Μπιλανάκη Ελευθερία

1. «Εξωηόθξηηνο» ηνπ Βηηζέληδνπ Κνξλάξνπ
Γεκηνπξγία, επηκέιεηα:
Κπηιαλάθε Διεπζεξία
Δθπαηδεπηηθόο (θηιόινγνο)
• O Δξσηόθξηηνο
1

2. Βηνγξαθηθά γηα ηνλ πνηεηή
Οη πην αζθαιείο πιεξνθνξίεο γηα
ηελ θαηαγσγή ηνπ Κνξλάξνπ είλαη
απηέο πνπ δίλεη ν πνηεηήο ζην ηέινο
ηνπ έξγνπ ηνπ:
• αλαθέξεη ην όλνκα Βιτσέντζος,
• ην νηθνγελεηαθό όλνκα
Κορνάρος,
• ηόπν γέλλεζεο: ΢εηεία
• θαη ην Κάζηξν (Ζξάθιεην), όπνπ
παληξεύηεθε
΢ύκθσλα κε ηηο ηειεπηαίεο ζεσξίεο:
• ν πνηεηήο ηνπ Δξσηόθξηηνπ
ηαπηίδεηαη κε έλαλ βελεηνθξεηηθό
Βηηζέληδν Κνξλάξν, πνπ
γελλήζεθε ζηηο 26 Μαξηίνπ ηνπ
1553 ζηελ Τξαπεδνύληα ηεο
Σεηείαο.
• Πέζαλε ζηνλ Υάλδαθα ην 1613 ή
ην 1614 από άγλσζηε αηηία θαη
ζάθηεθε ζην κνλαζηήξη ηνπ
Αγίνπ Φξαγθίζθνπ.
2

3. Σν πξόβιεκα ηεο ηαπηόηεηαο ηνπ ζπγγξαθέα
• γηνο ηνπ Ιάθωβνπ Κνξλάξνπ θαη ηεο Ζακπέηαο Νηεκέηδν.
• Ήηαλ γόλνο εμειιεληζκέλεο θαη αξρνληηθήο βελεηζηάληθεο νηθνγέλεηαο,
πηζαλόηαηα κε κεγάιε πεξηνπζία.
• Ο αδεξθόο ηνπ, Αλδξέαο Κνξλάξνο, είρε γξάςεη κηα Ιστορία της Κρήτης
πνπ δελ εθδόζεθε πνηέ.
• Έδεζε ζηε ΢εηεία πεξίπνπ κέρξη ην 1580 ελώ αξγόηεξα εγθαηαζηάζεθε
ζηνλ Υάλδαθα (ζεκεξηλό Ζξάθιεην).
• Δθεί έιαβε ρώξα ν γάκνο ηνπ κε ηελ Μαξηέηα Ζέλν, κε ηελ νπνία
απέθηεζε θαη δύν θόξεο, ηελ Διέλε θαη ηελ Καηεξίλα.
• Από ην 1591 αλέιαβε δηνηθεηηθά αμηώκαηα, ελώ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο
παλνύθιαο (1591-1593) αλέιαβε θαζήθνληα σγειονομικού επόπτη.
• Τπήξμε επίζεο κέινο ελόο λογοτετνικού σσλλόγοσ, ηεο Αθαδεκίαο ηωλ
Παξάμελωλ, πνπ είρε ηδξύζεη ν αδειθόο ηνπ Αλδξέαο, επίζεο ζπγγξαθέαο.
3

4. 4

5. • Πηε γλσζηή “Ξεξηγξαθή ηεο Θξήηεο” ηνπ Ξέηξνπ Θαζηξνθύιαθα ηνπ 1583
ην δηακέξηζκα ηεο Πεηείαο αλαθέξεηαη κε 22.312 θαηνίθνπο,
• ελώ ε ίδηα ε πόιε είρε 1.391 θαηνίθνπο.
• Ζ Πεηεία είρε επίζεο 12 κνλαζηήξηα θαη δύν κνλέο θαζνιηθώλ.
5

6. • Ξξσηεύνπζα θαη δηνηθεηηθό θέληξν παξακέλεη ην Θάζηξν πνπ κεηνλνκάδεηαη πιένλ ζε
Κάληηα (Candia), κία πόιε κε εμαίξεηε νηθνλνκηθή θαη πλεπκαηηθή θίλεζε.
• Σαξαθηεξηζηηθό ηεο ζεκαζίαο ηεο είλαη ην γεγνλόο όηη ην όλνκα ηεο πόιεο ην όλνκα ηεο
πόιεο ρξεζηκνπνηείηαη πιένλ γηα λα πξνζδηνξίδεη νιόθιεξε ηε δηνηθεηηθή πεξηθέξεηα ηεο
Θξήηεο πνπ νλνκάδεηαη Βαζίιεην ηεο Θάληηα (Regno di Candia).
6

7. Δλεηηθή θπξηαξρία ζηελ Κξήηε (1204 - 1645)
Ζ θαηάιεςε ηεο Θσλζηαληηλνύπνιεο
από ηνπο Πηαπξνθόξνπο ηεο Γ΄
΢ηαπξνθνξίαο ζπλνδεύεηαη από
δηαλνκή ησλ εδαθώλ ηεο Βπδαληηλήο
Απηνθξαηνξίαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο
θαη ηεο Θξήηεο.
• H Θξήηε παξαρσξήζεθε από ηνλ
Βονιυάτιο ζηελ Γεκνθξαηία ηεο
Βελεηίαο, ζηηο 12 Απγνύζηνπ ηνπ
1204.
• Κεηά από κία ζύληνκε πεξίνδν
Γελνβέδηθεο θπξηαξρίαο θαη
πνιεκηθώλ ζπγθξνύζεσλ, ε
βελεηζηάληθε εμνπζία εδξαηώλεηαη
νξηζηηθά ην 1217 θαη γηα ηνπο
επόκελνπο ηεζζεξηζήκηζη αηώλεο ε
Θξήηε απνηειεί κία από ηηο
ζεκαληηθόηεξεο, αλ όρη ηε
ζεκαληηθόηεξε, θηήζεηο ηεο
«Γαιελνηάηεο Γεκνθξαηίαο».
7

8. 1.Ο εμσηεξηθόο πξνκαρώλαο ηνπ Αγίνπ Γεκεηξίνπ (ράξηεο Giorgio Corner, 1625,
Mαξθηαλή Βηβιηνζήθε , Βελεηία).
2. Ζ νρύξσζε ηνπ Υάλδαθα (1636-1638).
8

9. 1. Η πύλη ςξσ Αγίξσ Μάοκξσ
2. Πλάκα με 5 ξικόρημα ρςημ πύλη Αγίξσ Γεχογίξσ
9

10. Η ςέυμη ςηπ επξυήπ ςξσ ρσγγοατέα
10

11. Έογα ςηπ Κοηςικήπ ΢υξλήπ [1]
Εσγξαθηθή
• Ζ εθθιεζηαζηηθή δσγξαθηθή ζηελ Θξήηε ζπλερίδεη αδηάθνπα ηε βπδαληηλή
εηθνλνγξαθηθή παξάδνζε ζε ηοιτογραθίες θαη θορηηές εικόνες.
• Πην Σάλδαθα ηνπ 14νπ αηώλα θαηαγξάθνληαη ηνπιάρηζηνλ 25 δσγξάθνη πνπ
αζρνινύληαη κε ηε δηαθόζκεζε λαώλ.
• Από ην 15ν αηώλα γίλεηαη εκθαλήο ε επίδξαζε ηεο Αλαγέλλεζεο, γεγνλόο πνπ νδεγεί
ζηαδηαθά ζηε δηακόξθσζε ηεο «Κξεηηθήο ΢ρνιήο Εσγξαθηθήο», κε θνξπθαίνπο
εθπξνζώπνπο ηνλ Μηραήι Γακαζθελό θαη ηνλ Γεώξγην Κιόληδα.
• Ν αξηζκόο ησλ θαιιηηερλώλ απμάλεηαη εληππσζηαθά θαηά ηνπο επόκελνπο αηώλεο θαη
νη δσγξάθνη ηνπ Σάλδαθα είλαη νξγαλσκέλνη ζε κία κεγάιε θαη ηζρπξή ζπληερλία.
• Π' απηό ην δεκηνπξγηθό θιίκα αλδξώλεηαη θαη ε ζεκαληηθόηεξε κνξθή ηεο πεξηόδνπ,
ν Γνκήληθνο Θενηνθόπνπινο, γλσζηόο σο «Δι Γθξέθν».
11

12. Γνκήληθνο Θενηνθόπνπινο, EL GRECO
12

13. Έξγα ηεο Κξεηηθήο ΢ρνιήο [1]
Μνπζηθή
• Κεγάιε άλζεζε γλσξίδεη απηή ηελ
πεξίνδν θαη ε κνπζηθή, ζξεζθεπηηθή
θαη θνζκηθή, όπνπ επίζεο είλαη
εκθαλήο ν ζπγθεξαζκόο ηεο
βπδαληηλήο παξάδνζεο θαη ηεο δπηηθήο
έληερλεο κνπζηθήο.
• Κνπζηθά όξγαλα, όπσο ε
«ηξνπκπέηηα» θαη ην
«θιαδνηδύκπαλν» έξρνληαη ζην λεζί
από ηελ Δπξώπε.
• Ζ παξνπζία κνπζηθνύ νξγάλνπ ζηνπο
πεξηζζόηεξνπο λανύο ηνπ Σάλδαθα
απνηειεί αθόκα κία απόδεημε ηεο
πνιηηηζηηθήο απηήο ζύδεπμεο.
• Γηαζεκόηεξε πξνζσπηθόηεηα ζην
ρώξν ηεο κνπζηθήο είλαη θαηά ην 16ν
αηώλα ν Φξαγθίζθνο Λενληαξίηεο.
• Δηθνλνγξαθεκέλν ρεηξόγξαθν κε
κεηάθξαζε ηνπ Δξσηόθξηηνπ 1835
(Βνπθνπξέζηη, Βηβιηνζήθε Ονπκαληθήο
Αθαδεκίαο).
13

14. Έξγα ηεο Κξεηηθήο ΢ρνιήο [2]
Σππνγξαθία – Δθδόζεηο
• Θξήηεο ιόγηνη δηαθξίλνληαη, επίζεο,
σο εθδόηεο θαη ηππνγξάθνη ζηε
Βελεηία, ζηε Οώκε, ζην Κηιάλν θαζώο
θαη ζε άιιεο δπηηθέο επξσπατθέο
πόιεηο όπσο ζην Ξαξίζη θαη ζηε
Γελεύε.
• Ν Γεκήηξηνο Γακηιάο εθδίδεη ην
πξώην ειιεληθό βηβιίν ζην Κηιάλν, ηε
«Γξακκαηηθή» ηνπ Θσλζηαληίλνπ
Ιαζθάξεσο.
• Ν Εαραξίαο Καιιηέξγεο κε ηνλ
Ληθόιαν Βιαζηό ηδξύνπλ ζηε Βελεηία
ηππνγξαθείν κε Έιιελεο ζπλεξγάηεο.
• Ρν 1515 ηδξύεηαη ην πξώην ειιεληθό
ηππνγξαθείν ζηε Οώκε, όπνπ
ηππώλνληαη έξγα ηνπ Ξίλδαξνπ, ηνπ
Θεόθξηηνπ θαη άιισλ αξραίσλ
ζπγγξαθέσλ.
• Πηε Βελεηία ν Μάξθνο Μνπζνύξνο,
έλαο από ηνπο δηαζεκόηεξνπο Έιιελεο
ηεο δηαζπνξάο θαη ζπλεξγάηεο ηνπ
γλσζηνύ ηππνγξάθνπ Άιδνπ
Καλνπηίνπ, εθδίδεη ηα «Άπαληα» ηνπ
Ξιάησλα, έξγα ηνπ Αξηζηνθάλε, ηνπ
Ζζύρηνπ θαη άιια αξραία ειιεληθά
θείκελα.
14

15. Έξγα ηεο Κξεηηθήο ΢ρνιήο [3]
πξώηκε θάζε (1211-1610)
πξώηκε θάζε
 Βαζηζκέλε ζηελ πζηεξνβπδαληηλή παξάδνζε
 Ζζηθνζξεζθεπηηθό θαη ζαηπξηθό ζηνηρείν.
Πεκαληηθέο κνξθέο:
 ν ΢ηέθαλνο ΢αριίθεο
 Λενλάξδνο Νηειιαπόξηαο,
 Ρν ζεκαληηθόηεξν έξγν ηεο πεξηόδνπ ζεσξείηαη ν «Απόθνπνο» ηνπ Οεζπκληώηε
Μπεξγαδή.
15

16. Έξγα ηεο Κξεηηθήο ΢ρνιήο [4]
πεξίνδνο αθκήο: (1610 – 1669)
Τξαγωδίεο:
 Fedra ηνπ Φξαληζέζθνπ Μπόηζα, 1578,
 Ερωυίλη ηνπ Γεώξγηνπ Υνξηάηζε,
 Ο Ζήνων 1648)
• Κωκωδίεο:
 Κατσούρμπος ηνπ Υνξηάηζε,
 Ο Στάθης, αλσλύκνπ,
 Ο Φορτοσνάτος, ηνπ Μάξθνπ Αληώληνπ Φόζθνινπ (1597-1662).
΢εκαληηθή δηαθνξά από ηελ ηηαιηθή παξάδνζε είλαη ε έκκεηξε κνξθή ησλ θξεηηθώλ θσκσδηώλ
• Πνηκεληθό δξάκα:
 Πανώρια, ηνπ Γεώξγηνπ Υνξηάηζε,
πνπ γξάθηεθε όπσο θαίλεηαη γύξσ ζην 1600.
• ζξεζθεπηηθό δξάκα :
 Ζ Θσσία τοσ Αβραάμ ( Lo Isach ηνπ Luigi Grotto)
• Πνηκεληθό εηδύιιην:
 Ζ Βοσκοπούλα
16

17. 17

18. Δοχςόκοιςξπ: ποώςη έκδξρη 1713
18

19. H ρημαρία ςξσ έογξσ
• Ζ αλζξώπηλε αμηνπξέπεηα δίλεη ην κέηξν ηεο
εζωηερικής ελεσθερίας ηνπ αηόκνπ.
• Ζ εζηθή βνύιεζε πξνεθηείλεη ηελ ύπαξμε πέξα
από ηα ζηελά όξηα ηεο δσηθήο παξνπζίαο, κε ηελ
πεξηθξόλεζε ηεο θνζκηθήο βίαο ή ηνπ ζαλάηνπ,
θαη απνθαιύπηεη ην κπζηηθό βάζνο ηεο εξσηηθήο
ςπρήο.
• ην έξγν θαηαθάζθεη απόιπηα απέλαληη ζηε ζωή
θαη ζηην ολοκλήρωζη ηης ταράς.
19

20. Έξγν ηεο Κξεηηθήο ΢ρνιήο : έηνο ζπγγξαθήο
(πεξίνδνο αθκήο: 1610 – 1669)
Ν Β. Κνξλάξνο έγξαςε ηα
έξγα:
• « Ν Δξσηόθξηηνο»:
 ζηα 1600-1610
ή
 1626 θαη 1645,
όηαλ άξρηζε ε πνιηνξθία ηνπ
Σάλδαθα από ηνπο Ρνύξθνπο.
 «Ζ Θπζία ηνπ Αβξαάκ» 1696-
1697
Ινγνηερληθέο αθαδεκίεο:
• ζην Οέζπκλν αθαδεκία ησλ
Vivi, ηδξύζεθε ην 1562),
• ζην Ζξάθιεην (ησλ
Stravaganti, από ην 1591)
• θαη ζηα Σαληά (Sterili)
20

21. Άιιεο απόςεηο γηα ηo ρξόλν ζπγγξαθήο ηνπ έξγνπ:
ν Βηηζέληδνο Θνξλάξνο έδσζε ηελ πξώηε
κνξθή ζην πνίεκα ηνπ, πξηλ από ην 1590
όηαλ αθόκε δνύζε ζηε Πεηεία θαη αξγόηεξα ζην
Σάλδαθα κεηά ην 1595 ή θαη
κεηά ην 1600 ην επεμεξγάζηεθε
πξνζζέηνληαο θαη ηνλ επίινγν.
Ρππώζεθε γηα πξώηε θνξά ζηε Βελεηία, ην
1713 ζην ηππνγξαθείν ηνπ Αληώληνπ Βόξηνιη.
Ζ πξώηε επηζηεκνληθή έθδνζε έγηλε ζην
Ζξάθιεην από ηνλ Πηέθαλν Μαλζνπδίδε ζηα
1915.
21

22. Ο Δοχςόκοιςξπ είμαι μία έμμεςοη εοχςική μσθιρςξοία
22

23. Μσθιρςξοία
• Ν όξνο κπζηζηνξία (Θνξαήο) ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ ειιεληθή θηινινγηθή νξνινγία
σο απόδνζε ηνπ αγγιηθνύ romance, πνπ αλαθέξεηαη ζε έλα ινγνηερληθό
αθεγεκαηηθό είδνο πνπ αλαπηύρζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Κεζαίσλα αξρηθά ζηε
Γαιιία, κε ηα έξγα ηνπ Chrétien de Troyes, θαη αξγόηεξα εμαπιώζεθε θαη ζε άιιεο
επξσπατθέο ρώξεο.
• πωμανόν θαη πομάντζο, roman, (:«πιαζηή ηζηνξία εξσηηθώλ παζεκάησλ»).
• Ρν πεξηερόκελό ηεο είλαη θαηά θύξην ιόγν ερωηικό θαη ε πινθή περιπεηειώδης:
αθεγείηαη ηα θαηνξζώκαηα ελόο ήξσα πξνθεηκέλνπ λα θεξδίζεη ηελ αγαπεκέλε
ηνπ θαη λα δήζεη καδί ηεο.
• Γηαδξακαηίδεηαη ζπλήζσο ζε ηππνηηθό πεξηβάιινλ θαη ζπρλά είλαη έληνλν ην
ππεξθπζηθό ή θαη καγηθό ζηνηρείν.
• Έλα από ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο κπζηζηνξίαο είλαη ν ηδεαιηζηηθόο
ραξαθηήξαο θαη ε απόζηαζε από ηελ πξαγκαηηθόηεηα πνπ ηελ δηαθνξνπνηεί από
ηνλ ξεαιηζκό ηνπ κπζηζηνξήκαηνο.
• Νη πξώηεο κπζηζηνξίεο ήηαλ έκκεηξεο, αιιά αξγόηεξα εκθαλίζηεθαλ θαη έξγα ζε
πεδό ιόγν.
23

24. ΢ύλδεζε κε επξσπατθή ινγνηερλία
• Νη ηξεηο κεγάινη θύθινη ζεκάησλ από ηνπο
νπνίνπο αληινύζαλ θπξίσο νη κεζαησληθέο
κπζηζηνξίεο ήηαλ ν:
• Βξεηαληθόο
(ν θύθινο ηνπ Βαζηιηά Αξζνύξνπ),
• ν Ρσκατθόο, πνπ πεξηιάκβαλε έξγα κε ζέκα
από ηελ αξραηόηεηα,
• ν Γαιιηθόο (γύξσ από ηνλ Θαξινκάγλν).
24

25. ΢ύλδεζε κε Βπδάληην
• Ζ ζύγρξνλε ειιεληθή θηινινγία ρξεζηκνπνηεί ηνλ όξν κπζηζηνξία (ζπρλά
παξάιιεια κε ηνλ όξν κπζηζηόξεκα) γηα λα αλαθεξζεί ζηα εθηελή εξσηηθά
αθεγήκαηα ησλ βπδαληηλώλ ρξόλωλ, ιόγηα θαη δεκώδε.
• ΒΤΕΑΝΣΗΝΑ ΔΡΓΑ
 Σα θαηά Ρνδάλζελ θαη Γνζηθιέα,
 Σα θαζ' Τζκίλελ θαη Τζκηλίαλ,
 Καιιίκαρνο θαη Υξπζνξξόε,
 Λίβηζηξνο θαη Ρνδάκλε,
 Αρηιιείο θ.α.
25

26. Απξςελείςαι από 10.012 (ξι ςελεσςαίξι δώδεκα αματέοξμςαι ρςξμ πξιηςή)
ιαμβικξύπ δεκαπεμςαρύλλαβξσπ ξμξιξκαςάληκςξσπ ρςίυξσπ ρςημ Κοηςική
διάλεκςξ
από
ρεηξόγξαθν ηνπ
Δξσηνθξηηνπ
ην 1710
26

27. Κεμςοικό θέμα ςξσ είμαι ξ έοχςαπ αμάμερα ρε δύξ μέξσπ, ςξμ
Δοχςόκοιςξ (πξσ ρςξ έογξ αματέοεςαι μόμξ χπ Ρχςόκοιςξπ ή
Ρώκοιςξπ) και ςημ Αοεςξύρα
27

28. Ο ςίςλξπ ςξσ έογξσ
• Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε
αληηζηνηρία ηνπ νλόκαηνο
Ερωηόκριηος ή Ρώκριηος κε ην
επίζεην «εξσηναθαηάθξηηνο»
απηόο πνπ (δελ) έρεη θξηζεί,
έρεη βαζαληζηεί από ηνλ
έξσηα.
28

29. Σα ποόρχπα ςξσ έογξσ
• Αξεηνύζα: πξνέξρεηαη από ην επίζεην
Αγαζόο, άξηζηνο (αξαξίζθσ)= αξκόδσ
Δθθξάδεη ην homo universalis ηεο Αλαγέλλεζεο
• ε Νέλα έρεη απνδερζεί ηνλ ππνηαθηηθό ξόιν ηεο θαη εθθξάδεη ηε θξόλεζε :
«Ινηπό, θεξά κνπ, ζθόιαζε ην ινγηζκό ηνλ έρεηο/
θη ν μέλνο γίλεηαη άληξαο ζνπ, θάκε λα ην θαηέρεηο·/
απηόο νπνύ επνιέκεζε θη εγιίησζε ηε ρώξα,/
πε ην θη εζύ πσο ηόλε ζεο θαη λα βξεζεί θαιή ώξα./» (αλάιεςε ζην κέιινλ).
• Ο αθεγεηήο
29

30. Ζ ππόζεζε ηνπ έξγνπ [1]
Ν βαζηιηάο ηεο Αζήλαο Ζξάθιεο θαη ε ζύδπγόο ηνπ Άξηεκε απνθηνύλ κεηά από πνιιά
ρξόληα γάκνπ κηα θόξε, ηελ Αξεηνύζα.
Ρε βαζηινπνύια εξσηεύεηαη ν γηνο ηνπ πηζηνύ ζπκβνύινπ (Ξεδόζηξαηνο) ηνπ βαζηιηά,
Δξσηόθξηηνο. Δπεηδή δελ κπνξεί λα θαλεξώζεη ηνλ έξσηά ηνπ, πεγαίλεη θάησ από ην
παξάζπξό ηεο ηα βξάδηα θαη ηεο ηξαγνπδά.
Ζ θνπέια ζηαδηαθά εξσηεύεηαη ηνλ άγλσζην ηξαγνπδηζηή. Ν Ζξάθιεο, όηαλ καζαίλεη
γηα ηνλ ηξαγνπδηζηή, ηνπ ζηήλεη ελέδξα γηα λα ηνλ ζπιιάβεη, ν Δξσηόθξηηνο όκσο καδί κε
ηνλ αγαπεκέλν ηνπ θίιν (Ξνιύδσξν) ζθνηώλεη ηνπο ζηξαηηώηεο ηνπ βαζηιηά.
Ν Δξσηόθξηηνο, θαηαιαβαίλνληαο όηη ν έξσηάο ηνπ δελ κπνξεί λα έρεη αίζηα έθβαζε,
ηαμηδεύεη ζηε Σαιθίδα γηα λα μεράζεη.
30

31. Ζ ππόζεζε ηνπ έξγνπ [2]
Πην δηάζηεκα απηό ν παηέξαο ηνπ αξξσζηαίλεη θαη όηαλ ε Αξεηνύζα ηνλ
επηζθέπηεηαη, βξίζθεη ζην δσκάηην ηνπ Δξσηόθξηηνπ κηα δσγξαθηά πνπ
ηελ απεηθνλίδεη θαη ηνπο ζηίρνπο πνπ ηεο ηξαγνπδνύζε.
΋ηαλ εθείλνο επηζηξέθεη, αλαθαιύπηεη ηελ απνπζία ηεο δσγξαθηάο θαη
ησλ ηξαγνπδηώλ θαη καζαίλεη όηη κόλν ε Αξεηνύζα ηνπο είρε επηζθεθηεί.
απνθαιύθζεθε ε ηαπηόηεηά ηνπ.
Δπεηδή θαηαιαβαίλεη όηη ηνπ θαη όηη κπνξεί λα θηλδπλεύεη, κέλεη ζην ζπίηη
πξνζπνηνύκελνο αζζέλεηα
θαη ε Αξεηνύζα ηοσ ζηέλνει για περαζηικά ένα καλάθι με μήλα, σο έλδεημε
όηη αληαπνθξίλεηαη ζηα ζπλαηζζήκαηά ηνπ.
31

32. Ζ ππόζεζε ηνπ έξγνπ [3]
• Β. Ν βαζηιηάο νξγαλώλεη θνληαξνρηύπεκα γηα λα δηαζθεδάζεη ηελ
θόξε ηνπ. Ξαίξλνπλ κέξνο πνιιά αξρνληόπνπια από όινλ ηνλ γλσζηό
θόζκν θαη ν Επωτόκπιτορ είναι ο νικητήρ.
• AΦΕΝΣΟΠΟΤΛΟ΢ ΣΗ΢ MΤΣΙΛΗΝΗ΢
• AΦΕΝΣΗ΢ ΣΗ΢ MΟΘΩΝΗ΢
• AΦΔΛΡΖΠ ΡΖΠ EΓΟΗΞΝΠ
• AΦΔΛΡΖΠ ΡΖΠ MΑΘΔΓΝΛΗΑΠ
• AΦΔΛΡΖΠ ΡΖΠ KΝΟΥΛΖΠ
• AΦΔΛΡΖΠ ΡΖΠ AΜΗΑΠ
• KΑΟΑΚΑΛΗΡΖΠ Ππηζόιηνληαο
• ΓΗΝΠ ΡΝ΢ PΖΓΑ ΡΝ΢ B΢ΕΑΛΡΗΝ΢
• AΦΔΛΡΖΠ ΡΖΠ ΞΑΡΟΑΠ
• PΖΓΝΞΝ΢ΙΝ ΡΖΠ K΢ΞΟΝ΢
32

33. Ζ ππόζεζε ηνπ έξγνπ [4]
Γ. Ρν δεπγάξη αξρίδεη λα ζπλαληηέηαη θξπθά ζην παξάζπξν ηεο Αξεηνύζαο. Ζ
θνπέια παξαθηλεί ηνλ Δξσηόθξηην λα ηε δεηήζεη από ηνλ παηέξα ηεο.
΋πσο είλαη θπζηθό, ν βαζηιηάο εμνξγίδεηαη κε ην «ζξάζνο» ηνπ λένπ θαη ηνλ
εμνξίδεη.
Ραπηόρξνλα θηάλνπλ πξνμεληά γηα ηελ Αξεηνύζα από ην βαζηιηά ηνπ
Βπδαληίνπ.
Ζ θνπέια ακέζσο αξξαβσληάδεηαη θξπθά κε ηνλ Δξσηόθξηην, πξηλ απηόο
εγθαηαιείςεη ηελ πόιε.
33

34. Ζ ππόζεζε ηνπ έξγνπ [5]
Γ. Ζ Αξεηνύζα αξλείηαη λα δερζεί ην πξνμεληό θαη ν
βαζηιηάο ηε θπιαθίδεη καδί κε ηελ πηζηή
παξακάλα ηεο.
Έπεηηα από ηξία ρξόληα, όηαλ νη Βιάρνη
πνιηνξθνύλ ηελ Αζήλα, εκθαλίδεηαη ν
Δξσηόθξηηνο κεηακθηεζκέλνο από μαγεία.
Πε κηα κάρε ζώδεη ηε δσή ηνπ βαζηιηά θαη
ηξαπκαηίδεηαη.
34

35. Ζ ππόζεζε ηνπ έξγνπ [6]
Δ. Ν βαζηιηάο γηα λα επραξηζηήζεη ηνλ ηξαπκαηηζκέλν μέλν ηνπ
πξνζθέξεη ζύδπγν ηελ θόξε ηνπ. Ζ Αξεηνύζα αξλείηαη θαη απηόλ
ηνλ γάκν θαη ζηε ζπδήηεζε κε ηνλ κεηακθηεζκέλν Δξσηόθξηην
επηκέλεη ζηελ άξλεζή ηεο. (πνηεηηθή εηξσλεία).
Ν Δξσηόθξηηνο ηελ ππνβάιιεη ζε δνθηκαζίεο γηα λα επηβεβαηώζεη
ηελ πίζηε ηεο θαη ηειηθά ηεο απνθαιύπηεηαη αθνύ ιύλεη ηα καγηθά
πνπ ηνλ είραλ κεηακνξθώζεη.
Ν βαζηιηάο απνδέρεηαη ην γάκν θαη ζπκθηιηώλεηαη κε ηνλ
Δξσηόθξηην θαη ηνλ παηέξα ηνπ θαη ν Δξσηόθξηηνο αλεβαίλεη ζην
ζξόλν ηεο Αζήλαο.
35

36.  2. γύξσ από ην θεληξηθό ζέκα
πεξηζηξέθνληαη θαη άιια
ζέκαηα:
 ε ηηκή,
 ε θηιία,
 ε γελλαηόηεηα
 Θνπξάγην
 ιεβεληηά θαη
 έξσηαο,
δειαδή: ζύλζεζε ξνκαληηζκνύ θαη
θιαζηθηζκνύ,
 3. ε ζέζε θαη ν ξόινο ηεο
γπλαίθαο
Κεληξηθό ζέκα:
1ν Έξσηαο
πνπ εκθαλίδεηαη σο παλίζρπξε
δύλακε:

΄΄ν πόζνο όληε βνπιεζή θαη
ζέιεη λα ληθήζε
γλώζε δελ εη νπδέ δύλακε λα
ηόλε πνιεκήζε΄΄
36

37. Ηζηνξηθό πιαίζην ηνπ πνηήκαηνο
• Σύνθεση από δηάθνξεο ηζηνξηθέο πεξηόδνπο:
Ζ ππόζεζε εμπθαίλεηαη ζε έλα ιπποτικό περιβάλλον εκπνηηζκέλν από
ενετικά ραξαθηεξηζηηθά
θαη αρταιοελληνικά νλόκαηα θαη ηνπνζεζίεο.
37

38. ΢πκβνιηθόο θαη αιιεγνξηθόο ραξαθηήξαο
• 1. Νκνηόηεηεο κε Νδύζζεηα Νκήξνπ :«αθεγεκαηηθό πνίεκα»
• 2. κπνξεί λα δηαβαζηεί σο κηα λενπιαησληθή αιιεγνξία, ή ηνπιάρηζην σο κηα
έθθξαζε ηεο λενπιαησληθήο ζθέςεο.
• «Θεληξηθή ζέζε ζηνλ Λενπιαησληζκό θαηέρεη ε ζπνπδαηόηεηα ηεο αλζξώπηλεο
ςπρήο θαη ε αλαδήηεζε ηεο πξαγκαηηθήο αξεηήο.
• Ζ ςπρή ζηελ άλνδό ηεο αλαδεηά ην ηδεώδεο ηεο νκνξθηάο γηα λα ελσζεί κε ην ζετθό.
Πηνλ Λενπιαησληζκό ε αλζξώπηλε αγάπε εμηδαληθεύεηαη, θαη βιέπνπκε ηελ
επίδξαζε ηεο ηδέαο απηήο ζε πνιιά ινγνηερληθά έξγα ηνπ 16νπ αηώλα. Ίζσο ζα
έπξεπε λα απαξηζκήζνπκε θαη ηνλ Δξσηόθξηην αλάκεζα ζηα θείκελα απηά.
Κπνξνύκε εύθνια λα ηαπηίζνπκε ηελ Αξεηνύζα κε ην ηδεώδεο ηεο νκνξθηάο θαη ηεο
αξεηήο – όλνκα θαη πξάκα. Αληηπξνζσπεύεη ηνλ ζηόρν ηεο ςπρήο».
• David Holton θαζεγεηήο ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηνπ Cambridge πξαγκαηνπνίεζε δηάιεμε ζηε Πεηεία, Ηνύιηνο-
Αύγνπζηνο 2009 κε ζέκα: «Ν θόζκνο ηνπ Δξσηόθξηηνπ θαη ν Δξσηόθξηηνο ζηνλ θόζκν» .
38

39. Δπηδξάζεηο ηνπ έξγνπ
Άκεζν πξόηππν ηνπ έξγνπ είλαη ε γαιιηθή δεκνθηιήο κεζαησληθή
κπζηζηνξία:
-Paris et Vienne ηνπ Pierre de la Cypède, πνπ ηππώζεθε ην 1487 θαη
γλώξηζε κεγάιε δηάδνζε κε κεηαθξάζεηο ζε πνιιέο επξσπατθέο
γιώζζεο
-θαη ν «Καηλόκελνο Νξιάλδνο» ηνπ Αξηόζην θαη ε ηηαιηθή παξάδνζε
ε ειιεληθή ινγνηερληθή παξάδνζε,
 δεκνηηθή
(δεκνηηθά ηξαγνύδηα θαη παξνηκίεο)
 θαη έληερλε
(Δξσθίιε, Απόθνπνο, Ξέλζνο ζαλάηνπ θαη άιια δεκώδε θείκελα).
39

40. Υαξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα
δηαίξεζε ζε πέληε κέξε (απερεί ηελ πεληακεξή δηαίξεζε ηνπ θιαζηθνύ δξάκαηνο),
ε ζπρλή παξνπζία ηνπ δηαιόγνπ
Ρν επηθό-εξσηθό θαη ην εξσηηθό ζηνηρείν
ε θύζε ζπρλά ςπρνπνηείηαη ζε έληνλεο ζπλαηζζεκαηηθέο θαηαζηάζεηο
ην ζέκα ηεο αζηάζεηαο ηεο Μνίξαο θαη ηεο Σύρεο
αλάδεημε ηεο ςπρνινγηθήο θαηάζηαζεο ησλ εξώσλ θαη ησλ θηλήηξσλ ηνπο
ελαιιαγή ζηε ζέζε ησλ ηνληδόκελσλ ζπιιαβώλ κέζα ζην ζηίρν (αθόκα θαη ζε κνλέο ζπιιαβέο παξόιν
πνπ ζηνλ ίακβν ηνλίδνληαη νη δπγέο),
ζπρλή παξνπζία δηαζθειηζκώλ θαη ζηίμε ζην εζσηεξηθό ηνπ ζηίρνπ, ζηνηρεία πνπ ζπληεινύλ ζηελ
ξπζκηθή πνηθηιία θαη ηελ απνθπγή ηεο κνλνηνλίαο
40

41. ζηηρνπξγηθή
• Νη δύν γλσζηέο κεισδίεο ηνπ -αγλώζηνπ ζπλζέηε- ηξαγνπδηνύληαη
ζε ξπζκό 5/8, όπσο ηα δεκνηηθά ηξαγνύδηα.
• Άιισζηε, ππάξρεη κεηαμύ ηνπο θαη ζηηρνπξγηθή ζπγγέλεηα, θαζώο ν
ζηίρνο ηνπ Δξσηόθξηηνπ είλαη
• ηακβηθόο δεθαπεληαζύιιαβνο -ν πην ζπλεζηζκέλνο ζηίρνο ησλ
δεκνηηθώλ ηξαγνπδηώλ- ρσξηζκέλνο λνεκαηηθά θαη ζηηρνπξγηθά ζε
δύν εκηζηίρηα (7+8 ζπιιαβέο) κε ηε δηαθνξά όκσο όηη ζην έξγν ηνπ
Θνξλάξνπ
• έρνπκε δεπγαξσηή νκνηνθαηαιεμία.
41

42. γιώζζα
• Έλα όκσο από ηα πην ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία ησλ θεηκέλσλ ηεο
δεκώδνπο ινγνηερλίαο απηήο ηεο πεξηόδνπ είλαη ν αμηνζεκείσηνο
πινύηνο από σύνθετερ λέξειρ:
• ην θαηλόκελν απηό απαληά θαηά θύξην ιόγν ζηα επνλνκαδόκελα
«ηππνηηθά» κπζηζηνξήκαηα:
θνθθηλνκάγνπινο,
γιπθόζηακα,
ιακπξναξκαησκέλνο,
 ππξγόδσκα.
42

43. 43

44. Δμόςηςα 1η. Δμόςηςα Α ΠΟΙΗΣΗ΢
Tνπ Θύθινπ ηα γπξίζκαηα, πνπ αλεβνθαηεβαίλνπλ,
θαη ηνπ Ρξνρνύ, πνπ ώξεο ςειά θη ώξεο ζηα
βάζε πεαίλνπλ·
θαη ηνπ Θαηξνύ ηα πξάκαηα, πνπ αλαπαεκό δελ
έρνπλ,
κα ζην Kαιό θ' εηο ην Kαθό πεξηπαηνύλ θαη
ηξέρνπλ·
θαη ησλ Αξκάησ' νη ηαξαρέο, όρζξεηεο, θαη ηα
βάξε, ηνπ Έξσηνο νη κπόξεζεο θαη ηζε Φηιηάο
ε ράξε.
απηάλα κ' εθηλήζαζη ηε ζήκεξνλ εκέξαλ,
λ' αλαζηβάισ θαη λα πσ ηά θάκαλ θαη ηά θέξαλ
ζ' κηά Θόξε θ' έλαλ ’γνπξν, πνπ κπεξδεπηήθα'
νκάδη
ζε κηά Φηιηάλ ακάιαγε, κε δίρσο αζθεκάδη.
.
44

45. Θη όπνηνο ηνπ Ξόζνπ εδνύιεςε εηο-ε θαηξόλ θηαλέλα,
αο έξζεη γηα λ' αθνπθξαζηεί ό,η' είλ' εδώ γξακκέλα·
λα πάξεη μόκπιη θη [α]ξκελεηά, βαζηά λα ζεκειηώλεη
πάληα ζ' ακάιαγε Φηιηάλ, νπνύ λα κελ θνκπώλεη.
Γηαηί όπνηνο δίρσο πηβνπιηά ηνπ Ξόζνπ ηνπ μεηξέρεη,
εηο κηάλ αξρή [α' βαζαληζηεί], θαιό ην ηέινο έρεη.
Αθνπθξαζηείηε, ην ινηπόλ, θη αο πηάλεη νπνύ'ρεη γλώζε,
γηα λα θαηέρεη θη αιινπλνύ απόθξηζε λα δώζεη.
45

46. Δμόςηςα 1η . Αοεςξύρα ρςη Νέμα
• Πνιινί ηνλ Ήιηνλ πεζπκνύλ, ηε ιάκςηλ ηνπ
δεηνύζη,
θη άιινη πνιινί όληε ηνλ-ε δνπλ, ην θσο
ησο θαηαινύζη'·
άιινο ηε βξάζε νξέγεηαη, άιινο θξπόλ αέξα,
θη άιινο ην ζθόηνο πεζπκά, θαη βιάθηεη
ηνλ ε κέξα.
Πνιινί απ' ηζη κεγαιόηεηεο ηνύηνπ ηνπ
Kόζκνπ θεύγνπλ,
ηελ ηαπεηλόηε νξέγνπληαη θαη ηε θησρεηά
γπξεύγνπλ·
άιινη ην πινύηνο πεζπκνύλ θαη ηε θησρεηά
κηζνύζη,
θη άιινη μεηξέρνπλ ην θαθό, ζπνπδάδνπ'
λα ην βξνύζη.
Kη ν Kόζκνο από ηελ αξρήλ εδέηζη
εζεκειηώζε,………
46

47. • "Kαηέρεηο ην, πσο ηελ θαξδηάλ ν Έξσηαο
δνμεύγεη,
• θαη λνηθνθύξεο γίλεηαη, ηα θύιια ηζε
γπξεύγεη.
• Kαη δελ κπνξεί λ' αληηζηαζεί θηαλείο, θαη
λα ηνπ θύγεη,
• θη νπδέ θνπηά αδηαθόξεηα, σο πάγεη
ζην θπλήγη.
• O Pώθξηηνο είλ' Έξσηαο, θη αλ θαη θηεξά
δελ έρεη,
• κεδέ ζαξξείο θ' εράζε ηα―πνύ
βξίζθνπληαη, θαηέρεη.
• Eηο ηελ θαξδηά κνπ ηα'πεςε, θ' εθεί'λαη ηα
θηεξά ηνπ,
• γηαύηνο πεηά θαη θεύγεη κνπ, θ'
επξίζθνκαη καθξά ηνπ.
47

48. Δμόςηςα 2η
Από ςξ επειρόδιξ ςξσ κξμςαοξυςσπήμαςξπ
• Tν πξώην πξάκα ηζε ηηκήο είλαη ζηνλ αληξεησκέλνλ,
λα κελ ηνλ εύξνπζη πνηέ ζε ςόκα θνκπσκέλνλ.
Γηαηί απ' ην θόβν ιέγνπζη ην ςόκα πσο θηλάηαη, 885
θαη πάεη θ' επξίζθεη απνδεθεί ηνλ άιινλ πνπ θαπράηαη.
• Mα νπνύ κπνξεί θαη δύλεηαη, θάζε άληξα λα καιώζεη,
ην ςόκα κεδ' ε θαπρεζά δελ είλ' δηθή ηνπ βξώζε.
105Mα ηνύην είλ' ην θαγεηό, πνπ ηξώγεη θαη ρνξηαίλεη
ν θαπρεζάξεο θη ν δεηιόο, εηο όπνηνλ ηόπνλ πεαίλεη. 890
48

49. Δλόηεηα 3ε:Δξσηόθξηηνο (Σα ζιηβεξά καληάηα)
Ήθνπζεο Αξεηνύζα κνπ ηα ζιηβεξά καληάηα,
• πνπ ν θύξεο ζνπ κ’ εμόξηζε ζ’ ηζε μεληηηάο ηε ζηξάηα;
• K' εθάλε ηνπ θ' εζθάγεθελ ν-γη' αθνξκή εδηθή κνπ, 1355
ζαλ ήκαζε ηελ πξνμεληάλ, πνπ'θνπζε ηνπ Γνλή κνπ.
K' έηνηαο ινγήο εκάληζε, ηόζν βαξύ ηνπ θάλε,
θη ν Kύξεο κνπ απ' ηελ πξίθαλ ηνπ ινγηάδσ λ' απνζάλεη.
Tέζζεξεηο κέξεο κνλαράο κνπ'δσθε λ' αληκέλσ,
θη απόθεη λα μεληηεπηώ, πνιιά καθξά λα πεαίλσ. 1360
Kαη πώο λα ζ' απνρσξηζηώ, θαη πώο λα ζνπ καθξύλσ,
θαη πώο λα δήζσ δίρσο ζνπ ζην ρσξηζκόλ εθείλν;
Eζίκσζε ην ηέινο κνπ, κάζεηο ην ζεο, Kεξά κνπ,
ζηα μέλα πσο κ' εζάςαζη, θ' εθεί'λ' ηα θόθθαιά κνπ.
Kαηέρσ ην θη ν Kύξεο ζνπ γιήγνξα ζε παληξεύγεη, 1365
Pεγόπνπιν, Aθεληόπνπιν, ζαλ είζαη ζπ, γπξεύγεη.
Kη νπδέ κπνξείο λ' αληηζηαζείο, ζα ζέινπλ νη Γνλείο ζνπ
ληθνύλ ηελ-ε ηε γλώκε ζνπ, θη αιιάζζεη ε όξεμή ζνπ.
49

50. Δλόηεηα 3ε: Δξσηόθξηηνο
(Σα ζιηβεξά καληάηα) [2]
 204"Mηά ράξε, Aθέληξα, ζνπ δεηώ, θ' εθείλε ζέισ κόλν,
θαη κεηά θείλε νιόραξνο ηε δήζε κνπ ηειεηώλσ. 1370
Tελ ώξα πνπ αξξαβσληαζηείο, λα βαξαλαζηελάμεηο,
θη όληε ζα λύθε ζηνιηζηείο, ζαλ παληξεκέλε αιιάμεηο,
λ' αλαδαθξπώζεηο θαη λα πεηο· "Pσηόθξηηε θαεκέλε,
ηά ζνπ'ηαμα ιεζκόλεζα, ηό'ζειεο πιηό δελ έλαη."
Kη όληε ζ' Aγάπε αιινύ γακπξνύ ζεο δώζεηο ηελ εμά ζνπ, 1375
θαη λνηθνθύξεο λα γελεί ζηα θάιιε ηζ' νκνξθηάο ζνπ,
όληε κε ζπιάρλνο ζε θηιεί θαη ζε πεξηιακπάλεη,
ζπκήζνπ ελόο νπνύ γηα ζε εβάιζε λ' απνζάλεη.
Θπκήζνπ πσο κ' επιήγσζεο, θ' έρσ Θαλάηνπ πόλνλ,
θη νπδέ λ' απιώζσ κνπ'δσθεο ζθηάο ην δαθηύιη κόλνλ. 1380
Kαη θάζε κήλα κηά θνξά κέζα ζηελ θάκεξά ζνπ,
ιόγηαζε ηά'παζα γηα ζε, λα κε πνλεί ε θαξδηά ζνπ.
50

51. Δλόηεηα 3ε: Απάληεζε Aξεηνύζαο
"Tα ιόγηα ζνπ, Pσηόθξηηε, θαξκάθη-λ εβαζηνύζαλ,
θη νπδ' όιπηδα, νπδ' αλίκελα η' αθηηά κνπ ό,ηη ζ' αθνύζαλ. 1410
Ίληά'λαη ηνύηα ηά κηιείο, θη ν λνπο ζνπ πώο ηα βάλεη;
Ξνύ ηα'βξε απηάλα ε γιώζζα ζνπ νπνύ κ' αλαζηβάλεη;
Kαη πώο κπνξεί ηνύηε ε θαξδηά, πνπ κε ραξά κεγάιε
ζηε κέζελ ηεο εθύηεςε ηα λόζηηκά ζνπ θάιιε,
θαη ζξέθεζαη θαζεκεξλό, ζηα ζσζηθά ξηδώλεηο, 1415
πνηίδεη ζε ην αίκα ηζε, θη αλζείο θαη κεγαιώλεηο,
θη σο ζ' έβαιε, ζ' εθιείδσζε, δε ζέιεη πιηό λ' αλνίμεη,
θαη ην θιεηδί-λ εηζάθηζελ, άιιεο λα κε ζε δείμεη.
Kαη πώο κπνξεί άιιν δεληξόλ, άιινη βιαζηνί θη άιι' ά'ζε,
κέζα ηζε πιηό λα ξηδσζνύλ, πνπ ην θιεηδί-λ εράζε; 1420
51

52. Δξσηόθξηηνο - Δλόηεηα Δ
(από ηελ επεμεξγαζία ηνπ Γ.Π. ΢αββίδε ζηελ πξώηε έθδνζε [1713] ηεο
Βελεηίαο, Δξκήο 1998)
 Ήξζελ ε ώξα θη ν θαηξόο, θ' ε κέξα
μεκεξώλεη, 765
 λα θαλεξώζεη ν Pώθξηηνο ην πξόζσπν, πνπ
ρώλεη.
 Eθάλε νιόραξε ε απγή, θαη ηε δξνζνύια
ξίρλεη,
 ζεκάδηα ηζε μεθάλησζεο θείλε ηελ ώξα
δείρλεη.
 311Xνξηάξηα εβγήθαλ εηο ηε γελ, ηα
δεληξνπιάθηα αλζήζα',
 θη από ηζ' αγθάιεο η' Oπξαλνύ γιπθύο
Bνξξάο εθύζα. 770
 Tα πεξηγηάιηα ειάκπαζη, θ' ε ζάιαζζα
εθνηκάην,
 γιπθύο ζθνπόο εηο ηα δεληξά θ' εηο ηα λεξά
εγξηθάην.
 Oιόραξε θαη ιακππξή εκέξα μεκεξώλεη,
 εγέια-λ ε Aλαηνιή, θ' ε Γύζε θακαξώλεη.
 O Ήιηνο ηεο αθηίλεο ηνπ παξά πνηέ ζηνιίδεη
775
 κε ιάκςηλ, θη όια ηα βνπλά θαη θάκπνπο
νκνξθίδεη.
 Xακνπεηώληαο ηα πνπιηά
εγιπθνθηιαδνύζαλ,
 ζηα θισλαξάθηα ησ' δεληξώλ εζκίγαλ θ'
εθηινύζαλ.
 Γπό-δπό εδεπγαξώλαζη, δεζηόο θαηξόο
εθίλα,
 έζκημεο, γάκνπο, θαη ραξέο εδείρλαζη θ'
εθείλα. 780
 Eζθόξπηζελ ε ζπλλεθηά, νη αληάξεο
εραζήθαλ,
 πνιιά ζεκάδηα ηζε ραξάο ζηνλ Oπξαλό
εθαλήθαλ.
 Ξαξά πνηέ ησο ιακππξά, ηξηγύξνπ
ζηνιηζκέλα,
 ζηνλ Oπξαλό είλ' ηα λέθαια ζαλ
παξαρξνπζσκέλα.
 Tα πάζε πιηό δελ θηιαδεί ην πξηθακέλν
αεδόλη, 785
52

53. Δοχςόκοιςξπ - Δμόςηςα Δ
(από ςημ επενεογαρία ςξσ Γ.Π. ΢αββίδη ρςημ ποώςη έκδξρη [1713]
ςηπ Βεμεςίαπ, Δομήπ 1998)
 ακέ πεηά παζίραξν, κ' άιια πνπιηά ζηκώλεη.
 Γεινύλ ηζε Xώξαο ηα ζηελά, θ' νη ζηξάηεο θακαξώλνπλ,
 όια γξηθνύλ θνπξθέο ραξέο, θη όια ηζη θαλεξώλνπλ.
 §Kαη κεο ζηε ζθνηεηλή θιαθήλ, νπνύ'ην ε Aξεηνύζα,
 εκπήθα' δπό όκνξθα πνπιηά, θ' εγιπθνθηιαδνύζα'. 790
 Πηελ θεθαιήλ ηεο Aξεηήο ζπρληά ρακνπεηνύζη,
 θαη θαίλεηαί ζνπ θαη ραξέο κεγάιεο πξνκελνύζη.
 Ξάιη κε ηνλ θηιαδηζκόλ απ' ηε θπιαθήλ εθύγαλ,
 αγθαιηαζηά, πεξηκπιερηά ηζη κνύξεο ησο εζκίγαλ.
 H Nέλα, νπνύ'ηνλ θξόληκε γπλαίθα ηνπ θαηξνύ ηζε, 795
 ήθνπζε, θ' είδε θαη πνιιά, ήβαιε κεο ζην λνπ ηζε,
 ην πσο εηνύηα ηα πνπιηά, πνπ εζκίμαλ έηζη νκάδη,
 ραξά κεγάιελ πξνκελνύλ, θαη Γάκνπ είλαη ζεκάδη.
53

54. NENA
 312 Ιέγεη· "Aξεηνύζα, θάηερε, ζ' θαιόλ πνιύ ην πηάλσ
 ηνύηνλ, νπνύ'ξζαλ ηα πνπιηά ζηελ θεθαιή ζνπ απάλσ. 800
 Πεκάδη'λαη ηνπ Γάκνπ ζνπ, ώξα, θαιή ώξα λα'λαη,
 γηά δέ', θη ό,ηη είλαη γηα θαιό, ζην ινγηζκό ζνπ βάλε.
 Ώο πόηε ζέ' λα θάζεζαη ζην βξόκν, Θπγαηέξα,
 λα δηώρλεηο ηόζεο Ξξνμεληέο, πνπ ηνπ Kπξνύ ζνπ εθέξα';
 Kη ώο πόηε ηνλ Pσηόθξηην λα ζηέθεηο λ' αληκέλεηο; 805
 Eζύ από ηνύηελ ηε θιαθήλ, ώζηε λα δεηο, δε βγαίλεηο,
 παξά ζηά ζέιεη ν Kύξεο ζνπ, λα ηνπ ζειεκαηέςεηο.
 Mε βνύιεζαη αλεκπόξεηα πξάκαηα λα γπξέςεηο.
 Kαη ρίιηνη ρξόλνη αλ-ε δηαβνύλ, δελ ηνλ-ε θάλεηο Tαίξη,
 θη ώζηε λα δεη, δελ έξρεηαη πξνο ηα δηθά ζαο κέξε. 810
 Kη αλ απνζάλεη ν Kύξεο ζνπ, παξαγγειηάλ αθήλεη,
 θ' εθείλνη πνπ απνκέλνπζη, μνξίδνπλ ηνλ θη απηείλνη.
 Ινηπόλ, Kεξά κνπ, ζθόιαζε ην ινγηζκόλ ηόλ έρεηο,
 θη ν Μέλνο γίλεηαη Άληξαο ζνπ, θάκε λα ην θαηέρεηο,
 απηόο, νπνύ επνιέκεζε, θ' εγιίησθε ηε Xώξα. 815
 Ξέ' ην θ' εζύ πσο ηνλ-ε ζεο, θαη λα βξεζεί θαιή ώξα."
54

55. Ο Δοχςόκοιςξπ πέοαρε ρςημ λαψκή παοάδξρη και ρςιπ
φσυέπ όλχμ
55

56. Μέυοι ρήμεοα…
56

57. Παοαδείγμαςα πξιημάςχμ επηοεαρμέμχμ από ςη
ρςιυξσογική ςξσ
Ν «Θξεηηθόο» ηνπ Γ. Πνισκνύ θαη ε επηαλεζηαθή ινγνηερλία
ην «Κήηεξ Θενύ» ηνπ Α. Πηθειηαλνύ,
ν «Δπηηάθηνο» ηνπ Γ. Οίηζνπ,
ν «Λένο Δξσηόθξηηνο» ηνπ Ξαληειή Ξξεβειάθε
Ρν έξγν δηαζθεπάζηεθε ζε ζεαηξηθή κνξθή από ηνλ Γ. Ππλαδηλό ην 1929, κε ηε
Καξίθα Θνηνπνύιε ζην ξόιν ηεο Αξεηνύζαο
ην 1966 ν Λίθνο Θνύλδνπξνο ηνλ δηαζθεύαζε ζε θηλεκαηνγξαθηθό ζελάξην θιπ
57

58. Ομξιόςηςεπ με επςαμηριακή λξγξςευμία
Τειά ηελ είδακε πξσί. ηεο ηξέκαλ ηα ινπινύδηα
ζηε ζύξα ηεο Ξαξάδεηζνο πνπ εβγήθε κε ηξαγνύδηα.
έςαιιε ηελ Αλάζηαζε ραξνπνηά ε θσλή ηεο,
θη έδεηρλελ αλππνκνληά γηα λα 'κπεη ζην θνξκί ηεο.
ν Νπξαλόο νιόθιεξνο αγξίθαε ζαζηηζκέλνο,
ην θάςηκν αξγνπόξνπλε ν θόζκνο ν αλακκέλνο.
(Δ. Σολωμόρ, Ποιήμαηα και πεζά, επηκ. Πηπιηαλόο Αιεμίνπ,
Πηηγκή, Αζήλα, 1994, ζει. 225
58

59. ΢υόλια
Ν Θνξαήο ραξαθηεξίδεη
ηνλ Θνξλάξν:
«΋κεξν ηεο ιατθήο
θηινινγίαο»
«νη άλζξσπνη είραλ ηνλ
Δξσηόθξηην εηο ηα
πξνζθέθαιά ηνπο».
• ν Θαηζάξηνο
Γαπόληεο ζηα 1766
γξάθεη:
59

60. Αμαςσπώρειπ
Σν 1713 ηππώζεθε ζηε Βελεηία από έλαλ θξεηηθό, ν νπνίνο είρε ζπγθεληξώζεη πνιιά
ρεηξόγξαθα ηνπ έξγνπ, ζηα νπνία ζηεξίρζεθε γηα λα παξαδώζεη κηα αξθεηά έγθπξε θαη
αμηόπηζηε έθδνζε.
Γελ ζώδεηαη θαλέλα από ηα ρεηξόγξαθα ηνπ έξγνπ εθηόο από έλα αλνινθιήξσην, ηνπ 1710.
Δίλαη δηαθνζκεκέλν κε θαιαίζζεηεο κηθξνγξαθίεο, αιιά ιηγόηεξν έγθπξν σο πξνο ηελ
παξάδνζε ηνπ θεηκέλνπ ζε ζρέζε κε ηε βελεηζηάληθε έθδνζε, γηαηί αιινηώλεη ζε θάπνηα ζεκεία
ηνλ ηδησκαηηθό ραξαθηήξα ηεο γιώζζαο.
Ξηζαλόηαηα ζηακάηεζε λα αληηγξάθεηαη κεηά ηελ θπθινθνξία ηεο έληππεο έθδνζεο ηνπ έξγνπ,
ην 1713.
Αθνινύζεζαλ πνιιέο αλαηππώζεηο ηεο αξρηθήο έθδνζεο θαη ε πξώηε λεόηεξε έθδνζε έγηλε ην
1915 από ηνλ ΢ηέθαλν Ξαλζνπδίδε.
60

61. Δκδόρειπ
• Βηηζέληζνπ Θνξλάξνπ, Δξσηόθξηηνο: Δξσηόθξ.
• (Terminus ante quem ην 1645, έηνο έλαξμεο ηνπ Βελεηνηνπξθηθνύ πνιέκνπ θαη
πξόηππό ηνπ ην έξγν ηνπ Pierre de la Cypède, Paris et Vienne [1432;])
• ρθ Σ: British Museum, Harleian Collection 5644 (εηθνλνγξαθεκέλν, γξάθηεθε ζηελ
Θεθαιινληά ζηα 1710.
• Γελ νινθιεξώζεθε, γηαηί πηζαλόλ κεζνιάβεζε ε δεκνζίεπζε ηεο πξώηεο βελεηηθήο
έθδνζεο θαη απνηειεί ρσξίο ακθηβνιία αληίγξαθν παιαηόηεξνπ θεηκέλνπ γξακκέλνπ
κε ιαηηληθνύο ραξαθηήξεο)
61

62. Δκδόρειπ
 Δξσηόθξηηνο / Βηηδέληδνπ Θνξλάξνπ, έθδνζηο θξηηηθή γελνκέλε επί ηε βάζεη ησλ πξώησλ πεγώλ
κεη” εηζαγσγήο, ζεκεηώζεσλ & γισζζαξίνπ ππό Πηεθάλνπ Α. Μαλζνπδίδνπ. Ζξάθιεην 1915
 Ν Δξσηόθξηηνο ηνπ ινγνζέηε Petrache, εθδ. Λέα Πύλνξα Α. Ιηβάλεο
 Δξσηόθξηηνο Βηηζέληδνπ Θνξλάξνπ, επηκέιεηα Πηπιηαλόο Αιεμίνπ, εθδ. ΔξκήοΦηινινγηθή
Βηβιηνζήθε 3], Αζήλα 1980 (ηειεπηαία αλαηύπσζε: Δζηία, Λέα Διιεληθή Βηβιηνζήθε, Αζήλα
2002)
 Δξσηόθξηηνο Βηηζέληδνπ Θνξλάξνπ, εθδ. Γσξηθόο, ηόκνο Α”
 Δξσηόθξηηνο Βηηζέληδνπ Θνξλάξνπ, εθδ. Γσξηθόο, ηόκνο Β”
 Δξσηόθξηηνο Βηηζέληδνπ Θνξλάξνπ, εθδ. Γσξηθόο
 Δξσηόθξηηνο, εθδ. <<Αζηήξ>
 Ρζ” αγάπεο ην θακίλη, Ν Δξσηόθξηηνο Βηηζέληδνπ Θνξλάξνπ, Γηώξγνο Θνξδήο, εθδ. Αξκόο
 Δξσηόθξηηνο, εθδ. Ξαπαδόπνπινο
 Δξσηόθξηηνο θαη Αξεηνύζα, Αληώλεο Ξεξηζπλάθεο, Θξεηηθέο εθδόζεηο
 Erotokritos, Vitsentzos Kornaros, Papazissis Publishers
 Erotokritos, Robert Davreu, Jose Corti
 Erotokritos, Vitsentzo Kornaro, Bietti
62

63. μελξπξίηρη ςξσ έογξσ
• Ζ πξώηε, πάλησο, λενειιεληθή κεινπνίεζε ηνπ έξγνπ έγηλε πηζαλόηαηα ζηα 1935 ή 1937, από
ηνλ ζπλζέηε Αιέθν Αιηκπέξηε, ν νπνίνο «έγξαςε ηελ όπεξα Δξσηόθξηηνο ζε ιηκπξέην ηνπ Θ.
Ππλαδηλνύ, πνπ ήηαλ κηα αθόκε δηαζθεπή ηνπ έξγνπ ηνπ Θνξλάξνπ θαη παξνπζηάζηεθε ζην
ζέαηξν Νιπκπία
• Ο Νίθνο Ξπινύξεο θαη ε ελνξρήζηξσζε ηνπ Σξηζηόδνπινπ Σάιαξε -βαζηζκέλε πάλσ θαη ζε
παιηά κνπζηθά θξεηηθά κνηίβα :Ρν παξάπνλν ηεο Αξεηνύζαο
• Ν Νίθνο Μακαγθάθεο, Ζ Κπαιάληα Ρνπ Δξσηόθξηηνπ, Δξσηόθξηηνο – Κειόδξακα Πε Ξέληε
Κέξε:Ρν ηξαγνύδη ηνπ Δξσηόθξηηνπ
• Δξσηόθξηηνο: Ζ Δθδνρή Ρεο Πεηείαο θαη
• Ν Άγηνο Δξσηόθξηηνο, έλα κνπζηθό κνλόδξακα βαζηζκέλν ζε απνζπάζκαηα από ηνλ Λέν
Δξσηόθξηην ηνπ Ξαληειή Ξξεβειάθε.
• Ο Γηάλλεο Μαξθόπνπινο, ν νπνίνο ην 2000, ζην πιαίζην ηνπ Διιεληθνύ Φεζηηβάι ηνπ
Ζξσδείνπ, ζπλδύαζε ην ιόγην κε ην δεκώδεο κνπζηθό ζηνηρείν
• παξνπζίαζε ην έξγν κε ηε ζπκκεηνρή 70κεινύο ζπκθσληθήο νξρήζηξαο,
• κε ηε ρνξσδία Fons Musicalis, κε 16 ιπξάξεδεο θαη κε αλδξηθό θαη γπλαηθείν ρνξό, ελώ ην 2003
θπθινθόξεζε ηνλ δίζθν Δξσηόθξηηνο Θαη Αξεηή, κηα όπεξα ζε δύν πξάμεηο, ζε κνπζηθή, ιηκπξέην
θαη ελνξρήζηξσζε ηνπ ίδηνπ.
• Ο Λνπδνβίθνο ησλ Αλσγείσλ Ρν παξακύζη ηνπ Δξσηόθξηηνπ
63

64. Για ςξ ςέλξπ…… κάπξιξι ρςίυξι…
• -Ρα κάηηα δελ θαινζσξνύ ζην κάθξεκα ηνπ ηόπνπ,
• κα πιηά καθξά θαη πιηά θαιά ζσξεί ε θαξδηά η’ αζξώπνπ•
• εθείλε βιέπεη ζηα καθξά θαη ζηα θνληά γλσξίδεη
• θαη ζ’ έλα ηόπν βξίζθεηαη θ’ εηζέ πνιινύο γπξίδεη. (A 1077-80)
64

65. • Απ’ ό,ηη θάιιε έρεη άλζξσπνο, ηα ιόγηα 'ρνπλ ηε ράξε
• λα θάλνπζη θάζε θαξδηά παξεγνξηά λα πάξεη,
• θη νπνύ θαηέρεη λα κηιεί κε γλώζε θαη κε ηξόπν,
• θάλεη λα θιαίζηλ θαη γεινύ ηα κάηηα ησλ αλζξώπσ. (Α 887-90)
Για ςξ ςέλξπ…… κάπξιξι ρςίυξι…
65

66. ΔΝΔΔΙΚΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ
1. Δξσηόθξηηνο, Βηηζέληδνο Θνξλάξνο, εθδ. ΔΠΡΗΑ
2. PHILIPPIDES, D.M.L. - HOLTON, D.,Ρνπ θύθινπ ηα γπξίζκαηα. Ν Δξσηόθξηηνο ζε
ειεθηξνληθή αλάιπζε.
3. Αιεμίνπ, Πη. 1988.Βηηζέληδνο Θνξλάξνο, Δξσηόθξηηνο. Αζήλα: Δξκήο.
4. Δ. Θξηαξάο, «Ν ιατθόηξνπνο ραξαθηήξαο ηεο θξεηηθήο ινγνηερλίαο»,Θξεηηθά Σξνληθά, η. 7,
1953, ζει. 298 θ.εμ.18)
5. Ξεξηνδηθό Λέα Αθξόπνιε, ηεπρ. 18, άξζξν Ππκβνιηζκνί ζηνλ Δξσηόθξηην, Ξαηηαθόο Πάββαο
6. ΒΗΡΠΔΛΡΕΝΠ ΘΝΟΛΑΟΝΠ Ν ΘΝΠΚΝΠ ΡΝ΢ ΔΟΥΡΝΘΟΗΡΝ΢ O ΔΟΥΡΝΘΟΗΡΝC ΠΡΝΛ ΘΝΠΚΝ
7. Π΢ΛΔΓΟΗΝ ΠΡΖ ΠΖΡΔΗΑ ΘΑΙΝΘΑΗΟΗ 2009 ΢ΞΞΝ
8. Διέλε Ιηάθνπ, Νηθνλνκηθή αλάιπζε ησλ επηπηώζεσλ ησλ Πηαπξνθνξηώλ ζηελ νηθνλνκία θαη ηε
δηνίθεζε ηνπ Βπδαληίνπ, Γηδαθηνξηθή δηαηξηβή, Ξάληεην Ξαλεπηζηήκην Θνηλσληθώλ θαη
Ξνιηηηθώλ Δπηζηεκώλ, Ρκήκα Γεκόζηαο Γηνίθεζεο, 2001
9. Πηήβελ Οάλζηκαλ,H Διιάδα θαη ε Γ' Πηαπξνθνξία, [1] Edwin Pears,Ζ Έθνδνο, ε Θαηάιεςε θαη
ε Ιεειαζία ηεο Ξόιεο, [2]
10. Πηήβελ Οάλζηκαλ,H Διιάδα θαη ε Γ' Πηαπξνθνξία,
11. Edwin Pears,Ζ Έθνδνο, ε Θαηάιεςε θαη ε Ιεειαζία ηεο Ξόιεο, [2]
66

67. ΔΝΔΔΙΚΣΙΚΗ ΔΙΚΣΤΟΓΡΑΥΙΑ
1. http://www.sitia.gr/city/dates-erotokritos/date-of-creation.html
2. http://www.nea-acropoli-chania.gr/index.php/artclesna/2012-09-24-23-22-
48/183-erotocritus
3. Ξ΢ΙΖ ΡΖΠ ΔΙΙΖΛΗΘΖΠ ΓΙΥΠΠΑΠ : http://www.greek-language.gr
4. Ζ Διιεληθή γιώζζα από ηνλ 12ν έσο ηνλ 17ν αηώλα: Ξεγέο θαη εμέιημε
5. Michel Lassithiotakis (2007)
6. ΠΞΝ΢ΓΑΠΡΖΟΗΝ ΛΔΝ΢
ΔΙΙΖΛΗΠΚΝ΢:http://www.snhell.gr/anthology/writer.asp?id=20
7. http://www.tsifetakis.mysch.gr/?page_id=44
8. http://history.heraklion.gr/background.php?url=index&id=&cat=history&open=&l
ang=441&chron=
9. Αθνύγνληαη έξγα: 77 θαιιηηέρλεο ηξαγνπδνύλ ηνλ Δξσηόθξηην
67