Used in a workshop for speed skate coaches. STV Lekstreek 31 5-14

1. Presteren onder druk
Door:
Afke van de Wouw
Sportpsycholoog Bewegingswetenschapper
www.afkevandewouw.nl
Twitter: @afkevandewouw

2. Mentale Sportbegeleiding
'Mentaal probleem bij Nederlandse clubs.’
Zodra mogen moeten wordt, ontstaat er een probleem. Dan
blokkeren spelers en zien ze de oplossingen niet meer",
legt Cruijff uit.

3. Mentale Sportbegeleiding
‘Mentaal is het zwaarste wat er is. Als je dat niet 50
minuten op kan brengen is er iets mis. Je moet het 90
minuten op kunnen brengen en geconcentreerd zijn.’

4. Mentale Sportbegeleiding
Wielerinsiders vermoeden dat mentale problemen ten
grondslag liggen aan de hartritmestoornissen waaraan Gesink
zich laat opereren.

5. Mentale Sportbegeleiding
Oranje Zwart-coach Michel van den Heuvel complimenteerde zijn
mannen na afloop van de halve finale tegen Rotterdam voor hun
'enorme mentale weerbaarheid'. Niet alleen kwamen ze twee keer
terug van een achterstand, maar ook zagen ze hun medespeler
Niek van der Schoot geblesseerd uitvallen.

6. Mentale Sportbegeleiding
• Hoeveel % van de sportprestatie wordt
beïnvloedt door mentale factoren?
• Hoeveel % van de training bestaat uit mentale
training?
Neem een belangrijke wedstrijd in
gedachten:

7. ‘Een atleet heeft begeleiding nodig. Ten aanzien
van voeding, fysiek en ook geestelijk.’
Bart Veldkamp (Schaatser, Trainer
en commentator tijdens OS Peking
2008)

8. ‘Mentale training is niet anders dan tactische,
technische en conditie training. Je traint gewoon
een bepaald onderdeel van de prestatie’
Maurits Hendriks (Chef de Mission
Olympische Spelen Londen 2012,
Sochi 2014 en Rio 2016)

9. ‘Mental coaches hebben alleen invloed op labiele
mensen. Ik geloof daar helemaal niet in.’
Johan Derksen in Voetbal
International (23 februari 2009)

10. Mentale Sportbegeleiding

11. Mentale Sportbegeleiding
• Stellen van doelen
• Spanningsregulatie
• Verbeelding
• Gedachtecontrole
• Aandachtssturing
• Zelfvertrouwen
Mentale Training

12. Mentale Sportbegeleiding
Te ontspannen?
Juiste spanningsniveau

13. Mentale Sportbegeleiding
Te gespannen?

14. Mentale Sportbegeleiding
• Slecht om kunnen gaan met fouten
• Weinig zelfvertrouwen
• Belang wedstrijd
• Verwachtingen
• Omgeving
Oorzaak wedstrijdspanning

15. Mentale Sportbegeleiding
• Als we verschil
ervaren tussen eisen
en kunnen
• Schaatser ervaart dat
Ervaren van stress

16. Mentale Sportbegeleiding
• Gedachten schieten alle kanten op (vooral vervelende)
• Zorgen over of ze wel goed zullen presteren
• Bang fouten te maken tijdens wedstrijd
• Onzeker over zichzelf
• Bang om onder hun kunnen te presteren
• Zorgen over eventueel verlies
• Bang te laten afweten als ze onder druk komen te staan
• Bang dat ze de doelstellingen niet halen
• De druk voelen van de verwachtingen die anderen hebben
Mogelijke ervaringen in het hoofd

17. Mentale Sportbegeleiding
• Ze voelen dat ze gespannen zijn
• Kriebels in hun buik
• Verhoogde hartslag
• Naar gevoel in hun maag
• Klamme handen
• Trillen
• Misselijk
• Rode vlekken in hun nek
• Snelle, oppervlakkige, hoge ademhaling
• Braken voor of tijdens de wedstrijd
• Hoofd- of buikpijn voor wedstrijden
• Spieren zijn zo gespannen dat ze kramp krijgen
Mogelijke ervaringen in het lijf

18. Mentale Sportbegeleiding
De spanningsboog

19. Mentale Sportbegeleiding
• Jacobsen
• Bodyscan
• Visualiseren
• Lichaamsomtrek
• Yoga
Ontspanningsoefeningen

20. Mentale Sportbegeleiding
• Door bewust te worden van je ademhaling,
kun je hem beter beheersen
• Rust in hele lichaam
• Ritueel
• Aandacht verplaatst,
geen tijd om te denken aan
afleidingen
• Lichaamszwaartepunt naar beneden
Ademhalingsoefeningen

21. Mentale Sportbegeleiding
• Hoe verbruik je energie?
• Hoe vul je energie weer aan?
• Hoe effectiever
herstellen?
Herstel

22. Mentale Sportbegeleiding
Magische driehoek
Wat je
denkt
Hoe je
je voelt
Wat je
doet

23. Mentale Sportbegeleiding
Denkfouten
• Overdrijven
• Veralgemeniseren
• Te hoge eisen stellen
• Selectief waarnemen
• Storende overtuigingen
• Afleiding
• Verlamming door over- analyse

24. Mentale Sportbegeleiding
Denk mogelijkheden
• Gedachtes waarnemen en
laten gaan
• ´AND´ world
• Op andere manier bekijken
• Willen en kunnen ipv moeten
• Richt op bereiken ipv van
vermijden (roze olifant)
• Max 3 sec voor- en achteruit

25. Mentale Sportbegeleiding
1 = ik en mijn taak
2 = directe afleidingen
3 = is-behoort te zijn
vergelijking
4 = winnen/ verliezen
5 = consequenties van
winst/ verlies
6 = zinsvraag (45 sec)
Aandachtscirkels

26. Mentale Sportbegeleiding

27. Mentale Sportbegeleiding
• Maken voorstelling van gewenste situatie
• Je bereid je voor op ´wat als´ scenario´s
• Je weet beter en sneller wat je moet doen in
beslissende situaties
• Je voorprogrammeert je lichaam en hoofd
• Je slijpt bewegingen in
• Het focust je aandacht
• Je maakt een olifantenpaadje in je hoofd
• Voor je hersenen maakt het geen verschil of je
het echt doet of in gedachten
Verbeelding

28. Mentale Sportbegeleiding
• “I always like to picture the game the night before: I’ll ask the
kitman what kit we’re wearing, so I can visualise it. It’s
something I’ve always done, from when I was a young boy. It
helps to train your mind to situations that might happen the
following day. I think about
it as I’m lying in bed. What will I
do if the ball gets crossed in
the box this way? What
movement will I have to make
to get on the end of it? Just
different things that might
make you one per cent
sharper.”
Wayne Rooney

29. Mentale Sportbegeleiding

30. Mentale Sportbegeleiding

31. Mentale Sportbegeleiding
Coaching Tips
Druk verlagen door:
• Mentaal en fysiek goed voorbereiden
• ´What if´ scenario´s doornemen
• Routine in voorbereiding (neem de tijd)
• Race plan maken ipv praten over winnen
• Als trainer rust en vertrouwen uitstralen
• Persoonlijke aandacht
• Rekening houden met persoonlijkheid schaatser

32. Mentale Sportbegeleiding
Coaching Tips
Tools geven aan schaatsers:
• Bewust maken van hun lijf, gedachtes en emoties
en hoe die te beïnvloeden
• Ademhaling reguleren
• Ontspanningsoefeningen opnemen in
trainingsprogramma en voorbereiding
• Visualisatie opnemen in trainingsprogramma en
voorbereiding
• Leren om tijdens wedstrijd met hun eigen taak bezig
te zijn

33. Voor meer info:
www.afkevandewouw.nl
www.sportsimagery.nl
www.facebook.com/avdwsportspsychology
info@afkevandewouw.nl
twitter: @afkevandewouw