tag//innovatie.
Presentatie rond de vier functies en het multifunctioneel karakter van het sociaal-cultureel volwassenenwerk. De presentatie is van de hand van Emilie Van Daele (Socius vzw).
Leeswijzer bij het nieuwe decreet van 7 juli 2017 houdende de subsidiëring en erkenning van het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Versie november 2017 (Socius vzw).
Presentatie 'Van de functie van cultuur naar de culturele functie' van Lode Vermeersch tijdens de Trefdag sociaal-cultureel werk op 17 november 2016 in de Zebrastraat in Gent.
Vanaf nu is de presentatie die gegeven is door Vannimwegen op de themabijeenkomst "Communicatie in gebiedsontwikkelingen" op 10 maart jl. ook te downloaden op LinkedIn.
Presentatie van Emilie Van Daele tijdens het Innovatiefestival van Socius (22 mei 2014).
Heel wat burgers in onze samenleving engageren zich, nemen initiatief en zetten zich vanuit hun persoonlijke overtuiging met hart en ziel in. Van vele van deze burgerinitiatieven gaat een enorme kracht uit. Meer nog, deze initiatieven hebben vaak een ‘innoverende’ kracht. Toch blijven sommige burgerinitiatieven onder de radar: ze zijn niet zichtbaar, hebben niet voldoende slagkracht of komen moeilijk en zelfs nooit van de grond.
Tijdens deze workshop staan we stil bij innoverende burgerinitiatieven en gaan we in op onze rol als sociaal-cultureel werker/organisatie bij het ondersteunen en versterken ervan. Hoe kan je eigenaarschap van burgers stimuleren, welke fysieke en mentale ruimtes nodigen uit tot initiatief, hoe verbind je mensen zonder ze onmiddellijk te binden, hoe versterk je de slagkracht van initiatieven… ? Deze vragen vormen enkele van de uitdagingen waar we concreet mee aan de slag gaan.
Meer informatie via www.socius.be/tag//innovatie.
Hoe ontwikkel je co-creatie in de praktijk en krijg je draagvlak voor deze aanpak? Hoe betrek je de juiste doelgroep en stakeholders bij het initiatief? Hoe krijg je een co-creërende werkwijze in het DNA van je organisatie? In een serie van 4 korte online sessies in juni '20 door het kennisplatform Utrecht Sociaal en het project CoSIE hadden we het samen met professionals over deze uitdagingen.
Ontdek wat jij als jeugdambtenaar kan doen om de
jeugdraad beter te laten draaien. We bespreken
een aantal vaak voorkomende problemen binnen
de jeugdraad. We reiken je een aantal methodieken,
tools en tips & tricks aan om de jeugdraad te
evalueren, heroriënteren en te activeren.
Ook in 2024 organiseert Socius een leerreis voor internationale uitwisseling tussen sociaal-culturele praktijken. Van 14 tot en met 17 oktober trekken we naar Berlijn op zoek naar kruispuntpraktijken die diversiteit vanuit intersectionaliteit (of kruispuntdenken) benaderen.
Tijdens het infomoment van 6 mei 2024 namen we je mee in het thema en het opzet van deze leerreis.
Presentatie 'Politiek communicatie voor sociaal-culturele professionals' van Reinout Van Zandycke. Socius Trefdag 'Alles Politiek' 16 november 2023.
n een praktische keynote zal Reinout Van Zandycke enkele van de meest effectieve technieken uit de psychologie delen om je communicatie, marketing en sales snel efficiënter te maken. Het gaat om eenvoudige trucjes die een groot verschil kunnen betekenen in je communicatie. Als ondernemer, auteur en docent in nudging en neuromarketing verzamelde Reinout al meer dan 1000 wetenschappelijk onderbouwde cases. Verwacht je dus aan een luchtige presentatie met veel inspirerende voorbeelden om er onmiddellijk zelf mee aan de slag te gaan. Speciaal voor de Trefdag Sociaal-Cultureel werk zal Reinout ook eenmalig enkele exclusieve cases voor sociale professionals delen met o.a. ook de focus op de relatie tussen de politiek en het politieke.
Reinout Van Zandycke is zaakvoerder van Exposure, een communicatiebureau dat zich specialiseert in de psychologie van het overtuigen. Hij adviseert bedrijven, organisaties en politici in (online) overtuigen en hoe je aan de hand van gedragspsychologie meer rendement uit je communicatie kan halen. Hij is daarnaast ook nog docent nudging en auteur van drie boeken over beïnvloeding, waaronder het recent verschenen Nudging & overtuigen.
Dat laatste boek werd recent genomineerd voor Managementboek van het jaar, bij de top 50 van Nederland en België.
Presentatie 'Politiserend werken' van Nele Vanderhulst. Socius Trefdag 'Alle Politiek' 16 november 2023.
Als sociaal-cultureel werker word je dagelijks geconfronteerd met ongelijkheden en uitsluitingsmechanismen in de samenleving. Bepaalde kwesties wil je graag publiek maken, wil je graag aankaarten bij zowel beleidsmakers als de brede samenleving. Welke overwegingen maak je het best bij het ontwikkelen van een politiserende praktijk? Welke verschillende mogelijkheden heb je überhaupt als sociaal-cultureel werker?
Nele Vanderhulst werkt als stafmedewerker bij Socius, Steunpunt sociaal-cultureel werk vzw. Ze verdiept zich in politiserend werken en burgerinitiatieven. Ze startte haar loopbaan in het jeugdwerk bij Kazou vzw. Na een job als organisatieadviseur bij de Christelijke Mutualiteit koos ze in 2019 opnieuw voor het sociaal-cultureel werk.
Presentatie 'Van droom naar werkelijkheid … als doen de kern wordt van je politiserende praktijk' van Bart Van Bouchaute. Socius Trefdag 'Alles Politiek' 16 november 2023.
Als sociaal-cultureel werker geef je dagelijks vorm aan een inclusieve, democratische, solidaire en duurzame samenleving. De ene brengt mensen samen, de andere bouwt stevige beleidsdossiers op. Nog anderen zoeken naar alternatieven en brengen ze in de paktijk. Op die manier voorafbeelden ze een nieuwe werkelijkheid. Met concrete praktijken in de bestaande samenleving tonen ze dat een andere samenleving wel degelijk mogelijk is.
Bart Van Bouchaute dompelt je bij de start van deze sessie onder in de kern van prefiguratieve praktijken. Ze zijn een krachtige manier om te politiseren.
Bart Van Bouchaute studeerde sociaal werk (IPSOC) en politieke wetenschappen (UGent). Hij is lector en onderzoeker aan de opleiding sociaal werk van de Arteveldehogeschool. In onderzoek, vorming en publicaties heeft hij een bijzondere interesse voor (de)politisering in het middenveld en voor praktijken van politisering in en van het sociaal werk. Hij schreef mee aan het inleidend hoofdstuk en het handelingskader in het boek Publiek gaan dat Socius in 2022 bij Garant uitgaf.
Presentatie 'Scannen van je verenigingsdemocratie' Zita De Pauw. Trefdag Socius 'Alles Politiek' 16 november 2023.
Vorm en richting geven aan je organisatie én daar vrijwilligers, leden, bestuur en professionals slim en evenwichtig in betrekken: dat is de uitdaging waar verenigingen elke dag weer voor staan.
Hoe nodig je iedereen uit om mee te praten, mee te doen, mee te kiezen en mee te beslissen? Hoe maak je inspraak en participatie ook mogelijk voor communityleden die zich los aan je organisatie willen binden? Of kort gezegd: hoe geef je verenigingsdemocratie in je organisatie vorm?
Om daarop een antwoord te voorzien, publiceerde Socius de publicatie Verenigingsdemocratie, samen doen. Tijdens deze workshop sta je stil bij de verenigingsdemocratie in je eigen organisatie aan de hand van de verenigingsscan die werd ontwikkeld. Je zoomt in op de verschillende pijlers van het model en gaat na waarop je als organisatie nog kan inzetten.
Zita De Pauw werkt als stafmedewerker verenigen en vrijwillige inzet bij Socius. Ze studeerde pedagogische wetenschappen met een master in de sociaal en culturele pedagogiek. Daarvoor was ze actief in het jeugdwerk rond het thema ‘hoe kinderen en jongeren een stem te geven bij het gemeentelijk beleid’.
Presentatie 'Bouwen op het cultureel gemeen' van Pascal Gielen. Socius Trefdag 'Alles Politiek' 16 november 2023.
Hoe doorbreken we een cultuur van wantrouwen? Onze argwaan tegenover medemensen, bedrijven en overheden groeit. Privatisering van overheidsdiensten, verantwoordelijkheden doorschuiven en gevoelens van machteloosheid worden als oorzaken genoemd. Remedies zoeken we in regels, contracten en procedures, verzekeringen, audits en consultancy. In goed bestuur en transparantie ook. Maar bieden ze wel echt vertrouwen? Is vertrouwen niet altijd een beetje blind?
Pascal Gielen wijst in zijn lezing op de rol die de culturele commons, of mooier in het Nederlands, het cultureel gemeen daarin speelt. Vertrouwen is een kwestie van cultuur, van gevoel en zelfs van esthetiek. Breed maatschappelijk vertrouwen begint bij het delen van kwetsbaarheden en het gemeen biedt daar de ruimte voor. Ademruimte en laboratoriumruimte. Hoe zouden een samenleving en een beleid daarop verder kunnen bouwen?
Pascal Gielen is cultuursocioloog en als hoogleraar verbonden aan ARIA/Universiteit van Antwerpen. Hij leidt het CCQO, Culture Commons Quest Office, ccqo.eu. In 2022 werd Gielen door de Vlaamse Gemeenschap aangesteld als curator van de ‘Culture Talks’ en schreef in opdracht het boek Vertrouwen – Bouwen op het cultureel gemeen.
Presentatie 'Het politiek in de politiek' van Arnaud Pinxteren. Socius Trefdag 'Alles Politiek' 16 november 2023.
Een zoektocht naar participatie en directe democratie is de drijfveer van veel politieke experimenten. Van lokale burgerlijsten over het Bürgerdialog in Ostbelgien of het federale We need to talk dat zich over partijfinanciering boog tot de Conferentie over de toekomst van Europa.
Burgerpanels moeten het politieke in de politiek brengen.
Zo eenvoudig als “de burger vertelt, de politiek voert uit” is het in de realiteit van burgerpanels echter niet. Technische experten, inhoudelijk adviseurs en procesbegeleiders staan zowel politici als burgers bij.
Arnaud Pinxteren (1977) deed als econoom onderzoek naar openbare en sociale economie. Hij was al betrokken bij Amnesty International en de hulp aan mensen zonder papieren. Sinds 2003 is hij politiek actief bij Ecolo. In 2018 legde hij de eed af als schepen van het Jonge kind, Burgerparticipatie en Stadsvernieuwing in de stad Brussel. Vanuit die functie is hij politiek verantwoordelijk voor het project FaireBXLSamen.
Presentatie 'Adolescenten en politieke participatie' van Ellen Claes. Socius Trefdag 'Alles Politiek' 16 november 2023.
Jongeren voelen zich steeds minder vertegenwoordigd in de politiek en hebben steeds minder vertrouwen in instituties. Daarom zoeken zij hun toevlucht tot andere manieren om stem te laten horen, hun plek te eisen en maatschappelijk onrecht aan de kaak te stellen. Die nieuwe vormen van maatschappelijk engagement ontstaan veelal op straat en het plein of op internet, buiten de institutionele politieke arena. Van nieuwe sociale bewegingen tot slam poetry en youtube videos.
Is formele participatie echt de enige wat als politiek engagement wordt gezien? Op welke andere manieren proberen jongeren de wereld van morgen vorm te geven? En worden ze genoeg gehoord?
Politicologe Ellen Claes vertelt ons alles over de politieke competenties van jongeren, hun ontwikkeling en vorming.
Ellen Claes is lid van het Centrum voor Politicologie en hoofddocent binnen de educatieve master Maatschappijwetenschappen aan de Faculteit Sociale Wetenschappen van de KU Leuven. Ze doceert onder andere het vak Burgerschapsvorming en is verantwoordelijk voor de stage, wat een zeer intensief contact impliceert met middelbare scholen en scholieren in Vlaanderen. Die sterke betrokkenheid op de Vlaamse context wordt gekoppeld aan een intensieve internationale samenwerking en oriëntatie op onderzoek gefocust op jongeren, scholen, leraren en politiek.
Presentatie 'Ieders stem telt' van Koen Trappeniers. Socius Trefdag 'Alles Politiek' van 16 november 2023.
In deze denksessie voor professionals die werken met lokale groepen en verenigingen, bekijk je hoe je in jouw praktijk aan de slag gaat met de lokale verkiezingen.
Ieders Stem Telt is een samenwerkingsverband van organisaties in het middenveld die streven naar een sociaal rechtvaardige samenleving waarin iedereen – en in het bijzonder mensen in een kwetsbare positie – medezeggenschap hebben. Dat gedeelde doel plaatsen ze in de context van het verkiezingsjaar 2024. Ze denken na over wat en hoe politieke betrokkenheid bij de komende verkiezingen kan betekenen. Vooral willen ze sociale professionals en kernvrijwilligers al het materiaal in handen geven om rond de verkiezingen aan de slag te gaan.
In een denksessie nemen begeleiders van Ieders Stem Telt je mee doorheen dat materiaal. Je denkt na over politieke betrokkenheid en verkiezingen en hoe je dat met je groepen in de praktijk gaat brengen. Na deze sessie heb je het materiaal in handen om te starten met een traject waarin je je groepen en verenigingen een politieke rol geeft.
Koen Trappeniers is directeur van Welzijnszorg. Hij studeerde sociaal werk en werkte bij Jeugdpastoraal en in het vormingswerk voor mensen met een beperking. Bij Welzijnszorg maakt hij werk van structurele armoedebestrijding in eigen land, onder andere met de campagnes Samen Tegen Armoede. Welzijnszorg trekt ook mee aan de Ieders Stem Telt dat sociale professionals en kernvrijwilligers ondersteunt om in hun praktijk aan de slag te gaan rond de lokale verkiezingen en het belang van politiserend werk.
Presentatie 'Theory of change' van Maarten Goethals. Socius Trefdag 'Alles politiek' van 16 november 2023.
Hoe kan je als sociaal-culturele organisatie Theory Of Change inzetten om politieke veranderingsprocessen in gang te zetten?
De klassieke strategie-aanpak bestaat uit het formuleren van een missie en visie, het definiëren van de producten en markt(en) en strategische acties om die te ontwikkelen. Maar dat werkt minder goed voor maatschappelijke organisaties en projecten die gericht zijn op maatschappelijke impact en waarde. In dat geval kan je Theory Of Change gebruiken om je strategie te ontwikkelen.
In 4 stappen neemt Maarten Goethals je mee en zal duidelijk worden wat het nut is van Theory Of Change.
1. Wat is een Theory of Change en wat is het niet: inleiding met voorbeelden uit de praktijk
2. In cocreatie een Theory Of Change opmaken
3. In cocreatie van Theory Of Change naar actie
4. Verdiepende Q&A
Maarten Goethals heeft 20 jaar ervaring met theory of change, evaluaties, procesbegeleiding van maatschappelijke verandering. Hij is zaakvoerder van Alter.Today (transitie begint nu). Alter is een onafhankelijke begeleider van participatie-processen. Het ontwikkelt nieuwe concepten, oplossingen of systemen samen met de klant en met stakeholders. En het voert onafhankelijke evaluaties uit bij organisaties en ondersteunt hen in het ontwikkelen of bijsturen van strategieën.
Maarten is ook mede-oprichter van EIGHT.world (onvoorwaardelijk geld geven). Eight.world organiseert gedurende 2 jaar onvoorwaardelijke maandelijkse geldtransfers naar dorpen in Oeganda en Congo.
Verder is hij bestuurder van Avansa Waas-en-Dender.
'Alternatieve praktijken en theorieën van de democratie' - presentatie van Marianne Maeckelbergh tijdens de Socius Trefdag 'Alles politiek' van 16 november 2023.
Wat kunnen sociale bewegingen ons leren over de aard van democratie? In deze lezing onderzoekt Marianne Maeckelbergh hoe een analyse van de praktijk van wereldwijde sociale bewegingen licht kan werpen op kernprincipes van de democratie zoals participatie, gelijkheid en vrijheid. Ze neemt historische bewegingen (jaren 1960, alter-globalisering, Occupy) als vertrekpunt voor een analyse van hoe bewegingspraktijken nieuwe manieren kunnen inspireren om na te denken over de rol van conflict en diversiteit in zowel organisatorische besluitvorming als in democratische processen in het algemeen.
Marianne Maeckelbergh is hoogleraar politieke antropologie aan de Universiteit Gent. Haar onderzoek gaat over hoe de alledaagse politieke praktijken van mensen de manier waarop we democratie begrijpen vormgeven en transformeren. Ze is de auteur van The Will of the Many: How the Alterglobalisation Movement is Changing the Face of Democracy en coproducent van de globaluprisings.org filmreeks. Ze is hoofdonderzoeker van het project Property and Democratic Citizenship dat wordt gefinancierd door de European Research en waarin wordt onderzocht hoe eigendomsregimes ervaringen van burgerschap structureren.
“Wat is de waarde en betekenis van sociaal-cultureel volwassenenorganisaties en burgerinitiatieven voor onze samenleving?”
Die vraag legde Socius voor aan sociale wetenschappers. Lode Vermeersch (KULeuven), Anke De Malsche (UA), Hanka Otte (UA), Pascal Gielen (UA) en Stijn Oosterlynck (UA) gingen er samen mee aan de slag.
De onderzoekers verzamelden heel wat informatie bij sociaal-cultureel volwassenenorganisaties, burgerinitiatieven, andere middenveldspelers, overheden en marktspelers. Ze brachten contacten van volwassenenorganisaties en burgerinitiatieven met andere middenveldspelers, overheden en marktspelers in kaart en onderzochten hoe via zo’n contacten waarde en betekenis aan het civiel sociaal-cultureel actorschap wordt toegeschreven.
Deze presentatie vat de belangrijkste resultaten van het onderzoek samen en maakte deel uit van de rapportvoorstelling op 31 augustus 2023.
LEADER (Liaison Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale) is een subsidieregeling voor plattelandsontwikkeling. Naast een financieringsinstrument is LEADER in de eerste plaats een methodiek voor ‘community led local development’ of door de gemeenschap geleide lokale ontwikkeling.
2. Algemene doelstellingen
• Je denkt na over hoe je je (vanuit je organisatie) ten
aanzien van burgerinitiatieven verhoudt
• Je beschikt over enkele handvaten om met
burgerinitiatieven in gesprek te gaan en hun noden te
concretiseren
• Je ontwikkelt handelingsopties om burgerinitiatieven te
ondersteunen
• Je hebt zicht op de implicaties van deze manier van
werken voor de ‘organisatie van de organisatie’
3. 0. De context
1. Wat zijn burgerinitiatieven en waarom ons ertoe
verhouden?
2. Hoe burgerinitiatief ondersteunen?
a. In gesprek met burgerinitiatieven
b. Hoe concreet ondersteunen?
c. Hoe organiseer je dit binnen je organisatie?
Inhoud van deze presentatie
5. De context van dit
verhaal
Innovatietraject:
• Maatschappelijk innoveren binnen onze sector op begrip
brengen
• Innoverende praktijken beschrijven en belichten
• Ontwikkelen van verschillende hefbomen (o.a.
Burgerinitiatief versterken - te downloaden)
7. De hefboom Burgerinitiatieven
versterken
De verbonden organisatie:
• Sensitief voor/inspelen op maatschappelijke trends en
tendensen
• Je bewegen in een netwerk van partners en
organisaties
• Werken van onderuit
8. Van onderuit?
• Verbinding met doelgroepen, gebruikers, deelnemers,
leden, cursisten, activisten; maar ook met burgers en
autonome burgerinitiatieven.
• Klassieke productvernieuwing: gebruikers en
consumenten als informanten.
• Gebruikers als coproducent: gebruikers ≠ louter
informanten; ze veranderen zelf mee het ‘product’
omdat ze er deel van uitmaken: mede-eigenaars,
dragers, uitdragers, doeners, coproducenten…
9. Ruimte voor burgerinitiatief
Analogie tussen ‘aanbod’ en ‘product’:
• Wij gaan geen producten/aanbod ontwikkelen waarbij de
deelnemers slechts informanten zijn
• We gaan in dialoog met burgers: waar zijn ze mee bezig en
waar we kunnen ondersteunen?
• Hoe kunnen wij burgers/groepen/initiatieven
mogelijkheden en ruimte bieden om zelf betekenis te
geven aan en betekenis te construeren in de
samenleving.
• Hoe kunnen wij mee die ‘mountainbike’
mogelijk maken?
10. Wat is ‘zelf betekenis geven’?
Zelf betekenis geven en betekenis construeren?
Alternatieve antwoorden formuleren, andere oplossingen
zoeken, experimenteren, zelf de toekomst vormgeven…
Voorbeelden:
• Zelf betekenis geven aan wonen
• Zelf betekenis geven aan mobiliteit
• Zelf betekenis geven aan gastvrijheid
• Zelf betekenis geven aan rechtvaardigheid
• Zelf betekenis kunnen geven aan open ruimte
• …
11. Zelf betekenis geven aan wonen
• Niet via de geijkte kanalen, patronen
die de huidige samenleving ons te
bieden heeft
• Burgers organiseren zichzelf omdat die
patronen en kanalen niet goed passen,
geven zelf betekenis aan hoe zij willen
wonen
• Sinds 2000 Vzw Samenhuizen (wonen
met meer-waarde): faciliteert, schaalt
op en tracht verandering in beleid te
realiseren.
12. Zelf betekenis geven aan mobiliteit
• De fietsende mens die zijn
‘betekenis’ wil uitdragen.
• AYAY: collectief van Brusselaars
die stadsfrustraties omzetten in
speelse, creatieve interventies.
Ze inspireren elkaar en
verleiden anderen om zelf in
gang te schieten.
13. Zelf betekenis geven aan mobiliteit
Fiets van Troje:
• 25 burgers steken de koppen
bij elkaar om hun
droombeelden voor het Gent
van morgen te bespreken.
• Ze reiken allerlei oplossingen
aan d.m.v. allerlei kleine
icoonprojecten en veranderen
zo van binnenuit de stad.
14. Zelf betekenis geven aan gastvrijheid
• Individuen/burgers, groepen,
verenigingen, gemeenten,
bedrijven kunnen zelf
betekenis geven aan
gastvrijheid.
• Vluchtelingenwerk geeft
verschillende initiatieven een
kans, maken ze zichtbaar,
reiken een prijs uit op de
Gastvrije Awardshow.
15. Zelf betekenis geven aan
rechtvaardigheid?
De pedojager
• Burgers die het recht in eigen handen nemen om
pedofielen in de val lokken.
Syriëstrijders
• Burgers die zelf de wapens opnemen en gaan strijden in
de burgeroorlog
16. Waarom zijn burgerinitiatieven
potentieel innoverend?
• Initiatieven vanuit de leefwereld van
burgers, vanuit concrete uitdagingen in
de lokale leefomgeving
• Burgers kennen de geschiedenis,
context, identiteit/eigenheid van een
omgeving; tacit knowledge i.p.v.
formele kennis; burgers als ‘betrokken
deskundigen’
• Intrinsieke motivatie en passie,
gedrevenheid, “Dit moet gebeuren!”
INDIGNEZ
VOUS!
17. Waarom zijn burgerinitiatieven
potentieel innoverend?
• Niet gebonden aan instituties, overheden, sectoren
en dit stelt hen in staat om onconventionele
oplossingen te bedenken, creatiever te zijn;
onverwachte allianties
• Burgerinitiatieven zijn vaak breder van opzet dan
sectorale overheidsprogramma’s; burgers hebben
een integrale kijk.
• Niet gedreven door winst, geen patenten, maar
kennis delen (cf. Leadbeater: de knutselaar-
fietsers).
• Niets moet, vrijwillig, meer ruimte voor het
experiment
18. Wat is de rol van sociaal-culturele
organisaties?
Innoverende burgerinitiatieven
Maatschappelijke innovatie
(veranderende spelregels)
Rol sociaal-culturele organisatie?
19. 1. Wat zijn burgerinitiatieven en
waarom ons ertoe verhouden?
20. Wat zijn burgerinitiatieven?
In je team/organisatie:
• Bepaal samen wat jullie verstaan onder burgerinitiatief
(wat zijn belangrijke kenmerken, afbakeningen…?)
21. Burgerinitiatief?
• ‘Initiatief’ van de ‘burger’
• Buiten de sfeer van gevestigde organisaties
• Burgers initiëren en organiseren zelf
• Gericht op verbetering van de eigen leefomgeving of
aspecten uit de ruimere samenleving
• ≠ participatieprojecten (organisatie initieert en burgers
worden betrokken
23. Waarom je verhouden t.a.v.
burgerinitiatieven?
• Controverse in Nederland (Tonkens versus Rotmans).
Zie: www.socialevraagstukken.nl
• De participatiesamenleving. ‘Doe het zelf’ of ‘Trek uw
plan’?
• Artikel “Het gelijk van de bakfietsburger” (Over welke
burger hebben we het? Welke burgerinitiatieven zijn
(a)sociaal? Opkomst van een nieuw soort paternalisme.
De bakfietsburger heeft een sterk netwerk…).
24. Waarom je verhouden t.a.v.
burgerinitiatieven?
Individueel:
• Op welke van de burgerinitiatieven zou jij als organisatie
ingaan als er een ondersteuningsvraag zou zijn?
• Waarom wel? Waarom niet? Wat is het kader van waaruit
je beslist? Wat zijn de selectiecriteria?
In team:
• Bespreek samen die selectiecriteria.
• Wat zijn de selectiecriteria die jullie hanteren?
• Wat zijn de vragen of kwesties waar je op botst?
25. Wat zijn mogelijke selectiecriteria?
• Missie en visie van de ORG (=organisatie)
• Beleidskeuzes van de ORG
• De doelgroep waar de ORG mee wil
werken
• Zorgen voor een mix van kleuren in de BI
• De financiële ruimte/wat is de financiële
vraag?
• Wat hebben we als ORG te bieden
• Is er een win-win (voor ORG en BI)?
• Zijn de verwachtingen aan beide kanten
duidelijk?
• Is het BI of de ondersteuningsvraag
tijdelijk; kunnen we het op termijn
loslaten?
• De waarden van het BI
(=burgerinitiatief)
• De doelstellingen van het BI
• De vraag van het BI (wat willen ze
eigenlijk?)
• Overstijgt het BI het persoonlijke
belang?
• De gedragenheid van/binnen het BI
• Welk netwerk heeft het BI?
• Potentiele groei van het BI (b.v.
Bovenlokaal)
• Bereidheid tot actie van het BI
• De levensfase van het BI
28. Een leer- en handelingsproces
1. Scherpstellen:
In team scherpstellen wat BI zijn, welke je wil ondersteunen en
waarom
5. Organisatie van de organisatie:
In team bekijken wat de implicaties zijn op organisatorisch vlak
2. Kennismaken en verzamelen:
In gesprek gaan met BI en informatie verzamelen
3. Engageren en verhouden:
In team bepalen wat je voor welke BI kan betekenen
4. Samen handelen:
Ondersteunen van, samen dingen doen met BI
30. Het gesprek
Het gesprek:
1. Bespreek samen de huidige situatie van het
burgerinitiatief
2. Verbeeld samen de toekomst
3. Ga na wat er nodig is om dat toekomstbeeld te
realiseren
31. Het gesprek: de huidige situatie
Breng de huidige situatie van het burgerinitiatief in kaart.
Vragen die je hierbij kan stellen zijn:
• Wie of wat is het initiatief?
• Waaruit bestaat het
initiatief?
• Hoe is het ontstaan?
• Wat was de aanleiding?
• Wat is de doelstelling?
• Wat doen jullie nu?
• Hoe doen jullie het?
• Wie trekt het?
• Wie is op het initiatief
betrokken?
• Met wie werk je samen,
wie ondersteunt mee en
op welke manier?
• …
32. Het gesprek: de toekomst verbeelden
• Breng het gedroomde toekomstbeeld van het
burgerinitiatief in kaart.
• Wat wil het initiatief in de toekomst (nog) realiseren.
Waar wil je binnen 5 jaar staan?
• Droom eens onbeperkt, onbegrensd.
33. Het gesprek: wat is er nodig?
• Wat is nodig om van de huidige situatie naar de
gedroomde situatie te evolueren?
• Maak gebruik van de Kandoe-cirkel en de kaartenset:
– Willen wij die droom verwezenlijken dan
willen we sterker worden op in... . Ieder mag
5 x schuiven
– Bespreek samen het resultaat en lijst samen
op wat nodig is om de droom te realiseren
– De kaartjes zijn hier een hulpmiddel om uit
te klaren waar een BI nood aan heeft.
34. Het gesprek: wat is er nodig?
Enkele voorbeelden:
• Wij willen een sterker en meer divers netwerk
• Wij willen ons initiatief opschalen, breder zichtbaar
maken
• Wij willen meer in publieke ruimtes en in het publieke
debat verschijnen
35. Aandachtspunten en randvoorwaarden
• Het gaat om een kennismakingsgesprek
• Maak in dit gesprek ook het eigen leer- en zoekproces
van je organisatie duidelijk
• Doe geen valse beloften, wees transparant.
• Zwengel niets aan dat je zelf gerealiseerd wil zien!
• Dit gesprek kan reeds een ondersteuning zijn! (Maar
besef ook dat de return voor je gesprekspartners
misschien nul is).
36. Opmerking over de kaartenset
Burgerinitiatieven
• Je kan de inhoud van de kaartenset aanpassen naar
eigen aanvoelen, afhankelijk van de doelstelling,
afhankelijk van de doelgroep (je zou er zelfs beelden
van kunnen maken)!
• Je kan de kaartenset gebruiken om de huidige situatie
van het burgerinitiatief te verkennen, of de toekomst
samen te verbeelden, of de noden te detecteren… .
Maak een keuze en stel de beginvraag scherp!
38. Hoe spelen wij onze rol dan concreet?
Hoe gaan we burgerinitiatieven ondersteunen?
• De kwaliteit van de publieke ruimte versterken
• De kwaliteit van de interacties en praktijken in die publieke
ruimte ondersteunen en versterken
Twee mogelijke strategieën:
• Interventiefocus op de ruimte rondom: de structurele kwaliteit en
inrichting van (publieke) ruimtes verbeteren (de kwaliteit van de
publieke ruimte zal de uitingen van burgerschapspraktijken
bepalen)
• Interventiefocus op de burger/burgerinitiatief: het versterken van
competenties van burgers en burgerinitiatieven
39. Interventiefocus op de
burger/groep
• Vaak gebeurt het dat het individu/groep zich aanpast
aan zijn of haar omgeving.
• Maar ook het omgekeerde valt voor, wanneer het
individu/groep de omgeving aanpast aan zijn of haar
behoefte.
Wat zijn opties voor het professionele handelen?
• Het aanleren van veranderings-, aanpassingen- en
onderhandelingsstrategieën en competenties. We ‘leren’
mensen hoe ze betekenis kunnen verlenen aan de ruimte
rondom hen, hoe ze die ruimte kunnen veranderen…
40. Interventiefocus op
de ruimte rondom de
burger/groep
• De structuur en kwaliteit van de (publieke) ruimte, de mogelijkheden en
beperkingen ervan bepalen in grote mate of mensen zelf betekenis mogen en
kunnen geven en zullen dus de uitingen van burgerschap bepalen.
• Naast wat mensen ‘kunnen’, nl. de competenties tot betekenisverlening, is de
mate waarin mensen ‘mogen’ interpreteren en ‘mogen’ betekenis geven belangrijk
Wat zijn hier opties voor het professioneel handelen?
• Ruimtes creëren binnen het bestaande die mensen
toelaten zelf betekenis te verlenen;
• Ruimtes waarin mensen reeds betekenis verlenen
uitvergroten, vieren, stimuleren, zichtbaar maken,
goede voorbeelden opschalen… .
• Gebrek aan ruimte aanklagen…
41. Ruimte creëren
• Kan je ruimtes creëren, stimuleren (en/of continueren) waar
partners allerhande elkaar kunnen ontmoeten?
• Mogelijke formats:
Summits of lerende netwerken rond maatschappelijke
vraagstukken waar alle van ver of dicht betrokken stakeholders
samen kunnen verzinnen hoe ze zelf initiatieven kunnen
ontwikkelen.
Pitchingsessies waar iedereen met een goed idee dit kan komen
presenteren aan een breed veld van potentiële partners
Innovatielabs waar ideeën in co-creatie met anderen kunnen
ontwikkelen tot een sterk plan
42. Ruimtes zichtbaar maken
• Kan je ruimtes waar betekenis wordt gecreëerd zichtbaar
maken, uitvergroten, zodat anderen er weer verder op kunnen
borduren?
• Voorbeelden:
Repair café: opschalen van het initiatief, uitdragen en
zichtbaar maken op een breed niveau (Netwerk Bewust
Verbruik).
43. Gebrek aan ruimte aanklagen
• Kan je het gebrek aan ruimte om betekenis te mogen
geven aanklagen?
• Voorbeeld:
Liga voor Mensenrechten in samenwerking met De
Wakkere Burger: Bepaal mee het GAS-beleid in uw
stad of gemeente.
44. Interventiefocus op de
burger/groep
Ondersteunen van de burgers/burgerinitiatieven
• Aanleren van veranderings-, aanpassingen- en
onderhandelingsstrategieën en competenties.
• Ruimte en middelen bieden
• Netwerk vergroten
• Ondersteunen met kennis en expertise…
• …
45. Wat heb je te bieden?
• Ben je een aantrekkelijke en/of noodzakelijke partner?
• Beschik je over deskundigheid? Kan je groepsprocessen
begeleiden (mensen uitdagen, het gevoel geven dat er iets kan
veranderen, een succeservaring geven, inspelen op talenten,
verbinden…)
• Heb je specifieke expertise of ken je anderen in je netwerk die
expertise hebben? Goede voorbeelden…
• Welke middelen kan je inzetten? Ben je een partner die middelen
weet te ontsluiten (zowel financieel, als logistiek, ondersteunend,
communicatiekanalen…)
• Beschik je over een vitaal netwerk dat verbindingen kan leggen?
Weet je waar men bij wie voor wat terecht kan? Ben je een goede
koppelaar?
46. Ondersteuningsmogelijkheden
Individueel:
• Bekijk de lijst ‘Mogelijke ondersteuningsmogelijkheden’
• Denk aan het burgerinitiatief waarmee je in gesprek ging.
• Kies 2 à 3 ondersteuningsmogelijkheden die jij verder zou
uitwerken voor dit burgerinitiatief.
In team:
• Bespreek dit samen en werk enkele
ondersteuningsmogelijkheden concreet uit.
48. Wat heb je nodig?
• Wat heb je (als organisatie en als professional)
nodig om deze ondersteuningsrol te realiseren
(competenties, netwerk, partners…)?
• Waar ga je dit halen? Bij wie ga je dit halen?
49. Wat zijn de implicaties op
organisatieniveau?
• Wat betekent het ondersteunen van burgerinitiatieven voor de
‘organisatie van je organisatie’.
• Stelt deze andere manier van werken de bestaande structuur en
cultuur binnen je organisatie in vraag (andere planningslogica,
andere vormen van ondersteuning voor je teamleden, een nieuwe
manier van leidinggeven, rapporteren, meer ruimte om uit te
wisselen, te oefenen…)?
• Wil je als organisatie op een duurzame manier burgerinitiatieven
ondersteunen, dan zal je deze elementen in kaart moeten
brengen, omgaan met deze veranderingen, dingen moeten
herzien.
50. Ondersteunend materiaal
Drieluik: “Verstaan, vertellen, versterken” (mogelijkheid
om aan te kopen)
Online:
• Hefboom “Burgerinitiatieven versterken”
• Kaartenset “Burgerinitiatieven”
• Lijst “Mogelijke ondersteuningsmogelijkheden”
Editor's Notes
Goed tentakels ontwikkelen naar onderen, tentakels behoudt.
In de klassieke productvernieuwing: zie je dat gebruikers en consumenten van bepaalde producten vaak als informanten worden gebruikt en bevraagd over wat zij vinden van een product of een dienst.
Bijvoorbeeld bij BMW: na elk onderhoud wordt de klant opgebeld om feedback te geven.
Gebruikers als coproducent: ook dit zie je in de productontwikkeling. Bijvoorbeeld de Mountainbike: deze is niet bedacht door een designer achter een bureau of op een tekentafel, maar door een community van fietsers die samen zijn beginnen knutselen met fiets- en motoronderdelen. Dit is dan opgepikt door de fietsfabrikant, in dialoog zijn ze samen deze fiets verder gaan ontwikkelen.
Wij zijn van onderuit
Oprichting Beweging Samenhuizen in 2000.
Stinson Hunter
HYPOTHESES UIT DE LITERATUUR
Dit is een oefening die je ook in je organisatie moet doen! Het gaat om scherpstellen, keuzes maken.
Drie generaties burgerinitiatief.
Eerste generatie:
Inspraak van burgers
Tweede generatie:
Coproductie bij initiatieven van de overheid, maar alleen op vraag van de overheid.
Derde generatie:
De burger neemt het initiatief en de overheid kan participeren/faciliteren.
Met andere woorden: eerst draagt de Makkie-gebruiker bij aan de verwezenlijking van de sociale beleidsdoelen in zijn buurt om zich daarna te voegen naar de culturele en leefstijldoenstellingen die de gemeente zich heeft gesteld. Dit alles onder het motto ‘burgers doen het zelf”.
Dit blijft een continu leer- en handelingsproces binnen je organisatie!
We zullen vanmiddag inzoomen op stap 2 en 3. We gaan proeven.
Stap 1 hebben we deze ochtend een stuk gedaan.
Als we nog tijd hebben iets zeggen over stap 5.
Deze kaartenset kan je op verschillende manieren gebruiken. Het zijn uitspraken over burgerinitiatieven opgedeeld in 5 categorieën: Ruimte, Eigenaarschap, Slagkracht, Noodzaak en passie, Samen.
Je kan ze gebruiken om samen in je team te gaan bepalen wat jullie verstaan onder burgerinitiatieven (zo word de kaartenset in de hefboom gebruik); maar je kan ze ook gebruiken om met de burgerinitiatieven in gesprek te gaan. Zo gaan we ze nu gebruiken. De kaartenset is beschikbaar in een word-document zodat je er zelf in kan gaan aanpassen. Als je vindt dat een bepaalde uitspraak niet van toepassing is, kan je die veranderen of eruit laten. De kaartenset is dus op verschillende manieren van te gebruiken, die jij zelf zal moeten bepalen indien je ermee aan de slag gaat. Misschien aanpassen in functie van wat jij als organisatie kan bieden!
Vandaag gaan we ze hanteren om te bepalen waar burgerinitiatieven zelf in zouden willen groeien, waar willen zij sterk in worden.
De mate waarin een ruimte uitnodigt om zelf betekenis te geven, eigenaar te zijn, je bijdrage te kunnen doen
Michael Johansson
AYAY! café: delen en geven
Uitschrijven van een wedstrijd (cf. Vluchtelingenwerk)