1. Μαθαίνω
για τους
ονοματικούς
προσδιορισμούς

2. ΟΡΟΙ ΠΡΟΣΑ΢Η΢
Κύξηνη όξνη Γεπηεξεύνληεο όξνη
Ρήκα
Τπνθείκελν Καηεγνξνύκελν
Αληηθείκελν

3. Δεσηερεύονηες όροι
Ονοματικοί προσδιορισμοί Επιρρημαηικοί προζδιοριζμοί
Εμπρόθεηοι προζδιοριζμοί
Πλάγιες Πηώζεις
Επιρρήμαηα
Επιρρημαηικές μεηοτές
Δεσηερεύοσζες επιρρημαηικές προηάζεις

4. Δεσηερεύονηες όροι
Ονομαηικοί προζδιοριζμοί Επιρρημαηικοί προζδιοριζμοί
Ομοιόπηωηοι Εηερόπηωηοι
Επιθεηικόρ πποζδιοπιζμόρ Γενική πποζδιοπιζηική
Καηηγοπημαηικόρ πποζδιοπιζμόρ Αιηιαηική
Παπάθεζη
Επεξήγηζη

5. Δπηζεηηθόο θαη θαηεγνξεκαηηθόο πξνζδηνξηζκόο
 Δπηζεηηθόο πξνζδηνξηζκόο: Ο Μ. Αιέμαλδξνο θαηέιαβε ηηο
έξεκεο πόιεηο (κόληκε ηδηόηεηα).
 Καηεγνξεκαηηθόο πξνζδηνξηζκόο: Ο Μ. Αιέμαλδξνο θαηέιαβε
ηηο πόιεηο έξεκεο (πξνζσξηλή ηδηόηεηα).
 Δπηζεηηθόο πξνζδηνξηζκόο: Ο ήξεκνο δηθαζηήο αλαθνίλσζε ηελ
απόθαζε (κόληκε ηδηόηεηα).
 Καηεγνξεκαηηθόο πξνζδηνξηζκόο: Ο δηθαζηήο ήξεκνο αλαθνί-
λσζε ηελ απόθαζε (πξνζσξηλή ηδηόηεηα).

6. Δεσηερεύονηες όροι
Ονομαηικοί προζδιοριζμοί Επιρρημαηικοί προζδιοριζμοί
Ομοιόπηωηοι Εηερόπηωηοι
Επιθεηικόρ πποζδιοπιζμόρ Γενική πποζδιοπιζηική
Καηηγοπημαηικόρ πποζδιοπιζμόρ Αιηιαηική
Παπάθεζη
Επεξήγηζη

7. Παξάζεζε
Οξηζκόο: Παξάζεζε είλαη νπζηαζηηθό ην νπνίν πξνζζέηεη ζ’ έλα
άιιν νπζηαζηηθό έλα ηδηαίηεξν θαη γλσζηό γλώξηζκά ηνπ θαη κπνξεί
λα αλαιπζεί ζε αλαθνξηθή πξόηαζε (= πνπ είλαη …).
 Ο θ. Νηθνιάνπ, ν θαζεγεηήο, απνπζηάδεη.
 Ο Γηάλλεο, ν θίινο κνπ, θέξδηζε ην ιαρείν.
 Είδα ηελ Πνύιηα θαη ηνλ Απγεξηλό, ηα άζηξα ηεο απγήο.
 Σε ιίγν αληηθξίζακε ηνλ Όιπκπν, ην ςειό βνπλό.
΢εκείσζε: Όηαλ ε παξάζεζε δελ αλαθέξεηαη ζε έλα νπζηαζηηθό
αιιά ζε νιόθιεξε πξόηαζε, ζπλήζσο κπαίλεη πξώηε θαη
νλνκάδεηαη πξνεμαγγειηηθή παξάζεζε.
 Πεξίεξγν πξάγκα, αθόκε δε γύξηζε ν παηέξαο (πξάγκα πνπ είλαη
πεξίεξγν).
 Καη ην ζπνπδαηόηεξν, αλαγλώξηζαλ ηελ πξνζθνξά καο ζηελ πόιε.

8. Δεσηερεύονηες όροι
Ονομαηικοί προζδιοριζμοί Επιρρημαηικοί προζδιοριζμοί
Ομοιόπηωηοι Εηερόπηωηοι
Επιθεηικόρ πποζδιοπιζμόρ Γενική πποζδιοπιζηική
Καηηγοπημαηικόρ πποζδιοπιζμόρ Αιηιαηική
Παπάθεζη
Επεξήγηζη

9. Δπεμήγεζε
Οξηζκόο: Δπεμήγεζε είλαη έλα νπζηαζηηθό, ην νπνίν
δηαζαθελίδεη θαη επεμεγεί έλα άιιν νπζηαζηηθό ή άιιν κέξνο ηνπ
ιόγνπ ην νπνίν είλαη γεληθό θαη θάπσο αόξηζην. Γη’ απηό κπξνζηά
από ηελ επεμήγεζε κπνξεί λα ελλνείηαη ή θαη λα ππάξρεη ε ιέμε
«δειαδή».
 Από ηνλ αθξό ηεο ζάιαζζαο βγήθε ε ζεά ηεο νκνξθηάο, ε
Αθξνδίηε.
 Άξπαμε ην πξώην αληηθείκελν πνπ βξήθε κπξνζηά ηεο, έλα βάδν,
θαη ην έξημε κε δύλακε ζην πάησκα.
 Οη αδεξθέο κνπ, ε Μαίξε θαη ε Καηεξίλα, είλαη δίδπκεο.
 Όινη απηό πξνζδνθνύζαλ, ηελ απειεπζέξσζε ηεο παηξίδαο.

10. Γηάθξηζε Παξάζεζεο – Δπεμήγεζεο
 Παξάζεζε: εηδηθή έλλνηα → γεληθή έλλνηα
Ο παπα – Γηάλλεο, ν ηεξέαο ηνπ ρσξηνύ, ηνπο
ζηήξημε ζηε δύζθνιε ζηηγκή.
 Δπεμήγεζε: γεληθή έλλνηα → εηδηθή έλλνηα
Ο ηεξέαο ηνπ ρσξηνύ, ν παπα – Γηάλλεο, ηνπο
ζηήξημε ζηε δύζθνιε ζηηγκή.
 Παξάζεζε θαη επεμήγεζε θιείλνληαη κέζα ζε
θόκκαηα.

11. Δεσηερεύονηες όροι
Ονομαηικοί προζδιοριζμοί Επιρρημαηικοί προζδιοριζμοί
Ομοιόπηωηοι Εηερόπηωηοι
Επιθεηικόρ πποζδιοπιζμόρ Γενική πποζδιοπιζηική
Καηηγοπημαηικόρ πποζδιοπιζμόρ Αιηιαηική
Παπάθεζη
Επεξήγηζη

12. Γεληθή πξνζδηνξηζηηθή
 Οξηζκόο: Γεληθή πξνζδηνξηζηηθή νλνκάδνπκε ην νπζηαζηηθό πνπ
βξίζθεηαη ζε πηώζε γεληθή θαη πνπ πξνζδηνξίδεη έλα άιιν νπζηαζηηθό ή
επίζεην, ηα νπνία ζπλήζσο βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθή πηώζε.
 Ο θίινο ← ηνπ Πέηξνπ είλαη παλέμππλνο.

13. Γεληθή πξνζδηνξηζηηθή
Η γεληθή πξνζδηνξηζηηθή νλνκάδεηαη:
 θηεηηθή: Χάζεθε ην βηβιίν ηνπ Παύινπ. Τα κάηηα ηεο γάηαο γπάιηδαλ
ζην ζθνηάδη.
 ηεο ηδηόηεηαο: Τνπο αθνινπζνύζαλ πνπιηά ηεο ζάιαζζαο. Ο ζείνο κνπ
ζεσξείηαη άλζξσπνο ησλ γξακκάησλ.
 ηνπ πεξηερνκέλνπ: Σηελ παξέιαζε πήξε κέξνο έλα ηάγκα πεδηθνύ.
Εξγάδεηαη ζε απνζήθε θαπλνύ.
 δηαηξεηηθή: Δηάβαζα κόλν έλα θεθάιαην ηνπ βηβιίνπ. Έρνπλ ραζεί δύν
ραξηηά ηεο ηξάπνπιαο.
 αηηίαο: Η ραξά ηεο επηζηξνθήο ζηελ παηξίδα είλαη κεγάιε. Τνλ ηζάθηζε
ε πίθξα ηνπ ρσξηζκνύ.
 ζθνπνύ: Σην παιάηη ην δσκάηην ππνδνρήο ήηαλ πνιπηειέζηαην.
Παξάγγεηιε ηα ξνύρα ηνπ γάκνπ.
 ππνθεηκεληθή: Η κπξσδηά ηνπ θξεζθνςεκέλνπ ςσκηνύ απιώζεθε ζ’ όιν
ην ζπίηη. Η λίθε ηνπ Οιπκπηαθνύ ήηαλ θαζνξηζηηθή γηα ηελ πξόθξηζε ηεο
νκάδαο.
 αληηθεηκεληθή: Πιήξσζα πνιιά γηα ηελ επηζθεπή ηεο ηειεόξαζεο. Οη
ζηξαηηώηεο είλαη νη θξνπξνί ηεο παηξίδαο.

14. Πνηα είδε γεληθήο πξνζδηνξηζηηθήο εληνπίδεηε ζηηο γεινηνγξαθίεο;

15. Γεληθή πξνζδηνξηζηηθή
 ππνθεηκεληθή: Η κπξσδηά ηνπ θξεζθνςεκέλνπ ςσκηνύ απιώζεθε ζ’ όιν ην
ζπίηη. Η λίθε ηνπ Οιπκπηαθνύ ήηαλ θαζνξηζηηθή γηα ηελ πξόθξηζε ηεο
νκάδαο.
Μπξίδεη = ξήκα, ην ςσκί = ππνθείκελν
Νίθεζε = ξήκα, ν Οιπκπηαθόο = ππνθείκελν
 αληηθεηκεληθή: Πιήξσζα πνιιά γηα ηελ επηζθεπή ηεο ηειεόξαζεο. Οη
ζηξαηηώηεο είλαη νη θξνπξνί ηεο παηξίδαο.
Επηζθεύαζε = ξήκα, ν ηερλίηεο = ππνθείκελν, ηελ ηειεόξαζε = αληηθείκελν
Φξνπξνύλ = ξήκα, νη ζηξαηηώηεο = ππνθείκελν, ηελ παηξίδα = αληηθείκελν

16. Γεληθή πξνζδηνξηζηηθή
Εθηόο από ηηο παξαπάλσ βαζηθέο ζεκαζίεο ηεο γεληθήο ππάξρνπλ θαη
δηάθνξεο άιιεο απνρξώζεηο ηνπο. Έηζη ε γεληθή πξνζδηνξηζηηθή κπνξεί
λα είλαη αθόκε:
 ηεο θαηαγσγήο ή ηεο ζπγγέλεηαο: Ο γηνο ηνπ γείηνλα πήγε θαληάξνο.
Ο αδεξθόο ηεο Μαξίαο ζπνπδάδεη αθόκα.
 ηεο πξνέιεπζεο: Τν ηπξί ηεο Λήκλνπ είλαη εμαηξεηηθό.
 ηεο εμάξηεζεο: Τα ρξέε ηνπ ηνλ έθαλαλ όκεξν ησλ ηξαπεδώλ.
 ηνπ δεκηνπξγνύ: Ο λόκνο ηνπ ΢όισλα νλνκάζηεθε «ζεηζάρζεηα».
 ηνπ ηόπνπ: Η λαπκαρία ηεο ΢αιακίλαο είλαη έλα ηζηνξηθό γεγνλόο.
 ηνπ ρξόλνπ: Τα ρξώκαηα ηνπ δεηιηλνύ δεκηνπξγνύλ ξνκαληηθή
αηκόζθαηξα.
 ηνπ πνζνύ: Αγόξαζε κηα γαινπνύια νθηώ θηιώλ.
 παξνκνίσζε: Είρε ιαγνύ πεξπαηεζηά (= ζαλ ηνπ ιαγνύ).

17. Γεληθή πξνζδηνξηζηηθή
Επίζεο, ε γεληθή πξνζδηνξηζηηθή, όηαλ πξνζδηνξίδεη επίζεην, νλνκάδεηαη:
 αληηθεηκεληθή: Δε βξήθακε θαλέλαλ όκνηό ηνπ.
 ζπγθξηηηθή: Ο Κώζηαο είλαη κεγαιύηεξόο κνπ.
 ηεο αμίαο: Είλαη άμηνο ηεο ηύρεο ηνπ. Σηάζεθε αληάμηνο ησλ πξνζδνθηώλ καο.
 ηεο αηηίαο: Είλαη έλνρνο θόλνπ.

18. Μάθημα με το Λούκυ Λουκ.
Οη εηθόλεο πνπ αθνινπζνύλ πξνέξρνληαη από ην βηβιίν: «Σν ζπληαθηηθό ηεο αξραίαο ειιεληθήο ζε
θόκημ» ησλ Υξίζηνπ Γάιθνπ θαη Νώηε Καηζέιε, εθδ. Γίαπινο, 1994. Σα θείκελα ησλ εηθόλσλ
όκσο είλαη κεηαθξαζκέλα κε κηθξέο αιιαγέο ζηα λέα ειιεληθά.
Κάζε ζσζηή απάληεζε παίξλεη 1 πόλην. Άξηζηα : 40 πόληνη

19. 1ε άζθεζε
 Τπεξαζπηζηήο ησλ λόκσλ
θαη ερζξόο ησλ παξαλόκσλ:
α) παξάζεζε β) επεμήγεζε
 Ο Λνύθπ-Λνπθ:
α) παξάζεζε β) επεμήγεζε
 Σσλ λόκσλ: α) γεληθή
αληηθεηκεληθή β) γεληθή
θηεηηθή γ) γεληθή
ππνθεηκεληθή
 Σσλ παξαλόκσλ: α) γεληθή
ππνθεηκεληθή β) γεληθή
θηεηηθή γ) γεληθή
αληηθεηκεληθή
 Πόληνη: ___

20. 2ε άζθεζε
 Σεο ζθηάο: α) γεληθή ζπγθξηηηθή (γξεγνξόηεξνο από ηε ζθηά)
β) γεληθή ηδηόηεηαο γ) γελ. ζθνπνύ
 Σνπ: α) γεληθή ηδηόηεηαο β) γεληθή θηεηηθή
 Σνπ πηζηνιηνύ: α) γεληθή ππνθεηκεληθή β) γεληθή αληηθεηκε-
ληθή γ) γελ. δηαηξεηηθή Πόληνη: ___

21. 3ε άζθεζε
 Οη Νηάιηνλ: α) παξάζεζε β) επεμήγεζε
 Σεο δηαηάξαμεο: α) γεληθή ηεο αηηίαο β) γεληθή ηνπ ζθνπνύ
 Σεο ηάμεο: α) γεληθή θηεηηθή β) γεληθή αληηθεηκεληθή γ)
γεληθή ππνθεηκεληθή
 Σεο έλλνκεο: α) επηζεηηθόο πξνζδ. β) θαηεγνξεκαηηθόο
 Πόληνη : ___

22.  4ε άζθεζε
 Σσλ ιεζηώλ: α) γεληθή
θηεηηθή β) γεληθή
πεξηερνκέλνπ γ) γεληθή
δηαηξεηηθή
 Ο Σδόε: α) επεμήγεζε
β) παξάζεζε
 Σεο ζπκκνξίαο: α)
γεληθή αληηθεηκεληθή β)
γεληθή θηεηηθή γ)
γεληθή ηδηόηεηαο
 Πόληνη: __

23. 5ε άζθεζε
 Σσλ Νηάιησλ: α) γεληθή ππνθεηκεληθή β) γεληθή αληηθεηκεληθή
 Σσλ λόκσλ: α) γεληθή ππνθεηκεληθή β) γεληθή αληηθεηκεληθή
 Γέθα: α) παξάζεζε β) επηζεηηθόο πξνζδ. γ) θαηεγνξεκαηηθόο
 Υηιηνκέηξσλ: α) παξάζεζε β) γεληθή ηεο ηδηόηεηαο (ή ηνπ πνζνύ) γ)
γεληθή δηαηξεηηθή
 Σε Υξπζνύπνιε: α) παξάζεζε β) επεμήγεζε
 Πόληνη: __

24. 6ε άζθεζε
 Δπαίλνπ: α) γεληθή ηεο
ηδηόηεηαο β) γεληθή ηεο αμίαο
 Σξηάληα: α) παξάζεζε β)
επηζεηηθόο πξνζδ. γ)
θαηεγνξεκαηηθόο
 ΢ηξεκκάησλ: α) γεληθή ηεο
ύιεο β) γεληθή θηεηηθή γ)
γεληθή ηεο ηδηόηεηαο (ή ηνπ
πνζνύ)
 Πόληνη: ___

25. 7ε άζθεζε
 Πνηό : α) παξάζεζε β) επεμήγεζε
 δπλαηό θαη άλνζην: α) επηζεηηθόο πξνζδ. β) θαηεγνξε-
καηηθόο
 Σεο (Γαιιηθήο) γιώζζαο: α) γεληθή δηαηξεηηθή β) γεληθή
ηεο ζπγγέλεηαο γ) γεληθή ηεο πξνέιεπζεο
 Γειαδή ζαιόλη: α) παξάζεζε β) επεμήγεζε γ) επηζεηηθόο
 Πόληνη : __

26. 8ε άζθεζε
 Μεηακθηεζκέλνο: α)
επηζεηηθόο πξνζδ. β)
θαηεγνξεκαηηθόο
 Καπλνύ: α) γεληθή
αληηθεηκεληθή β) γεληθή ηνπ
πεξηερνκέλνπ γ) γεληθή ηνπ
πνζνύ
 Σσλ ιεζηώλ: α) γεληθή
θηεηηθή β) γεληθή ηνπ
πεξηερνκέλνπ γ) γεληθή
δηαηξεηηθή
 Πόληνη : __

27. ΜΠΡΑΒΟ!!!
ΠΙΣΩ

28. ΛΑΘΟ΢!!!
ΠΙΣΩ

29. 9ε άζθεζε
 Καπλνύ θαη νηλνπλεύκαηνο: α) γεληθή θηεηηθή β) γεληθή
ππνθεηκεληθή γ) γεληθή ηνπ πεξηερνκέλνπ
 Σνπ Μνξθέα: α) γεληθή θηεηηθή β) γεληθή ππνθεηκεληθή
 Σνπ γηνπ … θαη ζενύ: α) παξάζεζε β) επεμήγεζε γ) επηζεηηθόο
 Σνπ Ύπλνπ: α) γεληθή ηεο ζπγγέλεηαο β) γεληθή ηδηόηεηαο
 Σσλ νλείξσλ: α) γεληθή θηεηηθή β) γεληθή ηεο ηδηόηεηαο
 Πόληνη : ___

30. 10ε άζθεζε
 Λίγεο: α) παξάζεζε β) επεμήγεζε γ) επηζεηηθόο
 Σεο πνιηηείαο: α) γεληθή θηεηηθή β) γεληθή ηδηόηεηαο
 Σεο πύιεο: α) γεληθή θηεηηθή β) γεληθή ππνθεηκεληθή γ)
γεληθή αληηθεηκεληθή
 Πόληνη: ___

31. 11ε άζθεζε
 Σνπ Κέξβεξνπ: α) γεληθή δεκηνπξγνύ β) γεληθή ππνθεηκεληθή γ)
γεληθή αληηθεηκεληθή
 Ο Ραλ-ηαλ-πιαλ: α) παξάζεζε β) επεμήγεζε γ) επηζεηηθόο
 Σνπ ρσξηζκνύ: α) γεληθή ηεο αηηίαο β) γεληθή ηεο αμίαο γ)
γεληθή ηνπ ζθνπνύ
 Πόληνη : __

32. Σέινο
Η παξνπζίαζε ζηεξίρζεθε ζηελ πξνβνιή παξνπζίαζεο ηνπ ζπλαδέιθνπ
Νηθνιάνπ Γηώξγνπ, θηινιόγνπ 1νπ Γπκλαζίνπ Νάνπζαο. Σειηθή δηακόξθσζε ηνπ
εθπαηδεπηηθνύ παηρληδηνύ : Μαθξηδάθε Καηεξίλα, θηιόινγνο ηνπ 7νπ Γπκλαζίνπ
Ιιίνπ