Koninklijke HFC, 2013

1. Koppie d’r bij!
Brain training in het voetbal
Door:
Afke van de Wouw
Sportpsycholoog &
Bewegingswetenschapper
www.afkevandewouw.nl
Twitter: @afkevandewouw

2. Mentale Sportbegeleiding

3. Mentale Sportbegeleiding
• Wat is mentale training?
• Concentratie
• Verbeelding
• Communicatie
• Feedback
Inhoud

4. Mentale Sportbegeleiding
Sportpsychologie
Wetenschappelijk Mentale Begeleiding
Keuze
Topsport
Relaties Persoonlijk Mentale
Training

5. Mentale Sportbegeleiding
• Hoeveel % van die prestatie wordt
beïnvloed door mentale factoren?
• Hoeveel % van je training bestaat uit
mentale training?
Denk aan een belangrijke wedstrijd:

6. ‘Een Atleet heeft begeleiding nodig. Ten
aanzien van voeding, fysiek en ook
geestelijk.’ Bart Veldkamp (Schaatser, Trainer
en commentator tijdens OS Peking
2008)

7. ‘Mentale training is niet anders dan
tactische, technische en conditie
training. Je traint gewoon een bepaald
onderdeel van de prestatie’
Maurits Hendriks (Chef de Mission
Olympische Spelen Londen 2012
en Rio 2016)

8. ‘Mental coaches hebben alleen invloed op
labiele mensen. Ik geloof daar
helemaal niet in.’
Johan Derksen in Voetbal
International (23 februari 2009)
54.20

9. Mentale Sportbegeleiding
Het leren en oefenen
van mentale vaardigheden
met als doel het verbeteren
van prestaties
Brain Training

10. Leren Concentreren

11. Mentale Sportbegeleiding
• Onbewust onbekwaam
• Bewust onbekwaam
• Bewust bekwaam
• Onbewust bekwaam
4-staps leerproces

12. Mentale Sportbegeleiding
Raoul Oudejans onderscheidt 2
type denkfouten:
– Afleiding (gedachten dwalen af)
– Verlamming door over analyse
(expliciet je bewegingen
overpeinzen)
Denkfouten
2.35

13. Mentale Sportbegeleiding
“Ik weet nu altijd al wat ik ga doen bij een kans.
Echt, ik ram nooit zomaar blind op doel. Zelfs niet
in een periode van droogstand.
En nog zo'n stelregel: een goede vrije trap neem
je eigenlijk met je ogen. Als je focust op een punt,
gaat er als vanzelf een stroompje van je ogen naar
je benen.“
Klaas-Jan Huntelaar in AD

14. Mentale Sportbegeleiding
1 = ik en mijn taak
2 = directe afleidingen
3 = is-behoort te zijn
vergelijking
4 = winnen/ verliezen
5 = consequenties van
winst/ verlies
6 = zinsvraag
Aandachtscirkels

15. Mentale Sportbegeleiding
“When trying to cope with pressure the first thing to do is
to try and blank everything else out and just play.
If you can concentrate on
your own game and think
about what you need to do,
you won’t be thinking
about the game as much.”
Wayne Rooney

16. Mentale Sportbegeleiding
Breed Smal
Extern Publiek
Hele veld
(overzicht)
Bal
Richting van pass
Intern Planning
Eigen gevoelens
Idee/ gedachte
Lichaam
Aandachtsstijlen

17. Mentale Sportbegeleiding
Extern Geluid
Publiek
Condities (weer, speelveld)
Teamgenoten
Scheidsrechter
Intern Denken aan het verleden
Denken aan de toekomst
Vermoeidheid, angst en pijn
Gebrek aan zelfvertrouwen
Afleiders

18. Mentale Sportbegeleiding
Awareness test

19. Mentale Sportbegeleiding
1. Waar zit ik met mijn concentratie?
(Bewustwording)
2. Stoppen (zodra een nieuwe fase aanbreekt)
3. Uitblazen
4. Bedenken wat en waar je met de volgende
bal/actie naar toe wil (Refocus)
5. In gedachten die bal/actie doornemen
(Visualiseren)
In concentratie

20. Verbeeld en Heers

21. Mentale Sportbegeleiding
• Beter gaat presteren
• Meer zelfvertrouwen krijgt
• Meer ontspannen bent
• Beter gefocussed bent
Als er een training zou zijn waardoor je
Zou je dat dan regelmatig gaan doen?

22. Mentale Sportbegeleiding
Peter van Vossen, destijds assistent-trainer, zei tegen mij:
‘Denk de avond voor de
wedstrijd in bed na over wat je de
volgende dag gaat doen als je in
een bepaalde situatie terecht komt.’
Die raad heb ik sinds kort
opgevolgd en het helpt. Neem het
duel tegen Roda JC. Ik had een
dag eerder al bedacht hoe ik naar
binnen zou kappen, kaatsen met de
spits en scoren in de verre hoek. Ik
maakte precies zo’n goal. Het was
een déjà vu.
Dries Mertens

23. Mentale Sportbegeleiding
• “I always like to picture the game the night before: I’ll ask the
kitman what kit we’re wearing, so I can visualise it. It’s
something I’ve always done, from when I was a young boy. It
helps to train your mind to situations that might happen the
following day. I think about
it as I’m lying in bed. What will I
do if the ball gets crossed in
the box this way? What
movement will I have to make
to get on the end of it? Just
different things that might
make you one per cent
sharper.”
Wayne Rooney

24. Mentale Sportbegeleiding
• Een voorstelling maken van gewenste
situaties (wedstrijd en/of training)
• Met zoveel mogelijk zintuigen
• Liefst na ontspanning en regelmatig
• Op een positieve manier
• Simpel beginnen en dan opbouwen
Wat is verbeelding?

25. Mentale Sportbegeleiding
• Je bereid je voor op ´wat als´ scenario´s
• Je weet beter en sneller wat je moet doen in
beslissende situaties
• Je voorprogrammeert je lichaam en hoofd
• Aandacht focussen
• Je slijpt bewegingen in
• Je maakt een olifantenpaadje in je hoofd
• Voor je hersenen maakt het geen verschil of je
het echt doet of in gedachten
Hoe werkt het?

26. Mentale Sportbegeleiding

27. Mentale Sportbegeleiding
De hersenen reageren
bijna hetzelfde op wat je
ziet en denkt

28. Mentale Sportbegeleiding

29. Floris Evers

30. Mentale Sportbegeleiding
• Ontspanning
• Verbeelding vaardigheden
• Verbeelding wedstrijden (2.35)
• Powerflow
• Verbeelding Teambuilding
• Affirmaties
Presteren

31. Communicatie

32. Mentale Sportbegeleiding

33. Mentale Sportbegeleiding

34. Mentale Sportbegeleiding

35. Mentale Sportbegeleiding

36. Mentale Sportbegeleiding

37. Mentale Sportbegeleiding

38. Mentale Sportbegeleiding
• 7% woorden
• 38% tonaliteit
• 55% fysiologie
Communicatie

39. Mentale Sportbegeleiding

40. Mentale Sportbegeleiding
• Zenuwstelsel kan geen ontkenning vasthouden
• Woordgebruik
• Duidelijke coaching in handelen
• De kaart is niet het gebied
Woorden…

41. Mentale Sportbegeleiding
‘Het gaat om duidelijke taal spreken. Tijdens het
coachen van spelers moet men het niet meer
hebben over ‘initiatief nemen’ of ‘anticiperen’ ,
want dat zegt de speler niets. Je kunt
vervolgens spelers niet verantwoordelijk
maken voor ‘anticiperen’. Die abstracte zaken
kun je concreet maken in handelingen. Wat
dóet een speler die jij initiatiefrijk noemt?’
Leon Vlemmings

42. Mentale Sportbegeleiding
• Mensen houden van andere mensen die zijn
zoals ze zelf zijn.
• Rapport tot stand brengen door:
– spiegelen (van)
– afstemmen (op)
Rapport

43. Mentale Sportbegeleiding
Rapport

44. Mentale Sportbegeleiding
Rapport

45. Mentale Sportbegeleiding
• Vergelijk het resultaat met de bedoeling,
en vraag je af wat je (of je renner) kan
leren van het gebeurde.
• Terugkoppelen wat je hebt geobserveerd
en daar waar mogelijk suggesties geven
hoe het ook anders kan.
Feedback = Terugkoppeling

46. Mentale Sportbegeleiding
• Beoordeling
• Uiting van ongenoegen
• Aangeven van gebreken.
Feedback ≠ Kritiek

47. Mentale Sportbegeleiding
• Mislukking bestaat niet, alleen feedback
• Timing
• Onderling
• Hoeveelheid
• Aanspreken op gedrag, bekrachtigen op persoon
• Duidelijke feedback op handelen
• Privé
• Sandwich feedback
Feedback

48. Mentale Sportbegeleiding
Wat ik vind dat je
specifiek goed doet…
én
Wat je mogelijk zou kunnen verbeteren
Over het algeheel genomen vind ik
het
…. (iets positiefs)……

49. Mentale Sportbegeleiding
Het kan ook anders…

50. Voor meer info:
afkevandewouw.nl
sportsimagery.nl
facebook.com/avdwsportspsychology
info@afkevandewouw.nl
@afkevandewouw