6. Tukuyin kung anong anyo ng neo-kolonyalismo ang
ipinapahiwatig ng bawat pahayag. Piliin sa ibaba ang tamang
sagot.
pulitikal ekonomiya kultural militar
14. GAWAIN:
Suriin ang mga larawan at tukuyin kung
sa aling larangan sila naging tanyag
(palakasan, humanidades, panitikan).
Isulat ang tamang sagot sa sagutang
papel.
21. - Ang noh ang siyang
pinakamatandang dulaan ng
Japan na nagsimula noon pang
ika-13 siglo.
- Ang mga aktor ay nakasuot ng
mga tradisyunal na maskara at
magagarang kasuotan.
- Ang kanilang kilos ay mabagal
na tila ba ay nagpapahiwatig ng
mga emosyon at kaganapan.
22. - Isa pang halimbawa ng dulang mula
sa Japan ay ang kabuki na tinatayang
nagsimula noong ika-16 hanggang ika-
17 siglo.
- Ang pagtatanghal sa kabuki ay mas
masigla at mas makulay kung
ihahambing sa noh. Ang kadalasang
tema ng dula ay nakatuon sa pag-ibig
at paghihiganti.
- Ang pagsasayaw, pagkakaroon ng
acrobatics at espadahan ay lumilikha
ng mas masisiglang eksena para sa
mga manonood.
23. isang orkestra na popular sa
Indonesia na may higit sa 100
na kasapi.
gamelan
24. wayang kulit
- isa ring popular na libangan
ay ang pagtatanghal na
gumagamit ng mga anino ng
mga papet.
51. Personalidad/Kontri
busyon
Bansa Larangan
Mengke Bateer 1. China 1. Basketball/Palakasan
haiku 2. Japan 2. Panitikan
Kabuki 3. Japan 3. Humanidades
Efren “Bata” Reyes 4. Pilipinas 4. Billiards/Palakasan
Gamelan 5. Indonesia 5. Humanidades
52. Ano ang masasabi ninyo sa mga
kontribusyon ng mga Asyano sa
daigdig?
53. Suriin ang mga pahayag kung nagpapakita ng
pagpapahalaga sa kontribusyong Asyano. Iguhit
ang kung nagpapakita ng pagpapahalaga at
kung hindi.
54. Ang taga-Silangan at Timog Silangang Asya
ay nakilala sa palakasan na dapat
ipagmalaki dahil sa kanilang dedikasyon sa
kanilang larangan.
55. Kailangan nating ingatan ang mga
kontribusyong Asyano sapagkat ito
ay
sumasalamin sa ating kasaysayan at
kultura.
56. Ang mga makabuluhang aral mula sa
panitikan ng taga-Silangan at Timog
Silangang Asya ay kailangan nating
isabuhay upang mapanatili ang mga
kagandahang asal at disenteng
pamumuhay.
57. Ikahiya ang mga sinaunang kontribusyon
dahil hindi na ito napapanahon.
58. Dapat nating ipagmalaki ang kakayahan at
talino ng kapwa nating Asyano sa iba-t-
ibang larangan dahil sila ay nagbibigay sa
atin ng karangalan.
59. Panuto: Iguhit ang kung ang sumusunod na pahayag ay nagpapakita ng
pagpapahalaga sa kontribusyon ng Silangan at Timog-Silangang Asya at kung
hindi. Isulat ang tamang sagot sa sagutang papel.
1. Tuwing may laro si Manny Pacquiao, nagtitipon-tipon ang buong pamilya ni
Alexis upang manood.
2. Mahilig magbasa ng mga nobela si Xi Lee. Isa na rito ay ang nobelang Journey
to the West na binabasa niya tuwing siya ay walang pasok sa paaralan.
3. Nakita ng batang si June ang poster ng isang kilalang Pilipinong grandmaster
ng chess at kanya itong pinunit at inaapak-apakan.
4. Pagpunta sa mga museo bilang pagkilala sa mga kontribusyon ng mga Asyano.
5. Gumawa si Lyka ng isang video clip bilang pagbibigay-pugay sa mga
naiambag ng mga Asyano sa iba’t ibang larangan.
60. Takdang - Aralin
Panuto: Mag cut-out o mag-print ng tatlong larawan ng
mga tanyag na Asyano mula sa Silangan at Timog-
Silangan na iyong hinahangaan sa alinmang larangan ng
humanidades, palakasan o panitikan. Pagkatapos na
maidikit ang mga larawan, sumulat ng maikling
deskripsiyon tungkol sa naging kontribusyon ng mga
Asyano sa daigdig. Gawin ito sa isang short bond paper.
Ang mga kontribusyon ng S at TS Asya ay may sariling katangian at kultura. Ang mga bagay na ito ay mapapansin o inilalarawan ng mga bagay na kanilang nagawa bilang kontribusyon sa daigdig. Tara, simulan na natin…
Saklaw ng paksang ito ang sayaw, at dulaan. Ito ay nabibilang sa tinatawag na performing arts.
Sa Japan, nanatiling popular ang mga tradisyunal na dulaang noh at kabuki para sa mga manonood. Sa katunayan, ang noh ang siyang pinakamatandang dulaan ng Japan na nagsimula noon pang ika-13 siglo. Sa pagtatanghal na ito, pinagsasama-sama ang musika, sayaw, at pagganap upang maihatid ang temang relihiyoso ng dula. Ang mga aktor ay nakasuot ng mga tradisyunal na maskara at magagarang kasuotan. Ang kanilang kilos ay mabagal na tila ba ay nagpapahiwatig ng mga emosyon at kaganapan.
Isa pang halimbawa ng dulang mula sa Japan ay ang kabuki na tinatayang nagsimula noong ika-16 hanggang ika-17 siglo. Ang pagtatanghal sa kabuki ay mas masigla at mas makulay kung ihahambing sa noh. Ang kadalasang tema ng dula ay nakatuon sa pag-ibig at paghihiganti. Ang pagsasayaw, pagkakaroon ng acrobatics at espadahan ay lumilikha ng mas masisiglang eksena para sa mga manonood. Sa mga dulaang noh at kabuki ang mga karakter na babae at lalaki ay kapwa na ginagampanan ng mga lalaking Hapones.
Isa ring popular na libangan ay ang pagtatanghal na gumagamit ng mga anino ng mga papet. Ito ay tinatawag na wayang kulit. Sa simula, ang mga dulang ito ay pumapaksa sa mga epikong Hindu o kaya nama’y kuwento ng kilalang bayani at kanilang mahigpit na katunggali. Sa kasalukuyang panahon, ang paksa ay umiikot na sa mga isyung pulitikal.
Sa China, ang isa sa mga pinakaunang nobelang naisulat sa bansang ito ay ang Journey to the West ni Wu Chen-gen.
Naging tanyag din ang nobela ni Cao Xueqin na pinamagatang A Dream of the Red Chamber.
Sa kasalukuyang panahon, ilan sa mga kilalang nobelista ay sina Lao She (Rickshaw Boy)
Ang Japan ay hindi rin magpapahuli sa larangan ng panitikan. Si Murasaki Shikibu ang sumulat ng itinuturing pinakaunang dakilang nobela sa buong daigdig. Ito ay ang akdang The Tale of Genji.
Samantala ang mga akdang Snow Country at The Sound of the Mountain ay akda ni Kawabata Yasunari na siyang kauna-unahang Hapon na nakatanggap ng Nobel Prize sa panitikan.
Ang isa sa pinakamahalagang pamana ng Japan sa daigdig ng literatura ay ang haiku. Ito ay isang maikling tula na binubuo ng 17 pantigan o syllables at nahahati sa tatlong linyang may lima, pito at limang pantigan. Si Matsou Basho ay isa sa pinakamahusay na manunulat ng haiku sa Japan.
Marahil ang basketbol ang isa sa mga pinakatanyag na isports sa kasalukuyang panahon. Isang Asyanong hinahangaan ng daigdig sa larong ito ay si Yao Ming na mula sa China. Siya ay dating manlalaro ng Houston Rockets na naglalaro sa NBA (National Basketball Association). Ang ilan sa pa sa mga Tsinong nakilala sa NBA ay sina Wang Zhizhi at Mengke Bateer.
Sa larangan ng boksing maraming Asyano ang nakilala sa palakasang ito, tinagurian bilang Korean Hawk si Jung Koo Chang ng South Korea.
Sa Pilipinas, nakilala sina Pancho Villa, Gabriel “Flash” Elorde,
Sa larangan ng ahedres o chess, isa sa pinakabatang naging grandmaster ay si Susanto Meranto ng Indonesia sa gulang na 17 taon.
Ang China ay may napakarami ring manlalaro ng chess na sumikat. Ilan sa mga ito ay sina Xu Jun, Zhang Zhong
Sa Pilipinas, nakilala sa larangang ito si Eugene Torre bilang kauna-unahang grandmaster na Asyano at si Mark Paragua bilang pinakabatang grandmaster ng Pilipinas.
Maliban sa mga manlalarong nabanggit, ilan pa sa mga kinikilalang atletang nagmula sa Pilipinas ay sina Lydia de Vega at Elma Muros mula sa athletics
Paeng Nepumuceno sa bowling; Eric Buhain sa swimming
Jethro Dionisio para sa pistol shooting; at Efren “Bata” Reyes at Francisco “Django” Bustamante sa billiards.
Magaling. Tama lahat ang inyong mga naging kasagutan.
Ang mga Asyano ay nangibabaw sa iba’t ibang larangan kaya kinilalang world class ang kanilang angking lakas, talino, talento at kakayahan. Kabilang dito ay sina Murasaki Shikibu, Yao Ming, Jung Koo Chang, Manny Pacquiao, Susanto Megaranto at Efren “Bata” Reyes. Ang karangalan at tagumpay na kanilang ipinamalas ay nagpatunay na kayang makipagsabayan ng mga Asyano sa iba’t ibang lahi sa kahit na anong larangan.