Presentatie 'Rollen en functies, tegen de achtergrond van het civiel perspectief' voor beoordeelaars - Gie Van den Eeckhaut

1. Civiel perspectief,
sociaal-culturele
rollen en functies
Gie Van den Eeckhaut - SOCIUS vzw, steunpunt voor sociaal-cultureel volwassenenwerk

2. Elke samenleving is maakwerk:
mensen maken samen de
samenleving.
Participatie gaat over de
vraag of én hoe je mensen
betrekt in dat maakwerk!

3. Hoe is het kunnen gebeuren …
… dat er vandaag ziekenkassen zijn? Dat mensen van
hetzelfde geslacht kunnen huwen? Dat wettelijk verankerd
is dat vrouwen hetzelfde loon moeten krijgen voor
dezelfde arbeid? Dat er lelijke groenten liggen in de
supermarkt? Dat repareren en kringloopkopen
gewaardeerd worden? Dat autodeelgroepen bestaan?
Dat burgers zich mengen in de ontwikkelingen van de stad
en de mobiliteitsplannen? Dat een springlevend netwerk
van lokale verenigingen voor mensen met een anders-
culturele achtergrond is ontstaan?

4. www.socius.be
Maatschappelijk middenveld:
Civiele maatschappij
Burger-
initiatieven
Jeugdwerk
Sociaal-
cultureel
volwassenen-
werk
Werkgevers-
vereniging
Vakbonden
Zieken-
fondsen
Lobby-
groepen
Politieke
denktanks
Private
leefwereld
Markt
Staat
Moderne democratie

5. Positionering van te subsidiëren
organisaties
´ Afbakening via rollen en functies, niet langer via werksoorten
´ Vrije tijd
´ Schaalafbakening
´ (bijdragen aan het doel van het decreet?)
Maar ook een diepere dynamiek : Verschuiving van ‘vorming van individuen’
naar ‘maatschappelijke actor in de civiele samenleving’:
Historische beweging van civiele actor gerelateerd aan volksontwikkeling,
over educatieve actor (vormingswerk) naar opnieuw civiele actor met als
duidelijke opdracht mee de samenleving te maken (zie ook:
‘maatschappelijke innovatie’)

6. Wat valt er te beoordelen?
Een algemene blik op het inhoudelijk beoordelingskader

7. Warm Welkom
´ Missie: Warm Welkom zal er toe bijdragen dat nieuwkomers en
vluchtelingen zich welkom voelen in de lokale samenleving, zoals ze die
aantreffen in steden, wijken, dorpen. Daartoe zal Warm Welkom overal in
Vlaanderen Welkomstkernen opzetten en daarin burgers engageren om
nieuwkomers/vluchtelingen een warm welkom te heten in hun
gemeenschap. Welkomstkernen zijn lokale verenigingen van burgers,
waarin zij kunnen participeren al naargelang het eigen engagement:
´ kennen en weten
´ relatie
´ Verenigen
´ opkomen voor

8. Warm Welkom
´ SD1: Overal in Vlaanderen voelen nieuwkomers en vluchtelingen zich
welkom geheten door burgers die zich engageren in Welkomstkernen
´ SD2: De samenleving ontwikkelt spelregels, voorzieningen en structuren die
bijdragen aan het gevoel welkom te zijn voor nieuwkomers/vluchtelingen

9. Warm Welkom
´ Praktijken
´ Info-avonden over nieuwkomers en vluchtelingen in de gemeente
´ Buddywerking met coaching
´ Opvang onder protest
´ Kamers verhuren (‘melding tijdelijk wonen’), lokaal huuraanbod transformeren
´ Vereniging voor van hier en ginder: blijvers en doorstromers
´ Actieplatform: ‘Onder protest’ – publieke debat aanzwengelen

10. Sociaal-culturele
organisatie
Praktijken
vier
functies/
functiemix
Volwassenen
in hun vrije
Tijd
Schaal:
Vlaanderen
Regionaal
Bovenlokaal
Missie
en
visie
Analyse maat-
schappelijke
context
Verbindende
rol
Laboratorium-
rol Kritische
rol
Drie sociaal-
culturele
rollen
Normatief
kader:
realiseren
doel decreet
‘Doel-
groep’
Vrijwil-
ligers
SD
OD

11. Missie is wat burgers verbindt in hun
organisatie: het gedeelde doel
´ Maatschappelijke opstelling: wat wil je als organisatie betekenen én
veranderen in de wereld.
´ Vanuit civiel perspectief: beoordelaar kan geen uitspraak doen over de
beoogde maatschappelijke betekenis en verandering.
´ Kan wel een uitspraak doen
´ over de vraag of de missie duidelijk en goed geëxpliciteerd is
´ over de vraag of deze missie bijdraagt aan het doel van het decreet.

12. Strategische doelstellingen
´ Wat wil je vanuit je missie én in de gegeven maatschappelijke context op
lange termijn (vijf jaar) realiseren?
´ Verschuiving: van ‘organisatie-ontwikkelingsdoelen’ naar ‘beoogde
veranderingen in de samenleving in lijn met missie en actuele
maatschappelijke context’!
beoordelingscriterium b)
“de organisatie expliciteert de relatie tussen haar eigen doelen en
haar missie, visie en de actuele maatschappelijke context die ze
zelf omschreven heeft;”

13. Drie sociaal-culturele rollen

14. Sociaal-
culturele
rollen
Verbindende rol
Kritische rol
Laboratoriumrol

15. Wat is je opstelling en bijdrage als
organisatie?
Memorie van Toelichting:
´ Deze rollen verwijzen naar de manier waarop het sociaal-cultureel
volwassenenwerk zich kan verhouden tot de samenleving en wat het kan
bijdragen aan de vormgeving van de samenleving.
´ De drie maatschappelijke rollen geven dus aan wat de opstelling én de
bijdrage van sociaal-culturele volwassenenorganisaties kan zijn in de
processen die de samenleving vormgeven en aan de relaties met andere
maatschappelijke actoren.
´ Sociaal-culturele volwassenenorganisaties ontwikkelen sociaal-culturele
praktijken die een vertaling zijn van de functiekeuze en die bijdragen tot
het vervullen van de drie maatschappelijke rollen

16. Beoordelingselement Beoordelingscriteria Evaluatiecriteria
3° de bijdrage van de
sociaal-culturele
volwassenenorganisatie
aan de realisatie van de
drie sociaal-culturele
rollen;
a) de organisatie expliciteert
haar visie op de verbindende
rol en hoe ze via haar werking
die rol zal waarmaken;
b) de organisatie expliciteert
haar visie op de kritische rol en
hoe ze via haar werking die rol
zal waarmaken;
c) de organisatie expliciteert
haar visie op de
laboratoriumrol en hoe ze via
haar werking die rol zal
waarmaken;
Werkings-gegevens
tonen aan hoe de
organisatie de drie
sociaal-culturele
rollen waarmaakt;

17. Warm Welkom
´ Missie: Warm Welkom zal er toe bijdragen dat nieuwkomers en
vluchtelingen zich welkom voelen in de lokale samenleving, zoals ze die
aantreffen in steden, wijken, dorpen. Daartoe zal Warm Welkom overal in
Vlaanderen Welkomstkernen opzetten en daarin burgers engageren om
nieuwkomers/vluchtelingen een warm welkom te heten in hun
gemeenschap. Welkomstkernen zijn lokale verenigingen van burgers,
waarin zij kunnen participeren al naargelang het eigen engagement:
´ kennen en weten
´ relatie
´ Verenigen
´ opkomen voor

18. Verbindende rol
Omschrijving in het decreet
Mensen verbinden met groepen, gemeenschappen en de brede
samenleving
door hen ruimtes te bieden waarin ze zich kunnen ontwikkelen in relatie tot
anderen
en door hen kansen te bieden op deelnemen en deelhebben aan die
groepen, aan gemeenschappen en aan de brede samenleving.

19. Verbindende rol
Memorie van Toelichting:
De ‘verbindende rol’ verwijst naar processen waarbij actoren (mensen,
groepen, gemeenschappen) op elkaar betrokken geraken met wederzijdse
erkenning, vertrouwen en wederkerigheid tot gevolg.
In relatienetwerken, groepen en gemeenschappen kunnen individuen zich
actief verhouden op anderen, de omgeving en de brede samenleving en er
verantwoordelijkheid en eigenaarschap in opnemen.
Individuen ontwikkelen zo hun relationeel burgerschap.
Daarin ligt de maatschappelijke betekenis van de verbindende rol.

20. Kritische rol
Omschrijving in het decreet:
In vraag stellen van waarden, normen, opvattingen, instituties en spelregels
en de publieke dialoog daarover voeden en voeren.

21. Kritische rol
Memorie van Toelichting
De ‘kritische rol’ verwijst naar processen van reflexieve waardering en
stellingname ten aanzien van de heersende cultuur en samenleving.
Mensen worden zich bewust van kwesties, betrekken er zich op en maken ze
mee tot publieke kwestie.
Individuen ontwikkelen zo hun kritisch burgerschap.
Daarin ligt de maatschappelijke betekenis van de kritische rol.
Uiteraard moet dit gebeuren met respect voor het kader en de doelstelling
van het decreet en in het bijzonder voor de principes en de regels van de
democratie en het Europees Verdrag inzake de Rechten van de Mens.

22. Laboratoriumrol
Omschrijving in het decreet
In maatschappelijk innoverende praktijken experimenteren
met nieuwe maatschappelijke spelregels
als antwoord op complexe samenlevingsvraagstukken

23. Laboratoriumrol
Memorie van Toelichting
De ‘laboratoriumrol’ verwijst naar processen van maatschappelijke
verandering als antwoord op samenlevingskwesties.
In maatschappelijk innoverende praktijken, zoeken en proberen mensen,
groepen, organisaties en gemeenschappen al lerend antwoorden te vinden
op maatschappelijke uitdagingen.
Organisaties kunnen daartoe exploreren met nieuwe strategieën, methodes,
thema’s en functiemixen, … en mogen daar ook in mislukken.
Individuen ontwikkelen zo hun ondernemend burgerschap.
Daarin ligt de maatschappelijke betekenis van de laboratoriumrol.

24. Vanuit missie en visie bekeken (en
beoordeeld)
´ Geeft de organisatie duidelijk aan welke visie zij hanteert op de elk van de
drie rollen?
´ Geeft de organisatie duidelijk aan hoe zij denkt deze rollen waar te
maken?
´ Kan de organisatie aannemelijk maken dat de visie op en de invulling van
de rollen volgt uit de missie en de visie van de organisatie? Met andere
woorden: zit er een verstaanbare logica in de relatie tussen de missie en
visie van de organisatie enerzijds en de visie op en invulling van de rollen
anderzijds?

25. Vier sociaal-culturele functies en
de functiemix

26. Wat zijn sociaal-culturele functies?
In de Memorie van Toelichting lezen we:
´ De sociaal-culturele functies zijn én blijven de pijlers van het SCVW
´ Een sociaal-culturele functie is: een weloverwogen keuze over de aard van
de beoogde sociaal-culturele interventies
´ Het gaat over de aard, vorm en structurering van de praktijken die je opzet
en de processen die je daarmee beoogt.
Dus:
´ Functies zitten aan de interventiekant (hoe ga je interveniëren?)
´ Gaat over de aard van de sociaal-culturele praktijken die je opzet

27. Maatschappelijke
bewegingsfunctie
Gemeenschaps-
vormende functie
Leerfunctie
Cultuurfunctie
De aard, vorm en structurering en
de processen die je beoogt
• Het beleidskader erkent
ook het belang van de
ontmoetings- en
ontspanningsfunctie
• als gemeenschappelijke
pijler om sociaal-
culturele praktijken te
ontwikkelen
• maar beschouwt deze
niet als een
onderscheidende functie

28. Praktijken zijn multifunctioneel
´ Sociaal-culturele praktijken realiseren nooit slechts één functie, maar
werken steeds vanuit een combinatie van functies. Ze zijn intrinsiek
multifunctioneel.
´ Net de mix van functies is typerend voor het sociaal-cultureel
volwassenenwerk en werkt onderscheidend ten opzichte van andere
sectoren.

29. Functiekeuze en functiemix, maar niet
voor de regionale organisaties
´ Daarom moeten organisaties een functiekeuze maken: kiezen uit
minstens twee functies en kunnen aantonen dat ze er een duidelijke
visie op hebben en deze ook geïntegreerd weten te realiseren middels
hun praktijken.
´ De gekozen functies worden beschouwd als de kernfuncties van een
organisatie: ze zijn het DNA van een organisatie (de eigen, unieke
plaats), als die wegvallen zou het uitzicht en de realisatie van de misse
en visie fundamenteel veranderen.
´ Het maken van een functiekeuze betekent ook kiezen voor een eigen
functiemix: de verhouding tussen de verschillende gekozen sociaal-
culturele functies in de werking van een sociaal-culturele organisatie
´ De realisatie van de kernfuncties kan ook bijdragen aan de realisatie
van andere functies waar niet expliciet wordt op ingezet (‘collateral
benefits’)

30. Beoordelingselement Beoordelingscriterium
5° de verduidelijking van
de keuze voor minstens
twee sociaal-culturele
functies, een toelichting
bij de functiemix en de
uitwerking daarvan in
relatie tot de missie en
de visie van de sociaal-
culturele
volwassenenorganisatie;
a) de organisatie geeft aan op welke functies ze wil inzetten en
verantwoordt haar keuze;
b) de organisatie heeft een onderbouwde visie op de gekozen
functiemix en de onderscheiden functies;
c) de organisatie expliciteert welke werkwijzen ze wil hanteren om
de gekozen functies te realiseren:
1) voor de cultuurfunctie:
i) de visie op cultuur in relatie tot de missie van de organisatie;
ii) een verantwoorde toekomstige werkwijze van de organisatie om
praktijken op te zetten die erop gericht zijn cultuur te creëren, te bewaren,
te delen en eraan deel te nemen;
2) voor de leerfunctie:
i) de visie op leren in relatie tot de missie van de organisatie;
ii) een verantwoorde toekomstige werkwijze om leeromgevingen op te
zetten;
3) voor de gemeenschapsvormende functie: (vergelijkbaar)
4) voor de maatschappelijke bewegingsfunctie: (vergelijkbaar)

31. Beoordelings-
element
Beoordelingscriterium
5° de uitwerking van de vier
sociaal-culturele functies op
de volgende wijze:
a) de organisatie heeft een onderbouwde visie op de vier functies en op de
werkwijzen die de organisatie hanteert om de gekozen functies te realiseren;
b) de organisatie kan aan de hand van werkingsgegevens aangeven hoe ze de
vier functies in praktijk bracht, welke resultaten ze heeft geboekt en wat haar
ambities zijn voor de toekomst:
1) voor de cultuurfunctie:
i) de visie op cultuur in relatie tot de missie van de organisatie en de
verantwoording van de werkwijze van de organisatie om praktijken op te
zetten die erop gericht zijn cultuur te creëren, te bewaren, te delen en
eraan deel te nemen;
ii) de organisatie geeft aan welke praktijken worden opgezet die erop
gericht zijn cultuur te creëren, te bewaren, te delen en eraan deel te
nemen;
iii) de organisatie brengt kwaliteitsvol en zinvol processen en resultaten in
beeld die ertoe leiden cultuur te creëren, te bewaren, te delen en eraan
deel te nemen;
2) voor de leerfunctie:
…

32. Hoe kiezen?
´ Kijk naar missie en naar strategische doelstellingen en vraag je af welke
processen nodig zijn bij mensen, groepen of gemeenschappen om missie
en doelstellingen waar te maken.
´ Beschrijf welke vorm, aard en structurering praktijken best aannemen om
juist de gewenste processen te realiseren.
´ Maak aannemelijk (handelingslogica, expliciteren van visie, aanpak,
beschreven effecten uit het verleden) dat juist deze praktijken en de
processen die ze beogen zullen bijdragen aan de realisatie van de missie
en de strategische doelen.

33. Leerfunctie
Definitie in het nieuwe decreet:
Doelgericht opzetten van leeromgevingen die het leren door individuen, groepen of
gemeenschappen mogelijk maken en bevorderen.
Definitie in het decreet van 2003:
Educatieve functie: de functie die gericht is op lerende personen en groepen en die gekenmerkt
wordt door het organiseren en begeleiden van educatieve programma's op lokaal en bovenlokaal
vlak;
Memorie van Toelichting:
Een leeromgeving is opgevat als het totaal aan middelen, strategieën, personen en faciliteiten dat
de lerende in staat stelt om te leren. De lerende leert door middel van interactie met die
leeromgeving.

34. Maatschappelijke bewegingsfunctie
Definitie in het nieuwe decreet:
In relatie tot samenlevingsvraagstukken doelgericht ruimte creëren voor engagement en
politisering met het oog op veranderingen in denken en handelen en in de inrichting van de
maatschappij.
Definitie in het decreet van 2003:
Maatschappelijke activeringsfunctie: de functie die gericht is op het organiseren, stimuleren
en begeleiden van vormen van maatschappelijk engagement en sociale actie;
Memorie van Toelichting:
Samenlevingsvraagstukken zijn maatschappelijke kwesties die voorwerp worden van publiek
debat en politieke discussie en besluitvorming. Politisering gaat over het politiek bewust
worden of betrokken raken bij kwesties die als politiek (en dus niet langer als een louter
persoonlijke kwestie) beschouwd worden

35. Cultuurfunctie
Definitie in het nieuwe decreet:
Doelgericht creëren, deelnemen, bewaren en delen van cultuur.
Definitie in het decreet van 2003:
Culturele functie: de functie die, zowel in de brede als de engere zin, gericht is op het verhogen van de
participatie aan de cultuur die de samenleving te bieden heeft.
Memorie van Toelichting:
Cultuur verwijst naar een sociaal gedeeld repertoire van tekens, betekenis en zin die zowel mensen als
samenlevingen oriënteert en een bestaansgrond geeft. Cultuur draait om betekenisgeving, en zegt
daarmee iets over wat we waardevol vinden in het leven, en hoe we tegen de wereld aankijken.
Betekenisgeving veronderstelt bovendien een praktijk. Cultuur is niet een verzameling objecten, maar krijgt
vorm in het handelen van mensen. Cultuur wordt levend gehouden door mensen – door herhaling,
aanpassing, actualisering, duiding en kritiek – en is daarom steeds in ontwikkeling.
De cultuurfunctie beoogt sociaal-culturele interventies die er op gericht zijn om cultuur als sociaal gedeeld
repertoire van tekens, betekenis en zin te creëren, te bewaren, te delen en er aan deel te nemen.

36. Gemeenschapsvormende functie
Definitie in het nieuwe decreet:
Doelgericht ondersteunen en faciliteren van processen en praktijken die
leiden tot vormen en ondersteunen van groepen en gemeenschappen of
versterken van de interactie tussen groepen en gemeenschappen.
Definitie in het decreet van 2003:
Gemeenschapsvormende functie: de functie die gericht is op het versterken
en vernieuwen van het sociale weefsel en op groepsvorming met het oog op
een democratische, solidaire, open en cultureel diverse samenleving;

37. Gemeenschapsvormende functie
Memorie van Toelichting:
Een groep is het geheel van deelnemers aan en deelhebbers in een sociaal-
culturele praktijk.
Een gemeenschap is een netwerk van personen die in zelforganisatie en
samenwerking samen iets delen. Zij kunnen persoonskenmerken
(demografisch, sociaaleconomisch, …) delen, of betekenissen (cultuur,
overtuiging,…), of goederen (ruimte, middelen,…).
Wanneer we groepen of gemeenschappen vormen spreken we ook over
bonding. Dan versterken we de band tussen mensen die zich in elkaar
herkennen: bijvoorbeeld mensen met gelijke leeftijd, ras, religie enzovoort.
Wanneer we de interactie tussen groepen en/of gemeenschappen versterken
spreken we over bridging. Dan verbinden we mensen die van elkaar
verschillen.

38. Warm Welkom
´ SD1: Overal in Vlaanderen voelen nieuwkomers en vluchtelingen zich
welkom geheten door burgers die zich engageren in Welkomstkernen
´ SD2: De samenleving ontwikkelt spelregels, voorzieningen en structuren die
bijdragen aan het gevoel welkom te zijn voor nieuwkomers/vluchtelingen

39. Warm Welkom
´ Praktijken
´ Info-avonden over nieuwkomers en vluchtelingen in de gemeente
´ Buddywerking met coaching
´ Opvang onder protest
´ Kamers verhuren (‘melding tijdelijk wonen’), lokaal huuraanbod transformeren
´ Vereniging voor van hier en ginder: blijvers en doorstromers
´ Actieplatform: ‘Onder protest’ – publieke debat aanzwengelen

40. Wat kan bedoeld worden met visie op
de functie?
´ Naar een functie kan op vele manieren gekeken worden. Beoogde
processen, maar ook praktijktheorieën, theoretische inzichten,
uitgangspunten van de organisatie – mensbeelden.
´ Visie op de functie in lijn met missie en visie, strategische doelstellingen

41. Theorieën over leren …
Enculturatie
Leren is ingeleid worden in het bestaande, door de interactie met en overname van
‘taal en symbolen’ van een bepaalde context. Socialisatieprocessen staan daarbij
centraal.
Gedrag als ingangspoort
Leren valt samen met waarneembare verandering in gedrag. Via straffen en belonen –
‘conditionering’ – komen mensen tot nieuw gedrag.
Cognitie als ingangspoort
Leren is het opbouwen en veranderen van onze cognitieve structuren: raamwerken
waarbinnen we ons weten en onze interactie met de wereld ordenen
Systeemtheoretische en/of
contextuele benaderingen
Leren is het veranderen en bijstellen van systemen en interactiepatronen tussen
mensen, gestuurd door feedback-mechanismen.
Constructivistische
benaderingen
Leren is het actief betekenis en zin geven aan ‘ervaringen’ – door reflectie en in
interactie met anderen. Dit leidt tot de constructie van persoonlijke referentiekaders,
altijd ten dele gedeeld met anderen.
Psychoanalytische en
humanistische psychologie
Leren wordt gestuurd door dieperliggende behoeften en dynamieken, vaak onbewust.
Zelfontplooiing staat vooral in de humanistische psychologie centraal, vrijheid van
handelen en oprecht menselijk contact kunnen deze zelfontplooiing bevorderen
Kritische leertheorie
Leren is het fundamenteel in vraag stellen van ‘oude’ denkkaders, en ze vervangen
door grondig vernieuwende of zelfs bevrijdende opvattingen over organisaties of de
samenleving

42. Visies op gemeenschapsvorming
´ Cohesiebenadering – homogeniserend, gedeelde waarden
´ Sociaal-kapitaalbenadering
´ Kritische benadering
´ Kruispuntbenadering - Gemeenschap-van-gemeenschappenbenadering

43. Hoe verhouden rollen en functies
zich tot elkaar?

44. Functies in het licht van de rollen
Memorie van Toelichting:
´ De functiebenadering zoals uitgewerkt in dit decreet krijgt pas zijn volle
betekenis in het licht van de drie sociaal-culturele rollen die alle sociaal-
culturele volwassenenorganisaties opnemen in de processen in het
maatschappelijk middenveld waarbinnen een democratische samenleving
telkens opnieuw gestalte krijgt, met name een ‘verbindende rol’, een
‘kritische rol’ en een ‘laboratoriumrol’.
´ Sociaal-culturele volwassenenorganisaties ontwikkelen sociaal-culturele
praktijken die een vertaling zijn van de functiekeuze en die bijdragen tot
het vervullen van de drie maatschappelijke rollen.

45. VERBINDENDE ROL KRITISCHE ROL LABORATORIUMROL
Leerfunctie
Gemeenschaps-
vormende functie
Maatschappelijke
bewegingsfunctie
Cultuurfunctie

46. Missie
&
visie
context
Maatschappelijke
oMgevingsanalyse
verbindende
rolrol
laboratorium-
rol
strategische
doelstellingen
gewenste
verandering
vanuit het bestaandevanuit het toekoMstbeeld
operationele
doelstellingen
praktijken
cultureleleer-vormende

47. Beoordelen van rollen en functies:
logisch en coherent
´ Is er een logische coherentie tussen missie, contextanalyse, strategische
doelstellingen en de drie rollen?
´ Is er een logische coherentie tussen missie, contextanalyse, strategische (en
eerste laag operationele) doelstellingen én de functiekeuze/visie op elk
van de gekozen functies?
´ Is er een coherente handelingslogica die aannemelijk maakt dat de
praktijken die vooropgesteld worden, zullen bijdragen aan de processen
die nodig zijn om missie, rollen en strategische doelstellingen waar te
maken?

48. Sociaal-culturele
organisatie
Praktijken
vier
functies/
functiemix
Volwassenen
in hun vrije
Tijd
Schaal:
Vlaanderen
Regionaal
Bovenlokaal
Missie
en
visie
Analyse maat-
schappelijke
context
Verbindende
rol
Laboratorium-
rol Kritische
rol
Drie sociaal-
culturele
rollen
Normatief
kader:
realiseren
doel decreet
‘Doel-
groep’
Vrijwil-
ligers
SD
OD