Download luận văn thạc sĩ ngành khoa học giáo dục với đề tài: Phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học Địa Lý 12 THPT 50000558

1. i
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
NGUYỄN DUY KHÁNH
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TƯ DUY LÃNH THỔ
CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ 12
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: Lí luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Địa lý
Mã số: 60140111
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. NGUYỄN NGỌC MINH
Thừa Thiên Huế, năm 2018

2. ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đến quý thầy cô đây là đề tài nghiên cứu khoa học của
riêng bản thân tôi về lí luận và phương pháp dạy học địa lý trong phát triển năng lực
tư duy lãnh thổ cho học sinh lớp 12 THPT, các số liệu, kết quả được nghiên cứu và
thể hiện trong luận văn là trung thực dưới sự tìm tòi và hướng dẫn của thầy PGS.TS
Nguyễn Ngọc Minh, đề tài chưa từng được công bố trong bất kỳ đề tài khoa học nào
khác.
Tác giả luận văn
Nguyễn Duy Khánh

3. iii
LỜI CẢM ƠN
Cho bản thân xin bày tỏ lời chào chân trọng và lòng kính trọng, biết ơn sâu
sắc tới thầy PGS.TS Nguyễn Ngọc Minh, người thầy đã hướng dẫn tận tình và định
hướng cho tôi, chỉ bảo tôi trong suốt quá trình tiềm hiểu và nghiên cứu đề tài luận
văn này để tôi hoàn thành .
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, khoa Sau Đại học và các thầy - cô
giảng viên trong khoa Địa lí trường Đại học Sư phạm Huế. Trường Đại học An
Giang đã tạo mọi điều kiện cho tôi hoàn thành khóa học sau đại học giai đoạn từ
năm 2016 - 2018.
Chân thành cảm ơn Sở Giáo dục &Đào tạo tỉnh Kiên Giang. Ban giám hiệu
trường THPT Vĩnh Thắng, huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang nơi đã tạo mọi điều
kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập nghiên cứu và dạy thực nghiệm
tại trường để tôi hoàn thành luận văn.
Huế, năm 2018
Tác giả
Nguyễn Duy Khánh

4. 1
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa ...............................................................................................................i
Lời cam đoan...............................................................................................................ii
Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii
MỤC LỤC...................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .........................................................................4
DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................5
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................6
1. Lí do chọn đề tài..................................................................................................6
2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................7
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................8
4. Giới hạn nghiên cứu của đề tài............................................................................8
5. Lịch sử nghiên cứu ..............................................................................................8
6. Các phương pháp nghiên cứu..............................................................................9
7. Những điểm mới và đóng góp của đề tài ..........................................................10
PHẦN NỘI DUNG ..................................................................................................11
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT
TRIỂN TƢ DUY LÃNH THỔ TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÝ LỚP 12 THPT ..11
1.1. Phát triển tư duy lãnh thổ ...............................................................................11
1.1.1. Khái niệm lãnh thổ...................................................................................11
1.1.2. Khái niệm tư duy .....................................................................................11
1.1.3. Khái niệm tư duy lãnh thổ .......................................................................12
1.1.4. Đặc điểm của tư duy lãnh thổ..................................................................12
1.1.5. Tầm quan trọng của tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lý .12
1.1.6. Mối quan hệ giữa phát triển tư duy lãnh thổ với nội dung chương trình
môn học..............................................................................................................13
1.2. Các ảnh hưởng trong việc phát triển duy lãnh thổ cho học sinh lớp 12 trong
quá trình dạy học môn địa lí..................................................................................14
1.2.1. Ảnh hưởng trong việc phát triển duy lãnh thổ.........................................14

5. 2
1.2.2. Phương hướng chung sử dụng phát triển tư duy lãnh thổ theo định hướng
năng lực cho HS.................................................................................................15
1.3. Phương pháp dạy học địa lí trong phát triển tư duy lãnh thổ.........................15
1.3.1. Khái niệm phương pháp ..........................................................................17
1.3.2. Phân loại phương pháp dạy học địa lí......................................................19
1.4. Chương trình sách giáo khoa địa lý 12...........................................................20
1.4.1. Chương trình địa lí 12 trong chương trình giáo dục tổng thể sau đổi mới...20
1.4.2. Mục tiêu của chương trình địa lí 12 THPT..............................................22
1.4.3. Cấu trúc và nội dung chương trình địa lí lớp 12 THPT...........................22
1.4.4. Đặc điểm chương trình SGK lớp 12 THPT.............................................24
1.4.5. Mục tiêu của chương trình địa lí 12.........................................................25
1.4.5.1. Kiến thức...........................................................................................25
1.4.5.2. Kĩ năng..............................................................................................26
1.4.5.3. Thái độ ..............................................................................................26
1.4.6. Cấu trúc, đặc điểm sách giáo khoa địa lí 12 ............................................26
1.4.6.1. Cấu trúc và nội dung chương trình ...................................................26
1.4.6.2. Đặc điểm sách giáo khoa Địa lí 12 ...................................................27
1.4.6.3. Về nội dung và hình thức trình bày SGK Địa lí 12 ..........................28
1.5. Đặc điểm tâm sinh lý học sinh 12 THPT .......................................................29
1.5.1. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh lớp 12 THPT......................................29
1.5.2. Đặc điểm nhận thức học sinh lớp 12 THPT ............................................30
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TƯ DUY LÃNH THỔ
CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÝ LỚP 12 THPT ........................31
2.1. Khả năng của chương trình sách giáo khoa địa lý 12 trong phương pháp
sử dụng phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lý 12
THPT.....................................................................................................................31
2.2. Phương pháp phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh.....................32
2.3. Phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học trên lớp địa lí
12 THPT ................................................................................................................33
2.4. Phương pháp Phát triển năng lực tư duy lãnh thổ trong hoạt động ngoại khóa....37

6. 3
2.5. Phương pháp phát triển năng lực tư duy lãnh thổ tư duy lãnh thổ trong soạn
bài, kiểm tra...........................................................................................................39
2.6. Thiết kế một số bài dạy địa lí bằng phương pháp phát triển tư duy lãnh thổ
trong thực hành, ôn tập. Hướng dẫn sử dụng bản đồ bài tập.................................41
2.6.1. Hoạt động khởi động ...............................................................................41
2.6.2. Phương pháp xây dựng một số bài dạy địa lí theo phát triển tư duy lãnh
thổ trong thực hành, ôn tập. Hướng dẫn sử dụng bản đồ bài tập.......................42
2.6.2.1. Định hướng xây dựng phát triển tư duy lãnh thổ..............................42
2.6.2.2. Cấu trúc của phát triển tư duy lãnh thổ.............................................43
2.6.2.3. Quy trình xây dựng bài học địa lí theo hướng phát triển tư duy lãnh thổ ..43
2.7. Xây dựng các bài phát triển tư duy lãnh thổ địa lí trong dạy học lớp 12 THPT.44
CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM..........................................................67
3.1. Mục đích, nguyên tắc, phương pháp thực nghiệm .........................................67
3.1.1. Mục đích thực nghiệm.............................................................................67
3.1.2. Nguyên tắc tiến hành thực nghiệm ..........................................................67
3.1.3. Nhiệm vụ thực nghiệm ............................................................................69
3.1.4. Phương pháp thực nghiệm.......................................................................69
3.1.5. Nội dung thực nghiệm .............................................................................69
3.1.6. Quy trình thực nghiệm.............................................................................69
3.2. Phân tích kết quả thực nghiệm .......................................................................71
3.2.1. Kết quả bài thực nghiệm số 1 ..................................................................71
3.2.2. Kết quả bài thực nghiệm số 2 ..................................................................72
3.2.3. Tổng hợp các bài thực nghiệm ................................................................73
3.4. Kết luận chung về thực nghiệm......................................................................76
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.........................................................................78
1. Kết luận .............................................................................................................78
2. Kiến nghị ...........................................................................................................78
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................80
PHỤ LỤC

7. 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ
1 GV Giáo viên
2 HS Học sinh
3 THPT Trung học phổ thông
4 ĐC Đối chứng
5 TN Thực nghiệm
6 SGK Sách giáo khoa
7 HĐ Hoạt động

8. 5
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Dự kiến hệ thống môn học cấp THPT sau năm 2015...............................21
Bảng 1.2. Phân bố các đơn vị kiến thức của chương trình địa lí 12 .........................28
Bảng 2.1. Các chủ đề phần địa lí tự nhiên lớp 12 THPT ..........................................42
Bảng 3.1. Kế hoạch tổ chức thực nghiệm tại ba trường............................................70
Bảng 3.2. Thống kê kết quả điểm số của học sinh sau khi thực nghiệm tại trường
THPT Vĩnh Thắng ...................................................................................72
Bảng 3.3. Thống kê kết quả điểm số của học sinh sau khi thực nghiệm tại trường
THPT Vĩnh Thắng ...................................................................................72
Bảng 3.4. Thống kê kết quả điểm số của học sinh sau khi thực nghiệm tại trường
THPT Gò Quao........................................................................................72
Bảng 3.5. Thống kê kết quả điểm số của học sinh sau khi thực nghiệm ..................73
Bảng 3.6. Thống kê phân phối tần suất kết quả thức nghiệm...................................73
Bảng 3.7. Tổng hợp các tham số đặc trưng sau khi thực nghiệm.............................75

9. 6
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn ề tài
Trong quá trình giáo dục ngày nay, học sinh cần xác định được phạm vi lãnh
thổ ,vị trí địa lí , tài nguyên thiên nhiên , điều kiện tự nhiên , kinh tế xã hội của đất
nước taở từng khu vực ,từng vùng hay trên phạm vi cả nước vào thời kỳ công
nghiệp hoá và hiện đại hoá hiện nay, từng bước đưa đất nước thoát khỏi tình trạng
nghèo nàn, lạc hậu tiến tới xây dựng đất nước Việt Nam trở thành nước công nghiệp
phát triển và đổi mới trong những năm tới
Để tạo điều kiện cho học sinh THPT có cơ hội học tập chiếm lĩnh tri thức
góp phần hình thành nhân cách, phẩm chất, trí tuệ của con người Việt nam mới,
nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá và hiện đại hoá nền kinh tế đất nước, trước
yêu cầu hội nhập nền kinh tế thế giới, từng bước thực hiện thắng lợi mục tiêu xây
dựng nước Việt Nam dân giàu nước mạnh xã hội công bằng dân chủ văn minh.
Trong chương trình địa lý Việt Nam lớp 12 THPT đóng vai trò rất quan trọng
trong quá trình giáo dục cho học sinh THPT về tư duylãnh thổ từ vị trí địa lí ,tài
nguyên thiên nhiên , tự nhiên c ng như kinh tế - xã hội của đất nước qua đó giúp
các em hiểu đựơc các vấn đề diễn ra trong cuộc sống ngày nay.
Môn địa lí 12 THPT là một trong những môn học nằm trong chương trình dạy
học của nhà trường phổ thông, qua đó giáo dục cho học sinh về những kiến thức cơ
bản về tư duy lãnh thổ Việt Nam, khi ra trường giúp các em hiểu được các vấn đề của
đất nước trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế đất nước hiện nay,
từ đó xác định trách nhiệm của mình trong công cuộc xây dựng đất nước.
Qua quá trình dạy học phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong
dạy học địa lí lớp 12 THPT giúp các em nắm vững được những kiến thức cơ bản
của của bộ môn, c ng như kĩ năng tư duy lãnh thổ địa lý trong quá trình học tập
trong chương trình địa lí 12 THPT. Đối với việc dạy học địa lí ở nhà trường phổ
thông cần kĩ năng xác định vị trí địa lí, tài nguyên thiên nhiên,kinh tế xã hội dựa
trên bản đồ, biểu đồ và bảng số liệu địa lí là rất quan trọng, thông qua các bài tập kĩ
năng giúp học sinh có thể khai thác, c ng cố kiến thức, phát triển tư duy logic, biết

10. 7
lập các mối quan hệ giữa các đối tượng địa lí giúp học sinh có thể khai thác và c ng
cố kiến thức đã học và phát triển tư duy logic, biết lập các mối quan hệ giữa các đối
tượng địa lí xuất hiện trong quá trình học tập của mình để khắc sâu kiến thức, kĩ
năng địa lí cho các em.
Cho nên phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí
12 THPT là một nhiệm vụ quan trọng của người giáo viên giảng dạy bộ môn địa lí ở
trường trung học phổ thông.Cho nên trong quá trình giảng dạy bộ môn địa lí ở
trường THPT đòi hỏi người giáo viên phải sử dụng nhiều phương pháp để đánh giá
học sinh trong quá trình truyền thụ kiến thức của mình.
Vì vậy đòi hỏi m i người giáo viên phải có một phương pháp, kinh nghiệm trong
quá trình giảng dạy phần phát triển năng lực lãnh thổ ở chương trình địa lý 12 THPT.
Trong quá trình giảng dạy địa lý 12 ở trường THPT học sinh chưa thật chú ý
đến phần tư duy lãnh thổ, trong khi đó khi khai thác kiến thức Địa lý 12 THPT thì phần
phát triển tư duy lãnh thổ luôn luôn chiếm từ 20% đến 30 trong lượng kiến thức
Từ đó qua quá trình giảng dạy địa lí THPT cụ thể ở khối 12 và qua kết quả
kiểm tra các bài thực hành, bài kiểm tra tiết, kiểm tra học kì phần tư duy lãnh thổ
địa lý của các em vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, cần có biện pháp giúp các em
khắc phục những hạn chế thiếu sót trong quá trình học tập và làm bài trong kiến
thức môn địa lý.
Cho nên bản thân đã tìm tòi nghiên cứu giúp học sinh nắm vững kiến thức tu
duy lảnh thổ trong chương trình địa lí 12 THPT. Từ đó giúp cho các em học tốt, làm
tốt các bài kiểm tra, bài thi học kì, bài thi tốt nghiệp THPT đạt kết quả cao nhằm
góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của bộ môn địa lí của nhà trườngnói riêng
và trong ngành giáo dục nói chung. Vì vậy, tôi chọn đề tài:“phát triển năng lực tư
duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học Địa Lý 12 THPT” làm đề tài luận văn
của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu các phương pháp phát triển tư duy lãnh thổ trong dạy học địa
lý12 THPT nhằm nâng cao hiệu quả dạy học hiện nay trong nhà trường phổ thông.

11. 8
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu lí luận về phương pháp phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho
học sinh trong dạy học địa lý 12 THPT.
- Điều tra thực trạng dạy học địa lý của giáo viên ở nhà trường phổ thông.
- Nghiên cứu phương pháp phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh
trong dạy học địa lí 12 THPT.
- Vận dụng kiến thức lãnh thổ vào từng nội dung bài học có hiệu quả cụ thể
từng phần hay trong từng bài theo xu hướng đổi mới giáo dục hiện hành
4. Giới hạn nghiên cứu của ề tài
- Về nội dung
+ Xác định được các mối quan hệ trong lãnh thổ Việt Nam
+ Nghiên cứu phương pháp sử dụng các phương tiện dạy học
+ Phát triển mục tiêu dạy họctheo tư duy lãnh thổ
+ Thực hiện trong chương trình dạy học địa lý 12
- Về thời gian: tháng 3/2017 đến nay
- Về không gian: Nghiên cứu tại trường THPT Vĩnh Thắng và một số trường
THPT trên địa bàn Huyện Gò Quao – Kiên Giang.
5. Lịch sử nghiên cứu
- Dạy học theo pháp triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy
học địa lí 12 THPT. Nhằm vận dụng nó vào giảng dạy phần kiến thức “các khái
niệm các yếu tố địa lí
- Vận dụng dạy học theo pháp triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong
dạy học địa lí 12 THPT. Trong dạy học nhiều chương lớp 12 THPT ban cơ bản, Luận
văn Thạc sỹ của Nguyễn Viết Cam trường Đại học sư phạm Huế, năm 2008
Nhìn chung các đề tài này đã nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học theo pháp
phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT, bước
đầu đã vận dụng dạy học theo tư duy lãnh thổ vào môn địa lí ở một số phần, một số
chương. Trong chương trình hiện hành của lớp 12 THPT ,được thực nghiệm một số
trường trên địa bàn huyện Gò Quao - Tỉnh Kiên Giang

12. 9
* Các bài báo: Liên quan đến đề tài có các bài báo
- Đổi mới công tác xây dựng dạy học theo phương pháp phát triển năng lực
tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT., giaoducthoidai.vn của
Hải Bình, năm 2015.
- Dạy học theo phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy
học địa lí 12 THPT, với việc ứng dụng trong giảng dạy bộ môn Giáo Dục Công Dân
THPT, thptdoanket-tanphu.edu.vn, của Mai Hữu Thành, năm 2015.
- Tổ chức hoạt động dạy và học theo pháp triển năng lực tư duy lãnh thổ cho
học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT , trong nhiều môn học ở trường dự bị đại
học, Tạp chí Giáo dục, số 384 (tr 53-56) của Phạm Thị Hồng Tú – Ngô Văn Hưng –
Nguyễn Thị Ánh Tuyết, năm 2016.
- Một số vấn đề về chương trình, phát triển chương trình và phát triển
chương trình lớp học thông qua việc thiết kế tư duy lãnh thổ trong dạy học, Tạp chí
Giáo dục, số 384(tr 38-41) của Nguyễn Văn Thái Bình – Nguyễn Tiến Trung –
Nguyễn Mạnh Tuấn, năm 2016.
Tài liệu tập huấn xây dựng chuyên đề tư duy lãnh thổ và kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực của Bộ Giáo dục & Đào tạo, năm 2014.
Tài liệu tập huấn về đổi mới kiểm tra đánh giá theo định hướng năng lực của
Bộ Giáo dục & Đào tạo, năm 2014.
Tài liệu tập huấn về xây dựng tư duy lãnh thổ trong tích hợp liên môn của Bộ
Giáo dục và Đào tạo, năm 2015.
Tuy nhiên, tất cả các tài liệu trên đều nói về việc pháp phát triển năng lực tư
duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT, nhưng chưa có công trình
nào xây dựng và sử dụng pháp phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh
trong dạy học địa lí 12 THPT ,trong dạy học địa lí nói chung và dạy học phần địa lí
tự nhiên hay các phần khác trong lớp 12 trung học phổ thông nói riêng. Các tư liệu,
tài liệu nói trên là những cơ sở quý báu giúp chúng tôi thực hiện đề tài này.
6. Các phƣơng pháp nghiên cứu.
- Phương pháp phỏng vấn với GV Địa lí và HS lớp 12 THPT ở tỉnh Kiên
Giang. Nhằm thu thập các thông tin trực tiếp từ những người am hiểu vấn đề. Nhằm

13. 10
lấy ý kiến của những người tham gia vào quá trình nghiên cứu.
- Phương pháp điều tra bằng phiếu: Là phương pháp trong đó chủ yếu thu
thập thông tư liệu thực tế bằng phiếu điều tra, gồm một hệ thống câu hỏi đã được
chuẩn hóa.
- Phương pháp quan sát: Là phương pháp thu thập thông tin ban đầu về đối
tượng nghiên cứu bằng tri giác trực tiếp. Quan sát đóng vai trò trong việc thu thập
thông tin định tính , định lượng
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm tra
tính đúng đắn của các phương pháp đề ra trong luận văn. Thực nghiệm sư phạm
được tiến hành ở trường THPT Vĩnh Thắng và các trường THPT ở huyện Gò Quao
tỉnh Kiên Giang trong năm học 2017 -2018.
- Phương pháp toán thống kê: Sử dụng một số công thức toán học thống kê
để xử lý kết quả, số liệu sau khi tiến hành điều tra và thực nghiệm sư phạm.
- Phương pháp phân tích tổng hợp.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: đưa ra lí luận phân tích thực tiễn, từ đó
rút ra các kết luận để xây dựng, bổ sung, hoặc phát triển lí luận và pp dạy học Địa
Lý trong giáo dục hiện hành.
7. Những iểm mới và óng góp của ề tài
- Tạo ra kiến thức trọng tâm trong nghiên cứu nội dung, sinh động hơn trong
truyền đạt kiến thức một chủ đề cụ thể.
- Đề tài hoàn thiện sẽ được nhân rộng trong môn địa lí 12 THPT nói riêng và
trong giáo dục địa lí các cấp học nói chung nhằm nâng cao hiệu quả và nâng cao
chất lượng trong bộ môn.

14. 11
PHẦN NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN
TƢ DUY LÃNH THỔ TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÝ LỚP 12 THPT
1.1. Phát triển tƣ duy lãnh thổ
1.1.1. Khái niệm lãnh thổ
Theo nhiều nhà khoa học nghiên cứu: Lãnh thổ là một phần bề mặt của Trái
Đất có giới hạn gồm cả đất liền, nước, không gian. Thông thường nó được xem là
thuộc sở hữu của một cá nhân, tổ chức, đoàn thể, quốc gia và có khi kể cả của loài
vật. Về địa lý, chính trị và hành chính, lãnh thổ là một phần đất nằm dưới sự quản lý
của cơ quan chính quyền của một quốc gia.
- Lãnh thổ c ng được dùng theo nghĩa "không gian hoạt động của một cộng
đồng người". Đối với loài vật thì là vùng địa lý sinh sống và tự vệ của một con hay
một đàn vật chống lại những con vật khác cùng loài hay khác loài.
1.1.2. Khái niệm tư duy
-Tư duy là phạm trù triết học dùng để chỉ những hoạt động của tinh thần, đem
những cảm giác của người ta sửa đổi và cải tạo thế giới thông qua hoạt động vật chất,
làm cho người ta có nhận thức đúng đắn về sự vật và ứng xử tích cực với nó.
- Theo Từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam, tập 4 (Nhà xuất bản Từ điển
bách khoa. Hà Nội. 2005): Tư duy là sản phẩm cao nhất của vật chấtđược tổ
chứcmột cách đặc biệt – bộ não con người. Tư duy phản ánh tích cực hiện thực
khách quan dưới dạng các khái niệm, sự phán đoán, lý luận.v.v...
- Theo triết học duy tâm khách quan: tư duy là sản phẩm của "ý niệm tuyệt
đối" với tư cách là bản năng siêu tự nhiên, độc lập, không phụ thuộc vào vật chất.
Theo George Wilhemer Fridrick Heghen: "Ý niệm tuyệt đối là bản nguyên
của hoạt động và nó chỉ có thể biểu hiện trong tư duy, trong nhận thức tư biện mà
thôi". Karl Marxnhận xét: "Đối với Heghen, vận động của tư duy được ông nhân
cách hóa dưới tên gọi "ý niệm" là chúa sáng tạo ra hiện thực; hiện thực chỉ là hình
thức bề ngoài của ý niệm".

15. 12
- Theo triết học duy vật biện chứng: tư duy là một trong các đặc tính của vật
chất phát triển đến trình độ tổ chức cao. Về lý thuyết, Karl Marx cho rằng: "Vận
động kiểu tư duy chỉ là sự vận động của hiện thực khách quan được di chuyển vào
và được cải tạo/tái tạo trong đầu óc con người dưới dạng một sự phản ánh". Những
luận cứ này còn dựa trên những nghiên cứu thực nghiệm của Ivan Petrovich Pavlov,
nhà sinh lý học, nhà tư tưởng người Nga. Bằng các thí nghiệm tâm-sinh lý áp dụng
trên động vật và con người, ông đi đến kết luận: "Hoạt động tâm lý là kết quả của
hoạt động sinh lý của một bộ phận nhất định của bộ óc".
1.1.3. Khái niệm tư duy lãnh thổ
Chúng ta có thể hiểu: tư duy lãnh thổ là tư duy về tính đặc thù của đạc điểm
tự nhiên và kinh tế xã hội của mọi lãnh thổ. Tính đặc thù này dẫn đến các đặc trưng
về cư trú, sản xuất, sinh hoạt
Ngoài ra tư duy lãnh thổ còn là tư duy so sánh tính tương đồng và dị biệt
giữa các lãnh thổ.
1.1.4. Đặc điểm của tư duy lãnh thổ
- Nhằm bồi dưỡng phương pháp khai thác, sử dụng các thể loại bản đồ giáo
khoa trong dạy học địa lí.
- Nâng cao khả năng ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác phần mềm địa lí
DB-MAP trong đổi mới phương pháp, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường
phổ thông.
- Nhằm nâng cao nhận thức rõ, hiểu đúng đắn các vấn đề địa lí hiện nay, đưa
ra những quyết định, lựa chọn tối ưu nhằm bảo vệ môi trường tự nhiên, phát triển
kinh tế xã hội phù hợp với công cuộc đổi mới của đất nước.
- Xác định vị trí địa lí , tư duy lãnh thổ theo một hệ thống nhất định từ các
đặc điểm riêng của đất nước đến các lãnh thổ tiếp giáp và các nước trên thế giới mà
các em phải xác định được
1.1.5. Tầm quan trọng của tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lý
- Dạy học theo pháp triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy
học địa lí 12 THPT , thực chất là việc lựa chọn được các nội dung quan trọng kết
hợp với việc sử dụng phù hợp các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực để soạn

16. 13
ra các bài học phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, phù hợp với từng đối
tượng học sinh.
- Các kiến thức cần truyền đạt cho học sinh có thể liên quan đến một hay
nhiều lĩnh vực, nhiều chuyên ngành khác nhau.
- Tận dụng tối đa những kinh nghiệm của học sinh có liên quan đến kiến thức
phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT học tập.
- Định hướng cho học sinh nhận thức những kiến thức trong pháp triển năng
lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT, bằng hệ thống các
câu hỏi định hướng. Hệ thống kiến thức chặt chẽ, sát thực và thiết thực, quá trình
học tập thoải mái, luôn tạo điều kiện, cơ hội cho học sinh đạt mục đích học tập và
phát triển bản thân.
- Giúp học sinh phát huy tính chủ động, tự tin, tự vận động, năng động, độc
lập và tính độc đáo của cá nhân.
- Tận dụng được các phương tiện, công cụ học tập xung quanh học sinh.
Thích ứng với từng đối tượng học sinh. Rèn luyện được khả năng làm việc theo
nhóm, tính hợp tác của học sinh. [10]
1.1.6. Mối quan hệ giữa phát triển tư duy lãnh thổ với nội dung chương trình
môn học
- Phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12
THPT, dạy học Địa lí theo tư duy lãnh thổ được hiểu như sau: thay cho việc dạy học
đang được thực hiện theo từng bài/ tiết trong sách giáo khoa địa lí như hiện nay, các
tổ/nhóm chuyên môn căn cứ vào chương trình và sách giáo khoa địa lí hiện hành,
lựa chọn nội dung để xây dựng các bài học có liên quan đến tư duy lãnh thổ vào dạy
học địa lí phù hợp với việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong điều kiện
thực tế của nhà trường.
Nội dung chương trình môn học địa lí 12 THPT là các hệ thống kiến thức về
Địa lí Tổ quốc bao gồm các nội dung chủ yếu sau: Địa lí tự nhiên, Địa lí dân cư,
Địa lí các ngành kinh tế, Địa lí các vùng và Địa lí địa phương. M i phần có vai trò
nhất định trong việc trang bị kiến thức cho học sinh để tạo nên chương trình tổng
thể, tương đối hoàn chỉnh về Địa lí Tổ quốc trên cơ sở kế thừa và phát triển chương
trình Địa lí ở trung học cơ sở.

17. 14
Mối quan hệ:
- Mối quan hệ xuôi: Để xây dựng được phát triển năng lực tư duy lãnh thổ
cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT. Trong môn học trước hết giáo viên phải
xác định được các nội dung cần thiết của từng bài . Nội dung của từng chương,
phần lớn được lấy từ các kiến thức trong chương trình trong sách giáo khoa địa lí
hiện hành.
VD: Để xây vận dụng tư duy lãnh thổ trong nội dung nào đó trong lãnh thổ
như : Sử dụng và bảo vệ tự nhiên. Trước hết, giáo viên phải căn cứ vào các kiến
thức có trong bài 2 vị trí địa lí , bài 6 : Đất nước nhiều đồi núi , bài 14: Sử dụng và
bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và bài 15: Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên
tai. Trong sách giáo khoa Địa lí 12 THPT làm nền tảng kiến thức để xây dựng nội
dung tư duy lãnh thổ trong giảng dạy bài học.
- Mối quan hệ ngược: Chương trình môn học sẽ quyết định đến pháp triển
năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT, nội dung , thời
lượng của vấn đề đó khi vận dụng vào tư duy trong lãnh thổ.
Ví dụ: từ nội dung kiến thức ở bài 2, 6,7: Đất nước nhiều đồi núi trong sách
giáo khoa Địa lí 12 THPT giáo viên có thể xây dựng thành phát triển năng lực tư
duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT. Có tên là: Vị Trí Địa Lí
,Đất nước nhiều đồi núi. Bài địa lí các vùng c ng vậy xây dựng tư duy lãnh thổ
chung để xác định vị trí địa lí, các tài nguyên thiên nhiên
Tóm lại, phát triển năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí
12 THPT. khác với nội dung bài học ở phương pháp khác có thể lấy nội dung từ
nhiều bài khác nhau và có thể có những kiến thức của nhiều môn học khác.
1.2. Các ảnh hƣởng trong việc phát triển duy lãnh thổ cho học sinh lớp 12
trong quá trình dạy học môn ịa lí
1.2.1. Ảnh hưởng trong việc phát triển duy lãnh thổ
- Tích cực:
+ Giúp cho học sinh phát triển khả năng phát hiện các mối quan hệ biện
chứng giữa các thành phần trong môn địa lí và giải quyết vấn đề một cách
logic,khoa học.

18. 15
+ Góp phần tích cực thay đổi suy nghĩ của học sinh trong quá trình học tập.
- Tiêu cực:
+ Việc phát triển tư duy lãnh thổ có được đề cập song c ng rất mờ nhạt.
+ Không đánh giá và khuyến khích tính sáng tạo của học sinh.
+ Học sinh ghi nhớ một cách máy móc.
1.2.2. Phương hướng chung sử dụng phát triển tư duy lãnh thổ theo định hướng
năng lực cho HS
- Phương pháp xác định biểu đồ ,bản đồ, atlat và bảng số liệu trong định
hướng phát triển tư duy lãnh thổ đối với GV Địa lí và HS lớp 12 THPT ở trường
THPT Vĩnh Thắng nói riêng và các trường THPT trong tỉnh Kiên Giang nói chung
- Phương pháp điều tra bằng phiếu: Là phương pháp trong đó chủ yếu thu
thập thông tư liệu thực tế bằng phiếu điều tra, gồm một hệ thống câu hỏi đã được
chuẩn hóa.
- Phương pháp phỏng vấn: Nhằm thu thập các thông tin trực tiếp từ những
người am hiểu vấn đề. Nhằm lấy ý kiến của những người tham gia vào quá trình
nghiên cứu.
- Phương pháp quan sát: Là phương pháp thu thập thông tin ban đầu về đối
tượng nghiên cứu bằng tri giác trực tiếp. Quan sát đóng vai trò trong việc thu thập
thông tin định tính
- Phương pháp toán thống kê: Sử dụng một số công thức toán học thống kê
để xử lý kết quả, số liệu sau khi tiến hành điều tra và thực nghiệm sư phạm.
1.3. Phƣơng pháp dạy học ịa lí trong phát triển tƣ duy lãnh thổ
- Có nhiều hệ thống phân loại các phương pháp dạy học khác nhau nhưng
không có hệ thống nào được công nhận là duy nhất hợp lí. Trong các tài liệu lí luận
dạy học ở Việt Nam, nhiều mô hình phân loại phương pháp dạy học đã được đưa ra.
- Do đối tượng địa lí (sự vật, hiện tượng, quá trình địa lí, ) đều được phân bố
trong không gian rộng lớn, HS không phải lúc nào c ng có thể tiếp xúc trực tiếp với
chúng một cách dễ dàng, cho nên trong phương pháp dạy học Địa lí giúp học sinh có
tri thức đầy đủ về các đối tượng cần học tập là một vấn đề hết sức quan trọng.

19. 16
- Chính vì lí do đó mà trong việc dạy học Địa lí từ trước đến nay, người ta
thường phân ra ba nhóm phương pháp dựa trên nguồn tri thức như sau:
- Nhóm phương pháp dùng lời (nói và viết): với mục đích mô tả, kể hoặc ghi
chép lại các hiện tượng, quá trình địa lí xảy ra trên các lãnh thổ khác nhau ở khắp
mọi nơi trên Trái Đất.
- Nhóm phương pháp trực quan: với mục đích sử dụng các phương tiện trực
quan như: tranh ảnh, bản đồ, mô hình, băng hình, tái tạo lại hình ảnh của sự vật,
hiện tượng địa lí mà học sinh không có điều kiện quan sát trực tiếp.
- Nhóm phương pháp thực tiễn: với mục đích dựa vào việc quan sát trực tiếp
các đối tượng địa lí ngoài thực địa.
- Ba nhóm phương pháp này đã sử dụng từ lâu trong quá trình dạy học bộ
môn Địa lí trong nhà trường và đã trở thành những phương pháp truyền thống. Cho
đến nay, chúng vẫn được các GV Địa lí thường xuyên sử dụng.[11],[12]
- Tuy nhiên, hiện nay trong dạy học địa lí người ta thường sử dụng hai nhóm
phương pháp sau:
+ Nhóm phương pháp truyền thống, dùng lời để trình bày.
Từ trước đến nay, trong dạy học Địa lí, nhóm phương pháp dùng lời vẫn
được đa số giáo viên sử dụng một cách phổ biến. Thuộc nhóm này có các phương
pháp: diễn giảng, giảng giải, giảng thuật, và đàm thoại. Các phương pháp dùng lời
có một số ưu điểm nhất định. Trước hết, chúng có khả năng cung cấp cho học sinh
một lượng thông tin lớn trong một thời gian ngắn. Nếu như lời lẽ trình bày của giáo
viên trong sáng, truyền cảm và có nội dung khoa học chính xác, có logic chặt chẽ
thì bài giảng sẽ có sức hấp dẫn, làm cho HS tiếp thu tri thức một cách dễ dàng. Tuy
nhiên, nhược điểm chính của chúng là kém tác dụng trong việc tạo điều kiện cho
HS phát huy tính tích cực, chủ động tìm tòi trong lĩnh hội tri thức. [12]
+ Nhóm phương pháp hướng dẫn HS tích cực, chủ động khai thác tri thức địa
lí với các phương tiện trực quan.
Nếu sử dụng các phương tiện trực quan như một nguồn tri thức để HS khai
thác trong quá trình học tập thì việc sử dụng nó có thể coi như một phương pháp,
còn nếu sử dụng nó như một đồ dùng minh họa thì đó là một biện pháp phục vụ cho
phương pháp dùng lời.

20. 17
- Như vậy việc sử dụng các phương tiện trực quan trong giờ học Địa lí có thể
có hai hình thức:
+ GV sử dụng phương tiện trực quan để vừa giảng vừa minh họa những kiến
thức địa lí giúp HS dễ lĩnh hội lời giảng của giáo viên qua việc các tri giác trực tiếp
đối tượng bằng quan sát.
+ GV sử dụng phương tiện trực quan (bản đồ, các tranh ảnh, các phần mềm
vi tính...) để hướng dẫn HS (có thể bằng cách đặt câu hỏi, nêu vấn đề, ra một bài
tập, bài thực hành,...) khai thác các tri thức tiềm ẩm trong các phương tiện đó nhằm
giải thích những kiến thức trong bài, làm sáng tỏ những mối liên hệ giữa các sự vật
và hiện tượng địa lí. [12]
1.3.1. Khái niệm phương pháp
- Nghiên cứu phương pháp dạy học đã được lí luận dạy học quan tâm từ lâu
tuy nhiên đây là một khái niệm rất phức hợp, có nhiều bình diện, phương diện khác
nhau. Nên nội hàm các khái niệm cung khác nhau.
- Khái niệm phương pháp dạy học mô tả những hình thức và cách thức của
việc tổ chức và thực hiện các quá trình dạy và học có mục đích và có kế hoạch.[8]
- Phương pháp hiểu theo nghĩa chung và rộng nhất là hành vi thực hiện một
công việc có mục đích nhất định. Đó c ng là cách thức, con đường mà người ta cần
đi theo để đạt được mục đích. Theo cách hiều như vậy thì phương pháp dạy học là
cách thức tương tác giữa GV và HS trong phạm trù hoạt động dạy và học nhằm mục
đích giáo dục, trau dồi học vấn cho thế hệ trẻ. Có nhiều quan niệm khác nhau về
dạy học. Những quan niệm khác nhau về vấn đề này được phản ánh khá rõ vào
trong các định nghĩa về phương pháp dạy học. Hiện nay, chúng ta thường gặp ba
cách hiểu khác như sau:
+ Phương pháp dạy học là cách thức hoạt động của người GV để truyền thụ
kiến thức, rèn luyện kỹ năng và giáo dục HS theo mục tiêu của nhà trường.
+ Phương pháp dạy học là sự kết hợp các biện pháp và các phương tiện làm
việc của GV và HS trong quá trình dạy học, nhằm đạt tới những mục đích giáo dục.
+ Phương pháp dạy học là cách thức hướng dẫn và chỉ đạo của GV nhằm tổ
chức hoạt động nhận thức và hoạt động thực hành của HS, dẫn tới việc HS lĩnh hội

21. 18
vững chắc nội dung học vấn, hình thành thế giới quan và phát triển năng lực nhận
thức. [11]
+ Phương pháp dạy học là những hình thức và cách thức hoạt động của GV
và HS trong những điều kiện dạy học xác định nhằm đạt mục đích dạy học (những
hình thức và cách thức, thông qua đó và bằng cách đó, GV và HS lĩnh hội những
hiện thực tự nhiển và xã hội xung quanh trong những điều kiện học tập cụ thể).
+ Phương pháp dạy học là những hình thức và cách thức hoạt động của GV
và HS trong những môi trường dạy học được tổ chức, nhằm lĩnh hội tri thức, kĩ
năng, thái độ, phát triển năng lực và phẩm chất.[8]
+ Phương pháp dạy học là những hình thức và cách thức hoạt động của GV
và HS trong những điều kiện dạy học xác định nhằm đạt được mục đích (những
hình thức và cách thức thông qua đó và bằng cách đó. GV và HS lĩnh hội những
hiện thực tự nhiên và xã hội xung quanh trong những điều kiện học tập cụ thể).[2]
+ Phương pháp bao giờ c ng phụ thuộc vào mục tiêu hành động. Vì vậy, tính
mục đích là đặc điểm cơ bản của phương pháp dạy học. Phương pháp dạy học trước
hết phải phục vụ mục tiêu đào tạo của nhà trường. Nếu mục tiêu của nhà trường là
đào tạo những thế hệ HS làm chủ được hoạt động nhận thức và trở thành người lao
động có học vấn, có đạo đức, tư cách, biết sử dụng vốn tri thức của mình một cách
sáng tạo vào công cuộc xây dựng đất nước thì phương pháp dạy học trong nhà trường
phải vận dụng một cách có ý thức để đạt được mục tiêu đó nhanh nhất, hiệu quả nhất.
- Ngoài tính mục đích, một đặc điểm quan trọng tiếp theo của phương pháp
dạy học là nó phụ thuộc vào nội dung. Một mặt phương pháp dạy học bao giờ c ng
là phương pháp dạy học những tri thức nhất định hoặc cách thức hoạt động trí óc và
thực hành nhất định. Mặt khác, phương pháp dạy học bao giờ c ng gắn liền với một
hoặc nhiều phương tiện dạy học nhất định. Vì vậy, m i môn học, do có nội dung và
phương tiện dạy học riêng nên c ng có phương pháp dạy học riêng. Đó là các
phương pháp dạy học bộ môn.
- Trong môn Địa lí lại có nhiều nội dung khác nhau như: Địa lí tự nhiên, Địa
lí kinh tế - xã hội, cho nên phương pháp dạy học địa lí c ng có thể phân ra: phương
pháp dạy học Địa lí tự nhiên, phương pháp dạy học Địa lí kinh tế - xã hội,...

22. 19
- Ngoài ra, do đặc điểm của nội dung môn học Địa lí luôn luôn phải gắn liền
với bản đồ, với việc quan sát trên thực địa nên phương pháp dạy học địa lí c ng có
sự khác nhau khá rõ rệt so với phương pháp dạy học của môn học khác. Đó chính là
nguyên nhân làm nảy sinh ra những phương pháp bản đồ, phương pháp phân tích
các số liệu thống kê kinh tế theo lãnh thổ, phương pháp thực địa...
1.3.2. Phân loại phương pháp dạy học địa lí
- Có nhiều hệ thống phân loại các phương pháp dạy học khác nhau nhưng
không có hệ thống nào được công nhận là duy nhất hợp lí. Trong các tài liệu lí luận
dạy học ở Việt Nam, nhiều mô hình phân loại phương pháp dạy học đã được đưa ra.
- Do đối tượng địa lí (sự vật, hiện tượng, quá trình địa lí, ) đều được phân
bố trong không gian rộng lớn, HS không phải lúc nào c ng có thể tiếp xúc trực tiếp
với chúng một cách dễ dàng, cho nên trong phương pháp dạy học Địa lí học sinh có
tri thức đầy đủ về các đối tượng học tập là một vấn đề hết sức quan trọng.
- Chính vì lí do đó mà trong việc dạy học Địa lí từ trước đến nay, người ta
thường phân ra ba nhóm phương pháp dựa trên nguồn tri thức như sau:
- Nhóm phương pháp dùng lời (nói và viết): với mục đích mô tả, kể hoặc ghi
chép lại các hiện tượng, quá trình địa lí xảy ra trên các lãnh thổ khác nhau ở khắp
mọi nơi trên Trái Đất.
- Nhóm phương pháp trực quan: với mục đích sử dụng các phương tiện trực
quan như: tranh ảnh, bản đồ, mô hình, băng hình, tái tạo lại hình ảnh của sự vật,
hiện tượng địa lí mà HS không có điều kiện quan sát trực tiếp.
- Nhóm phương pháp thực tiễn: với mục đích dựa vào việc quan sát trực tiếp
các đối tượng địa lí ngoài thực địa.
- Ba nhóm phương pháp này đã sử dụng từ lâu trong quá trình dạy học bộ
môn Địa lí trong nhà trường và đã trở thành những phương pháp truyền thống. Cho
đến nay, chúng vẫn được các GV Địa lí thường xuyên sử dụng.[11],[12]
- Tuy nhiên, hiện nay trong dạy học địa lí người ta thường sử dụng hai nhóm
phương pháp sau:
+ Nhóm phương pháp truyền thống, dùng lời để trình bày.
Từ trước đến nay, trong dạy học Địa lí, nhóm phương pháp dùng lời vẫn

23. 20
được đa số GV sử dụng một cách phổ biến. Thuộc nhóm này có các phương pháp:
diễn giảng, giảng giải, giảng thuật, và đàm thoại. Các phương pháp dùng lời có một
số ưu điểm nhất định. Trước hết, chúng có khả năng cung cấp cho HS một lượng
thông tin lớn trong một thời gian ngắn. Nếu như lời lẽ trình bày của GV trong sáng,
truyền cảm và có nội dung khoa học chính xác, có logic chặt chẽ thì bài giảng sẽ có
sức hấp dẫn, làm cho HS tiếp thu tri thức một cách dễ dàng. Tuy nhiên, nhược điểm
chính của chúng là kém tác dụng trong việc tạo điều kiện cho HS phát huy tính tích
cực, chủ động tìm tòi trong lĩnh hội tri thức. [12]
+ Nhóm phương pháp hướng dẫn HS tích cực, chủ động khai thác tri thức địa
lí với các phương tiện trực quan bản đồ ,biểu đồ bảng biểu ....
Nếu sử dụng các phương tiện trực quan như một nguồn tri thức để HS khai
thác trong quá trình học tập thì việc sử dụng nó có thể coi như một phương pháp,
còn nếu sử dụng nó như một đồ dùng minh họa thì đó là một biện pháp phục vụ cho
phương pháp dùng lời.
- Như vậy việc sử dụng các phương tiện trực quan trong giờ học Địa lí có thể
có hai hình thức:
+ GV sử dụng phương tiện trực quan để vừa giảng vừa minh họa những kiến
thức địa lí giúp HS dễ lĩnh hội lời giảng của GV qua việc các tri giác trực tiếp đối
tượng bằng quan sát.
+ GV sử dụng phương tiện trực quan (bản đồ, các tranh ảnh, các phần mềm
vi tính,...) để hướng dẫn HS (có thể bằng cách đặt câu hỏi, nêu vấn đề, ra một bài
tập, bài thực hành,...) khai thác các tri thức tiềm ẩm trong các phương tiện đó nhằm
giải thích những kiến thức trong bài, làm sáng tỏ những mối liên hệ giữa các sự vật
và hiện tượng địa lí.[12]
1.4. Chƣơng trình sách giáo khoa ịa lý 12
1.4.1. Chương trình địa lí 12 trong chương trình giáo dục tổng thể sau đổi mới
- Chương trình tổng thể là phương hướng và kế hoạch khái quát toàn bộ
chương trình giáo dục phổ thông (giống như một kế hoạch chung của cả 3 cấp học).
- Chương trình tổng thể sẽ gợi ý cho các chương trình bộ môn, đảm bảo sự
hài hòa, thống nhất trong từng môn học, giữa các bộ môn, trong từng lớp, từng cấp

24. 21
học và giữa các lớp, các cấp học. Từ đó khắc phục tình trạng chương trình bị cắt
khúc, chồng lấn nhau giữa môn này với môn học khác.[29]
- Chương trình tổng thể quy định những vấn đề chung của giáo dục phổ
thông, bao gồm: Quan điểm xây dựng chương trình; mục tiêu chương trình giáo dục
phổ thông và mục tiêu chương trình giáo dục của từng cấp học; yêu cầu cần đạt về
phẩm chất chủ yếu và năng lực chung của HS cuối m i cấp học; các lĩnh vực giáo
dục; hệ thống môn học; thời lượng của từng môn học; định hướng nội dung giáo
dục bắt buộc ở từng lĩnh vực giáo dục và phân chia vào các môn học ở từng cấp học
đối với tất cả HS trên phạm vi toàn quốc; định hướng về phương pháp, hình thức tổ
chức giáo dục và cách thức đánh giá kết quả giáo dục của từng môn học; điều kiện
tối thiểu của nhà trường để thực hiện được chương trình.
Bảng 1.1. Dự kiến hệ thống môn học cấp THPT sau năm 2015
STT Môn học
Số tiết/tuần/năm học
Lớp 10 Lớp 11 Lớp 12
1 Tiếng Việt (BB) 1/35 1/35 1/35
2 N.Ngữ 1(BB) 3/105 3/105 3/105
3 Toán (mang tính ứng dụng) (BB) 1/35 1/35 1/35
4 Công dân với TQ(BB) 2/70 2/70 2/70
6 HĐ TNST (TC3) 6/210 6/210 6/210
7 CĐ học tập (TC3) 8/280 8/280 8/280
8 3 môn A , B, C (TC2) 9/315 9/315 9/315
Số tiết/tuần: 30 30 30
Trong đó:
- Số tiết BB: 7 7 7
Tỷ lệ %: 23,3% 23,3% 23,3%
- Số tiết TC2, TC3: 23 23 23
Tỷ lệ : 76,7% 76,7% 76,7%
Số tiết/năm học: 1050 1050 1050

25. 22
Nếu đã chọn KHTN thì không chọn các môn: Vật lí, Hóa học, Sinh học; nếu
đã chọn KHXH thì không chọn các môn Địa Lí, Lịch sử
- Qua bảng 1.1.Chúng tôi nhận thấy rằng chương trình tổng thể sau năm
2015 sẽ có rất nhiều đổi mới.Môn Địa lí sẽ là môn tự chọn học hoặc nằm trong lĩnh
vực khoa học xã hội. Điều này thích hợp cho việc dạy học theo phát triển năng lực
tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT.
1.4.2. Mục tiêu của chương trình địa lí 12 THPT
- Chương trình Địa lí 12 dành cho Địa lí Việt Nam, gồm cả Địa lí tự nhiên và
Địa lí kinh tế - xã hội. Mục tiêu chương trình này là:
- Về kiến thức: tiếp tục hoàn thiện kiến thức của học sinh về địa lí Việt Nam.
Học xong Địa lí lớp 12, HS cần nắm được các đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên
nhiên, dân cư, kinh tế và một số vấn đề đang được đặt ra nhằm sử dụng hợp lí tự
nhiên, giảm thiểu hậu quả của thiên tai, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân
dân, phát triển kinh tế - xã hội của cả nước c ng như của các vùng lãnh thổ, địa
phương nơi học sinh đang sống.
- Về kĩ năng: tiếp tục củng cố và phát triển các kĩ năng địa lí nhằm phát triển
hơn nữa tư duy địa lí cho HS, đó là tư duy tổng hợp, gắn với lãnh thổ, có liên hệ
thường xuyên với thực tiễn đời sống và sản xuất. Các kĩ năng cụ thể là:
+ Quan sát, nhận xét, phân tích, tổng hợp, đánh giá các sự vật và hiện tượng
địa lí.
+ Sử dụng các bản đồ, lược đồ, biểu đồ, lát cắt, số liệu thống kê.
+ Thu thập và xử lí, trình bày các thông tin địa lí.
+ Vận dụng các kiến thức để giải thích các hiện tượng, sự vật địa lí và để ứng
dụng vào thực tiễn của cuộc sống.
- Về thái độ, tình cảm: làm giàu thêm ở HS tình yêu quê hương đất nước,
tinh thần tự cường dân tộc và miền tin vào tương lai của đất nước, của dân tộc; củng
cố cho học sinh thế giới quan khoa học, nhân sinh quan đúng đắn, tinh thần trách
nhiệm trong bảo vệ môi trường, xây dựng kinh tế - xã hội ở quê hương. [2]
1.4.3. Cấu trúc và nội dung chương trình địa lí lớp 12 THPT
- Chương trình địa lí lớp 12 cung cấp hệ thống kiến thức về Địa lí Tổ quốc.
Những nội dung chính trong chương trình không có sự khác biệt giữa hai ban.

26. 23
- Về cấu trúc. Chương trình địa lí lớp 12 bao gồm có 5 phần: Địa lí tự nhiên.
Địa lí dân cư.Địa lí các ngành kinh tế.Địa lí các vùng và Địa lí địa phương.M i
phần có vai trò nhất định trong việc trang bị kiến thức cho học sinh để tạo nên
chương trình tổng thể, tương đối hoàn chỉnh về Địa lí Tổ quốc trên cơ sở kế thừa và
phát triển chương trình Địa lí ở trung học cơ sở.
- Về nội dung:
Phần thứ nhất có nhiệm vụ trang bị cho hHS những kiến thức về Địa lí tự
nhiên Việt Nam và được thiết kế với những nội dung sau:
- Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ.
- Đặc điểm chung của tự nhiên.
- Vấn đề sử dụng và bảo vệ tự nhiên.
Phần thứ hai cung cấp các kiến thức về địa lí dân cư với các nội dung sau đây:
- Đặc điểm dân số và phân bố dân cư.
- Lao động và việc làm.
- Đô thị hóa.
Phần thứ ba là nội dung quan trọng của chương trình nhằm trang bị các kiến
thức về Địa lí kinh tế và được sắp xếp dưới dạng các vấn đề, gồm có:
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
- Một số vấn đề phát triển và phân bố nông nghiệp.
- Một số vấn đề phát triển và phân bố công nghiệp.
- Một số vấn đề phát triển và phân bố các ngành dịch vụ.
Phần thứ tư c ng là nội dung không thể thiếu được về vấn đề phát triển kinh
tế - xã hội của các vùng. Ngoài ra, trong chương trình còn nhấn mạnh đến Biển
Đông, các đảo và quần đảo c ng như 3 vùng kinh tế trọng điểm của nước ta hiện
nay. Nội dung chương trình được kết cấu theo tứ tự như sau:
- Vấn đề khai thác thế mạnh ở Trung du và miền núi Bắc bộ.
- Vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở Đồng bằng sông Hồng.
- Vấn đề phát triển kinh tế - xã hội ở Bắc Trung Bộ.
- Vấn đề phát triển kinh tế - xã hội ở Duyên hải Nam Trung Bộ.
- Vấn đề khai thác lãnh thổ theo chiều sâu ở Đông Nam Bộ.

27. 24
- Vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long.
- Vấn đề phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng ở Biển Đông và các đảo,
quần đảo.
- Các vùng kinh tế trọng điểm.
Phần thứ năm trang bị cho học sinh kiến thức về Địa lí địa phương với quy
mô lãnh thổ ở cấp tỉnh, thành phố.[2]
1.4.4. Đặc điểm chương trình SGK lớp 12 THPT
- Trên cơ sở chương trình môn Địa lí được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào
tạo cho phép ban hành theo Quyết định số 16/2006/QĐ- BGDĐT ngày 5 tháng 5
năm 2006. SGK Địa lí 12 được biên soạn thành 2 bộ tương ứng với chương trình
chuẩn và chương trình nâng cao.
- Về cấu trúc, SGK Địa lí 12 theo chương trình chuẩn gồm 45 bài. Trong đó
có 37 bài lí thuyết và 8 bài thực hành. Còn SGK chương trình nâng cao có 62 bài
gồm 48 bài lí thuyết và 14 bài thực hành.
- Về nội dung và hình thức trình bày, SGK Địa lí 12 được thiết kế thành các
bài học tương đối độc lập và ứng với m i bài là 1 tiết. Trong trường hợp có một số
đơn vị kiến thức khó chia tiết thì chấp nhận phương án có bài tiếp theo. Điều này
chủ yếu gặp ở phần Địa lí tự nhiên Việt Nam như: Đặc điểm chung của tự nhiên.
Vấn đề sử dụng và bảo vệ tự nhiên.
- Các loại bài trong SGK Địa lí 12. Đó là bài lí thuyết và bài thực hành.
- Các bài lí thuyết đều có kênh chữ và kênh hình, các câu hỏi ở giữa và cuối bài
+ Về kênh chữ: do đây là lớp cuối cấp, hơn nữa môn Địa lí có thể thi tốt
nghiệp THPT và thi tuyển sinh Đại học, Cao Đẳng nên trong quá trình biên soạn
không quá hạn chế kênh chữ nhằm tạo điều kiện cho học sinh tự học, tự ôn tập để
nắm vững kiến thức cơ bản. M i bài học được chia thành các đề mục lớn ứng với
các đơn vị kiến thức mà học sinh cần phải nắm. Kênh chữ kết hợp với kênh hình tạo
thàng một thẻ hữu cơ thống nhất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Để đảm bảo tính thống nhất và nhất quán về số liệu trong sách giáo khoa Địa
lí 12, Các số liệu được cập nhật ở thời điểm 2005 và chủ yếu lấy từ Niên giám
thống kê của Việt Nam (NXB thống kê 2007). Trong khi phân tích, đôi ch có sử
dụng số liệu năm 2006.

28. 25
+ Kênh hình: bao gồm các loại sơ đồ, biểu đồ, bản đồ (hoặc lược đồ) với tác
dụng giúp học sinh nhanh chóng phát hiện được các xu thế (hay đặc điểm) chủ yếu
nhất của sự vật và hiện tượng địa lí. Một sơ đồ, bản đồ còn thế hiện mối quan hệ
qua lại giữa các hiện tượng, các quá trình địa lí. Hệ thống bản đồ (lược đồ) được
xây dựng tương đối đa dạng, phong phú, phù hợp với nội dung kênh chữ trong sánh
giáo khoa.
+ Các câu hỏi giữa bài giúp học sinh tự tìm hiểu kiến thức trong quá trình
học tập, nhất là đối với những câu hỏi phải vận dụng các kiến thức đã học, các hiểu
biết của cá nhân, các kiến thức của môn học liên quan hoặc các câu hỏi khai thác
kênh hình. Giáo viên c ng có thể sử dụng câu hỏi giữa bài trong hoạt động lên lớp.
+ Các câu hỏi cuối bài là các câu hỏi và bài tập chỉ ra những kiến thức cơ bản
mà học sinh cần nắm vững c ng như rèn luyện kĩ năng. Trong số này có một vài bài
tập tương đối khó nhằm giúp học sinh làm quen với tác phong nghiên cứu.
- Các bài thực hành chiếm khoảng trên dưới 20 thời lượng và tập trung vào
các dụng sau đây:
+ Vẽ lược đồ khung lãnh thổ Việt Nam. Đây là cơ sở để tiến hành các bài
thực hành điền các đối tượng địa lí lên lược đồ.
+ Đọc bản đồ trong sách giáo khoa Địa lí 12 kết hợp với bản đồ giáo khoa
treo tường hoặc Atlat Địa lí Việt Nam (do Công ty cổ phần bản đồ và tranh ảnh giáo
dục biên soạn và sản xuất) để phát hiện các đặc điểm tự nhiên hay kinh tế - xã hội,
xác định các mối quan hệ không gian giữa các đối tượng và quá trình địa lí.
+ Vẽ biểu đồ và phân tích số liệu theo yêu cầu cho trước.
+ Thu thập, tổng hợp thông tin từ Atlat và các nguồn khác nhau để viết báo
cáo ngắn theo chủ đề, trao đổi và thảo luận[4]
1.4.5. Mục tiêu của chương trình địa lí 12
1.4.5.1. Kiến thức
- Mục tiêu về kiến thức trong chương trình địa lí 12, yêu cầu học sinh phải
nhận thức, lĩnh hội một cách vững chắc những nội dung sau:
- Nắm được thực trạng nền kinh tế nước nhà trong quá trình đổi mới và hội
nhập. Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ và quá trình hình thành, phát triển lãnh thổ. Các

29. 26
đặc điểm về tự nhiên, vấn đề sử dụng và bảo vệ tự nhiên. Dân cư và đặc điểm dân
cư của nước ta. Kinh tế, các ngành kinh tế, sự phát triển và quy mô, cơ cấu ngành.
Các vùng kinh tế, đặc điểm và sự phát triển của các vùng. Địa lí địa phương tìm
hiểu địa lí tỉnh, thành phố.
1.4.5.2. Kĩ năng
- Về mặt kĩ năng, trong suốt quá trình học tập chương trình địa lí 12 học sinh
tiếp tục c ng cố, phát triển và hoàn thiện các kĩ năng cơ bản sau:
- Về bản đồ: học sinh biết cách vẽ lược đồ Việt Nam một cách cơ bản. Đọc
bản đồ, phân tích so sánh, đánh giá và giải thích được các hiện tượng địa lí, giải
thích được các mối liên hệ địa lí thông qua bản đồ.
- Phân tích các bảng số liệu, biểu đồ, lược đồ, các bảng kiến thức
- Thu thập, xử lý các tư liệu, các thông tin liên quan đến lĩnh vực địa lí.
- Viết báo cáo, kĩ năng trình bày báo cáo.
- Kĩ năng độc lập, tương tác, kết hợp các hoạt động nhận thức với môi trường
tập thể của lớp.
1.4.5.3. Thái độ
- Trong m i bài học, học sinh không ngừng phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo nhằm hoàn thành tốt nhất các vấn đề, nhiệm vụ nhận thức mà giáo viên yêu cầu.
- Hình thành, phát triển niềm tin, tinh thần, các giá trị đạo đức với môi
trường thiên nhiên.
- Nhận thức rõ, hiểu đúng đắn các vấn đề địa lí hiện nay, đưa ra những quyết
định, lựa chọn tối ưu nhằm bảo vệ môi trường tự nhiên.
- Tích cực học tập, lĩnh hội kiến thức để chuẩn bị bước vào tương lai, với vai
trò chủ nhân tương lai của nước nhà.
- Tôn trọng, yêu quý, bảo vệ, phát huy các thành quả lao động quý giá của cả
dân tộc Việt Nam trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.
1.4.6. Cấu trúc, đặc điểm sách giáo khoa địa lí 12
1.4.6.1. Cấu trúc và nội dung chương trình
- Địa lí 12 được cấu tạo theo các đơn vị kiến thức lớn, sắp xếp theo logic
khoa học và phù hợp với logic của quá trình dạy học. Đó là các phần chủ yếu sau:

30. 27
- Việt Nam trên đường đổ mới và hội nhập (1 bài)
- Địa lí tự nhiên (14 bài)
- Địa lí dân cư (4 bài)
- Địa lí kinh tế (24 bài)
- Địa lí địa phương (2 bài)
- Ôn tập và kiểm tra
- Bài mở đầu nhằm giới thiệu bối cảnh quốc tế và trong nước, những thành
tựu đã đạt được trong công cuộc đổi mới và những định hướng chính để nước ta tiếp
tục đổi mới và hội nhập.
*Phần Địa lí tự nhiên: không chỉ đề cập đến các đặc điểm cơ bản của thiên
nhiên Việt Nam, những qui luật phân hóa lãnh thổ tự nhiên, mà còn đánh giá tự
nhiên là các nguồn lực thường xuyên và cần thiết để phát triển kinh tế - xã hội.
*Phần Địa lí dân cƣ: Đề cập đến những nét cơ bản về dân cư, lao động và
việc làm, chất lượng cuộc sống của dân cư hiện nay. Phần này không chỉ nhấn mạnh
dân cư vừa là lực lượng sản xuất, vừa là lực lượng tiêu thụ, mà còn cho học sinh
thấy rằng việc nâng cao chất lượng cuộc sống dân cư là mục tiêu xã hội của công
cuộc đổi mới và phát triển ở nước ta.
* Phần Địa lí các ngành kinh tế: Được bắt đầu từ cái nhìn tổng quát về sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Trên nền 3 khu vực kinh tế lớn:
- Khu vực I: Nông – lâm – ngư nghiệp và thủy sản
- Khu vực II: Công nghiệp và xây dựng
- Khu vực III: Dịch vụ
- Các vấn đề phát triển và phân bố các ngành kinh tế đã được lựa chọn để
phân tích tổng hợp. Khi học về các vùng chương trình chỉ đề cập đến các vấn đề
tiêu biểu, được lựa chọn từ rất nhiều vấn đề phải giải quyết của các lãnh thổ nước
ta. Những vấn đề này có bản chất địa lí rõ nét và có ý nghĩa lâu dài.
1.4.6.2. Đặc điểm sách giáo khoa Địa lí 12
- Về cấu trúc, SGK Địa lí 12 theo chương trình chuẩn gồm có 45 bài, trong đó
có 35 bài lý thuyết và 10 bài thực hành, phân bố theo các đơn vị kiến thức như sau:

31. 28
Bảng 1.2. Phân bố các ơn vị kiến thức của chƣơng trình ịa lí 12
Các nội dung theo chƣơng trình Số bài
Chia ra
Lí thuyết Thực hành
Việt Nam trên con đường đổi mới và hội nhập 1 1 -
1. Địa lí tự nhiên 14 12 2
- Vị trí địa lí và sự phát triển lãnh thổ 4 3 1
- Đặc điểm chung của tự nhên 8 7 1
- vấn đề sử dụng và bảo vệ tự nhiên 2 2 -
2. Địa lí dân cư 4 3 1
3. Địa lí kinh tế 24 19 5
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế 1 1 -
- Địa lí các ngành kinh tế 11 9 2
- Địa lí các vùng kinh tế 12 9 3
4. Địa lí địa phương 2 - 2
1.4.6.3. Về nội dung và hình thức trình bày SGK Địa lí 12
- Về kênh chữ: m i bài học được chia thành các đề mục lớn (thường là 2-3
đề mục) ứng với các đơn vị kiến thức mà HS cần phải nắm. Kênh chữ kết hợp với
kênh hình tạo thành một thể hữu cơ thống nhất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
- Về kênh hình: bao gồm các loại sơ đồ, biểu đồ và bản đồ (hoặc lược đồ) với
tác dụng giúp HS nhanh chóng phát hiện được các xu thế (hay đặc điểm) chủ yếu của
sự vật và hiện tượng, quá trình địa lí. Một số sơ đồ, bản đồ còn thể hiện cả mối quan
hệ qua lại giữa các hiện tượng, quá trình địa lí.Hệ thống bản đồ (lược đồ) được xây
dựng tương đối đa dạng, phong phú, phù hợp với nội dung kênh chữ trong SGK.
- Các câu hỏi giữa bài giúp HS tìm hiểu kiến thức trong quá trình học tập,
nhất là đối với những câu hỏi yêu cầu phải vận dụng các kiến thức đã học, các hiểu
biết của cá nhân, các kiến thức của môn học liên quan hoặc các câu hỏi để khai thác
kênh hình.
- Các câu hỏi và bài tập cuối bài là các câu hỏi và bài tập chỉ ra những kiến
thức cơ bản mà HS cần nắm vững c ng như để rèn luyện kĩ năng. Trong số này có
một vài bài tập tương đối khó nhằm giúp HS làm quen với tác phong nghiên cứu.

32. 29
- Các bài thực hành chiếm khoảng 20 thời lượng và tập trung vào các dạng
sau đây:
+ Vẽ lược đồ khung Việt Nam. Đây là cơ sở tiến hành các bài thực hành điền
các đối tượng địa lí (tự nhiên, kinh tế) lên lược đồ.
+ Đọc bản đồ trong SGk Địa lí 12(cả nước hay các vùng) kết hợp với bản đồ
giáo khoa treo tường hoặc Atlat Địa lí Viện Nam, để phát hiện các đặc điểm về tự
nhiên hay kinh tế - xã hội, xác định các mối quan hệ không gian giữa các đối tượng
và quá trình địa lí.
+ Vẽ biểu đồ và phân tích số liệu theo yêu cầu cho trước.
+ Thu thập, tổng hợp thông tin từ Atlat và các nguồn khác nhau để viết báo
cáo ngắn theo chủ đề, trao đổi và thảo luận (theo nhóm và cả lớp)
1.5. Đặc iểm tâm sinh lý học sinh 12 THPT
1.5.1. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh lớp 12 THPT
Từ thực tiễn sinh sống, giảng dạy tại các trường THPT của tỉnh Kiên Giang
và qua trực tiếp điều tra, phỏng vấn GV Địa lí, HS lớp 12 THPT trong tỉnh, chúng
tôi đã rút ra được một số biểu hiện tâm lý của HS 12 THPT trong tỉnh Kiên Giang
như sau: Học sinh 12 THPT của tỉnh c ng có những đặc điểm chung của lứa tuổi
thanh niên. Đây là thời kỳ các em phát triển mạnh mẽ cả về thể chất, tâm lý, trí tuệ.
Sự xuất hiện những yếu tố mới của tuổi trưởng thành là do sự biến đổi của cơ thể,
sự tự ý thức của các kiểu quan hệ với người lớn, với bạn bè, với các hoạt động học
tập, do đó nó c ng ảnh hưởng tới quá trình học tập của các em. Ngoài ra, tâm lý của
học sinh 12 THPT trong tỉnh Kiên Giang c ng có những đặc điểm riêng. Về tâm lý
học tập chưa được chuẩn bị tốt, nhiều em chưa xác định đúng động cơ học tập, sự
chuyển biến trong học tập còn chậm, biểu hiện là còn lười học, chưa thực sự n lực
học tập nên kết quả không cao. Đặc điểm tâm lý nổi bật của nhiều học sinh 12
THPT của tỉnh là tính mặc cảm, tự ti, có lòng tự trọng cao, dễ tự ái. Các em thường
sống khép kín, ngại giao tiếp, ngại thể hiện mình. Những đặc điểm tâm lý trên đã
ảnh hưởng đến việc học tập nói chung và môn Địa lí nói riêng, ảnh hưởng tới việc
giao tiếp ngôn ngữ khoa học Địa lí giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh và xã
hội. Vì vậy, trong quá trình dạy học Địa lí giáo viên cần tìm ra các biện pháp hữu
hiệu để nâng cao chất lượng dạy - học.

33. 30
1.5.2. Đặc điểm nhận thức học sinh lớp 12 THPT
- Đối với học sinh 12 THPT tỉnh Kiên Giang, nhiều em chưa xác định được
động cơ, mục đích học tập, dẫn đến việc lơ là, đối phó trong học tập. Đặc biệt, đối
với môn Địa lí là môn học các em coi là môn phụ, các em chưa thấy được việc tìm
hiểu kiến thức địa lí có ý nghĩa quan trọng trong đời sống thực tiễn của mình.
- Về tư duy: đa số các em học sinh của tỉnh yếu về khả năng tư duy trừu
tượng, đặc biệt là tư duy phân tích, tổng hợp đã hạn chế tới khả năng nhận thức của
học sinh. Điểm nổi bật là các em ngại suy nghĩ, hoặc suy nghĩ thiếu sâu sắc khi tiếp
thu bài học. Thậm trí nhiều em không hiểu bài, nhưng không biết mình không hiểu
ở ch nào, thường suy nghĩ một chiều, kém nhanh nhạy và linh hoạt, nhiều khi máy
móc rập khuôn theo những gì giáo viên đã làm. Khả năng tư duy cụ thể của học sinh
tốt hơn tư duy trừu tượng, lôgic. Vì vậy, trong quá trình dạy học giáo viên nên tận
dụng những tư duy cụ thể để dẫn dắt học sinh hiểu tư duy trừu tượng, sử dụng các
phương tiện trực quan trong dạy - học như: bản đồ, tranh ảnh, mẫu vật, hoặc lấy
những ví dụ gần với cuộc sống của học sinh.
- Về mức độ chú ý: ở bậc học này chú ý có chủ định và bền vững được
hình thành dần dần, mặt khác chú ý dễ bị phân tán và không bền vững khi
giao tiếp, nhất là trong các giờ học chính khóa, một số em có hiện tượng “chú
ý giả tạo”, đó là sự chú ý có tính chất hình thức tuân theo kỷ luật nhưng thực
chất học sinh không tập trung tư tưởng vào bài học. Do đó, trong quá trình giảng
dạy giáo viên cần chú ý lời giảng không nên dài dòng, đơn điệu và phải biết kết hợp
với các phương tiện thiết bị dạy học để gây sự chú ý của các em, áp dụng các
phương pháp dạy học tích cực để học sinh tích cực hoạt động trong giờ học. Mặt
khác, giáo viên có thể tổ chức hoạt động học tập ngoại khoá khảo sát địa phương để
phát triển chú ý có mục đích cho học sinh.
- Như vậy, đặc điểm tâm lý và nhận thức của học sinh 12 THPT tỉnh Kiên
Giang có nhiều hạn chế ảnh hưởng lớn tới việc tiếp thu tri thức địa lí. Vì vậy, việc
áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy tính tích cực chủ động,
sáng tạo của học sinh và khắc phục những hạn chế và nhiệm vụ cần thiết với giáo
viên Địa lí nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Địa lí trong các trường trung
học phổ thông của tỉnh Kiên Giang.

34. 31
CHƢƠNG 2
PHƢƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TƢ DUY LÃNH THỔ
CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÝ LỚP 12 THPT
2.1. Khả năng của chƣơng trình sách giáo khoa ịa lý 12 trong phƣơng pháp sử dụng
phát triển năng lực tƣ duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học ịa lý 12 THPT
- Chương trình sách giáo khoa là nguồn tài liệu giáo khoa phục vụ cho việc
dạy, học và nghiên cứu một loạt các bộ môn khoa học khác nhau nhưng trước hết là
địa lí và lịch sử. Đối tượng chủ yếu dùng bản đồ giáo khoa là các thầy giáo và học
sinh ở nhà trường, tuy nhiên bản đồ giáo khoa khi phát hành c ng còn được sử dụng
rộng rãi trong nhân dân.
- Một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của việc dạy học địa lí là sự
phát hiện các quan hệ nhân quả, các mối liên hệ phụ thuộc giữa các đối tượng và
hiện tượng nghiên cứu, những biến đổi của chúng theo thời gian và theo không
gian. Nhiệm vụ đó chỉ được thực hiện có kết quả khi người giáo viên biết sử dụng
tốt, khai thác triệt để các bản đồ trong khi giảng dạy. Vì vậy, đã từ lâu mọi người
thừa nhận là không thể dạy học địa lí mà không có bản đồ, nhưng khi đó bản đồ chỉ
được coi như một đồ dùng dạy học trực quan đơn thuần. Ngày nay, chúng ta không
xem bản đồ giáo khoa như thế, mà coi nó là một nguồn tài liệu độc lập, nghĩa là bản
đồ giáo khoa vừa là công cụ để dạy học địa lí, vừa là nguồn tư liệu khoa học độc
lập, là đối tượng nghiên cứu những kiến thức địa lí. Bản đồ được xem như một cuốn
sách giáo khoa địa lí thứ hai.
- Các sản phẩm bản đồ giáo khoa được sử dụng rất rộng rãi ở các bậc học
khác nhau từ cấp cơ sở đến đại học, ở các trường Trung học chuyên nghiệp của
nhiều ngành nghề khác nhau, kể cả các bản đồ giáo khoa có đặc trưng riêng phục vụ
việc dạy học ở các trường khiếm thị, khuyết tật. Hệ thống sản phẩm bản đồ giáo
khoa vừa phải đủ kiểu loại để phục vụ mọi phương pháp dạy học, học, nghiên cứu,
kiểm tra, đối thoại, ôn tập và làm bài tập, xây dựng sơ đồ, bình đồ địa thế lại vừa
phải có nội dung và phương pháp tương ứng cho các nhóm tuổi khác nhau, cho học
sinh và giáo viên, cho lớp học, giảng đường và cho tủ sách gia đình. Điều đó c ng có
nghĩa là phải tương ứng với chương trình học và mục tiêu đào tạo.

35. 32
- Những kiến thức cơ bản về sự thành lập và nhất là sử dụng bản đồ là cơ sở
của hệ thống kiến thức bản đồ ban đầu được nhà trường cung cấp cho học sinh
không thông qua một môn bản đồ học riêng mà thông qua việc học địa lí từ lớp 6
trở lên. Thế giới hiện đại đòi hỏi m i công dân phải hiểu và biết bản đồ - những
kiến thức rất cần để làm việc ở hầu hết các ngành kinh tế quốc dân, dù là quản lí,
lập quy hoạch, thiết kế, thi công trong dân sự c ng như trong quân đội. Điều đó
có nghĩa là cả trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước đều không thể không
biết bản đồ, dù là ở mức văn hoá chung.
2.2. Phƣơng pháp phát triển năng lực tƣ duy lãnh thổ cho học sinh
- Nhằm khai thác tư duy bản đồ giáo khoa trước hết phải mang những đặc điểm
của bản đồ địa lí nói chung. Bản đồ giáo khoa phải được xác định trên cơ sở toán học
nhất định, bản đồ phải là sự thể hiện một cách có chọn lọc, khái quát hoá để phục vụ
cho mục đích, nội dung chủ đề và tỉ lệ nhất định. Đồng thời, bản đồ giáo khoa c ng
phải dùng ngôn ngữ bản đồ để phản ánh sự vật và hiện tượng. Như vậy, ngoài những
tính chất chung của một bản đồ địa lí, bản đồ giáo khoa còn có những tính chất riêng để
xác định mục đích sử dụng của nó.Tính khoa học của bản đồ giáo khoa.
- Là một nguồn tư liệu độc lập, một cuốn sách giáo khoa thứ hai cho nên tính
chất đầu tiên của bản đồ giáo khoa phải là tính khoa học.
- Tính khoa học được biểu thị ở độ chính xác tương ứng về mặt địa lí giữa
bản đồ và thực địa, độ chính xác về cơ sở toán học bản đồ. Bản đồ địa lí được xây
dựng theo quy luật toán học nhất định, theo tỉ lệ nhất định. Quy luật toán học biểu
hiện rõ ở tính đơn trị và tính liên tục của việc biểu hiện bản đồ. Tính đơn trị biểu
hiện ở ch một điểm bất kì trên bản đồ có toạ độ x và y chỉ tương ứng với một điểm
trên bề mặt đất và m i kí hiệu đặt trên điểm này chỉ có một ý nghĩa cố định rõ ràng
trong bản chú giải. Tính liên tục biểu hiện ở ch trên bản đồ “không có khoảng
trống”. Điều đó nói lên rằng trên khắp lãnh thổ biên vẽ bản đồ đã được nghiên cứu
đầy đủ, mọi đối tượng phân bố trên lãnh thổ và không gian của chúng đã có tài liệu
chính xác. Tỉ lệ và các đơn vị đo, thang màu và sự phân cấp chỉ số số lượng, sự
phân cấp kí hiệu cho phép thực hiện trên bản đồ mọi khả năng đo tính và nhận biết
đặc điểm khác nhau của các hiện tượng.

36. 33
- Ngoài những biểu hiện trên, tính khoa học của bản đồ còn biểu hiện ở tính trừu
tượng, tính chọn lọc và tính tổng hợp, tính bao quát, tính đồng dạng và tính logic.
- Ở nhà trường phổ thông, nhiệm vụ của người giáo viên không chỉ dạy cho
học sinh những kiến thức khoa học của bộ môn mà còn thông qua việc dạy chữ để
dạy người. Người thầy giáo phải đóng góp phần mình trong giáo dục và đào tạo con
người mới. Chính vì vậy, những kiến thức truyền đạt cho học sinh nhất thiết phải
trên quan điểm duy vật biện chứng. Trên bản đồ cần phải có những tiền đề để thông
qua đó người giáo viên trang bị cho học sinh thế giới quan duy vật.
- Tính trực quan của bản đồ giáo khoa .Các bản đồ dùng trong nhà trường,
đặc biệt thể loại bản đồ treo tường đòi hỏi phải có tính trực quan cao, đó chính là
tính đặc trưng quan trọng nhất của bản đồ giáo khoa. Tính trực quan thường mâu
thuẫn với tính khoa học. So với các bản đồ khác, bản đồ giáo khoa khái quát cao
hơn, dùng nhiều hình ảnh trực quan, phương pháp biểu thị trực quanhơn và phần
lớn là vượt ra ngoài điều kiện cho phép của tỉ lệ bản đồ. Tiêu chuẩn để đánh giá tính
trực quan của bản đồ là thời gian dùng để nhận biết và hiểu nội dung bản đồ. Những
dấu hiệu dùng trên bản đồ cần có hình dạng và mầu sắc gần với thực tế để học sinh
có thể nhanh chóng nhận biết nội dung của hiện tượng được phản ánh và nhớ lâu.
- Mọi người đều thừa nhận là trong một bài giảng địa lí nếu dùng bản đồ như
một đồ dùng trực quan thì bài giảng sẽ dễ hiểu và có sức hấp dẫn đối với học sinh.
Tuy nhiên, không nên lạm dụng tính trực quan mà cần phải lựa chọn giới hạn một
cách hợp lí cho tính trực quan để khỏi gây ra những ảnh hưởng phản tác dụng.
2.3. Phát triển năng lực tƣ duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học trên lớp ịa
lí 12 THPT
- Khi chuẩn bị bài giảng, bản đồ giáo khoa được sử dụng như một công cụ
nghiên cứu và khi truyền thụ tại lớp, bản đồ giáo khoa được sử dụng như một đối
tượng nghiên cứu. Sau khi xác định mục đích yêu cầu của bài giảng, giáo viên biết
được khối lượng kiến thức c ng như khái niệm địa lí cần trang bị cho học sinh. Việc
chuẩn bị bản đồ cho bài giảng c ng căn cứ trên cơ sở nhiệm vụ bài giảng. Những
bản đồ cần cho bài giảng gồm có: các bản đồ trong sách giáo khoa, bản đồ treo
tường và atlas. Trong quá trình chuẩn bị và truyền thụ trên lớp phải sử dụng phối

37. 34
hợp các loại bản đồ này. Bản đồ treo tường dùng làm cơ sở truyền thụ của giáo
viên, bản đồ trong sách giáo khoa và trong atlas để học sinh theo dõi bài giảng.
Nhưng cần chú ý rằng nội dung c ng như phương pháp phải có sự thống nhất theo
một mục đích sử dụng. Số lượng bản đồ dùng cho tiết học cần xác định cho hợp lí.
- Khi số lượng bản đồ dùng cho bài giảng được xác định, thì công tác chuẩn
bị bản đồ phải được tiến hành. Công tác chuẩn bị bản đồ cho bài giảng có ba bước:
- Phân tích và đánh giá bản đồ: Trên cơ sở hướng sử dụng đã được xác định,
giáo viên tiến hành phân tích và đưa ra những chỉ tiêu đánh giá.
- Chọn lọc nội dung: Cần chọn lọc những nội dung cần thiết và phù hợp để
sử dụng cho bài giảng.
- Trong một giờ giảng trên lớp, người giáo viên có nhiệm vụ kiểm tra kiến
thức c , giảng bài mới, hướng dẫn học sinh học bài và làm bài ở nhà. Những công
việc này giáo viên đem thực hiện trên lớp dựa trên cơ sở bản đồ. Khi truyền thụ
kiến thức, m i giáo viên vừa trang bị kiến thức địa lí, vừa rèn luyện kĩ năng địa lí và
hướng dẫn phương pháp học địa lí trên bản đồ. Trong giờ học tại lớp, nếu bài giảng
của giáo viên gắn liền với bản đồ thì học sinh phải luôn luôn làm việc, vừa nghe,
nhìn, suy nghĩ và ghi chép. Làm như vậy, mới phát huy được tính tích cực của học
sinh và huy động được học sinh tham gia vào bài giảng một cách hứng thú. Giáo viên
dùng phương pháp đàm thoại hay phát vấn tiến hành trên cơ sở dùng bản đồ tại lớp
rất sinh động, tạo cho học sinh có một không khí học tập tự giác, khích lệ học sính
suy nghĩ và sôi nổi tham gia bài giảng. Tuy nhiên, phải đòi hỏi những hệ thống câu
hỏi đặt ra được tính toán trên cơ sở tư duy và năng lực của học sinh và dành thời gian
cần thiết cho mọi câu hỏi để đảm bảo.
- Bản đồ giáo khoa treo tường do có mức độ khái quát cao nên nó còn giúp giáo
viên lựa chọn nội dung cần thiết cho bài giảng, chọn phương pháp giảng bài có hiệu
quả nhất. Sử dụng bản đồ treo tường trong giờ giảng chẳng những làm cho học sinh
tiếp thu bài dễ, hiểu bài, nhớ lâu mà còn phát huy được tính tích cực của học sinh.
- Việc sử dụng kí hiệu trên bản đồ giáo khoa cần phải đảm bảo tính sư phạm,
tính trực quan và tính khoa học, vì đó là những tính chất đặc trưng của bản đồ giáo
khoa. Để cho bản đồ có hiệu quả truyền tin tốt, khi thiết kế kí hiệu phải tập trung

38. 35
vào việc nghiên cứu tìm ra các phương pháp biểu thị và lựa chọn hệ thống kí hiệu
thích hợp nhất đối với các hiện tượng và đối tượng thực tế.
- Cần đảm bảo đúng các thao tác khi làm việc với bản đồ, thí dụ cách chỉ bản
đồ phải dùng thước, chỉ vào kí hiệu chứ không chỉ vào chữ viết của đối tượng, sông
chỉ theo hướng dòng chảy, vùng phân bố thì theo đường ranh giới
- Yêu cầu đặt ra trong việc giáo dục kiến thức bản đồ, rèn luyện kĩ năng kĩ xảo
sử dụng bản đồ cho học sinh thường là: hiểu, đọc và biết bản đồ.
+ Hiểu bản đồ là làm quen với bản đồ với những tính chất, nội dung với ngôn
ngữ bản đồ một cách có hệ thống, ví dụ như biết thuộc tính của quả địa cầu, của các
loại bản đồ địa lí, giải thích được ý nghĩa, mục đích các kí hiệu, dùng kí hiệu như thế
nào. Vì thế, quá trình giới thiệu bản đồ với học sinh phải có trình tự, hệ thống, phải
thường xuyên, liên tục. Hiểu ngôn ngữ bản đồ, có khái niệm cơ bản về bản đồ là cơ
sở để đọc bản đồ.
+ Đọc bản đồ là cơ sở của các phương pháp khai thác thông tin địa lí phục vụ
cho việc dạy và học ở trường phổ thông. Muốn đọc bản đồ phải có kiến thức cơ bản
về bản đồ và địa lí. Đọc được bản đồ là khả năng tạo khái niệm không gian về đối
tượng, mở đầu cho việc tự học bản đồ (giống như quá trình giải mã hoá kí hiệu).
Quá trình đọc bản đồ là thông qua việc tự học, làm bài tập của học sinh để rèn luyện
kĩ năng, biết cách tìm ra tính chất của các đối tượng được vẽ trên bản đồ, xác định
không gian của đối tượng, so sánh, đối chiếu, các đối tượng trong không gian để có
khái niệm về lãnh thổ.
+ Biết bản đồ là nhớ, hình dung rõ vị trí tương quan, hình dung tên gọi và
đặc tính của các tên địa lí bằng hình ảnh bản đồ.
- Như chúng ta đã biết, atlas địa lí là một tài liệu giáo khoa rất quan trọng và
rất phổ dụng đối với giáo viên và học sinh. Muốn sử dụng atlas địa lí được tốt, trước
hết phải nghiên cứu tìm hiểu nó một cách thấu đáo, hiểu được cấu trúc, tính chất đặc
trưng của atlas. Đặc biệt phải hiểu biết về ngôn ngữ bản đồ trong đó quan trọng nhất
là hiểu được hệ thống kí hiệu và các phương pháp thể hiện các nội dung bản đồ.
- Atlas thường được giáo viên dùng phối hợp với bản đồ treo tường và lược
đồ, bản đồ trong sách giáo khoa nhằm truyền thụ kiến thức mới, ôn tập, kiểm tra

39. 36
kiến thức c và đồng thời rèn luyện kĩ năng đọc bản đồ cho học sinh. Với các bản
đồ trong atlas, giáo viên có thể hướng dẫn cho học sinh so sánh, đối chiếu và khái
quát những kiến thức tiếp thu được qua bài giảng. Những gì học sinh học được
trong bài khoá, thì chúng c ng được minh họa trên các bản đồ.
- Hiện nay, trong các nhà trường chủ yếu đang sử dụng 2 loại atlas địa lí phục
vụ cho giảng dạy và học tập, đó là atlas giáo khoa địa lí Việt Nam và tập bản đồ thế
giới và các châu lục do Công ti Bản đồ và Tranh ảnh giáo khoa thuộc Nhà xuất bản
Giáo dục biên tập, xuất bản và phát hành. Tập bản đồ thế giới và các châu lục.
- Tập bản đồ thế giới và các châu lục xuất bản lần đầu năm 2002, sau đó
được tái bản lần thứ 4 vào năm 2004. Các tác giả chính tham gia biên soạn là TS.
Nguyễn Quý Thao (chủ biên), PGS. TS Ngô Đạt Tam, PGS Nguyễn Dược, PGS. TS
Lê Huỳnh, PGS. TS Lê Ngọc Nam, Nguyễn Thế Hiệp, Thành Ngọc Linh, Nguyễn
Thị Hồng Loan, Lê Phú, V Xuân Thảo. Toàn tập gồm 40 trang, các bản đồ được
biên soạn tập trung vào hai nội dung chính: tự nhiên và hành chính chính trị. Ngoài
ra, tập bản đồ còn có các thông tin khác (tên nước, tên thủ đô, quốc kì, các số liệu
về diện tích, dân số, ngôn ngữ chính, tôn giáo chủ yếu ) và những đặc điểm nổi
bật khác như núi cao nhất, sông dài nhất, những hình ảnh đặc trưng về tự nhiên và
văn hoá của các dân tộc khác nhau Ở cuối tập bản đồ là bảng tra cứu địa danh,
giúp cho người đọc có thể tra cứu dễ dàng, thuận lợi.
- Cấu trúc, nội dung, số lượng trang bản đồ trong tập bản đồ này phụ thuộc
vào chương trình môn địa lí trong nhà trường, phụ thuộc vào nội dung sách giáo
khoa, phụ thuộc vào các đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh và những yêu cầu
của một tập bản đồ giáo khoa. Do đó, thứ tự các trang bản đồ trong tập được bố trí từ
thế giới, đến các châu lục và các khu vực. M i một châu lục chỉ bao gồm một trang
bản đồ về địa lí tự nhiên và một trang về hành chính - chính trị kèm theo đó là trang
tư liệu.
- Nội dung của bản đồ giáo khoa phải phù hợp với chương trình địa lí của
từng cấp học và từng lớp học, phù hợp với trình độ của học sinh, được xác định trên
cơ sở chương trình bộ môn, nội dung sách giáo khoa. Nội dung bản đồ phải được
tổng quát hoá phù hợp với nội dung sách giáo khoa và nhiệm vụ dạy học. Sách giáo

40. 37
khoa là tiêu chuẩn nội dung để thành lập bản đồ. Nếu sách giáo khoa thay đổi thì
nội dung của bản đồ giáo khoa c ng phải thay đổi theo.
- Quan trọng hơn cả là bản đồ giáo khoa phải phù hợp với đối tượng sử dụng
bản đồ, nghĩa là phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí học sinh. Khi làm một bản
đồ giáo khoa treo tường thì việc xác định tỉ lệ bản đồ, các đường nét trên bản đồ,
màu sắc và lực nét đều phải dựa vào chiều cao của học sinh, khả năng tư duy, đặc
biệt thị lực của học sinh. Ngoài ra quy mô lớp học, cách bố trí lớp học c ng ảnh
hưởng tới việc thiết kế bản đồ giáo khoa.
- Lưới chiếu (mạng lưới kinh vĩ tuyến) cùng tỉ lệ bản đồ giáo khoa c ng phải
phù hợp với nội dung bài học, phù hợp với lứa tuổi học sinh. Khi cần biểu hiện một
phần hay toàn bộ Trái Đất thì nên dùng các lưới chiếu giữ đúng hình dạng để học sinh
nhận biết dễ dàng.
- Ở các lớp cao hơn, các em học sinh đã có vốn kiến thức địa lí khá hơn, tư
duy địa lí đã phát triển cao hơn, việc biên vẽ các bản đồ nên dùng các lưới chiếu
biểu hiện đúng diện tích lãnh thổ biên vẽ bản đồ. Trên cùng một lãnh thổ biên vẽ
bản đồ nhưng được xây dựng ở các tỉ lệ khác nhau thì nên dùng cùng một loại lưới
chiếu để học sinh tiện so sánh, đối chiếu.
- Tính sư phạm còn biểu hiện ở sự thống nhất cách ghi chữ, hệ thống kí hiệu,
các phương pháp biểu hiện mà học sinh đã quen biết. Bố cục bản đồ phải hợp lí, trình
bày đẹp để vừa giáo dục óc thẩm mĩ vừa kích thích học sinh say mê làm việc với bản
đồ, đem lại cho các em sự hứng thú học môn địa lí. Sử dụng bản đồ giáo khoa chỉ có
thể đạt được hiệu quả cao nhất khi chúng thành một hệ thống thống nhất.
2.4. Phƣơng pháp Phát triển năng lực tƣ duy lãnh thổ trong hoạt ộng ngoại
khóa
- Có thể sử dụng Phương pháp tổ chức hoạt động dạy học theo phát triển
năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT. Trong ngoại
khóa môn Địa lí ở trường THPT (xem hình dưới)

41. 38
- M i chủ đề tư duy lãnh thổ trong dạy học phải giải quyết trọn vẹn một vấn
đề học tập. Vì vậy, việc xây dựng m i chủ đề tư duy lãnh thổ trong dạy học cần
thực hiện theo quy trình như sau:
- Xác định vấn đề cần giải quyết trong chủ đề sẽ xây dựng(xác định tên chủ
đề cần tư duy). Vấn đề cần giải quyết có thể là một trong các loại sau:
+ Vấn đề tìm kiếm, xây dựng kiến thức mới.
+ Vấn đề kiểm nghiệm, ứng dụng kiến thức.
+ Vấn đề tìm kiếm, xây dựng, kiểm nghiệm và ứng dụng kiến thức mới.
- Căn cứ vào nội dung chương trình và sách giáo khoa của môn học, tổ/nhóm
chuyên môn có thể xác định các nội dung kiến thức liên quan với nhau được thể
hiện ở một số bài/tiết hiện hành, từ đó xây dựng thành một vấn đề chung để tạo
thành một chủ đề dạy học đơn môn. Trường hợp có những nội dung kiến thức liên
quan đến nhiều môn học, lãnh đạo nhà trường giao cho các tổ chuyên môn liên quan
cùng nhau lựa chọn nội dung để thống nhất xây dựng các phương pháp phát triển
năng lực tư duy lãnh thổ cho học sinh trong dạy học địa lí 12 THPT. Theo từng bài
tích hợp
- Theo sách giáo khoa Địa lí 12, bài 2 . vị trí địa lí , phạm vi lãnh thổ ,bài 14. Sử
dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên; bài 15. Bảo vệ môi trường và phòng chống
thiên tai. Ta có thể xây dựng thành chủ đề tư duy lãnh thổ trong ngoại khóa môn Địa
Chuyển
giao nhiệm
vụhọc tập
Hoạt động
khởi động
Phươn
g pháp
sử
dụng
tư duy
lãnh
thổ
trong
kiểm
tra,
đánh
giá kết
quả
học
tập
Chu i các
hoạt động tìm
hiểukiến thức
Chuẩn bị cho
chủ đề sau
Kiểm tra đánh
giá
Các nhiệm
vụ
Thực hiện
nhiệm vụ
học tập
Báo cáo kết
quả và thảo
luận
Đánh giá
kết quả thực
hiện nhiệm
vụ học tập