Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ ĐỊA CHẤT
PHẠM KIM THƯ
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC KHU CÔNG
NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT
PHẠM KIM THƯ
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC KHU CÔNG
NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 62.34.04.10
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS Nhâm Văn Toán
HÀ NỘI

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của
riêng cá nhân tôi. Các kết quả số liệu nêu trong luận án này là trung
thực và chưa từng được công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu khoa
học nào. Nếu có gì sai sót tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Hà Nội, ngày….tháng …..năm 2016
TÁC GIẢ
Phạm Kim Thư

LỜI CẢM ƠN
Tác giả luận án xin trân trọng cảm ơn tập thể lãnh đạo và quý thầy cô
Trường Đại học Mỏ - Địa Chất, Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, Phòng
Đào tạo Sau đại học của Nhà trường. Đặc biệt gửi lời cảm ơn chân thành và
sâu sắc nhất đến PGS.TS Nhâm Văn Toán đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ
tác giả hoàn thành luận án.
Tác giả xin cảm ơn lãnh đạo cơ quan công tác, những người thân trong
gia đình cùng anh em bạn bè đã luôn ủng hộ, tạo điều kiện, khuyến khích
động viên, chia sẻ khó khăn trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả
Phạm Kim Thư

MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU 1
Chương 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN 6
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Các công trình nghiên cứu ngoài nước 6
1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước 9
1.3. Phương pháp nghiên cứu 15
Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ 18
NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP
2.1. Những vấn đề chung về khu công nghiệp 18
2.1.1. Khái niệm, phân loại khu công nghiệp 18
2.1.2. Vai trò của khu công nghiệp đối với nền kinh tế 21
2.2. Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp 26
2.2.1. Khái niệm, nội dung và tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước 26
đối với các khu công nghiệp
2.2.2. Công cụ tác động của nhà nước đến các khu công nghiệp 40
2.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý nhà nước đối 44
với các khu công nghiệp
2.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với các khu công 47
nghiệp và bài học cho thành phố Hà Nội
2.3.1. Kinh nghiệm của một số nước và vùng lãnh thổ Châu Á 47
2.3.2. Kinh nghiệm một số địa phương trong nước 53
2.3.3. Bài học quản lý nhà nước đối với khu công nghiệp trên địa 64
bàn thành phố Hà Nội
Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC KHU 68
CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
3.1. Khái quát quá trình phát triển các khu công nghiệp trên 68
địa bàn thành phố Hà Nội

3.1.1. Quá trình xây dựng các khu công nghiệp trên địa bàn thành 68
phố Hà Nội
3.1.2. Đóng góp của các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố 72
Hà Nội
3.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với các khu 75
công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội
3.2.1. Về xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và chính sách 75
quản lý nhà nước các khu công nghiệp trên địa bàn thành
phố Hà Nội
3.2.2. Về tổ chức thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và 82
chính sách quản lý nhà nước các khu công nghiệp trên địa
bàn thành phố Hà Nội
3.2.3. Về thực trạng công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát các hoạt 108
động của các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội
3.3. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với các khu 110
công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội
3.3.1. Thành tựu đạt được 110
3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong quản lý nhà nước 112
đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội
Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ 119
NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA
BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
4.1. Bối cảnh quốc tế, trong nước và Thủ đô tác động đến 119
hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các khu công
nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội
4.1.1. Tình hình thế giới và khu vực 119
4.1.2. Tình hình trong nước 119
4.1.3. Tình hình Thủ đô Hà Nội 120

4.2. Định hướng hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các 120
khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội
4.3. Một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quản lý nhà 122
nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành
phố Hà Nội
4.3.1. Hoàn thiện quy hoạch khu công nghiệp trên địa bàn thành 122
phố Hà Nội
4.3.2. Nâng cao vai trò quản lý nhà nước của Ban quản lý các khu 131
công nghiệp và CX Hà Nội
4.3.3. Đổi mới công tác vận động xúc tiến đầu tư và thu hút đầu tư 133
4.3.4. Hoàn thiện cơ sở hạ tầng đảm bảo cho việc phát triển khu 142
công nghiệp
4.3.5. Đổi mới chính sách đào tạo và đãi ngộ nguồn nhân lực đáp 148
ứng nhu cầu của các doanh nghiệp trong khu công nghiệp
4.3.6. Hoàn thiện công tác kiểm tra, thanh tra hoạt động của các 153
KCN trên địa bàn Hà Nội
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 156
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC BẢNG TRONG LUẬN ÁN
Trang
Bảng 3.1. Số liệu lao động và diện tích quy hoạch các KCN trên địa 70
bàn Hà Nội
Bảng 3.2. Số liệu thu hút đầu tư trong và ngoài nước vào các KCN 71
trên địa bàn Hà Nội
Bảng 3.3. Số liệu lao động của các KCN Hà Nội giai đoạn 2008 - 2015 72
Bảng 3.4. Doanh thu và nộp ngân sách của các KCN Hà Nội 2008 - 2015 74
Bảng 3.5. Danh mục ngành nghề theo chiến lược phát triển của Tp Hà Nội 77
Bảng 3.6. Tình hình thu hút vốn đầu tư vào 8 KCN Hà Nội tính đến 89
31/12/2015
Bảng 3.7. Vốn đăng ký và điều chỉnh của các KCN Hà Nội qua các năm 91
Bảng 3.8. Tình hình sử dụng đất của các KCN Hà Nội tính đến 31/12/2015 106
Bảng 3.9. Tình hình sử dụng vốn đầu tư xây dựng hạ tầng các KCN 107
Hà Nội lũy kế đến 31/12/2015

DANH MỤC HÌNH VẼ TRONG LUẬN ÁN
Trang
Hình 3.1. Mô hình tổ chức quản lý nhà nước với KCN,KCX Việt Nam 84
Hình 3.2. Sơ đồ tổ chức Ban quản lý các KCN và Chế xuất Hà Nội 88
Hình 3.3. Cơ cấu vốn FDI các KCN Hà Nội theo dự án 90
Hình 3.4. Mô hình liên kết sản xuất của công ty Canon 104

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ASEAN
ASEM
BQL
BVMT
CCN
CLKCN
CNH
CP
DN
FDI
GDP
GSO
GTGT
HASMEA
HĐH
KCN
KCNC
KCNLN
KKT
NCS
PTBV
R&D
SXKD
UBND
UDKHCN
VCCI
WTO
XDCB
XHCN
Hiệp hội các nước Đông Nam Á
Diễn đàn hợp tác kinh tế Á-Âu
Ban quản lý
Bảo vệ môi trường
Cụm công nghiệp
Cụm liên kết công nghiệp
Công nghiệp hóa
Chính phủ
Doanh nghiệp
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
Tổng sản phẩm quốc nội
Tổng cục thống kế
Giá trị gia tăng
Hiệp hội các doanh nghiệp vừa và nhỏ Tp Hà Nội
Hiện đại hóa
Khu công nghiệp
Khu công nghệ cao
Khu công nghiệp làng nghề
Khu kinh tế
Nghiên cứu sinh
Phát triển bền vững
Research and Development (nghiên cứu và phát triển)
Sản xuất kinh doanh
Ủy ban nhân dân
Ứng dụng khoa học công nghệ
Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam
Tổ chức thương mại thế giới
Xây dựng cơ bản
Xã hội chủ nghĩa

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Khu công nghiệp (KCN) là khu chuyên sản xuất hàng công nghiệp và
thực hiện các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp, có ranh giới địa lý xác định,
được thành lập theo điều kiện, trình tự, thủ tục quy định của Nhà nước. Quản
lý và nâng cao hiệu quả hoạt động của các KCN là một vấn đề cấp bách nhằm
phát huy vai trò và đóng góp quan trọng của các KCN vào công cuộc phát
triển kinh tế đất nước, đảm bảo phát triển bền vững về mặt kinh tế, môi
trường, xã hội, thực hiện mục tiêu đến 2020 Việt Nam cơ bản trở thành nước
công nghiệp theo hướng hiện đại như đã đề ra tại Chiến lược phát triển kinh tế
- xã hội giai đoạn 2011- 2020.
Hà Nội là trái tim của cả nước, đầu não chính trị- hành chính quốc gia, là
trung tâm lớn về văn hoá, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế. Thực
hiện Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 15/12/2000 của Bộ Chính trị về phương
hướng nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội trong thời kỳ 2001 - 2010, Hà Nội đã
triển khai nhiều giải pháp, trong đó đầu tư xây dựng các KCN là một trong
những giải pháp quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi thu hút đầu tư nhất là nguồn
vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài, tạo đà thúc đẩy nhanh quá trình công nghiệp
hóa (CNH), hiện đại hóa (HĐH) Thủ đô. Xét về số lượng đến 31/12/2015 có 17
KCN tập trung trên địa bàn Hà Nội được Thủ tướng Chính phủ cho phép thành
lập và phê duyệt danh mục quy hoạch với tổng diện tích gần 3.500 ha (quy mô
bình quân 206ha/KCN) và 01 khu công nghệ cao Hòa Lạc (1.586 ha) do Bộ
Khoa học và Công nghệ quản lý. Các KCN này đã có những đóng góp cho sự
phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô, tuy nhiên những đóng góp này vẫn chưa
tương sứng với mục tiêu đề ra. Nguyên nhân của vấn đề trên là do trong quá
trình quản lý nhà nước các KCN trên địa bàn Hà Nội còn bộc lộ không ít những
bất cập cả về lý luận đến thực tiễn như: Công tác quy hoạch các KCN trên địa
bàn Hà Nội còn chưa thực sự hợp lý; Quy hoạch phát triển KCN chưa thực sự
gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của

2
ngành, của vùng lãnh thổ; Công tác tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch
quản lý đối với các KCN chưa thực sự hiệu quả; Trong quy hoạch và triển
khai thực hiện quy hoạch cũng như trong công tác quản lý chưa có sự phân
loại các KCN; Công tác thanh kiểm tra xử lý vi phạm và cải cách thủ tục hành
chính chưa triệt để; Trong quá trình phát triển các KCN, việc phát hiện và
điều chỉnh các chính sách liên quan đến quản lý phát triển chưa kịp thời……
Thực tế trên đặt ra vấn đề là phải có những biện pháp kịp thời trong
công tác quản lý nhà nước các KCN, khắc phục những khó khăn, vướng mắc,
nâng cao hiệu quả hoạt động của các KCN. Xuất phát từ nhận thức về ý nghĩa
của những vấn đề trên, qua khảo sát và tìm hiểu tác giả lựa chọn đề tài “Quản
lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm
đề tài luận án Tiến sĩ kinh tế.
2. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng luận cứ khoa học cho các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà
nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Để đạt được mục đích trên cần:
- Hệ thống hóa và luận giải có chọn lọc cơ sở lý luận về quản lý nhà
nước đối với các KCN.
- Làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với các KCN
và nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, trong nước đối với quản lý nhà nước các
KCN và rút ra bài học kinh nghiệm cho Hà Nội;
- Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với các KCN
trên địa bàn thành phố Hà Nội thời gian qua, từ đó chỉ rõ những thành công,
những tồn tại hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại hạn chế.
- Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối
với các KCN trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian tới;
3. Đối tượng, phạm vi
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận án tập trung những vấn đề lý luận, thực tiễn và các giải pháp quản
lý nhà nước đối với các KCN trên địa bàn thành phố Hà Nội, dưới góc độ
chuyên ngành Quản lý kinh tế.

3
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Các vấn đề lý thuyết và thực tiễn có liên quan mật thiết
đến hoạt động quản lý nhà nước đối với các KCN như: xây dựng chiến lược,
quy hoạch, kế hoạch và chính sách quản lý nhà nước các KCN; tổ chức thực
hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và chính sách quản lý nhà nước các
KCN; thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của các KCN.
- Về thời gian và không gian nghiên cứu: Luận án chủ yếu khảo sát
thực tiễn quản lý nhà nước đối với các KCN thuộc địa bàn thành phố Hà Nội
từ năm 2006 đến nay; một số định hướng, giải pháp có giá trị đến năm 2030.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
4.1. Ý nghĩa khoa học:
Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần hệ thống hóa, bổ sung và làm
phong phú thêm cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với các KCN. Vận
dụng và cụ thể hóa vào đánh giá hoạt động quản lý nhà nước đối với các KCN
trên địa bàn Hà Nội.
4.2. Ý nghĩa thực tiễn:
Luận án đã chỉ ra được 04 thành tựu và 06 hạn chế trong hoạt động
quản lý nhà nước các KCN Hà Nội, từ đó đã đề xuất được 06 nhóm giải pháp
để hoàn thiện quản lý nhà nước các KCN trên địa bàn Hà Nội.
Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo tốt cho các cơ quan quản lý
nhà nước, đặc biệt là Thành phố Hà Nội trong việc tăng cường quản lý, thúc
đẩy và khuyến khích thu hút đầu tư trong và ngoài nước vào các KCN trên địa
bàn Thủ đô.
5. Những đóng góp khoa học của luận án
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Luận án đã đưa ra mục tiêu của quản lý nhà nước các KCN trên địa bàn
Hà Nội bao gồm:
Dựa trên lý thuyết của khoa học quản lý, luận án đã đưa ra nội dung của
quản lý nhà nước các KCN trên địa bàn Hà Nội theo quy trình quản lý, bao gồm:
Một là, xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và chính sách quản
lý nhà nước các KCN;

4
Hai là, tổ chức thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và chính sách
quản lý nhà nước các KCN;
Ba là, thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của các KCN.
Khái quát và phân định rõ 3 nhóm yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà
nước các KCN trên địa bàn Hà Nội: Chế độ, chính sách quản lý của Nhà nước
đối với khu công nghiệp; Trình độ năng lực của chính quyền; Điều kiện tự
nhiên, kinh tế, xã hội của địa phương.
Những đề xuất mới rút ra từ kết quả nghiên cứu
Luận án đưa ra dự báo về bối cảnh quốc tế, trong nước và Thủ đô tác
động đến hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các KCN trên địa bàn thành
phố Hà Nội.
Luận án đưa ra 6 nhóm giải pháp bao gồm: Hoàn thiện quy hoạch KCN
trên địa bàn Thành phố Hà nội; Nâng cao vai trò quản lý nhà nước của BQL
các KCN và CX Hà Nội; Đổi mới công tác vận động xúc tiến đầu tư và thu
hút đầu tư; Hoàn thiện cơ sở hạ tầng đảm bảo cho việc phát triển KCN; Đổi
mới chính sách đào tạo và đãi ngộ nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của các
doanh nghiệp trong KCN; Hoàn thiện công tác thanh kiểm tra.
Bên cạnh những kết quả của luận án NCS nhận thấy còn một số nội
dung cần được tiếp tục nghiên cứu. Đây cũng là nội dung nghiên cứu của tác
giả trong thời gian tới. Các nội dung đó bao gồm: Thứ nhất, đi sâu nghiên cứu
mô hình của một nhóm KCN cụ thể, ví dụ nhóm KCN phụ trợ. Thứ hai,
nghiên cứu quản lý nhà nước đối với hoạt động xã hội hóa lĩnh vực nhà ở,
trường học cho người lao động tại các KCN góp phần đẩy mạnh xã hội hóa
trong lĩnh vực này đồng thời vẫn đảm bảo yêu cầu của quản lý nhà nước trong
tình hình mới.
6. Kết cấu của luận án: ngoài phần Mở đầu và Kết luận, nội dung luận
án được chia làm 4 chương.
Chương 1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài
luận án.

5
Chương 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước đối với các
khu công nghiệp.
Chương 3. Thực trạng quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp
trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Chương 4. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các
khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.

6
Chương 1
TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Các công trình nghiên cứu ngoài nước
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về lý luận quản lý nhà nước đối với
các khu công nghiệp
KCN là một trong những mô hình cụ thể của loại hình đặc khu kinh tế
trên thế giới. Trong thập kỷ 70, 80 của thế kỷ 20, hàng loạt quốc gia khác đã
rầm rộ xây dựng KCN để đón nhận làn sóng đầu tư ào ạt từ các quốc gia có
lợi thế về vốn, công nghệ, thị trường… vào công nghiệp. Trong khi nhiều
quốc gia, vùng lãnh thổ gặt hái được những kết quả rất đáng khích lệ từ phát
triển KCN (như Thụy Điển, Ấn Độ, Ai Cập, Đài Loan…) thì không ít quốc
gia khác lại không đạt được như vậy, thậm chí thất bại. Đây là một trong
những nguyên nhân khiến nhiều quốc gia đã không mặn mà với mô hình
KCN, tìm kiếm mô hình khác thích hợp và hiệu quả hơn, trong đó: Hàn Quốc
nghiên cứu và thực hiện phát triển theo mô hình KCN tập trung; Trung Quốc
nghiên cứu và thực hiện phát triển theo mô hình KCN Hương Trấn (thu hút
các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước đầu tư vào các ngành công nghiệp,
dịch vụ), mô hình KKT mở (qui mô rất lớn về không gian và địa bàn, đa dạng
về ngành nghề, trong đó công nghiệp được chú trọng để khuyến khích các
doanh nghiệp trong nước và nước ngoài đầu tư).
- Michael Porter, giám đốc trung tâm chiến lược và cạnh tranh, giáo sư
Đại học Harvard (Mỹ) trong cuốn sách Cluster and the new Economics of
Competition [68] và trong nhiều bài báo, bài phát biểu đã nghiên cứu về
KCN, khi phân tích tính cạnh tranh của nền kinh tế, Michael Porter đã đặc
biệt nhấn mạnh đến KCN. Theo ông, KCN “là sự tập trung về địa lý của các
doanh nghiệp, của các nhà cung cấp dịch vụ, của những người được hưởng
dịch vụ, của các ngành công nghiệp và các tổ chức có liên quan trong lĩnh vực
cụ thể có cạnh tranh nhưng cũng có hợp tác”[69]. Định nghĩa của Michael

7
Porter, có hai yêu cầu cốt lõi: Một là, các doanh nghiệp trong một cụm liên
kết với nhau theo nhiều cách, bao gồm cả liên kết dọc (mạng lưới cung ứng,
sản xuất và phân phối), lẫn liên kết ngang (các sản phẩm và dịch vụ bổ
sung...). Hai là, đặc trưng chủ yếu là hoàn cảnh địa lý, các cụm được bố trí tập
trung về không gian, các hãng có quan hệ với nhau. Cùng địa điểm sẽ khuyến
khích hình thành và tăng thêm giá trị, từ đó những hệ thống quản lý trực tiếp
hoặc gián tiếp tác động tương hỗ giữa các doanh nghiệp.
Micheal Porter đã xem xét KCN từ góc độ cạnh tranh và chính sách
quản lý nhà nước. Ý tưởng chủ đạo mà Michael Porter đưa ra là năng lực cạnh
tranh của một quốc gia hay một khu vực phụ thuộc vào năng lực cạnh tranh
của các ngành công nghiệp và các doanh nghiệp. Theo Michael Porter, các
KCN nắm giữ các mối liên kết quan trọng, có sự bảo trợ và lan toả về công
nghệ, kỹ năng, thông tin marketing và nhu cầu của khách hàng liên quan đến
mọi doanh nghiệp và ngành công nghiệp. Những lợi thế này cho phép các
doanh nghiệp có năng suất cao hơn và khả năng đổi mới lớn hơn, từ đó tăng
khả năng cạnh tranh của mình.
Quản lý, phát triển các KCN để thu hút và quản lý hoạt động của các
nhà đầu tư chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp được xem là một xu
thế vận động mang tính qui luật và phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế
nhanh đi đôi với công tác BVMT của nhiều nước trên thế giới. Tác phẩm:
“The application of industrial ecology principles and planning guidelines for
the development of eco- industrial parks: an Australian case study”[71] đưa ra
quan niệm mới trong quản lý nhà nước các KCN theo hướng phát triển KCN
sinh thái với các tiêu chí cụ thể và minh chứng trong điều kiện của Australia.
Mặc dù KCN sinh thái vẫn còn được xem là khái niệm khá mới mẻ đối với rất
nhiều doanh nghiệp, chính quyền địa phương và cả các cộng đồng nước này.
Thậm chí khái niệm về KCN sinh thái vẫn còn bị hiểu sai và áp dụng một
cách thăm dò. Tương tự như một số đặc trưng của KCN truyền thống, các
KCN sinh thái được thiết kế để cho phép các doanh nghiệp chia sẻ chung cơ
sở hạ tầng để thúc đẩy sản xuất và giảm thiểu chi phí.

8
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về thực tiễn và giải pháp quản lý
nhà nước đối với các khu công nghiệp
Công trình nghiên cứu Implementing industrial ecology? Planning for
eco- industrial parks in the USA của D. Gibbs và P. Deutz [72] cho rằng mặc
dù nhận được sự đồng thuận rộng rãi của vấn đề PTBV trong các diễn đàn
quốc tế nhưng trên thực tế, việc đạt mục tiêu về kịch bản “win - win - win”
(cùng thắng) về các mặt phát triển kinh tế, môi trường và xã hội vẫn là một
vấn đề nan giải. Những người ủng hộ phát triển về công nghiệp sinh thái cho
rằng việc dịch chuyển trong chuỗi sản xuất công nghiệp từ một đường thẳng
đến hệ thống khép kín sẽ giúp đạt được mục tiêu trên. Những năm gần đây,
các khái niệm vạch ra từ công nghiệp sinh thái đã được sử dụng để xây dựng,
quản lý nhà nước các KCN nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh
nghiệp, giảm rác thải và ô nhiễm, tạo việc làm và cải thiện điều kiện làm việc.
Tác giả nhấn mạnh vào các vấn đề nan giải nảy sinh trong công tác quản lý
nhà nước các KCN ở Mỹ. Tuy nhiên, các nghiên cứu này mới chỉ nghiên cứu
hoạt động quản lý nhà nước các KCN dưới góc độ kinh tế và môi trường mà
chưa xem xét đến các vấn đề xã hội một cách thỏa đáng.
Việc qui hoạch các KCN tập trung qua đó thu hút các nhà đầu tư xây
dựng hạ tầng KCN và áp dụng các cơ chế ưu đãi cho các doanh nghiệp đầu tư
hoạt động trong KCN sẽ tạo điều kiện thúc đẩy sản xuất công nghiệp địa
phương và tăng khả năng quản lý nhà nước đối với các hoạt động sản xuất
trong KCN. Bên cạnh đó, phát triển KCN sẽ giúp thúc đẩy hoạt động chuyển
giao, đổi mới công nghệ sản xuất. Nghiên cứu Chinese Science and
Technology Industrial Parks của Susan M. Walcott [73] đã xem xét vai trò
các KCN Trung Quốc trong việc thu hút các công nghệ hiện đại để sản xuất
các hàng hóa có chất lượng đưa ra thị trường trong nước và quốc tế. Tác phẩm
này đưa ra các lập luận dựa trên các lý thuyết về liên kết KCN trong bối cảnh
của nước này với các khác biệt ở các địa phương khác nhau, từ Tây An ở phía
Tây tới Bắc Kinh ở phía Bắc, Tô Châu - Thượng Hải ở duyên hải và Thâm
Quyến - Quảng Đông ở Đông Nam.

9
1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước
1.2.1. Các công trình nghiên cứu về lý luận quản lý nhà nước đối với
các khu công nghiệp
- Nghiên cứu của Vũ Thành Hưởng [45] đề cập đến một khía cạnh cụ
thể trong việc nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước các KCN cho một địa
phương. Trong đó, tác giả Vũ Thành Hưởng đã dựa trên các tiêu chí được sử
dụng trong khung đánh giá về tính hấp dẫn về Môi trường Đầu tư theo Vùng
của Indonesia (với sự tài trợ của USAID và quĩ Châu Á - Asia Foundation,
2004) để đánh giá môi trường đầu tư của các KCN Hà Nội trong mối tương
quan với các địa phương khác trong cả nước. Từ đó tác giả đề xuất các giải
pháp nâng cao môi trường đầu tư các KCN của Thành phố.
- Trương Chí Bình, Cụm liên kết công nghiệp [2]. Tác giả hiểu Cụm
liên kết công nghiệp như Cụm công nghiệp (do Chính phủ Việt Nam quy định
từ 2010) và dịch từ tiếng Anh thuật ngữ Industrial Cluster. Tác giả coi Cụm
liên kết công nghiệp (CLKCN) là một công cụ quan trọng để phát triển kinh
tế, công nghiệp và trợ giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nghiên cứu này đã tập
trung làm rõ nguồn gốc của CLKCN là tích tụ công nghiệp theo địa lý, từ đó
đánh giá thực trạng tích tụ tập trung công nghiệp ở Việt Nam. Trên cơ sở các
tích tụ tự phát đó đã hình thành nhu cầu và xuất hiện khả năng phát triển các
CLKCN. Dựa trên các luận cứ lý thuyết và thực tiễn, nhóm tác giả đã đưa ra
các định hướng chiến lược để CLKCN có thể trở thành một nội dung của
chính sách công nghiệp quốc gia và địa phương. Các tác giả của đề tài đã xác
định mục tiêu quản lý CLKCN ở Việt Nam trong những năm tới là: i) Hỗ trợ
doanh nghiệp trong tạo dựng liên kết, nâng cao năng lực cạnh tranh, thiết lập
mạng lưới sản xuất và xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm; ii) Dựa căn bản trên
các vùng tập trung công nghiệp và các địa điểm tích tụ công nghiệp hiện có;
iii) Tập trung vào lĩnh vực sản xuất phụ trợ trong một số ngành: cơ khí,
nhuộm dệt may và một số lĩnh vực tiểu thủ công nghiệp có giá trị xuất khẩu
cao (gỗ, mây tre, gốm...). Các tác giả đã đề xuất một số giải pháp quản lý
CLKCN ở Việt Nam như: tăng cường cơ chế chính sách thu hút FDI, tăng

10
cường vai trò quản lý của hiệp hội phát triển các dịch vụ phát triển kinh
doanh, đầu tư và cơ cấu ngành nghề trong các KCN.
- Luận án tiến sĩ kinh tế “Phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật trong quá
trình thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá địa bàn tỉnh Hải Dương” [57].
Luận án đã nghiên cứu có hệ thống lý luận về phát triển kết cấu hạ tầng và thực
tiễn phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật trong quá trình thực hiện công nghiệp
hoá, hiện đại hoá trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Những vấn đề lý luận mà tác giả
đã nghiên cứu, đó là: i) Khái niệm kết cấu hạ tầng, tác giả không dùng khái niệm
CSHT như một số người đã dùng mà dùng khái niệm kết cấu hạ tầng để chỉ
“toàn bộ hệ thống cơ sở vật chất - kỹ thuật nền tảng bảo đảm cho sự phát triển
kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường của mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ trong mỗi
giai đoạn hay thời kỳ phát triển nhất định”; ii) Những đặc trưng cơ bản của kết
cấu hạ tầng kỹ thuật; iii) Phân tích yếu tố ảnh hưởng phát triển kết cấu hạ tầng kỹ
thuật; iv) Những nguyên tắc phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật; v) Vai trò của
kết cấu hạ tầng kỹ thuật trong phát triển kinh tế xã hội.
- Đỗ Thị Đông (2010), Tổ chức lại cụm công nghiệp dệt may nhằm
tăng khả năng xuất của ngành may xuất khẩu Việt Nam [32]. Bài báo nghiên
cứu một mô hình KCN cụ thể của Việt Nam, đó là KCN dệt may. Tác giả đã
giới thiệu các khái niệm khác nhau về KCN và chỉ rõ lợi ích của tổ chức sản
xuất theo lãnh thổ. Theo tác giả KCN của Việt Nam mang lại 4 lợi ích cơ bản:
i) Các doanh nghiệp trong KCN có cơ hội để tăng năng suất thông qua việc
tận dụng lợi thế bố trí gần nhau về mặt địa lý; ii) Việc bố trí gần nhau về mặt
địa lý của nhiều doanh nghiệp trong cùng một ngành hay một lĩnh vực khuyến
khích sự sáng tạo và cải tiến; iii) Việc tham gia vào KCN tạo sự nhận biết của
cộng đồng đối với một tập hợp các doanh nghiệp trong KCN; iv) Việc tham
gia vào KCN làm cho các doanh nghiệp nhận được hỗ trợ của Chính phủ.
1.2.2. Các công trình nghiên cứu về thực trạng và giải pháp quản lý
nhà nước đối với các khu công nghiệp
Cho đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học trong nước đi
vào nghiên cứu, phân tích và đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý

11
nhà nước đối với các KCN. Nhiều nghiên cứu đã có những đánh giá khá sâu
sắc và nêu bật các đặc trưng, tồn tại cơ bản trong công tác quản lý nhà nước
các KCN, các doanh nghiệp trong KCN hiện nay cũng như các chính sách và
thực trạng công tác quản lý nhà nước đối với các KCN, cụ thể là:
- Luận án Phó tiến sĩ (1996), tác giả Chế Đình Hoàng với đề tài “Cải
tạo và hoàn thiện các khu công nghiệp ở Hà Nội theo định hướng phát triển đô
thị đến năm 2010” đã đi sâu nghiên cứu thực trạng hình thành và phát triển
các KCN ở Việt Nam; đánh giá những ưu, nhược điểm trong hoạt động và
công tác QLNN đối với các KCN ở Việt Nam. Bằng góc nhìn của một nhà
quy hoạch không gian, xây dựng đô thị tác giả đã đưa ra 08 kết luận và các
kiến nghị để hoàn thiện quản lý nhà nước đổi với các KCN, trong đó chú
trọng đến nội dung quy hoạch như: Khảo sát đánh giá tình hình xây dựng các
KCN; Lập quy hoạch cải tạo phát triển các KCN; Ban hành quy chế quản lý
xây dựng, cải tạo các KCN; Nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ chuyên sâu
phục vụ công tác thiết kế quy hoạch xây dựng các KCN.
- Tác giả Lê Tuyển Cử với luận án Tiến sĩ (2003) “Những biện pháp
phát triển và hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với khu công nghiệp ở
Việt Nam” lại đi sâu nghiên cứu hiện trạng phát triển các KCN ở Hà Nội;
đánh giá ưu, khuyết điểm, nguyên nhân và phương hướng cải tạo; xác lập cơ
sở khoa học ảnh hưởng quyết định đến việc phát triển cải tạo các KCN ở Hà
Nội; đề xuất phương hướng và các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối
với các KCN ở Việt Nam trong giai đoạn 2003 – 2010 bao gồm các vấn đề
đổi mới tổ chức bộ máy quản lý nhà nước, hoàn thiện hệ thống thể chế KCN
cũng như tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước các KCN.
- Nhiều công trình nghiên cứu thông qua việc đánh giá thực trạng quản
lý nhà nước các KCN cả nước đã có các đánh giá về mặt được và chưa được
của quá trình phát triển KCN sau hơn 15 năm, từ đó đề xuất một số giải pháp
nhằm tiếp tục phát triển các loại hình KCN. Các công trình cụ thể là: VS.TS.
Nguyễn Chơn Trung, PGS.TS. Trương Giang Long: Phát triển các KCN,

12
KCX trong quá trình CNH, HĐH [59]; Võ Thanh Thu: “Phát triển KCN,
KCX đến năm 2020, triển vọng và thách thức”[62].
- Một số nghiên cứu khác đi vào phân tích tác động của các cơ chế,
chính sách quản lý nhà nước các KCN trong cả nước đến sự phát triển của các
KCN. Thông qua các nghiên cứu về những tồn tại trong cơ chế, chính sách
quản lý trong thực tiễn áp dụng ở các địa phương như: tình trạng mở ồ ạt quá
nhiều KCN tại những địa bàn chưa được chuẩn bị kỹ, vấn đề cạnh tranh
không lành mạnh về thu hút đầu tư giữa các địa phương; vấn đề ô nhiễm môi
trường không được quản lý tại các KCN… các tác giả đề xuất các khuyến
nghị về thay đổi chính sách nhằm đảm bảo cho sự phát triển bền vững các
KCN. Các nghiên cứu này bao gồm: Ngô Thắng Lợi, Bùi Đức Tuân, Vũ
Thành Hưởng, Vũ Cương: Ảnh hưởng của chính sách phát triển các KCN tới
PTBV ở Việt Nam [49]; Vấn đề PTBV các KCN ở Việt Nam [51; Đinh Hữu
Quí (2005): Mô hình KKT đặc biệt trong quá trình phát triển kinh tế của các
nước với việc hình thành và phát triển các KKT đặc biệt ở nước ta [58].
- Nghiên cứu đi vào phân tích hiệu quả của việc quản lý nhà nước các
KCN dưới góc độ sử dụng nguồn tài nguyên đất đai. Sau khi đưa ra nhận xét
về tình trạng còn quá nhiều KCN mới cho thuê được 10% đến 50% tổng diện
tích có thể cho thuê, tác giả Đặng Hùng: “Giải pháp nâng cao hiệu quả sử
dụng đất trong KCN” [38] đã khuyến nghị giải pháp 5 điểm để nâng cao hiệu
quả sử dụng đất tại các KCN Việt Nam trong những năm tới.
- Một số công trình nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp quản lý nhà
nước các KCN cho Việt Nam thông qua nghiên cứu kinh nghiệm của nước
ngoài về các mặt: Định hướng phát triển, thu hút đầu tư, BVMT…Tiêu biểu
là: Lê Tuấn Dũng: “Công tác hoạch định chính sách phát triển KCN của Đài
Loan và một vài kinh nghiệm cho Việt Nam” [24]. Tác giả nhấn mạnh đến vai
trò của khu vực tư nhân trong nước, đến thu hút các Tập đoàn kinh tế lớn trên
thế giới đầu tư vào KCN.
- Ngoài ra, một số nghiên cứu tìm ra các giải pháp nhằm đảm bảo vấn
đề xã hội trong hoạt động của KCN, các nghiên cứu này bao gồm [44]; [53].
cùng với đó, còn phải kể đến rất nhiều công trình chuyên khảo, bài viết của

13
các cá nhân và tập thể xung quanh nội dung này. Năm 2002, Hội đồng khoa
học Bộ kế hoạch và đầu tư (Bộ KH&ĐT) đã nghiệm thu đề tài nghiên cứu
khoa học cấp Bộ: “Nghiên cứu mô hình tổ chức quản lý nhà nước về khu công
nghiệp, khu chế xuất ở Việt Nam”. Công trình có những nghiên cứu chung
đánh giá hoạt động của KCN trong thời gian qua; về mô hình tổ chức Nhà
nước ở KCN; vai trò của KCN đối với nền kinh tế đất nước trong điều kiện
kinh tế thị trường hội nhập, mở cửa của một nước đang phát triển như Việt
Nam; về quy hoạch phát triển KCN từ góc độ cơ cấu ngành, vùng…
- Về quản lý lĩnh vực môi trường trong các KCN, tác giả Trần Ngọc
Hưng đã có nhiều nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm đảm bảo vấn đề môi
trường cho các KCN. Các nghiên cứu tiêu biểu là: Trần Ngọc Hưng (2006):
Nghiên cứu đề xuất cơ chế, chính sách và một số giải pháp nhằm hỗ trợ xây
dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung tại các KCN, KCX trong thời gian tới
[40]; BVMT và xử lý nước thải trong KCN ở các tỉnh phía Bắc [39]; Hoạt
động BVMT và xử lý chất thải trong KCN Vùng KTTĐ phía Bắc [41].
- Luận án tiến sĩ kinh tế “Phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật trong quá
trình thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá địa bàn tỉnh Hải Dương” [57].
Trên cơ sở tập trung phân tích quá trình xây dựng: Hạ tầng giao thông;
Hạ tầng điện lực; Hạ tầng bưu chính, viễn thông; Hạ tầng cung cấp nước sạch;
Hạ tầng thuỷ lợi qua các thời kỳ trước đổi mới, sau đổi mới đến khi tái lập
tỉnh (1986 - 1996), và sau tái lập tỉnh (1997 đến nay), tác giả đã đánh giá thực
trạng phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật trong quá trình công nghiệp hoá, hiện
đại hoá trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Luận án đã đề xuất một số quan điểm,
phương hướng, mục tiêu và giải pháp phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật của
Hải Dương trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, trong đó tập trung
vào một số giải pháp như: đổi mới quản lý Nhà nước; huy động vốn; nâng cao
hiệu quả hoạt động của công trình kết cấu hạ tầng kỹ thuật; chính sách phát
triển và bố trí nguồn nhân lực cho lĩnh vực phát triển và quản lý kết cấu hạ
tầng kỹ thuật.

14
- Nguyễn Ngọc Dũng (2010), “Phát triển các khu công nghiệp đồng bộ
trên địa bàn Hà Nội” [25]. Luận án đã luận giải cơ sở lý luận và làm rõ thực
trạng phát triển khu công nghiệp đồng bộ trên địa bàn Hà Nội và đóng góp của
nó tới công nghiệp hoá, hiện đại hoá và phát triển kinh tế - xã hội của Hà Nội.
Trên cơ sở đó luận án đã đề xuất quan điểm, định hướng, giải pháp quản lý, phát
triển các KCN trên địa bàn Hà Nội. Đóng góp của luận án là đã làm rõ sự cần
thiết, yêu cầu, nội dung của phát triển khu công nghiệp đồng bộ, đưa ra một số
chỉ tiêu đánh giá sự đồng bộ, chỉ rõ khả năng phát triển đồng bộ khu công nghiệp
của Hà Nội. Luận án đã tập trung vào nghiên cứu sự đồng bộ giữa đầu tư, hiệu
quả thu hút đầu tư với hoàn thiện kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội trong và
ngoài hàng rào khu công nghiệp. Trên cơ sở các kiến nghị về những quan điểm,
giải pháp quản lý phát triển khu công nghiệp đồng bộ trên địa bàn Hà Nội, tác
giả đã đề xuất mô hình thí điểm áp dụng một khu công nghiệp đồng bộ.
- Nguyễn Thị Xuân Thuý và Trương Thị Nam Thắng (2010), Hiệu ứng
Canon và gợi ý chính sách phát triển Cụm công nghiệp tại Hà Nội [63]. Bài tham
luận nghiên cứu 3 vấn đề Khái niệm và vai trò của KCN. Theo các tác giả khái
niệm KCN của Việt Nam có điểm không giống với khái niệm thông thường về
KCN trên thế giới. Phát triển KCN là một phần của chính sách phát triển vùng.
- Khuất Thị Hồng Nhung (2013), Quản lý nhà nước đối với các khu
công nghiệp Hà Nội, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị, Đại học Quốc gia Hà
Nội. Dưới góc độ của kinh tế chính trị, Luận văn đã luận giải cơ sở lý luận về
vai trò QLNN đối với quá trình hình thành và phát triển KCN ở Việt Nam nói
chung và Hà Nội nói riêng. Trên cơ sở đó, tác giả luận văn đã đề xuất các giải
pháp hoàn thiện và tăng cường vai trò QLNN đối với các KCN ở Thủ đô
trong thời gian tới.
- TS Lê Thị Thu Hương (Chủ nhiệm đề tài, 2015), Một số giải pháp
hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách phát triển các khu công nghiệp nhằm
thúc đẩy quá trình hội nhập sâu vào kinh tế quốc tế, do Ban Kinh tế Trung
ương chủ trì. Đề tài đã xây dựng khung lý thuyết về các chính sách thúc đẩy

15
phát triển các khu công nghiệp trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Đặc
biệt, đề tài đã đánh giá thực trạng các cơ chế, chính sách phát triển các khu
côg nghiệp ở Việt Naa trong những năm vừa qua, chỉ ra những thành tựu,
những hạn chế, bất cập từ đó đề ra các giải pháp hoàn thiện chúng trong điều
kiện đất nước hội nhập sâu vào kinh tế quốc tế.
1.3. Phương pháp nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, Luận án sử dụng phương pháp luận
duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Ngoài ra, nghiên cứu sinh còn sử dụng
các phương pháp nghiên cứu cụ thể là:
Phương pháp thu thập thông tin:
+ Phương pháp phân loại, sao chụp tài liệu dùng để thu thập các tài liệu
trong và ngoài nước có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu.
Phương pháp xử lý thông tin:
+ Phương pháp phân tích thống kê, được sử dụng để nghiên cứu, phân
tích các thông tin về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của Hà Nội. Phương
pháp này cũng được dùng để đánh giá về tình hình 17 KCN Hà Nội, trong đó
tập trung phân tích 8 KCN Hà Nội theo các tiêu chí cơ bản và nêu rõ những
kết quả đạt được cũng như hạn chế của việc quản lý nhà nước các KCN trên
địa bàn Hà Nội trong trong thời gian qua.
+ Phương pháp phân tích tổng hợp, được sử dụng để nghiên cứu nhằm
mục đích đưa ra những luận cứ khoa học và thực tiễn mới trong việc quản lý
nhà nước các KCN trên địa bàn Hà Nội. Ngoài ra, Luận án cũng sử dụng các
phương pháp biểu đồ, đồ thị vv...

16
Kết luận chương 1
Trong chương này luận án đã hệ thống hóa được các vấn đề về quản lý
nhà nước đối với các KCN thông qua các công trình nghiên cứu trong và
ngoài nước dưới hai nhóm vấn đề: các công trình nghiên cứu lý luận; các công
trình nghiên cứu thực trạng và giải pháp quản lý nhà nước đối với các KCN,
đồng thời xác định được “khoảng trống” nghiên cứu mà luận án cần hướng tới
nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về các KCN trên địa bàn Hà Nội cụ thể
như sau:
Các công trình khoa học như trình bày ở trên là cơ sở quan trọng để
nghiên cứu sinh kế thừa cho nghiên cứu của mình.
Nhóm các công trình nghiên cứu ở nước ngoài chủ yếu tiếp cận lý luận
và thực tiễn hoạt động của các KCN như một hoạt động kinh tế đơn thuần với
những thách thức về: năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững, thu hút nhà
đầu tư xây dựng hạ tầng, liên kết vùng…..
Nhóm các công trình nghiên cứu trong nước, tuy đã có khá nhiều công
trình nghiên cứu trên những khía cạnh khác nhau như: khái niệm, mô hình quản
lý các KCN, tác động chính sách, các nghiên cứu về vấn đề ô nhiễm môi trường
tại các KCN, các nghiên cứu về quy hoạch các KCN…, nhưng chưa có một công
trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, sâu sắc, hệ thống hóa lý luận và tổng
kết thực tiễn về quản lý nhà nước đối với các KCN theo khung lý thuyết của
Khoa học quản lý với các chức năng: hoạch định, tổ chức chỉ đạo, kiểm tra kiểm
soát và điều chỉnh. Đặc biệt việc nghiên cứu thực trạng và đưa ra các giải pháp
hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các KCN trên địa bàn Hà Nội. Tác giả luận
án cho rằng đây là những “khoảng trống” khoa học mà luận án này tập trung
nghiên cứu, làm rõ dưới góc độ quản lý nhà nước. Do vậy, nghiên cứu sinh đã
quyết định lựa chọn đề tài này để nghiên cứu trong Luận án.
Những nội dung luận án tiếp tục bổ sung, nghiên cứu đó là:
- Xây dựng và bổ sung khung lý thuyết về quản lý nhà nước đối với các
khu công nghiệp;

17
- Luận giải, làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với
các KCN và nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, trong nước đối với các KCN và
rút ra bài học kinh nghiệm cho Hà Nội;
- Đánh giá đúng thực trạng quản lý nhà nước đối với các KCN trên địa
bàn thành phố Hà Nội thời gian qua, từ đó chỉ rõ ra những tồn tại, nguyên
nhân và những vấn đề cần giải quyết trong thời gian tới;
- Đề xuất các quan điểm và các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quản
lý nhà nước đối với các KCN trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2020,
tầm nhìn 2030.

18
Chương 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
ĐỐI VỚI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP
2.1. Những vấn đề chung về khu công nghiệp
2.1.1. Khái niệm, phân loại khu công nghiệp
* Khái niệm về KCN
Theo thuật ngữ tiếng Anh, KCN có thể được dùng là Idustrial estates,
industrial zone (IZ), export processing zone (EPZ) hay industrial park (IP).
Đây là những khái niệm đã trở lên khá phổ biến ở nhiều nước trên thế giới.
Các KCN được thành lập ở nhiều nước nhằm thực hiện mục tiêu thu hút vốn,
công nghệ và kinh nghiệm quản lý từ bên ngoài và thực hiện đẩy nhanh quá
trình công nghiệp hóa đất nước, hướng về xuất khẩu. Khái niệm cụ thể về
KCN ở một số nước như sau:
Ở Philipine, theo luật về các KKT đặc biệt 1995, KCN được định nghĩa
như sau: “KCN là một khu đất được chia nhỏ và xây dựng căn cứ vào một qui
hoạch toàn diện dưới sự quản lý liên tục thống nhất và với các qui định đối
với cơ sở hạ tầng cơ bản và các tiện ích khác, có hay không có các nhà xưởng
tiêu chuẩn và các tiện ích công cộng được xây dựng sẵn cho việc sử dụng
chung trong KCN” [35].
- Trong khi đó ở Inđônêxia, theo sắc lệnh của Tổng thống Cộng hòa
Inđônêxia số 98/1993 thì KCN được định nghĩa: “là khu vực tập trung các hoạt
động chế tạo công nghiệp có đầy đủ cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất và các phương
tiện hỗ trợ khác do công ty KCN cung cấp và quản lý”. Ở đây, “Công ty KCN là
các công ty có tư cách pháp nhân được thành lập theo luật của Inđônêxia và ở
trên lãnh thổ Inđônêxia, với chức năng quản lý nhà nước các KCN” [35].
Còn ở Thái Lan, đạo luật Cục KCN năm 1979 định nghĩa: “KCN có
nghĩa là KCN nói chung hoặc KCX”, trong đó: “KCN nói chung” có nghĩa là
diện tích được dùng vào sản xuất công nghiệp và các công việc khác liên
quan đến sản xuất công nghiệ [35].

19
Từ các khái niệm ở trên có thể thấy quan niệm về KCN giữa các nước
cũng không đồng nhất, nhưng thường được hiểu là một khu đất được phân
chia và phát triển có hệ thống theo một kế hoạch tổng thể nhằm cung cấp địa
điểm cho các ngành công nghiệp tương hợp với hạ tầng cơ sở, các tiện ích
công cộng, các dịch vụ phục vụ và hỗ trợ.
Theo Nghị định số 29/2008/NĐ-CP ngày 14/3/2008 của Chính phủ VN
quy định về KCN, KCX và KKT thì KCN là: “Khu chuyên sản xuất hàng công
nghiệp và thực hiện các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp, có ranh giới địa lý xác
định, được thành lập theo điều kiện, trình tự và thủ tục quy định tại Nghị định
này”. Nghị định 29/2008/NĐ-CP cũng qui định một số khái niệm khác bao gồm:
- Diện tích đất công nghiệp là diện tích đất của KCN đã xây dựng kết
cấu hạ tầng để cho nhà đầu tư thuê, thuê lại thực hiện dự án đầu tư sản xuất,
kinh doanh trong KCN.
- Doanh nghiệp chế xuất là doanh nghiệp được thành lập và hoạt động
trong KCX hoặc doanh nghiệp xuất khẩu toàn bộ sản phẩm hoạt động trong
KCN, KKT.
- Quy hoạch tổng thể phát triển KCN, KKT trên phạm vi cả nước là
quy hoạch được lập và phê duyệt theo quy định của pháp luật về lập, phê
duyệt và quản lý quy hoạch tổng thể phát triển KTXH.
Có thể phân loại KCN nằm trong phạm vi, đối tượng điều tiết của Nghị
định 29/2008/NĐ-CP thành hai nhóm chính như sau:
Nhóm 1: Các KCN mang tính truyền thống, được thành lập một cách
phổ biến ở Việt Nam (hiện nay có trên 200 khu). Các KCN này có những đặc
điểm chung như sau:
- Là khu vực được quy hoạch mang tính liên vùng, liên lãnh thổ và có
phạm vi ảnh hưởng không chỉ ở một khu vực địa phương.
- Là khu vực được kinh doanh bởi công ty đầu tư cơ sở hạ tầng (công ty
phát triển hạ tầng KCN, công ty dịch vụ KCN... ). Công ty này có trách nhiệm
bảo đảm hạ tầng kỹ thuật và xã hội của cả khu trong suốt thời gian tồn tại.
- Trong KCN có thể có hoặc không có dân cư sinh sống, nhưng ngoài
KCN phải có hệ thống dịch vụ phục vụ nguồn nhân lực làm việc ở KCN.

20
- Là khu vực được quy hoạch riêng để thu hút các nhà đầu tư trong và
ngoài nước để thực hiện sản xuất và chế biến sản phẩm công nghiệp cũng như
các hoạt động hỗ trợ, dịch vụ cho sản xuất công nghiệp.
- Sản phẩm của các doanh nghiệp trong KCN có thể tiêu thụ trong nước
hoặc bán ra nước ngoài.
Nhóm 2: Khu chế xuất (ở Việt Nam hiện có 3 KCX là: Tân Thuận,
Linh Trung 1 và Linh Trung 2).
Theo Nghị định 29/2008/NĐ-CP, KCX là KCN chuyên sản xuất hàng
xuất khẩu, thực hiện dịch vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu và hoạt động xuất
khẩu, có ranh giới địa lý xác định, được thành lập theo điều kiện, trình tự và
thủ tục áp dụng đối với KCN.
Ngoài những đặc điểm chung giống như các KCN truyền thống, các
KCX còn có một số đặc điểm riêng, đó là: Được ngăn cách với lãnh thổ bên
ngoài bằng hệ thống tường rào, có cổng và cửa ra, vào, bảo đảm điều kiện cho
sự kiểm soát của Hải quan và các cơ quan chức năng có liên quan; Thủ tục hải
quan, kiểm tra và giám sát hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu
của KCX, doanh nghiệp chế xuất thực hiện theo pháp luật về hải quan. Quan
hệ trao đổi hàng hóa giữa các KCX, doanh nghiệp chế xuất với các khu vực
khác trên lãnh thổ Việt Nam, trừ khu phi thuế quan, là quan hệ xuất, nhập
khẩu. Các doanh nghiệp trong KCX được hưởng những ưu đãi đặc biệt về các
loại thuế như: miễn thuế xuất, nhập khẩu, miễn thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu
thụ đặc biệt, được hưởng thuế thu nhập doanh nghiệp ở mức ưu đãi và không
phải chịu thuế chuyển lợi nhuận về nước.
Từ việc nghiên cứu các khái niệm trên, theo tác giả Luận án thống nhất
quan niệm, KCN là khu chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện các
dịch vụ cho sản xuất công nghiệp, có ranh giới địa lý xác định, được thành lập
theo điều kiện, trình tự và thủ tục quy định của Chính phủ.
KCN là đối tượng đặc thù của quản lý nhà nước về kinh tế trong các giai
đoạn phát triển với các đặc điểm về mục tiêu thành lập, giới hạn hoạt động tập
trung vào công nghiệp, ranh giới địa lý và thẩm quyền ra quyết định thành lập.

21
2.1.2. Vai trò của khu công nghiệp đối với nền kinh tế
Các KCN có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của nền
kinh tế quốc dân, nhất là các nước đang phát triển thì việc phát triển các KCN
đã tạo ra được cơ hội phát triển công nghiệp và thực hiện công nghiệp hóa rút
ngắn bởi có thể kết hợp và học tập được những thành tựu mới nhất về khoa
học công nghệ, về tổ chức và quản lý doanh nghiệp, đồng thời tranh thủ được
nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài để phát triển.
Thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước để phát triển nền kinh tế
KCN với đặc điểm là nơi được đầu tư cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh, đồng bộ,
hiện đại và thu hút các nhà đầu tư cùng đầu tư trên một vùng không gian lãnh thổ
do vậy đó là nơi tập trung và kết hợp sức mạnh nguồn vốn trong và ngoài nước.
Với quy chê quản lý thống nhất và các chính sách ưu đãi, các KCN đã tạo ra một
môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, có sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư
nước ngoài; hơn nữa việc phát triển các KCN cũng phù hợp với chiến lược kinh
doanh của các tập đoàn, công ty đa quốc gia trong việc mở rộng phạm vi hoạt
động trên cơ sở tranh thủ ưu đãi thuê quan từ phía nước chủ nhà, tiết kiệm chi
phí, tăng lợi nhuận và khai thác thị trường mới ở các nước đang phát triển. Do
vậy, KCN giúp cho việc tăng cường huy động vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng
vốn cho phát triển kinh tế - xã hội và là đầu mối quan trọng trong việc thu hút
nguồn vốn đầu tư trong nước và là giải pháp hữu hiệu nhằm thu hút vốn đầu tư
trực tiêp từ nước ngoài. Vốn đầu tư trực tiêp từ nước ngoài là một trong những
nhân tố quan trọng giúp quốc gia thực hiện và đẩy nhanh sự nghiệp CNH, HĐH
đất nước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Mặt khác sự hoạt động của đồng vốn có
nguồn gốc từ đầu tư trực tiếp từ nước ngoài đã tác động tích cực thúc đẩy sự lưu
thông và hoạt động của đồng vốn trong nước.
- Việc khuyến khích các thành phần kinh tế trong nước đầu tư vào
KCN bằng nhiều hình thức, đa dạng sẽ thu hút được một nguồn vốn lớn trong
nước tham gia đầu tư vào các KCN. Đây là nguồn vốn tiềm tàng rất lớn trong
xã hội chưa được khai thác và sử dụng hữu ích. Nguồn vốn đầu tư của các

22
doanh nghiệp trong nước tham gia xây dựng hạ tầng KCN và đầu tư sản xuất
trong KCN sẽ tạo sự tin tưởng và là động lực thu hút các nhà đầu tư nước
ngoài đầu tư vào KCN. Thực tê trong thời gian vừa qua, các KCN đã thu hút
được khá nhiều các nguồn vốn cho mục tiêu đầu tư phát triển kinh tê xã hội
của quốc gia nói chung và từng địa phương nói riêng.
Tạo công ăn việc làm, xoá đói giảm nghèo, phát triển nguồn nhân lực
Xây dựng và phát triển KCN đã thu hút một lượng lớn lao động vào
làm việc tại các KCN và đã có tác động tích cực tới việc xóa đói giảm nghèo
và giảm tỷ lệ thất nghiệp trong cộng đồng dân cư đồng thời góp phần làm
giảm các tệ nạn xã hội do thất nghiệp gây nên. Phát triển KCN góp phần quan
trọng trong việc phân công lại lực lượng lao động trong xã hội, đồng thời thúc
đẩy sự hình thành và phát triển thị trường lao động có trình độ và hàm lượng
chất xám cao. Quan hệ cung cầu lao động diễn ra ở thị trường này diễn ra gay
gắt chính là động lực thúc đẩy người sử dụng lao động, người lao động phải
rèn luyện và không ngừng học tập, nâng cao trình độ tay nghề. Như vậy, KCN
đóng góp rất lớn vào việc đào tạo nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn kỹ
thuật phù hợp với công nghệ mới áp dụng vào sản xuất đạt trình độ khu vực
và quốc tế và hình thành đội ngũ lao động của nền công nghiệp hiện đại thông
qua việc xây dựng các cơ sở đào tạo nghề, liên kết gắn đào tạo nghề với giải
quyết việc làm giữa các doanh nghiệp KCN với nhà trường.
Thúc đẩy việc hiện đại hóa hệ thống kết cấu hạ tầng và là hạt nhân
hình thành đô thị mới
Xây dựng và phát triển các KCN trong phạm vi từng tỉnh, thành phố,
vùng kinh tế và quốc gia là hạt nhân thúc đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa và hiện
đại hóa kết cấu hạ tầng trong và ngoài KCN tại các địa phương, cụ thể:
Cùng với quá trình hình thành và phát triển KCN, kết cấu hạ tầng của
các KCN được hoàn thiện; kích thích phát triển kinh tế địa phương thông qua
việc cải thiện các điều kiện về kỹ thuật hạ tầng trong khu vực, gia tăng nhu
cầu về các dịch vụ phụ trợ, góp phần thúc đẩy hoạt động kinh doanh cho các
cơ sở kinh doanh, dịch vụ trong khu vực; góp phần rút ngắn khoảng cách

23
chênh lệch phát triển giữa nông thôn và thành thị, nâng cao đời sống vật chất,
tinh thần của nhân dân;
Việc đầu tư hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật trong KCN không những thu
hút các dự án đầu tư mới mà còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp mở rộng
quy mô để tăng năng lực sản xuất và cạnh tranh, hoặc di chuyển ra khỏi các
khu đông dân cư, tạo điều kiện để các địa phương giải quyết các vấn đề ô
nhiễm, bảo vệ môi trường đô thị, tái tạo và hình thành quỹ đất mới phục vụ
các mục đích khác của cộng đồng trong khu vực;
Quá trình xây dựng kết cấu hạ tầng trong và ngoài hàng rào KCN còn
đảm bảo sự liên thông giữa các vùng, định hướng cho quy hoạch phát triển
các khu dân cư mới, các khu đô thị vệ tinh, hình thành các ngành công nghiệp
phụ trợ, dịch vụ... các công trình hạ tầng xã hội phục vụ đời sống người lao
động và cư dân trong khu vực như: nhà ở, trường học, bệnh viện, khu giải trí.;
Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đón bắt và thu hút đầu tư vào các
ngành như điện, giao thông vận tải, hệ thống thông tin liên lạc, cảng biển, các
hoạt động dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, phát triển thị trường địa ốc.
đáp ứng nhu cầu hoạt động và phát triển của các KCN;
Phát triển KCN là hạt nhân hình thành đô thị mới, mang lại văn minh
đô thị góp phần cải thiện đời sống kinh tê, văn hóa, xã hội cho khu vực rộng
lớn được đô thị hóa.
Phát triển KCN góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, thúc đẩy việc
đổi mới, hoàn thiện thể chế kinh tế
Các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển cần phải khai thác và sử dụng
hợp lý nguồn tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường. Do vậy để một doanh
nghiệp đơn lẻ xây dựng các công trình xử lý chất thải rất tốn kém, khó có thể
đảm bảo được chất lượng nhất là trong điều kiện hiện nay ở nước ta phần lớn là
doanh nghiệp vừa và nhỏ. KCN là nơi tập trung số lượng lớn nhà máy công
nghiệp, do vậy có điều kiện đầu tư tập trung trong việc quản lý, kiểm soát, xử lý
chất thải và bảo vệ môi trường. Chính vì vậy việc xây dựng các KCN là tạo

24
thuận lợi để di dời các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm từ nội thành, khu dân cư
đông đúc, hạn chê một phần mức độ gia tăng ô nhiễm, cải thiện môi trường
theo hướng thân thiện với môi trường phục vụ mục tiêu phát triển bền vững.
Ngoài ra, KCN còn là động lực thúc đẩy việc đổi mới, hoàn thiện thể
chế kinh tế, hệ thống pháp luật, thủ tục hành chính, góp phần cơ cấu lại lĩnh
vực phân phối, lưu thông và dịch vụ xã hội; tạo điều kiện cho các địa phương
phát huy thế mạnh đặc thù của mình, đồng thời hình thành mối liên kết, hỗ trợ
phát triển sản xuất trong từng vùng, miền và cả nước; từ đó tạo ra những năng
lực sản xuất, ngành nghề và công nghệ mới, làm cho cơ cấu kinh tế của nhiều
tỉnh, thành phố và khu vực toàn tuyến hành lang kinh tế nói chung từng bước
chuyển biến theo hướng một nền kinh tế CNH, thị trường hiện đại, hội nhập
sâu rộng vào thị trường thế giới.
Đẩy mạnh xuất khẩu, tăng thu và giảm chi ngoại tệ và góp phần tăng
nguồn thu ngân sách
Sự phát triển các KCN có tác động rất lớn đến quá trình chuyển dịch cơ
cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu. Hàng hóa sản xuất
ra từ các KCN chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng số lượng hàng hóa xuất khẩu
của địa phương và của cả nước. Khi các KCN mới bắt đầu đi vào hoạt động, lúc
này nguồn thu ngoại tệ của các KCN chưa đảm bảo vì các doanh nghiệp phải
dùng số ngoại tệ thu được để nhập khẩu công nghệ, dây chuyền, máy móc thiết
bị ... nhưng cái lợi thu được là nhập khẩu nhưng không mất ngoại tệ. Khi các
doanh nghiệp đi vào sản xuất ổn định, có hiệu quả thì lúc đó nguồn thu ngoại tệ
bắt đầu tăng lên nhờ hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp KCN. Ngoài ra,
hình thức xuất khẩu tại chỗ thông qua việc cung ứng nguyên vật liệu của các
doanh nghiệp trong nước cho các doanh nghiệp chế xuất hoạt động trong KCN
và việc một số doanh nghiệp chế xuất tổ chức gia công một số chi tiết, phụ tùng,
một số công đoạn tại các doanh nghiệp trong nước góp phần vào quá trình nội
địa hóa trong cơ cấu giá trị sản phẩm của các doanh nghiệp. Ngoài ra, các KCN
cũng đóng góp đáng kể vào việc tăng nguồn thu ngân sách cho các địa phương
và đóng góp chung cho nguồn thu của quốc gia.

25
Tiếp nhận kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, phương pháp quản lý hiện đại
và kích thích sự phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ và doanh nghiệp
trong nước
Kinh nghiệm phát triển của nhiều nước trên thế giới cho thấy việc áp
dụng tiến bộ khoa học công nghệ tiên tiến của các nước đi trước là một trong
những bí quyết để phát triển và đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa. Việc
tiếp cận và vận dụng linh hoạt kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào điều kiện cụ
thể của từng quốc gia là một trong những giải pháp mà các nước đang phát
triển áp dụng nhằm rút ngắn thời gian của quá trình công nghiệp hóa. Cùng
với sự hoạt động của các KCN một lượng không nhỏ các kỹ thuật công nghệ
tiên tiến, dây chuyền sản xuất đồng bộ, kỹ năng quản lý hiện đại...đã được
chuyển giao và áp dụng thành công trong các ngành công nghiệp; Việc
chuyển giao công nghệ của khu vực FDI tới các doanh nghiệp trong nước đã
góp phần thúc đẩy vào việc tăng năng suất, mang lại hiệu quả kinh tế cao
trong các ngành công nghiệp. KCN thúc đẩy sự phát triển năng lực khoa học
công nghệ góp phần tạo ra những năng lực sản xuất mới, ngành nghề mới,
công nghệ mới, sản phẩm mới, phương thức sản xuất, kinh doanh mới... giúp
cho nền kinh tế từng bước chuyển dịch theo hướng kinh tế thị trường hiện đại
và hội nhập kinh tế quốc tế và phục vụ cho sự nghiệp CNH-HĐH của quốc
gia.
- KCN là nơi tập trung hóa sản xuất cao và từ việc được tổ chức sản xuất
khoa học, trang bị công nghệ kỹ thuật tiên tiến của các doanh nghiệp FDI, các
cán bộ quản lý, công nhân kỹ thuật làm việc tại các KCN sẽ được đào tạo và đào
tạo lại về kinh nghiệm quản lý, phưong pháp làm việc với công nghệ hiện đại,
tác phong công nghiệp.... Những kết quả này có ảnh hưởng gián tiếp và tác động
mạnh đến các doanh nghiệp trong nước trong việc đổi mới công nghệ, trang thiết
bị, nâng cao chất lượng sản phẩm, thay đổi phương pháp quản lý ...
để nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm đạt hiệu quả kinh tế cao. Sự có mặt của
các tập đoàn công nghiệp, các tập đoàn đa quốc gia, các công ty có uy tín trên

26
thế giới trong các KCN cũng là một tác nhân thúc đẩy phát triển công nghiệp
phụ trợ theo hướng liên doanh, liên kết. Thông qua đó cho phép các công ty
trong nước có thể vươn lên trở thành các nhà cung cấp đạt tiêu chuẩn quốc tế
và trở thành những tập đoàn kinh tế mạnh, các công ty đa quốc gia.
2.2. Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp
2.2.1. Khái niệm, nội dung và tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước đối
2.2.1.1. Khái niệm, mục tiêu, yêu cầu và nội dung quản lý nhà nước đối
* Khái niệm:
Quản lý nói chung là sự tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể
quản lý lên đối tượng quản lý và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả
các nguồn lực để đạt được các mục tiêu đặt ra trong sự vận động của sự vật.
Đối tượng quản lý, khách thể quản lý chủ yếu là quản lý con người.
Ngoài ra còn quản lý các khách thể như tài nguyên, cơ sở vật chất kỹ thuật...
Chủ thể quản lý có thể là một người, một tổ chức, một bộ máy...
Quản lý là sự kết hợp giữa trí tuệ và lao động. Bởi vì ba nhân tố có tính
chất quyết định sự thành bại, sự phát triển của một công việc, một chế độ xã
hội là: trí lực, sức lao động và quản lý. Trong đó quản lý là sự phối kết hợp
giữa sức lao động và trí thức: nếu phối hợp tốt thì xã hội, nền kinh tế sẽ phát
triển, còn ngược lại, xã hội, nền kinh tế sẽ trì trệ, rối ren. Vì thế nói đến quản
lý là phải nói đến cơ chế vận hành, tức là cơ chế quản lý như chế độ, chính
sách, biện pháp tổ chức, tâm lý xã hội...
Trong quá trình tồn tại và phát triển của xã hội loài người, quản lý xuất
hiện như một tất yếu khách quan. Có nhiều dạng quản lý, nhiều dạng chủ thể
quản lý khác nhau trong sự vận động và phát triển của xã hội. Một trong số đó
là dạng quản lý rất cơ bản, đặc thù - quản lý nhà nước.
Quản lý nhà nước là một dạng quản lý do nhà nước làm chủ thể định
hướng điều hành, chi phối, v.v... để đạt được mục tiêu kinh tế xã hội trong
những giai đoạn lịch sử nhất định.

27
Quản lý nhà nước là sự quản lý bằng quyền lực của nhà nước, ý chí nhà
nước, thông qua bộ máy nhà nước làm thành hệ thống tổ chức điều khiển
quan hệ xã hội và hành vi hoạt động của con người để đạt được mục tiêu kinh
tế xã hội nhất định, theo những thời gian nhất định với hiệu quả cao. Quản lý
nhà nước là một tất yếu khách quan, ý mang tính cưỡng bức, cưỡng chế, mệnh
lệnh và tính chính trị rõ nét, đại diện cho cả xã hội.
Theo GS, TS. Phan Huy Đường (2015), trong Quản lý nhà nước về kinh
tế [33], quản lý nói chung là sự tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể
quản lý lên đối tượng quản lý và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả
các nguồn lực để đạt được các mục tiêu đặt ra trong sự vận động của sự vật..
Vì thế nói đến quản lý là phải nói đến cơ chế vận hành, tức là cơ chế quản lý
như chế độ, chính sách, biện pháp tổ chức, tâm lý xã hội...
Quản lý nhà nước là một dạng quản lý do nhà nước làm chủ thể định
hướng điều hành, chi phối, v.v... để đạt được mục tiêu kinh tế xã hội trong
những giai đoạn lịch sử nhất định [33].
Như vậy, từ nội hàm của quản lý nhà nước về kinh tế nói trên, chúng ta
có thể hiểu: Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp là sự tác động có
tổ chức và bằng pháp quyền của Nhà nước lên các khu công nghiệp nhằm
đảm bảo cho các khu công nghiệp được phát triển theo quy định, chủ động
phối hợp mục đích riêng của từng doanh nghiệp nhằm đạt tới mục đích chung
của nền kinh tế.
* Mục tiêu quản lý nhà nước đối với KCN
Quản lý nhà nước đối với KCN là một chức năng đặc thù của quản lý
nhà nước nói chung. Việc phát triển các KCN có mối quan hệ trực tiếp tới sự
phát triển công nghiệp vừa và nhỏ của địa phương cũng như của cả nước nói
chung. Đồng thời nó cũng chịu sự tác động, sự chi phối của nhiều yếu tố khác
như luật pháp, kinh tế, văn hóa, xã hội. Do đó nhà nước cần tiến hành quản lý
quá trình hình thành và phát triển của các KCN.
Mục tiêu của doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận, do đó nhà nước phải sử
dụng quyền lực và sức mạnh của mình để điều tiết và khống chế những

28
hành vi không có lợi đối với cộng đồng của doanh nghiệp, khắc phục những
khiếm khuyết của cơ chế thị trường, điều chỉnh hoạt động của các doanh
nghiệp trong KCN theo những mục tiêu đã định. Bởi vậy, mục tiêu của hoạt
động quản lý nhà nước đối với KCN là tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn để
huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đầu tư, thực hiện chuyển
dịch cơ cấu kinh tế, phát triển ngành công nghiệp có hiệu quả, thúc đẩy quá
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chính quản lý nhà nước đối với
KCN vừa tạo điều kiện tối đa cho doanh nghiệp thực hiện mục tiêu của họ,
vừa hướng mục tiêu của doanh nghiệp vào việc thực hiện tốt nhất mục tiêu
chung của phát triển kinh tế xã hội. Do đó, quản lý nhà nước đối với các KCN
phải nhằm thu hút tối đa nguồn vốn đầu tư vào KCN, thực hiện cơ cấu trong
KCN phù hợp với yêu cầu chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế. Mặt khác, quản lý
nhà nước đối với các KCN còn nhằm phát huy ưu điểm và thế mạnh của mỗi
KCN, thúc đẩy quá trình hợp tác giữa các doanh nghiệp trong KCN, nâng cao
sức cạnh tranh của các sản phẩm công nghiệp trong nước. Đồng thời, quản lý
nhà nước đối với các KCN phải nhằm khai thác được các lợi thế của phát
triển công nghiệp đối với nền kinh tế quốc dân, đặc biệt phát huy được lợi thế
về nguồn nhân lực, về tài nguyên thiên nhiên cũng như các nguồn lực khác
của nền kinh tế. Việc quản lý nhà nước đối với các KCN còn nhằm đảm bảo
quyền và nghĩa vụ của các doanh nghiệp trong KCN, đồng thời tạo điều kiện
thuận lợi cho các doanh nghiệp bên ngoà i chuyển vốn vào hoạt động kinh
doanh cũng như triển khái các hoạt động sản xuất kinh doanh trong KCN.
Qua đó phát huy vai trò của từng doanh nghiệp cũng như của các KCN đối
với sự phát triển công nghiệp. Thông qua việc ban hành các thể lệ, chính sách
và giám sát thực thi các quy định của pháp luật thì đồng thời nhà nước đã tạo
ra môi trường thuận lợi để thúc đẩy việc xây dựng, phát triển KCN, thực hiện
thành công chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

29
Quản lý nhà nước đối với KCN còn là điều kiện cần thiết, góp phần
giúp cho các doanh nghiệp KCN sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách tiết
kiệm và có hiệu quả, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái. Bên cạnh đó nhà
nước còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển mở rộng hợp tác với
nhau thông qua việc hình thành chuỗi cung ứng trong KCN. Chính công tác
quản lý nhà nước nhằm đảm bảo cho các KCN được phát triển theo quy hoạch
đã định, chủ động phối hợp mục đích riêng của từng doanh nghiệp nhằm đạt
tới mục đích chung của nền kinh tế.
Trước tiên cần khẳng định rằng quản lý nhà nước đối với các KCN
không chỉ là các hoạt động quy hoạch, điều hành, kiểm soát sự phát triển của
các KCN mà còn bao hàm cả hoạt động khuyến khích, hỗ trợ sự phát triển của
các KCN. Quản lý nhà nước đối với KCN bao gồm việc tạo lập môi trường
pháp lý ổ định và bình đẳng cho các doanh nghiệp, xác lập chính sách khuyến
khích đầu tư phát triển và biện pháp xúc tiến đầu tư, tạo điều kiện cho các
doanh nghiệp phát triển, phối hợp đồng bộ trong việc cung cấp các nguồn
nhân tài vật lực đảm bảo thông suốt đầu vào và đầu ra cho doanh nghiệp.
Từ những phân tích trên, theo tác giả, quản lý nhà nước đối với các
KCN nhằm các mục tiêu cụ thể sau:
Tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư và phát triển công nghiệp: CN có
vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế, cung cấp hàng tiêu dùng và tư
liệu sản xuất, nâng cao năng suất và thu nhập cho dân cư. Vì thế, mục tiêu
hàng đầu của Nhà nước khi thiết lập cơ chế quản lý nhà nước các KCN là phải
tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư bỏ vốn xây dựng và vận hành hiệu
quả các doanh nghiệp trong KCN. Để đạt được mục tiêu này, Nhà nước, ngoài
ban hành và thực hiện các chính sách ưu đãi cho các dự án trong KCN, còn
tích cực hỗ trợ doanh nghiệp về thủ tục hành chính, về cơ sở hạ tầng.
Sử dụng quỹ đất một cách hiệu quả: Đất xây dựng KCN thường là đất
có giá trị kinh tế cao, có thể dùng để kinh doanh các ngành phi CN hoặc là đất
đô thị. Trong điều kiện quỹ đất có giá trị kinh tế ngày càng hạn hẹp thì sử
dụng đất để xây dựng KCN một cách hiệu quả là mục tiêu quan trọng thứ hai

30
trong quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này. Để sử dụng đất một cách hiệu
quả, Nhà nước thường phải quy hoạch xây dựng các KCN có tính lâu dài, kết
hợp được các yêu cầu về phát triển CN với các yêu cầu khác của phát triển
kinh tế - xã hội.
Sử dụng vốn đầu tư vào cơ sở hạ tầng một cách hiệu quả: Thường nhu
cầu đầu tư vào cơ sở hạ tầng rất lớn mà khả năng của Nhà nước và tư nhân
không thể đáp ứng đầy đủ. Do đó, để sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư vào
cơ sở hạ tầng KCN, một mặt, Nhà nước phải có kế hoạch, chương trình, dự án
đầu tư vốn nhà nước hiệu quả; mặt khác, Nhà nước phải có chính sách khuyến
khích tư nhân đầu tư hiệu quả vào cơ sở hạ tầng KCN.
Bảo vệ môi trường sinh thái: Ưu tiên cho phát triển CN, nhưng quản lý
nhà nước đối với KCN còn có mục tiêu ngăn ngừa các hoạt động xả thải của
các nhà máy, xí nghiệp làm ảnh hưởng đến môi trường. Nếu không có các
biện pháp buộc các nhà đầu tư phải đảm bảo yêu cầu xử lý chất thải và áp
dụng công nghệ bảo vệ môi trường thì các lợi ích ngắn hạn từ phát triển CN
có thể không đủ bù đắp cho những thiệt hại môi trường về lâu dài. Hơn nữa,
các chủ đầu tư, vì lợi nhuận, có thể tiết kiệm chi phí xử lý chất thải và tìm
cách thải ra môi trường xung quanh. Do trong KCN các doanh nghiệp (DN)
tập trung với mật độ cao, nên nếu Nhà nước không có biện pháp răn đe và
phòng ngừa hữu hiệu thì nhà đầu tư có thể trốn tránh nghĩa vụ bảo vệ môi
trường của họ. Vì thế, ngày nay, bảo vệ môi trường trong và ngoài KCN trở
thành mục tiêu không kém phần quan trọng của quản lý nhà nước.
Nâng cao hiệu quả kinh tế theo lãnh thổ: Thông qua phát triển mạnh các
KCN, Nhà nước kỳ vọng vào tác động lan toả của nó đến các ngành và vùng
khác như hình thành thêm các vùng nông nghiệp cung cấp nguyên, vật liệu, phát
triển dịch vụ cho KCN, phát triển các trung tâm thương mại.. .Vì thế, quản lý của
Nhà nước đối với KCN phải được hoạch định và thực hiện có tầm rộng và đủ xa
một cách hợp lý. Trong nhiều trường hợp, thông qua quản lý nhà nước các KCN,
Nhà nước còn hướng đến thay đổi bộ mặt kinh tế của địa phương.

31
Tạo việc làm và tăng thu nhập cho người lao động: Đây là mục tiêu
quan trọng của quản lý nhà nước đối với KCN. Bởi vì, xét cho cùng, phát
triển công nghiệp (CN) phải nhằm phục vụ tốt hơn cuộc sống của dân cư. Một
trong những điều kiện để dân cư sống tốt hơn là có việc làm và các quyền cơ
bản được bảo vệ. Do đó, ngoài chính sách khuyến khích DN trong KCN sử
dụng lao động địa phương, Nhà nước còn ban hành các quy định pháp lý bảo
vệ quyền của người lao động, nhất là về lương, bảo hộ lao động và giải quyết
tranh chấp.
* Yêu cầu quản lý nhà nước đối với KCN
Để đáp ứng được các mục tiêu trên, hoạt động quản lý nhà nước đối với
các KCN phải đáp ứng những yêu cầu sau:
- Chính sách, biện pháp quản lý đưa ra phải phù hợp với luật pháp và
các yêu cầu của xã hội. Một mặt phải bảo đảm kỷ cương, tuân thủ những giá
trị đạo đức của dân tộc; mặt khác phải không gây ra những khó khăn trở ngại
đến tính chủ động sáng tạo của các doanh nghiệp trong KCN.
- Nhà nước phải tạo ra môi trường ổn định và bình đẳng cho các doanh
nghiệp hoạt động trong KCN và phải kết hợp hài hòa các mục tiêu của doanh
nghiệp với các mục tiêu chung của đất nước.
- Quản lý nhà nước đối với các KCN tức là tạo điều kiện để tăng khả năng
cạnh tranh của các sản phẩm hàng hóa dịch vụ của các doanh nghiệp trong nước
trong thị trường nội địa cũng như khi xuất khẩu. Điều đó có nghĩa nhà nước phải
có những chính sách thích hợp để thúc đẩy các doanh nghiệp tập trung tìm kiếm
thế mạnh và phát huy hết khả năng sản xuất kinh doanh của mình.
- Nhà nước phải cung cấp đầy đủ các nguồn nhân lực, vật lực, tài lực
cũng như các thông tin một cách nhanh chóng, kịp thời, chính xác để giúp cho
việc xây dựng, phát triển các KCN đạt hiệu quả cao.
* Nội dung quản lý nhà nước đối với các KCN
Một là, xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và chính sách quản
lý nhà nước các KCN.

32
Trên cơ sở kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, chiến
lược phát triển vùng, lãnh thổ, chiến lược phát triển công nghiệp, chiến lược
mậu dịch quốc tế, địa phương xây dựng chiến lược phát triển KCN. Bởi vậy,
khi xây dựng chiến lược, kế hoạch quản lý nhà nước các KCN phải nghiên
cứu tổng hợp các điều kiện tự nhiên và xã hội trong chiến phát triển kinh tế
chung. Xây dựng chiến lược, kế hoạch quản lý nhà nước các KCN phải tạo
được bước đi phù hợp với khả năng của vùng về tài chính, thu hút đầu tư của
từng thời kỳ.
Quản lý nhà nước các KCN cũng phải tính đến sự phân bố lực lượng
sản xuất, trên lãnh thổ nhằm đảm bảo sử dụng có hiệu quả các nguồn lực và
bảo vệ môi trường, môi sinh. Đồng thời phát triển KCN cũng cần xem xét đến
tính cân đối trong phát triển khu vực, lãnh thổ và tính phát triển bền vững.
Phát triển KCN cũng cần phải tính đến sự phát triển hài hòa giữa các vùng,
lãnh thổ, tận dụng được lợi thế so sánh giữa các vùng, lãnh thổ để đảm bảo sự
phát triển cân đối hợp lý chung của cả nước
Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về hỗ trợ đầu tư, tổ chức xúc
tiến, vận động các nhà đầu tư phát triển KCN, quy chế hoạt động của các
KCN, các văn bản hướng dẫn thực hiện cũng như các văn bản pháp quy có
liên quan và hoàn thiện chúng qua từng thời kỳ nhằm tạo cơ sở pháp lý đồng
bộ và điều chỉnh có hiệu quả hoạt động của KCN cũng như của từng doanh
nghiệp trong KCN. Quy định và hướng dẫn việc hình thành, xây dựng, phát
triển và quản lý hoạt động của KCN.
Xây dựng và áp dụng các biện pháp ưu đãi kinh tế xuất phát từ lợi ích
của nước nhà và lợi ích lâu dài của nhà đầu tư. Các biện pháp ưu đãi kinh tế
áp dụng tại KCN: bình đẳng, các bên cùng có lợi, được thể chế hóa về mặt
pháp lý. Đồng thời các biện pháp này cũng được điều chỉnh linh hoạt về mặt
pháp lý để theo kịp những biến động, thay đổi tình hình chính trị, kinh tế - xã
hội. Các ưu đãi về kinh tế hấp dẫn, tính cạnh tranh cao nhưng cũng cần phải
đảm bảo tính ổn định lâu dài để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư.

33
Các biện pháp ưu đãi kinh tế đối với KCN bao gồm:
Ưu đãi thuế so với doanh nghiệp ngoài KCN và ổn định.
Hỗ trợ về tài chính như vay vốn ưu đãi, thuê đất, thuê hoặc mua nhà
xưởng với giá thấp nhất, khấu hao tài sản nhanh, ngoại đối …
Hướng dẫn các nhà đầu tư cách thức lập hồ sơ dự án, tổ chức việc cấp,
điều chỉnh và thu hồi các loại giấy phép và thực hiện các thủ tục hành chính
nhà nước liên quan đến các dự án đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho các
doanh nghiệp hoạt động trong KCN. Công tác xúc tiến và vận động đầu tư là
quá trình có ý nghĩa hết sức quan trọng với mục đích giới thiệu môi trường
đầu tư, hệ thống pháp luật, ưu đãi và các điều kiện đầu tư vào KCN nhằm rút
ngắn thời gian tìm hiểu, đi lại của nhà đầu tư. Nhà nước phải chủ động này.
Trong công tác vận động, xúc tiến đầu tư, nhà nước cũng cần có sách lược
như lựa chọn đối tác, khu vực nhằm có thể tranh thủ tối đa nguồn vốn, công
nghệ và thị trường tiêu thụ sản phẩm đáp ứng như cầu phát triển của vùng.
Hai là, tổ chức thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và chính sách
quản lý nhà nước các KCN.
- Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước các KCN
- Phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội trong các khu công nghiệp.
Khi chọn địa điểm thực hiện dự án, nhà đầu tư cũng thường quan tâm
đến cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội của khu vực vì nó đảm bảo cho các hoạt
động kinh tế sau này. Công trình hạ tầng kỹ thuật bao gồm công trình trong
hàng rào và ngoài hàng rào KCN.
Công trình hạ tầng kỹ thuật ngoài ràng rào là công trình phụ thuộc vào
quy hoạch phát triển vùng, lãnh thổ và đòi hỏi vốn lớn. Vì vậy, nhà nước
thường phải sử dụng ngân sách để đầu tư hoặc phải có cơ chế để huy động
vốn các thành phần kinh tế khác tham gia như phương thức BOT, BO, BT…
Đối với công trình hạ tầng kỹ thuật trong hàng rào KCN, thông thường
huy động các nguồn vốn của các doanh nghiệp và tư nhân. Đây thực chất là
doanh nghiệp đất đai và bất động sản dễ thu lợi nhuận cao nhưng lại phụ

34
thuộc vào khả năng thu hút đầu tư nên rủi ro cũng lớn. Việc cho doanh nghiệp
tiến hành kinh doanh cơ sở hạ tầng KCN là biện pháp huy động các nguồn
vốn trong xã hội để san sẻ gánh nặng cho ngân sách và tận dụng vốn và khả
năng kêu gọi đầu tư của các nhà đầu tư phát triển hạ tầng.
Phát triển KCN có tác dụng lan tỏa về kinh tế và xã hội của vùng, lãnh
thổ như áp lực lên hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật, tạo nên hiện tượng tập
trung lao động, làm hạt nhân tình hình đô thị công nghiệp… Cũng như các
công trình hạ tầng ngoài hàng rào, công trình hạ tầng kỹ thuật phải được nhà
nước thực hiện trước một bước và đảm bảo cho sự phát triển lâu dài KCN và
của vùng, lãnh thổ.
Ba là, thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của các KCN.
Nhằm định hướng hoạt động của các KCN theo quy định của pháp luật
và giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình hoạt động của các doanh
nghiệp trong KCN, kiểm soát và xử lý các vi phạm của doanh nghiệp trong
việc thực hiện quy định của pháp luật của nhà nước và quy chế KCN.
Nhà nước thực hiện kiểm tra các KCN dưới hai giác độ: Kiểm tra DN,
dự án đầu tư hoạt động trong KCN và kiểm tra việc thực hiện quy chế quản lý
nhà nước của các Ban quản lý các KCN.
Nội dung và phương thức kiểm tra của Nhà nước đối với các DN, dự án
hoạt động trong KCN không khác với nội dung kiểm tra DN và đầu tư nói
chung. Tuy nhiên, do các hoạt động CN và dịch vụ trong KCN tập trung với
mật độ cao nên các hoạt động kiểm tra liên ngành có điều kiện và cần thiết
phải phối hợp với nhau tránh gây cản trở không cần thiết cho hoạt động sản
xuất, kinh doanh trong KCN. Nhà nước đặc biệt chú trọng kiểm tra về các mặt
ô nhiễm môi trường, thuế, chế độ sử dụng lao động ở các DN trong KCN, bởi
vì các hoạt động này tiềm ẩn khả năng lây lan và gây mất ổn định cao trong
KCN. Ngoài ra, các hoạt động kiểm tra sử dụng đất đai trong KCN cũng được
tăng cường hơn các nơi khác để tránh nguy cơ lãng phí đất, sử dụng đất
không đúng mục đích từ phía các nhà đầu tư.

Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.doc

Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.doc

Similar to Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.doc