Download luận văn thạc sĩ ngành luật hiến pháp với đề tài: Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân dân tại tỉnh Đắk Lắk, cho các bạn tham khảo

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
LÊ LỢI
GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH
TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN
TẠI TỈNH ĐẮK LẮK
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp - Luật Hành chính
Mã số: 8.38.01.02
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. NGUYỄN TUẤN KHANH
ĐĂK LĂK – NĂM 2019

2. i
LỜI CẢM ƠN
Thực tế cho thấy, sự thành công nào cũng đều gắn liền với những sự hỗ trợ,
giúp đỡ của những người xung quanh dù cho sự giúp đỡ đó là ít hay nhiều, trực tiếp
hay gián. Trong suốt thời gian từ khi bắt đầu làm luận văn đến nay, em đã nhận
được sự quan tâm, chỉ bảo, giúp đỡ của thầy, cô, các học viên trong lớp, đồng
nghiệp và bạn bè xung quanh.
Với tấm lòng biết ơn vô cùng sâu sắc, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất
đến quý Thầy cô của Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Học viện khoa học
xã hội tại Đắk Lắk đã trang bị những tri thức cho em vốn kiến thức quý báu suốt
thời gian học tập tại Học viện.
Đặc biệt, em xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Tuấn Khanh đã tận tâm chỉ
bảo hướng dẫn em qua từng buổi học, từng buổi nói chuyện, thảo luận về đề tài
nghiên cứu. Nhờ có những lời hướng dẫn, dạy bảo đó, bài luận văn này của em đã
hoàn thành một cách tốt nhất. Một lần nữa, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến
thầy.
Bài luận văn được thực hiện trong hai tháng. Ban đầu em còn bỡ ngỡ vì vốn
kiến thức của em còn hạn chế. Do vậy, không tránh khỏi những thiếu sót, em rất
mong nhận được ý kiến đóng góp của quý Thầy Cô và các học viên để bài luận
được hoàn thiện hơn.
Người cảm ơn
Lê Lợi

3. ii
LỜI CAM ĐOAN
Luận văn này do chính tác giả nghiên cứu một cách hệ thống trên cơ sở thực
hiện công tác thực tiễn xét xử tại địa phương, đưa ra ý kiến nhận xét những mặt ưu,
khuyết điểm, tìm kiến phát hiện nguyên nhân và có một số kiến nghị hoàn thiện.
Tác giả xin cam đoan rằng các nội dung được trình bày trong luận văn “Giải quyết
khiếu kiện quyết định hành chính từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân dân tại tỉnh
Đắk Lắk” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tác giả không trùng lập với
các công trình nghiên cứu khoa học trước về lĩnh vực này.
Công trình nghiên cứu có số liệu nêu trong luận văn là trung thực trích ra từ
báo cáo tổng kết hàng năm (năm 2014 đến năm 2018) của Tòa án nhân dân hai cấp
tỉnh Đắk Lắk và được chú thích rõ ràng.
Tác giả
Lê lợi

4. iii
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................1
1.Tính cấp thiết của đề tài ...........................................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài ....................................................................................2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ..............................................................................3
3.1. Đối tượng nghiên cứu...........................................................................................3
3.2. Phạm vi nghiên cứu..............................................................................................3
4. Mục đích, nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài......................................................3
4.1. Mục đích...............................................................................................................3
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................................................4
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu......................................................4
5.1. Phương pháp luận.................................................................................................4
5.2. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................5
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................6
6.1. Ý nghĩa lý luận.....................................................................................................6
6.2. Ý nghĩa thực tiễn..................................................................................................6
7. Kết cấu của luận văn ..............................................................................................6
Chương 1: LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH
CHÍNH TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN............................7
1.1. Khái niệm, đặc điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính.....................7
1.1.1. Khái niệm quyết định hành chính .....................................................................7
1.1.2. Đặc điểm của quyết định hành chính................................................................8
1.2. Thực tiễn giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính.....................................10
1.3. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
của Tòa án nhân dân..................................................................................................11
1.3.1. Khái niệm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính: ...............................11
1.3.2. Đặc điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính..................................11
1.3.3. Nguyên tắc giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính...............................12
1.4. Thẩm quyền của Tòa án giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính..............16

5. iv
1.4.1. Những khiếu kiện quyết định hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của
Tòa án........................................................................................................................17
1.4.2. Thẩm quyền theo cấp của Tòa án nhân dân trong giải quyết khiếu kiện quyết
định hành chính.........................................................................................................18
1.4.3. Xác định thẩm quyền trong trường hợp vừa có đơn khiếu nại, vừa có đơn
khiếu kiện..................................................................................................................21
1.5. Khái niệm vụ án hành chính và xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ....................21
1.5.1. Khái niệm vụ án hành chính............................................................................21
1.5.2. Những đặc trưng của vụ án hành chính ..........................................................22
1.5.3. Khái niệm xét xử vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm...............................24
1.6. Các yếu tố tác động đến giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính..............25
1.6.1. Yếu tố pháp luật và thủ tục hành chính...........................................................25
1.6.2. Năng lực, đội ngũ Thẩm phán, thư ký, kiểm sát viên và người tham gia tố
tụng............................................................................................................................26
1.6.3. Ý thức pháp luật, trách nhiệm của người tham gia tố tụng.............................27
1.6.4. Cơ sở vật chất..................................................................................................27
Tiễn kết Chương 1.....................................................................................................28
Chương 2: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH
CHÍNH CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI TỈNH ĐẮK LẮK .................................29
2.1. Vị trí địa lý và tình hình khiếu kiện quyết định hành chính tại Tòa án nhân dân
tỉnh Đắk Lắk..............................................................................................................29
2.2. Thực trạng công tác giải quyết khiếu kiện vụ án hành chính ............................31
2.3.Trình tự, thủ tục thụ lý và giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính............31
2.3.1. Nhận và xử lý đơn khởi kiện...........................................................................31
2.3.2. Thụ lý vụ án hành chính..................................................................................33
2.3.3. Về quyền khởi kiện .........................................................................................33
2.3.4.Về đối tượng khởi kiện ....................................................................................33
2.3.5. Về người bị kiện..............................................................................................34
2.3.6. Về thẩm quyền giải quyết của Tòa án.............................................................34

6. v
2.3.7. Về thời hiệu khởi kiện.....................................................................................35
2.4. Xây dựng hồ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm...........................................35
2.4.1. Lập hồ sơ vụ án hành chính ............................................................................35
2.4.2.Thu thập chứng cứ............................................................................................36
2.4.3. Áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời ................................36
2.4.4. Quy định về thủ tục đối thoại..........................................................................37
2.4.5.Thời hạn chuẩn bị xét xử..................................................................................37
2.5. Căn cứ đánh giá tính hợp pháp của quyết định hành chính ...............................38
2.6. Thực tiễn giải quyết khiếu kiện hành chính tại tỉnh Đắk Lắk............................40
2.6.1. Những kết quả nhận đơn và giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính từ
năm 2014 đến năm 2018 ...........................................................................................40
2.6.2. Kết quả xét xử sơ thẩm hành chính.................................................................42
2.7. Đánh giá chung về hoạt động giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của
Tòa án nhân dân hai cấp tại tỉnh Đắk Lắk.................................................................44
2.7.1. Kết quả thực hiện lập hồ sơ giải quyết quyết định hành chính và tổ chức đối
thoại...........................................................................................................................44
2.7.2. Nguyên nhân kết quả đạt được của Tòa án nhân dân trong giải quyết xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính ..............................................................................................45
2.7.3. Những hạn chế, thiếu sót và nguyên nhân trong việc giải quyết khiếu kiện vụ
án hành chính ............................................................................................................46
2.7.4. Hạn chế trong việc thực hiện xét xử tại phiên tòa...........................................49
2.7.5. Nguyên nhân của hạn chế ...............................................................................52
Tiễn kết Chương 2.....................................................................................................55
Chương 3:QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢI
QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH CỦA TÒA ÁN NHÂN
DÂN TẠI ĐỊA PHƯƠNG ........................................................................................56
3.1. Quan điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại địa phương ..........56
3.1.1. Quan điểm chỉ đạo của cấp ủy địa phương .....................................................56

7. vi
3.1.2. Quan điểm chỉ đạo của hệ thống Tòa án nhân dân về giải quyết khiếu kiện
quyết định hành chính ...............................................................................................57
3.2. Một số giải pháp nâng cao công tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
...................................................................................................................................59
3.2.1. Hoàn thiện pháp luật .......................................................................................59
3.2.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật ..............................62
3.3.3. Tăng cường nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác khiếu kiện
vụ án hành chính .......................................................................................................63
3.3.4. Tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành, kiểm tra, giám sát của Tòa
án nhân dân cấp trên đối với Tòa án nhân dân cấp dưới...........................................65
3.3.5. Nâng cao năng lực, trình độ, rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp, kinh nghiệm và
bản lĩnh công tác của đội ngũ Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân................................68
3.3.6. Bảo đảm nguyên tắc tranh tụng tại phiên tòa..................................................71
3.3.7. Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục ý thức chấp hành pháp luật trong
quần chúng nhân dân, cá nhân, cơ quan, tổ chức......................................................72
3.3.8. Bảo đảm cơ sở vật chất và chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ Thẩm phán, Hội
thẩm nhân dân ...........................................................................................................74
3.3.9. Giải pháp đối với các cơ quan quản lý hành chính Nhà nước tại địa phương 76
Tiểu kết Chương 3.....................................................................................................77
KẾT LUẬN...............................................................................................................78
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................80

8. vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
PLTTGQCVAH Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính
QSDĐ Quyền sử dụng đất
TA Tòa án
TAND Tòa án nhân dân
TNHH Trách nhiệm hữu hạn
TP Thành phố
UBND Ủy ban nhân dân
VKSND Viện kiểm sát nhân dân
XHCN Xã hội chủ nghĩa
TTHC Tố tụng hành chính
QĐHC Quyết định hành chính
VAHC Vụ án hành chính
QLNN Quyền lực Nhà nước

9. viii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1:Thống kê kết quả xử lý đơn khiếu kiện quyết định hành chính ................41
Bảng 2.2: Thống kê kết quả xét xử sơ thẩm vụ án hành chính của TAND hai cấp
tỉnh Đắk Lắk..............................................................................................................43

10. 1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cùng với sự ra đời của Toà Hành chính và Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các
vụ án hành chính năm 1996, từ đó hệ thống Tòa án nhân dân được Nhà nước giao
thêm một nhiệm vụ mới đó là giải quyết khiếu kiện quyết đinh hành chính của cơ
quan quản lý hành chính nhà nước bị khởi kiện. Đối tượng được quyền khởi kiện vụ
án hành chính để yêu cầu Toà án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình là cá
nhân, cơ quan, tổ chức. Trải qua 23 năm hình thành và phát triển với những sửa đổi,
bổ sung của hệ thống pháp luật, thẩm quyền giải quyết khiếu kiện quyết định hành
chính của Toà án nhân dân các cấp ngày càng được mở rộng, tạo điều kiện cho cơ
quan Tòa án phát huy nhiệm vụ, vai trò của cơ quan tài phán đối với lĩnh vực quản
lý hành chính nhà nước. Thông qua công tác giải quyết, xét xử đã bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân, góp phần tăng cường hiệu lực,
hiệu quả của cơ quan quản lý hành chính nhà nước.
Mặc dù TAND các cấp đã có nhiều cố gắng trong công tác giải quyết khiếu
kiện các quyết định hành chính nhưng kết quả giải quyết còn nhiều hạn chế. Thực
tiễn qua công tác xét xử của ngành Tòa án trong quảng thời gian qua cho thấy: Giải
quyết khiếu kiện quyết định hành chính còn nhiều phức tạp, khó khăn, thời hạn giải
quyết các vụ án hành chính thường bị kéo dài, có những vụ án giải quyết qua nhiều
năm chưa kết thúc, có những vụ án do trình độ năng lực của cán bộ, Thẩm phán còn
hạn chế nên việc thu thập tài liệu, chứng cứ, đối thoại …chưa tốt nên còn nhiều vụ
án được Tòa án hai cấp (sơ thẩm, phúc thẩm) giải quyết nhưng vẫn bị cấp trên hủy
án do sai phạm về tố tụng, về nội; có vụ án sai cả về tố tụng và nội dung. Tình trạng
giải quyết vụ án thiếu khách quan do nể nang vẫn còn xảy ra, nhất là nhưng vụ án
mà người bị kiện là chủ tịch UBND các cấp, gây ảnh hưởng không nhỏ trong công
tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính. Người dân đi khiếu kiện bị ảnh
hưởng tâm lý cảm giác không được khách quan, thiếu sự tin tưởng vào kết quả giải
quyết của Tòa án.
Từ thực tiễn xét xử các vụ án hành chính của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh

11. 2
Đắk Lắk, việc nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện cả về cơ sở lý luận và thực
tiễn trong công tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính dưới góc độ luật
Hiến pháp và Hành chính nhằm tìm ra những ưu điểm và những hạn chế, vướng
mắc; rút ra những bài học kinh nghiệm đồng thời đưa ra các giải pháp nhằm khắc
phục những hạn chế, tồn tại, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng giải quyết
khiếu kiện hành chính ở giai đoạn hiện nay là rất cần thiết, đáp ứng yêu cầu cải cách
tư pháp theo Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 “Về chiến lược cải cách tư
pháp đến năm 2020”. Vì vậy, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Giải quyết khiếu
kiện quyết định hành chính từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân dân tại tỉnh Đắk
Lắk” để làm Luận văn tốt nghiệp Cao học Luật, chuyên ngành Luật Hiến pháp và
Hành chính
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại Tòa án là giai đoạn đảm bảo
thực hiện quyền của cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện quyết định hành chính ra
Tòa án yêu cầu giải quyết, khi họ cho rằng quyết định hành chính của cơ quan hành
chính nhà nước đã xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Từ đó nhận thấy vị
thế, thẩm quyền của Tòa án nhân dân được chú trọng, nâng cao và giữa vai trò quan
trọng khi giải quyết tranh chấp. Các đề tài nghiên cứu về lĩnh vực này còn rất hạn
chế, không nhiều, chưa chuyên sâu. Trong những năm qua, việc nghiên cứu công
tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính đã được nhiều nhà nghiên cứu lý
luận và những người hoạt động thực tiễn quan tâm. Do đó, vấn đề giải quyết khiếu
kiện quyết định hành chính của TAND được thể hiện trong nhiều công trình khoa
học được công bố trên các luận văn tiến sỹ, thạc sỹ, giáo trình giảng dạy, sách, báo,
tạp chí chuyên ngành. Các công trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập đến các khía
cạnh khác nhau về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính nói chung và xét xử
sơ thẩm VAHC nói riêng, hiệu quả xét xử vụ án hành chính, thẩm quyền xét xử vụ
án hành chính, bài học kinh nghiệm cho hoạt động xét xử vụ án hành chính ở nước
ta…. Tuy nhiên do phạm vi nghiên cứu, mục đích nghiên cứu của mỗi công trình
khác nhau mà chưa đi sâu vào nghiên cứu một cách toàn diện giải quyết khiếu kiện

12. 3
quyết định hành chính tại địa phương. Hơn nữa, việc nghiên cứu về giải quyết khiếu
kiện quyết định hành chính tại địa phương là một quá trình dựa trên cơ sở lý luận và
thực tiễn đầy đủ, dựa trên quan điểm chỉ đạo của Đảng và thực trạng nền hành
chính, dựa vào công tác giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại địa phương
qua từng giai đoạn cụ thể. Có thể nói, hiện nay chưa có công trình nào nghiên cứu
cơ bản, toàn diện và có tính hệ thống về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
tại địa phương theo pháp luật Việt Nam. Lần đầu tiên, luận văn “Giải quyết khiếu
kiện hành chính từ thực tiễn xét xử của tòa án nhân dân tại tỉnh Đắk Lắk”được
nghiên cứu ở cấp độ luận văn thạc sĩ một cách chuyên sâu, hệ thống, kế thừa, học
hỏi những công trình đã đạt được cũng như kinh nghiệm thực tiễn có liên quan và
không lặp lại các công trình đã nghiên cứu trước.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn giải quyết khiếu kiện QĐHC
qua công tác xét xử sơ thẩm, phúc thẩm vụ án hành chính tại tỉnh Đắk Lắk
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn của tác giả tập trung nghiên cứu một số vấn đề lý luận về giải quyết
khiếu kiện QĐHC qua công tác xét xử sơ thẩm và phúc thẩm các VAHC. Các hoạt
động thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của TAND trong giải quyết giải quyết khiếu
kiện quyết định hành chính theo luật định. Đề tài nghiên cứu, tìm hiểu các khái
niệm, định nghĩa, tính chất, đặc điểm của QĐHC. Trên cơ sở đó, tác giả đánh giá
các quy định pháp luật hiện hành để giải quyết giải quyết khiếu kiện quyết định
hành chính và đánh giá thực tiễn thực hiện trong lĩnh vực này để tìm ra được những
điểm còn hạn chế, bất cập. Từ đó tác giả đưa ra đề xuất một số phương hướng, giải
pháp nâng cao mang tính khoa học, thực tiễn trong luận văn tốt nghiệp.
4. Mục đích, nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài
4.1. Mục đích
Việc nghiên cứu đề tài có mục đích làm sáng tỏ cơ sở lý luận về giải quyết
QĐHC thông qua xét xử sơ thẩm, phúc thẩm VAHC, đánh giá quy định pháp luật

13. 4
và thực trạng thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại
tỉnh Đắk Lắk, qua đó đề ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác giải
quyết khiếu kiện QĐHC qua xét xử VAHC và nâng cao hiệu quả của hoạt động giải
quyết các tranh chấp hành chính, từ đó góp phần xây dựng hệ thống pháp luật Việt
Nam ngày càng hoàn thiện, phù hợp tình hình của đất nước trong giai đoạn này.
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận về giải quyết các QĐHC trong xét xử vụ
án hành chính trên cơ sở đó đưa ra những quan điểm cơ bản về giải quyết khiếu
kiện QĐHC ở giai đoạn xét xử sơ thẩm, phúc thẩm vụ án hành chính. Chú trọng đến
công tác xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở hai cấp Tòa án (cấp huyện, cấp tỉnh)
trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018.
- Phân loại đối tượng các QĐHC của cơ quan hành chính nhà nước ban hành
thường bị khiếu kiện trong các lĩnh vực quản lý.
- Đánh giá những quy định pháp luật hiện hành về giải quyết khiếu kiện
QĐHC và đánh giá thực tiễn việc thực hiện pháp luật về xét xử sơ thẩm VAHC
thông qua các vụ án có thật xảy ra trên địa bàn toàn tỉnh và thể hiện trong báo cáo
tổng kết hàng năm của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk.
- Chỉ ra những bất cập và những tồn tại cần khắc phục của pháp luật khi giải
quyết QĐHC qua xét xử sơ thẩm VAHC. Đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm
nâng cao hiệu quả cho việc giải quyết khiếu kiện hành chính và xét xử sơ thẩm
VAHC.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của Chủ
nghĩa Mác – Lênin, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước, về nhiệm
vụ quyền hạn của TAND trong giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính. Tác giả
thực hiện nghiên cứu đề tài kết hợp giữa lý luận và thực tiễn để làm sáng tỏ các vấn
đề liên quan đến giải quyết khiếu kiện QĐHC tại tỉnh Đắk Lắk.

14. 5
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau:
- Phương pháp thu thập và nghiên cứu các tài liệu có liên quan để làm rõ
tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề lý luận về công tác của TAND
trong xét xử sơ thẩm, phúc thẩm quyết định hành chính. Từ đó, xác định những nội
dung nào của các công trình khoa học trước chưa đề cập đến để tiếp tục nghiên cứu,
bổ sung hoàn thiện về lý luận.
- Phương pháp phân tích tổng hợp, so sánh, thống kê, lịch sử…Phương pháp
phân tích tổng hợp vừa đảm bảo tính khái quát của vấn đề được nghiên cứu vừa
đảm bảo tính chuyên sâu ở mỗi nội dung liên quan đến giải quyết khiếu kiện QĐHC
qua xét xử VAHC.
- Phương pháp so sánh, lịch sử được sử dụng kết hợp với nhau. Bởi vì khi
đặt giải quyết khiếu kiện QĐHC trong hệ thống pháp luật Việt Nam về vấn đề này
từ trước tới nay, cũng như các quy định của pháp luật nước ngoài về giải quyết
khiếu kiện QĐHC thì luận văn mới có thể nghiên cứu triệt để nhìn nhận được những
ưu khuyết điểm của vấn đề.
- Phương pháp khảo sát, thống kê, đánh giá thực trạng thực hiện công tác xét
xử vụ án hành chính của TAND tại tỉnh Đắk Lắk giai đoạn năm 2014 đến năm
2018; Tổng hợp kết quả nghiên cứu, dự báo những yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các
giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện giải quyết khiếu kiện QĐHC rút ra từ
công tác xét xử vụ án hành chính từ thực tiễn tại tỉnh Đắk Lắk.
- Phương pháp nghiên cứu điển hình được sử dụng để tiến hành nghiên cứu,
phân tích hoạt động thực hiện nhiệm vụ của TAND trong xét xử sơ thẩm, phúc
thẩm vụ án hành chính từ một số vụ án cụ thể để tìm ra những ưu điểm và khuyết
điểm, thiếu sót mang tính phổ biến. Từ đó rút ra những nguyên nhân, điều kiện dẫn
đến các vi phạm của TAND khi thực hiện nhiệm vụ xét xử vụ án hành chính để tiếp
tục nghiên cứu, bổ sung hoàn thiện về lý luận.
- Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia được sử dụng để tọa đàm, trao đổi với
các chuyên gia nhằm tìm hiểu các kinh nghiệm trong hoạt động thực hiện nhiệm vụ

15. 6
và quyền hạn của TAND trong giải quyết vụ án hành chính theo quy định của pháp
luật
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn đã góp phần bổ sung, hoàn thiện lý luận khoa học pháp lý chuyên
ngành luật hành chính; làm rõ nội dung công tác giải quyết khiếu kiện QĐHC thông
qua công tác của TAND trong nhiệm vụ xét xử các loại quyết định hành chính, để
nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của TAND tại tỉnh Đắk Lắk.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Hiện nay, những quy định của pháp luật giải quyết khiếu kiện quyết định
hành chính vẫn còn chưa đầy đủ, còn thiếu sự hệ thống, toàn diện, cần thiết sự tập
trung trong một văn bản cụ thể. Luận văn là công trình ở cấp độ thạc sĩ đầu tiên
nghiên cứu một cách có hệ thống và tương đối toàn diện ở góc độ lí luận và thực
tiễn về vấn đề giải quyết khiếu kiện QĐHC thông qua công tác xét xử sơ thẩm
VAHC, kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ có nhiều đóng góp về mặt khoa học. Do
đó, việc nghiên cứu đề tài về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính sẽ có
những đóng góp nhất định cho các nhà làm luật trong công tác hoàn thiện pháp luật
tố tụng hành chính. Các luận cứ và kiến nghị của đề tài có độ tin cậy và giá trị nhất
định để tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập, đồng thời giúp ích phần
nào cho cán bộ làm công tác thực tiễn trong việc tìm hiểu và áp dụng các quy định
pháp luật về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm 3 chương :
Chương I: Lý luận về giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính từ thực
tiễn xét xử của Tòa án nhân dân
Chương II: Thực trạng giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa
án nhân dân tại tỉnh Đắk Lắk.
Chương III: Quan niệm và giải pháp nâng cao chất lượng giải quyết khiếu
kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân tại địa phương

16. 7
Chương 1:
LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH
CHÍNH TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN
1.1. Khái niệm, đặc điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
1.1.1. Khái niệm quyết định hành chính
+ Khái niệm quyết định
Theo Từ điển Tiếng Việt (Nhà xuất bản khoa học xã hội - 1997) thì “quyết
định là định một cách chắc chắn, với ý nhất định phải thực hiện”. Theo Giáo trình
Luật Hành chính (Khoa Luật Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, 1994)
thì khái niệm quyết định được bắt nguồn từ thuật ngữ La tinh “Actus” (nghĩa là
hành động). Theo nghĩa hiểu thông thường quyết định còn là việc lựa chọn một
phương án tối ưu nhất trong nhiều phương án để giải quyết một vấn đề.
+ Khái niệm quyết định hành chính
Theo Luật khiếu nại năm 2011 (có hiệu lực ngày 01/7/2012) quy định tại khoản 8,
Điều 2: Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước hoặc
người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành để quyết định
về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước được áp dụng
một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể.
Quy định này được đánh giá là có sự khái quát và tiến bộ hơn so với quy
định của Luật Khiếu nại, tố cáo 1998 ở chỗ: không bắt buộc quyết định hành chính
phải là "quyết định bằng văn bản", mà quyết định hành chính chỉ cần là "văn bản"
để quyết định một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước được
áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể. Văn bản đó có thể là
quyết định, công văn, thông báo, kết luận ... Như vậy, Luật Khiếu nại, tố cáo 1998
xác định quyết định hành chính là đối tượng khiếu nại thông qua dấu hiệu về hình
thức văn bản của quyết định hành chính (điều này đã tạo cơ chế cho cơ quan hành
chính nhà nước né tránh việc ban hành quyết định hành chính dưới hình thức quyết
định và hạn chế quyền khiếu nại, khiếu kiện của cá nhân, tổ chức liên quan); trong

17. 8
khi đó Luật Khiếu nại năm 2011 xác định quyết định hành chính là đối tượng khiếu
nại qua dấu hiệu về nội dung nên đã đảm bảo được quyền khiếu nại của cá nhân, tổ
chức liên quan. Và đặc biệt hơn, Luật Khiếu nại năm 2011 còn có những quy định
về việc giải quyết các khiếu nại về quyết định hành chính, hành vi hành chính trong
đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước (khoản 2, Điều 3)
Luật Tố tụng hành chính năm 2015 tại khoản 1, Điều 3 xác định: Quyết định
hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức khác
hoặc người có thẩm quyền trong các cơ quan tổ chức đó ban hành quyết định về
một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính được áp dụng một lần đối với
một hoặc một số đối tượng cụ thể.
1.1.2. Đặc điểm của quyết định hành chính
Quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật nên ngoài
những đặc điểm quyết định hành chính còn mang đặc điểm chung của một quyết
định pháp luật.
Một số đặc điểm chung:
- Quyết định hành chính mang tính quyền lực nhà nước.
- Quyết định hành chính mang tính pháp lý
Ngoài những đặc điểm chung của quyết định pháp luật, quyết định hành
chính còn mang những đặc điểm riêng.
- Quyết định hành chính mang tính dưới luật.
- Quyết định hành chính đa dạng về chủ thể có thẩm quyền ban hành.
- Quyết định hành chính có những mục đích và nội dung hết sức phong phú.
- Ngoài ra, quyết định hành chính có những tên gọi khác nhau theo quy định
của pháp luật như nghị quyết, nghị định, quyết định, chỉ thị, thông tư…
+ Quyết định hành chính đưa ra chủ trương lớn trong lĩnh vực quản lý hành
chính
Quyết định nhằm đưa ra những chủ trương chính sách, những giải pháp lớn
về quản lý hành chính đối với cả nước, cả một vùng hay đối với một đơn vị hành
chính nhất định. Quyết định có giá trị cụ thể hóa, chi tiết hóa các quyết định lập

18. 9
pháp. Trong thực tiễn, rõ ràng nhiều khi cũng có những quy định lập pháp chỉ điều
chỉnh mức độ chung, trong khi đó hành pháp cần cụ thể linh hoạt để đáp ứng nhu
cầu đa dạng của thực tiễn cuộc sống. Bên cạnh hoạt động lập pháp bao giờ cũng tồn
tại hoạt động lập quy để bảo đảm các nhu cầu ổn định, mềm dẻo, linh hoạt trong các
quan hệ xã hội.
+ Quyết định hành chính điều tiết các vấn đề thực tiễn
Các văn bản pháp quy đưa ra các quy phạm pháp luật còn các văn bản hành
chính cá biệt thì biến quy định này thành hiện thực áp dụng trong thực tiễn và cũng
tạo cơ sở cho pháp luật được thi hành trong thực tế. Các văn bản này nhằm mục
đích tạo ra một hành lang pháp lý để các chủ thể pháp luật hành chính thực hiện
được các quyền cũng như nghĩa vụ của mình trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Nó làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật hành chính cụ thể.
+ Quyết định hành chính góp phần ổn định trật tự xã hội, tạo cơ hội quản lý
tốt và phát triển xã hội
Quyết định hành chính mang tính bắt buộc đối với mọi cá nhân, tổ chức cho
nên trong những hoàn cảnh nhất định họ phải làm theo nhằm đưa ra các chuẩn mực
ứng xử và điều chỉnh các hành vi xử sự theo mong muốn thiết lập trật tự xã hội ổn
định. Mặt khác, các biện pháp chế tài của luật hành chính không chỉ mang tính chất
trừng trị người vi phạm mà quan trọng hơn nó có tác dụng giáo dục, răn đe người vi
phạm không lặp lại vi phạm đó đồng thời ngăn chặn những hành vi mới xảy ra.
Chính nhờ đó mà trật tự an toàn xã hội được đảm bảo. Quyết định quản lý hành
chính Nhà nước tạo cơ hội cho sự phát triển của xã hội theo định hướng chung của
Nhà nước.
+ Tính hợp pháp và tính hợp lý của quyết định hành chính
Tính hợp pháp của quyết định hành chính được thể hiện qua yêu cầu sau:
Các quyết định hành chính phải phù hợp với nội dung và mục đích của luật, phù
hợp với nguyên tắc cơ bản về tổ chức và hoạt động của Nhà nước, những nguyên
tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam, phù hợp với điều ước quốc tế mà Nhà nước đã
ký kết hoặc ra nhập; được ban hành trong phạm vi thẩm quyền của chủ thể quản lý

19. 10
hành chính Nhà nước; được xuất phát từ những lý do xác thực; Quyết định hành
chính phải được ban hành đúng thể thức, kỹ thuật trình bày, trình tự thủ tục do pháp
luật quy định. Ngoài ta việc ban hành quyết định phải bảo đảm tuân thủ các yêu cầu
bắt buộc và các yêu cầu bảo đảm dân chủ, khách quan, khoa học.
Yêu cầu hợp lý là yêu cầu rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả
của quyết định hành chính. Tuy nhiên, do yêu cầu này liên quan đến kỹ thuật, nghệ
thuật quản lý nên chúng ta khó có thể quy định một cách chặt chẽ, rõ ràng trong hệ
thống pháp luật. Một quyết định hành chính được coi là hợp lý khi nó đảm bảo các
yêu cầu: Quyết định phải đảm bảo kết hợp hài hoà lợi ích của nhà nước, tập thể và
cá nhân; quyết định phải có tính cụ thể và phù hợp với từng vấn đề với các đối
tượng thực hiện, xác định các nhiệm vụ, thời gian, chủ thể, phương tiện thực hiện
quyết định; quyết định phải đảm bảo tính hệ thống, toàn diện; ngôn ngữ văn phong
hành chính, cách trình bày một quyết định phải rõ ràng, dễ hiểu, ngắn gọn chính
xác, không đa nghĩa, phải đảm bảo kỹ thuật lập quy.
1.2. Thực tiễn giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
Khái niệm quyết định hành chính bị khiếu kiện
Là việc người khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính đến Tòa
án yêu cầu giải quyết hay gọi là khởi kiện vụ án hành chính, còn được gọi là khiếu
kiện hành chính. Nói cách khác, khiếu kiện hành chính được dùng để chỉ việc người
khiếu nại thực hiện quyền khiếu nại của mình đối với quyết định hành chính, hành
vi hành chính tại cơ quan Tòa án, chọn Tòa án là cơ quan giải quyết khiếu nại của
mình.
Luật Tố tụng hành chính số 64/2010/QH12 quy định đối tượng khởi kiện vụ
án hành chính: Quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức vụ Tổng cục và tương
đương trở xuống; quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh
tranh cùng với sự đổi mới của Luật Khiếu nại năm 2011, cơ chế giải quyết tranh
chấp hành chính bởi Tòa án đang ngày càng được coi trọng hơn. Điều này cũng phù
hợp với yêu cầu của quá trình hội nhập WTO: Tòa án phải là phương thức giải
quyết cuối cùng đối với các quyết định hành chính, hành vi hành chính và cơ quan

20. 11
hành chính nhà nước trong quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hay quyết định
giải quyết lần hai với sự thiện chí và trách nhiệm cao đã ghi chú cụ thể và hướng
dẫn người khiếu nại đến khởi kiện ở Tòa án “có thẩm quyền” trong trường hợp
người đó không thỏa mãn với quyết định giải quyết.
Đến Luật Tố tụng hành chính số 93/2015/QH13 đã giải thích rõ: Người khởi
kiện là cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định
hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải
quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh…Đồng thời, đối tượng khởi
kiện vụ án hành chính là quyết định kỷ luật buộc thôi việc giữ chức vụ từ Tổng
Cục trưởng và tương đương trở xuống và quyết định giải quyết khiếu nại về việc
cạnh tranh vẫn giữ nguyên. Nhưng quy định bổ sung quyết định hành chính, hành vi
hành chính mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức không thuộc thẩm quyền giải
quyết của Tòa án.
1.3. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc giải quyết khiếu kiện quyết định hành
chính của Tòa án nhân dân
1.3.1. Khái niệm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính:
Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân là việc Tòa
án thực hiện các trình tự, thủ tục quy định của Luật tố tụng hành chính xem xét tính
đúng, sai của quyết định hành chính bị khiếu kiện. Việc xem xét này Tòa án phải
xem xét tòan bộ cả về hình thức ban hành quyết định, nội dung của quyết định, căn
cứ pháp luật áp dụng, thẩm quyền ban hành quyết định từ đó đưa ra quyết định phán
quyết: Nếu chấp nhận yêu cầu khiếu kiện thì Tòa án hủy quyết định hành chính bị
khiếu kiện và ngược lại nếu quyết định hành chính bị khiếu kiện đã đúng quy định
của pháp luật thì Tòa án không chấp nhận yêu cầu khiếu kiện của chủ thể đi kiện.
1.3.2. Đặc điểm giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
Thứ nhất, thuộc thẩm quyền của cơ quan tư pháp và tiến hành bằng thủ tục tố
tụng hành chính
- Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân khác với
khiếu nại hành chính vì nó được thực hiện điều chỉnh bởi luật tố tụng hành chính,

21. 12
còn khiếu nại hành chính được thực hiện bởi luật khiếu nại, là việc chủ thể khiếu nại
quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan quản lý hành chính nhà
nước về thể hiện ý chí của chủ thể mong muốn nhà nước xem xét lại những quyết
định mà mình không đồng ý, cho là trái pháp luật hoặc không hợp lý. Khiếu nại
hành chính không chỉ là quyền mà còn là phương thức căn bản để mỗi người tự bảo
vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm phạm bởi các cơ quan hành
chính nhà nước.
Thứ hai, số lượng cơ quan tiến hành tố tụng hạn chế
- Giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân khác với
thủ tục giải quyết các vụ án Hình sự, Dân sự, Lao động, Kinh doanh thương mại,
Hôn nhân gia đình. Bởi vì mỗi vụ án đều được điều chỉnh bằng luật tố tụng khác
nhau, về chủ thể tham gia tố tụng cũng khác nhau như vụ án dân sự và án hành
chính, cơ quan tiến hành tố tụng chỉ có Tòa án và Viện kiểm sát còn giải quyết vụ
án Hình sự gồm có 03 cơ quan tiến hành tố tụng: Cơ quan cảnh sát điều tra, Tòa án
nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân. Đối với án hình sự nguyên tắc chứng minh có
tội hay không có tội thuộc về cơ quan tiến hành tố tụng, người phạm tội không phải
có nghĩa vụ chứng minh là mình có tội hay không có tội và không buộc phải khai
báo lời khai để chống lại chính mình. Còn về dân sự và hành chính thì nghĩa vụ
chứng minh, cung cấp, tài liệu chứng cứ chứng minh thuộc về đương sự Tòa án chỉ
có nhiệm vụ xác minh hoặc thu thập thêm chứng cứ để làm rõ vụ án có tranh chấp.
Trình tự thủ tục thụ lý vụ án để giải quyết cũng khác nhau ngay từ khi thụ lý vụ án
hoặc đơn khởi kiện.
Thứ ba, bản chất là phán quyết, giải quyết tranh chấp giữa cơ quan có thẩm
quyền quản lý với đối tượng mà họ quản lý.
1.3.3. Nguyên tắc giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
Việc phân loại các nguyên tắc của Luật tố tụng hành chính thành từng nhóm
chỉ có tính chất tương đối. Bởi vì, các nguyên tắc của Luật tố tụng hành chính đều
có vai trò chỉ đạo toàn bộ hệ thống các chế định của Luật tố tụng hành chính và đều
liên hệ mật thiết với nhau. Căn cứ vào nội dung và ý nghĩa của các nguyên tắc, có

22. 13
thể chia chúng thành hai nhóm như sau:
Thứ nhất: Nhóm nguyên tắc chung (nguyên tắc xét xử các vụ án hành chính,
điều 312 của luật tố tụng hành chính năm 2015)
- Nguyên tắc bảo đảm quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
Đương sự tự mình hoặc có thể nhờ luật sư hay người khác bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của mình.Toà án có trách nhiệm bảo đảm cho đương sự thực hiện
quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.
- Nguyên tắc bình đẳng về quyền và nghĩa vụ trong tố tụng hành chính
Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, trước Toà án không phân
biệt dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn hoá,
nghề nghiệp. Mọi cơ quan, tổ chức đều bình đẳng không phụ thuộc vào hình thức tổ
chức, hình thức sở hữu và những vấn đề khác. Các đương sự bình đẳng về quyền và
nghĩa vụ trong quá trình giải quyết vụ án hành chính. Toà án có trách nhiệm tạo
điều kiện để họ thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình.
- Nguyên tắc về tiếng nói, chữ viết dùng trong tố tụng hành chính
Tiếng nói và chữ viết dùng trong tố tụng hành chính là tiếng Việt. Người
tham gia tố tụng hành chính có quyền dùng tiếng nói và chữ viết của dân tộc mình;
trong trường hợp này, phải có người phiên dịch.
- Nguyên tắc thực hiện chế độ xét xử có Hội thẩm nhân dân
Hội thẩm nhân dân là những người do cơ quan quyền lực Nhà nước bầu hoặc
cử ra. Việc tham gia của Hội thẩm nhân dân vào hoạt động xét xử của Tòa án là một
biểu hiện của sự kiểm tra, giám sát của nhân dân đối với hoạt động của cơ quan Nhà
nước.
Nguyên tắc này được quy định trong Hiến pháp, trong Luật tổ chức TAND
và được cụ thể hóa tại Ðiều 13 Luật tố tụng hành chính như sau:
Theo quy định của pháp luật thì khi xét xử, Hội thẩm ngang quyền với Thẩm
phán, đây là điều kiện quan trọng để Hội thẩm nhân dân phát huy vai trò là
người đại diện cho nhân dân tham gia công tácxét xử của Tòa án, đồng thời bảo
đảm cho tiếng nói của người dân có tính chất quyết định trong công việc xét xử của

23. 14
Tòa án.
- Nguyên tắc Tòa án xét xử công khai
Việc xét xử vụ án hành chính được tiến hành công khai. Trường hợp cần
giữ bí mật nhà nước hoặc giữ bí mật của đương sự theo yêu cầu chính đáng của họ
thì Toà án xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai.
Tòa án xét xử công khai nên mọi người đều có quyền đến dự phiên tòa. Ðó là
điều kiện để người dân tìm hiểu pháp luật, nắm vững pháp luật, góp phần đấu tranh
chống các hành vi vi phạm pháp luật.
- Nguyên tắc Tòa án xét xử tập thể và quyết định theo đa số
Tòa án nhân dân xét xử tập thể và quyết định theo đa số. Yêu cầu của nguyên
tắc này là việc xét xử các vụ án ở các cấp xét xử phải được tiến hành theo chế
độ hội đồng xét xử, chớ không do một cá nhân thực hiện, bảo đảm việc xét xử được
thận trọng, khách quan và chính xác. Với nguyên tắc này, nếu thành phần Hội đồng
xét xử không đúng theo quy định của pháp luật là vi phạm nghiêm trọng pháp luật
tố tụng, và đó là căn cứ để Tòa án cấp trên hủy bản án hoặc quyết định của Hội
đồng xét xử. Hội đồng xét xử vụ án hành chính ở từng cấp xét xử được quy định
như sau :
Thành phần Hội đồng xét xử sơ thẩm gồm: Một Thẩm phán sơ cấp và hai
Hội thẩm nhân dân.Trong trường hợp đặc biệt, Hội đồng xét xử sơ thẩm có thể gồm
hai Thẩm phán và ba Hội thẩm nhân dân.
Hội đồng xét xử phúc thẩm gồm: Ba Thẩm phán trung cấp.
- Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa
Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa là nguyên tắc chỉ đạo, bao trùm nhất
được thể hiện trong tất cả các hoạt động tố tụng nói chung cũng như trong tố tụng
hành chính nói riêng. Nguyên tắc này được thể hiện trong tất cả các giai đoạn của tố
tụng hành chính, từ những quy định chung cho đến những quy định cụ thể. Ðây là
nguyên tắc pháp lý cơ bản nhất trong hoạt động của các cơ quan Nhà nước và công
dân được quy định tại Hiến pháp 2013.
- Nguyên tắc Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân

24. 15
theo pháp luật. Khi xét xử vụ án hành chính, Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân độc
lập và chỉ tuân theo pháp luật. Nghiêm cấm mọi hành vi can thiệp, cản trở Thẩm
phán, Hội thẩm nhân dân thực hiện nhiệm vụ.
+ Khi xét xử, Thẩm phán và Hội thẩm không bị ràng buộc bởi kết luận của
Viện kiểm sát; không bị chi phối bởi ý kiến của nhau. Thẩm phán, Hội thẩm phải
chịu trách nhiệm đối với ý kiến của mình về từng vấn đề của vụ án.
+ Thẩm phán và Hội thẩm độc lập cũng có nghĩa là không một cơ quan, tổ
chức nào can thiệp trái pháp luật vào hoạt động xét xử của Thẩm phán và Hội thẩm.
Thứ hai: Nhóm các nguyên tắc điều chỉnh các hoạt động riêng biệt của
tố tụng hành chính.
- Nguyên tắc nghĩa vụ cung cấp, thu thập chứng cứ
Đương sự có quyền và nghĩa vụ cung cấp chứng cứ cho Toà án và chứng minh yêu
cầu của mình là có căn cứ và hợp pháp.
+ Người khởi kiện có nghĩa vụ cung cấp bản sao quyết định hành chính hoặc
quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử
lý vụ việc cạnh tranh, bản sao quyết định giải quyết khiếu nại (nếu có), cung cấp các
chứng cứ khác để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình; Trường hợp không
cung cấp được thì phải nêu rõ lý do.
+ Người bị kiện có nghĩa vụ cung cấp cho Toà án hồ sơ giải quyết khiếu nại
(nếu có) và bản sao các văn bản, tài liệu mà căn cứ vào đó để ra quyết định hành
chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết
định xử lý vụ việc cạnh tranh hoặc có hành vi hành chính.
+ Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có nghĩa vụ cung cấp chứng cứ để
bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Toà án tiến hành xác minh, thu thập chứng cứ trong những trường hợp do
Luật định. Cá nhân, cơ quan, tổ chức trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình
có trách nhiệm cung cấp đầy đủ và đúng thời hạn cho đương sự, Toà án, Viện kiểm
sát tài liệu, chứng cứ mà mình đang lưu giữ, quản lý khi có yêu cầu của đương sự,
Toà án, Viện kiểm sát; trường hợp không cung cấp được thì phải thông báo bằng

25. 16
văn bản cho đương sự, Toà án, Viện kiểm sát biết và nêu rõ lý do của việc không
cung cấp được tài liệu, chứng cứ.
- Nguyên tắc đối thoại trong tố tụng hành chính
Điều 12 Luật tố tụng hành chính quy định: Trong quá trình giải quyết vụ án
hành chính, Toà án tạo điều kiện để các đương sự đối thoại về việc giải quyết vụ án.
- Nguyên tắc việc khởi kiện vụ án hành chính không làm ngưng hiệu lực của
quyết định hành chính.
Nguyên tắc này khi các cá nhân, cơ quan, tổ chức đi khởi kiện và trong quá
trình giải quyết vụ án hành chính không làm ngừng hiệu lực của quyết định hành
chính. Đảm bảo cho quyết định hành chính phát huy hiệu lực của nó sau khi được
ban hành. Vì việc khiếu kiện có thể là khiếu kiện đúng cũng có thể là khiếu kiện sai
nên nếu chờ đến khi giải quyết khiếu kiện xong thì phải mất một thời gian dài mới
quyết định hành chính mới phát huy được hiệu lực.
1.4. Thẩm quyền của Tòa án giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
Thẩm quyền của Tòa án nhân dân trong giải quyết khiếu kiện quyết định
hành chính. Khi có đơn khiếu kiện Tòa án cấp sơ thẩm có thẩm quyền có trách
nhiệm thụ lý vụ án và tiến hành các biện pháp cần thiết theo đúng trình tự, thủ tục
do pháp luật quy định để giải quyết vụ án hành chính. Dựa trên những tài liệu,
chứng cứ do đương sự cung cấp và do TA thu thập được trong quá trình giải quyết
vụ án, Thẩm phán phải xem xét, đánh giá tính căn cứ, tính hợp pháp của các quyết
định hành chính, hành vi hành chính để ra phán quyết chấp nhận hoặc bác bỏ yêu
cầu của đương sự.
Như vậy, thẩm quyền của TA trong việc xét xử các vụ án hành chính là
quyền hạn và nghĩa vụ của TA trong việc thụ lý, giải quyết các vụ án hành chính.
TA có thẩm quyền nhận đơn khởi kiện, thụ lý, lập hồ sơ để giải quyết vụ án, ra các
bản án, quyết định. Trên cơ sở thực hiện những quy định của pháp luật TTHC và
trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình, TA được nhân danh quyền lực của
nhà nước xem xét, ra các phán quyết để giải quyết vụ án hành chính nhằm bảo vệ
lợi ích của cơ quan, tổ chức, cá nhân và nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả của bộ máy

26. 17
hành chính nhà nước.
Bởi quản lý nhà nước là nhằm duy trì trật tự xã hội để bảo đảm lợi ích chung
của xã hội và bảo vệ lợi ích của giai cấp cầm quyền. Do đó, nó được thực hiện theo
một hệ thống theo thứ bậc chặt chẽ, thông suốt từ trung ương đến địa phương.
Trong đó, cấp dưới phục tùng cấp trên, thực hiện chỉ thị, mệnh lệnh của cấp trên và
chịu sự kiểm tra thường xuyên của cấp trên. Mỗi cơ quan, cán bộ, công chức thực
hiện nhiệm vụ trong phạm vi trách nhiệm, thẩm quyền được giao. Do vậy, khiếu
kiện hành chính cũng phải được thực hiện từ dưới lên trên theo thứ bậc tương ứng
nhằm bảo đảm cho TA hành chính hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. Thẩm quyền
theo cấp TA được quy định một cách hợp lý, khoa học tránh được sự chồng chéo
hoặc tranh chấp thẩm quyết giữa các TA với nhau, tạo điều kiện cho TA giải quyết
nhanh chóng và đúng đắn khi giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính, nâng cao
hiệu lực, hiệu quả của cơ quan xét xử. Ngoài ra, việc xác định thẩm quyền của TA
có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định những điều kiện về chuyên môn, nghiệp
vụ cần thiết của đội ngũ cán bộ TA. Trên cơ sở đó có kế hoạch đáp ứng nhằm bảo
đảm cho TA thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình.
1.4.1. Những khiếu kiện quyết định hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của
Tòa án
Luật TTHC năm 2015 quy định những khiếu kiện quyết định hành chính
thuộc thẩm quyền giải quyết của TA là cơ sở pháp lý để TA xác định trách nhiệm
giải quyết của mỗi cấp TA đối với từng loại quyết định hành chính cụ thể. TA có
căn cứ thụ lý, giải quyết các khiếu kiện quyết định hành chính phát sinh trong xã
hội thuộc thẩm quyền của mình. Quy định này tránh được sự chồng chéo trong việc
thực hiện nhiệm vụ, tránh được việc chuyển đi chuyển lại giữa TA với các cơ quan
nhà nước làm kéo dài thời gian giải quyết. Quy định những khiếu kiện thuộc thẩm
quyền giải quyết của TA cũng bảo đảm cho việc thực hiện quyền tiếp cận công lý
của công dân. Từ quy định của pháp luật, đương sự có căn cứ xác định những khiếu
kiện quyết định hành chính được TA giải quyết và Tòa nào phải giải quyết khiếu
kiện để gửi đơn khởi kiện. Quy định này còn giúp đương sự được thuận lợi trong

27. 18
việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình khi tham gia tố tụng, tiết kiệm được
thời gian và chi phí không cần thiết.
Luật TTHC năm 2015 quy định khiếu kiện quyết định hành chính thuộc thẩm
quyền giải quyết của TAND gồm:
- “Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức giữ chức vụ từ
Tổng Cục trưởng và tương đương trở xuống.
- Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh
tranh.
- Khiếu kiện danh sách cử tri;
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính, trừ các quyết định,
hành vi sau đây:
+ Quyết định hành chính, hành vi hành chính thuộc phạm vi bí mật nhà nước
trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo quy định của pháp luật;
+ Quyết định, hành vi của Tòa án trong việc áp dụng biện pháp xử lý hành
chính, xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng và quyết định hành chính, hành vi
hành chính mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức”
Quy định về các khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của
TAND theo phương pháp loại trừ như đã nêu trên đây là sự kế thừa và phát triển các
quy định của Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996 và Luật
TTHC năm 2010. Quy định này tạo sự thuận lợi cho đương sự trong việc thực hiện
quyền khiếu kiện, bảo đảm cho TAND bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của
đương sự đồng thời đảm bảo tính khả thi và tạo nên sức sống lâu bền cho Luật
TTHC năm 2015.
1.4.2. Thẩm quyền theo cấp của Tòa án nhân dân trong giải quyết khiếu kiện
quyết định hành chính
+ Thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện
Thẩm quyền của TA cấp huyện trong việc giải quyết khiếu kiện quyết định
hành chính dựa trên dấu hiệu về thẩm quyền ban hành quyết định hành chính hoặc
thực hiện hành vi hành chính. TA có thẩm quyền là TA có cùng phạm vi địa giới

28. 19
hành chính với người bị kiện. Theo quy định tại Điều 31 Luật TTHC năm 2015, TA
cấp huyện giải quyết theo thủ tục sơ thẩm, gồm:
“Những khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan
hành chính nhà nước từ cấp huyện trở xuống trên cùng phạm vi địa giới hành chính
với TA hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước đó, trừ
quyết định hành chính, hành vi hành chính của UBND cấp huyện, Chủ tịch UBND
cấp huyện”. Các “khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc của người đứng đầu
cơ quan, tổ chức từ cấp huyện trở xuống trên cùng phạm vi địa giới hành chính với
TA đối với công chức thuộc thẩm quyền quản lý của cơ quan, tổ chức đó và khiếu
kiện danh sách cử tri của cơ quan lập danh sách cử tri trên cùng phạm vi địa giới
hành chính với TA".
+ Thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh
Về cơ bản, Luật TTHC năm 2015 quy định TAND cấp tỉnh có thẩm quyền
giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính đối với các khiếu kiện không thuộc
thẩm quyền giải quyết của TA cấp huyện, đối với những khiếu kiện có người bị
kiện ở trung ương thì TA có thẩm quyền là TA có cùng phạm vi địa giới hành chính
với người khởi kiện. Ngoài ra, TA cấp tỉnh có thể lấy một số khiếu kiện thuộc thẩm
quyền giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của TA cấp huyện lên để giải
quyết. Theo quy định tại Điều 32 Luật TTHC năm 2015 thì TAND cấp tỉnh có thẩm
quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm đối với những khiếu kiện hành chính sau:
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của bộ, cơ quan
ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc
hội, Kiểm toán nhà nước, TAND tối cao, VKSND tối cao và quyết định hành chính,
hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong cơ quan đó mà người khởi kiện
có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên cùng phạm vi địa giới hành chính với
TA; trường hợp người khởi kiện không có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên
lãnh thổ Việt Nam thì thẩm quyền giải quyết thuộc TA nơi cơ quan, người có thẩm
quyền ra quyết định hành chính, có hành vi hành chính.
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan cấp tỉnh

29. 20
trở lên và quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền
trong cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên
cùng phạm vi địa giới hành chính với TA; trường hợp người khởi kiện không có nơi
cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên lãnh thổ Việt Nam thì thẩm quyền giải quyết
thuộc TA nơi cơ quan, người có thẩm quyền ra quyết định hành chính, có hành vi
hành chính.
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của UBND cấp
huyện, Chủ tịch UBND cấp huyện trên cùng phạm vi địa giới hành chính với TA.
Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan đại diện của
nước Cộng hòa XHCN Việt Nam ở nước ngoài hoặc của người có thẩm quyền trong
cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú trên cùng phạm vi địa giới hành chính
với TA; trường hợp người khởi kiện không có nơi cư trú tại Việt Nam thì TA có
thẩm quyền là TAND Thành phố (TP) Hà Nội hoặc TAND TP Hồ Chí Minh.
- Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc của người đứng đầu cơ quan,
tổ chức cấp tỉnh, bộ, ngành Trung ương mà người khởi kiện có nơi làm việc khi bị
kỷ luật trên cùng phạm vi địa giới hành chính với TA.
- Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh
tranh mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên cùng phạm vi
địa giới hành chính với TA.
- Trường hợp cần thiết, TA cấp tỉnh có thể lấy lên giải quyết vụ án hành
chính thuộc thẩm quyền giải quyết của TA cấp huyện [15].
Luật TTHC năm 2015 quy định cho TAND cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục
sơ thẩm khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân
(UBND) cấp huyện, Chủ tịch UBND cấp huyện nhằm khắc phục tồn tại, bất cập từ
thực tiễn nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của Đảng, Nhà nước và nhân dân
trong việc giải quyết các khiếu kiện hành chính theo tinh thần cải cách tư pháp,
nhanh chóng lập lại trật tự trong quản lý hành chính nhà nước, kịp thời bảo vệ
quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn hành chính cấp
huyện.

30. 21
1.4.3. Xác định thẩm quyền trong trường hợp vừa có đơn khiếu nại, vừa có đơn
khiếu kiện
Nhằm tôn trọng quyền của đương sự và tránh sự chồng chéo trong việc thực
hiện quyền hạn, nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước, pháp luật TTHC cho phép đối
tượng bị điều chỉnh bởi sự quản lý hành chính nhà nước được lựa chọn “khiếu nại”
hoặc “khởi kiện”đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính làm thiệt hại
đến quyền lợi hợp pháp của họ. Trường hợp cơ quan, tổ chức, cá nhân đã khiếu nại
đến cơ quan hành chính (hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính) mà
khiếu nại không được giải quyết hoặc đã được giải quyết nhưng người khiếu nại
không đồng ý với việc giải quyết khiếu nại thì họ vẫn có quyền khởi kiện hành
chính. Trường hợp họ vừa có đơn khiếu nại đến cơ quan hành chính có thẩm quyền,
vừa có đơn khởi kiện đến TA thì thẩm quyền giải quyết theo sự lựa chọn (bằng văn
bản) của người khởi kiện. Nếu người khởi kiện lựa chọn TA giải quyết thì TA thụ lý
giải quyết vụ án đồng thời làm văn bản thông báo, yêu cầu người có thẩm quyền
giải quyết khiếu nại chuyển toàn bộ hồ sơ giải quyết khiếu nại cho TA. Nếu người
khởi kiện lựa chọn người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại giải quyết hoặc không
lựa chọn cơ quan giải quyết thì TA trả lại đơn khởi kiện và các tài liệu kèm theo cho
người khởi kiện. Quy định trên thể hiện sự tôn trọng của Nhà nước đối với quyền
quyết định và tự định đoạt của đương sự đồng thời là bước đổi mới căn bản về điều
kiện, cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính theo tinh thần cải cách tư pháp, tạo
thuận lợi cho người dân tham gia tố tụng.
1.5. Khái niệm vụ án hành chính và xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
1.5.1. Khái niệm vụ án hành chính
Theo Từ điển Tiếng Việt, thì “vụ” là việc, sự việc không hay, rắc rối cần
phải giải quyết. Còn “án” là tranh chấp quyền lợi cần được xét xử trước tòa án
“vụ án” là công việc phát sinh trên cơ sở tranh chấp về quyền lợi thuộc nhiệm vụ
xét xử của tòa án. Như vậy có thể hiểu khái quát về VAHC là vụ việc phát sinh trên
cơ sở tranh chấp trong các lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước. Thực tế thì hiện
nay khái niệm VAHC chưa được quy định cụ thể trong một văn bản quy phạm pháp

31. 22
luật nào. Tuy nhiên, khi đề cập đến khái niệm này, ta có thể hiểu như sau:
“Vụ án hành chính là vụ việc tranh chấp hành chính phát sinh do cá nhân, tổ
chức, cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức khởi kiện yêu cầu Tòa án có
thẩm quyền bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại bởi quyết định
hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc hoặc do Viện
kiểm sát khởi tố theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính”.
Khiếu kiện hành chính là biểu hiện của tranh chấp hành chính, phát sinh
trong quá trình thực hiện chức năng quản lý nhà nước giữa một bên là cơ quan, tổ
chức, người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức (được gọi là chủ thể quản lý) và
một bên là cơ quan, tổ chức, cá nhân (gọi là đối tượng quản lý hành chính nhà
nước) khi các chủ thể này tham gia vào quan hệ hành chính nhà nước.
Khiếu kiện hành chính là quyền và là phương thức để bảo vệ quyền, lợi hợp
pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính,
hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền trong
cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định xử lý kỷ luật buộc thôi việc công
chức…là trái pháp luật, xâm phạm đến quyền lợi hợp pháp của mình thì cơ quan, tổ
chức, cá nhân có quyền lựa chọn giữa việc khiếu nại đến cơ quan hành chính, người
có thẩm quyền trong cơ quan hành chính có thẩm quyền đề nghị xem xét lại quyết
định, hành vi đó hoặc khởi kiện yêu cầu TA giải quyết. Nói cách khác, khiếu kiện
hành chính là hành vi tự vệ và tự định đoạt của đối tượng quản lý hành chính nhà
nước khi có sự xâm phạm của việc thực thi quyền hành pháp.
1.5.2. Những đặc trưng của vụ án hành chính
Từ quan điểm trên, chúng ta có thể nhận diện VAHC ở những đặc điểm sau:
Thứ nhất: Vụ án hành chính chỉ phát sinh khi có yêu cầu khởi kiện vụ
án hành chính của các cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định pháp luật. Điều 1
Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính đã quy định: “Cá nhân, cơ quan
nhà nước, tổ chức theo thủ tục do pháp luật quy định có quyền khởi kiện vụ án hành
chính để yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình”.
Điều 5 Luật TTHC quy định: “Cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền khởi kiện

32. 23
vụ án hành chính để yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình theo
quy định của Luật này”.
Với quy định trên như trên, VAHC chỉ có thể phát sinh khi có tranh chấp
giữa chủ thể và đối tượng quản lý hành chính nhà nước. Nhà nước trao quyền cho
đối tượng quản lý hành chính được khởi kiện VAHC khi có sự xâm hại đến quyền
và lợi ích hợp pháp của mình. Nguyên nhân của sự xâm hại này là xuất phát từ
việc các cơ quan nhà nước và những người có thẩm quyền trong các cơ quan này
ban hành các QĐHC hoặc thực hiện các HVHC không tuân thủ theo quy định của
pháp luật, gây ảnh hưởng quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, cơ quan, tổ chức
đó. Nội dung và mức độ gay gắt của việc khởi kiện này phụ thuộc vào nội dung và
mức độ xâm hại các quyền, lợi ích từ phía các chủ thể quản lý hành chính nhà nước.
VAHC xuất phát từ việc bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp những đối tượng chịu
sự tác động trực tiếp của QĐHC, HVHC hay quyết định kỷ luật buộc thôi việc.
Thứ hai: Vụ án hành chính phát sinh khi được Tòa án thụ lý.
Đặc điểm này cho thấy, VAHC muốn phát sinh cần phải đáp ứng đầy đủ
các điều kiện do pháp luật quy định. Việc quy định cho Tòa án có thẩm quyền giải
quyết các tranh chấp hành chính không có nghĩa là VAHC đương nhiên phát sinh
khi có đơn khởi kiện vụ án. Có thể xem, đặc điểm thứ nhất là điều kiện cần thì đặc
điểm này chính là điều kiện đủ của việc phát sinh VAHC tại Tòa án. Việc thụ lý
VAHC sẽ làm phát sinh trách nhiệm và quyền hạn của Tòa án trong việc giải
quyết VAHC. Bởi lẽ, mỗi cấp Tòa án được giao nhiệm vụ giải quyết những tranh
chấp thuộc thẩm quyền của mình theo quy định pháp luật, nhằm tránh tình trạng
tranh chấp thẩm quyền giữa các cấp Tòa án gây cản trở cho quá trình xét xử. Tòa án
chỉ có nhiệm vụ giải quyết VAHC theo yêu cầu khởi kiện, bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của các đương sự, nếu vụ án đó đã được thụ lý. Việc thụ lý VAHC không
chỉ chính thức làm phát sinh trách nhiệm của tòa án trong việc giải quyết VAHC mà
còn giúp cho tòa án có những nhận định ban đầu cần thiết về tình trạng tranh chấp
hành phương hướng giải quyết vụ việc và hạn chế tình trạng tranh chấp về thẩm
quyền có thể xảy ra. Việc thụ lí vụ án còn làm phát sinh những quyền hạn cụ thể

33. 24
của Tòa án trong xét xử hành chính. Khi đơn kiện đã được thụ lý thì VAHC đã phát
sinh và vụ án đó phải được giải quyết bằng bản án hay quyết định của Tòa án.
Tuy nhiên, Luật TTHC đã hủy bỏ quy định về giai đoạn tiền tố tụng
hành chính nói trên. Theo đó, công dân không phải thực hiện thủ tục khiếu nại trước
khi khởi kiện, nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và giúp đơn giản
hóa thủ tục hành chính. Điểm mới này sẽ khắc phục được phần nào những khó khăn
trong quá trình thực hiện thủ tục tố tụng theo quy định của luật tố tụng hành chính
cũ.
1.5.3. Khái niệm xét xử vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm
Khi bàn đến xét xử sơ thẩm VAHC, trước tiên chúng ta cần phải hiểu rõ
về khái niệm “xét xử”. Có một số quan điểm khác nhau về khái niệm xét xử, Có
quan niệm cho rằng: “Xét xử là hoạt động đặc trưng, là chức năng,
nhiệm vụ của các Tòa án. Các Tòa án là những cơ quan duy nhất của một
nước được đảm nhiệm chức năng xét xử, mọi bản án do các Tòa án tuyên đều phải
qua xét xử. Không một ai có thể bị buộc tội mà không qua xét xử của các Tòa án và
kết quả xét xử phải được công bố bằng bản án”
Quan niệm khác cho rằng: “Xét xử là hoạt động của Tòa án tại phiên Tòa
để xem xét các chứng cứ và căn cứ vào pháp luật, xử lý vụ án bằng việc ra bản án
và các quyết định của Tòa án”. Theo quan niệm này, xét xử chỉ là những hoạt động
tại phiên tòa của Tòa án. Chúng ta có thể hiểu khái quát nhất về xét xử không chỉ là
việc kiểm tra lại các tài liệu, chứng cứ thu thập trong giai đoạn điều tra, truy tố và
tuyên án. Mà xét xử là một hoạt động đặc biệt mang tính quyền lực nhà nước do
Tòa án thực hiện, nhằm giải quyết những vụ án thuộc nhiều lĩnh vực như hình sự,
dân sự, kinh tế,hành chính…
Có ý kiến cho rằng, xét xử sơ thẩm VAHC là xem xét và phán quyết
tính đúng đắn, tính hợp pháp đối với QĐHC, HVHC bị khiếu kiện đúng hay sai về
nội dung và hình thức. Ý kiến khác cho rằng xét xử sơ thẩm VAHC là một chuỗi
hoạt động tổng hợp, gắn liền các hoạt động của thẩm phán với các cơ quan hành
chính có QĐHC cá biệt hoặc người thi hành công vụ có HVHC bị khiếu kiện. Cuối

34. 25
cùng là kết quả chấp nhận hay bác yêu cầu khởi kiện của công dân, và đưa ra phán
quyết về QĐHC, HVHC đó đúng hay sai.
Nhiều ý kiến cho rằng, có thể hiểu xét xử sơ thẩm là một trong các giai
đoạn tố tụng của vụ án, một trong các hai cấp xét xử của TAND, theo đó TAND
tiến hành mở phiên tòa để xét xử vụ án và ra bản án, quyết định sơ thẩm. Bản án,
quyết định sơ thẩm có thể bị kháng cáo, kháng nghị để đưa lên cấp xét xử cao hơn
là cấp phúc thẩm. Như chúng ta đã biết, hoạt động xét xử sơ thẩm VAHC nói riêng
và hoạt động xét xử VAHC nói chung là trọng tâm của hoạt động tố tụng hành
chính. Theo đó, xét xử sơ thẩm VAHC là một chế định của pháp luật tố tụng hành
chính, bao gồm các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ tố tụng giữa tòa
án với viện kiểm sát; giữa tòa án, viện kiểm sát với những người tham gia tố tụng
trong giai đoạn xét xử sơ thẩm VAHC. Với tư cách là một giai đoạn trong quá
trình tiến hành tố tụng, xét xử sơ thẩm VAHC là một giai đoạn trung tâm của quá
trình tố tụng hành chính.
Như vậy, qua sự phân tích trên, chúng ta có thể rút ra định nghĩa về xét xử
sơ thẩm VAHC như sau :
Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là việc tòa án đưa vụ án thuộc thẩm
quyền ra xét xử công khai tại phiên tòa khi có đử căn cứ do pháp luật tố tụng quy
định. Mục đích của xét xử sơ thẩm là xác định rõ bản chất vụ án trên cơ sở các
chứng cứ để từ đó ra bản án, quyết định đúng pháp luật nhằm bảo vệ quyền, lợi ích
hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
1.6. Các yếu tố tác động đến giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
1.6.1. Yếu tố pháp luật và thủ tục hành chính
Xét xử vụ án hành chính có ý nghĩa quan trọng nhằm khôi phục và ổn định
trật tự xã hội và nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý hành chính nhà nước trên các
lĩnh vực. Để vụ án hành chính được xét xử khách quan, công bằng, Luật TTHC năm
2015 và Luật Tổ chức TAND năm 2014 (khoản 1 Điều 9) quy định các nguyên tắc
như “TA xét xử kịp thời, công bằng, công khai”, “Thẩm phán và Hội thẩm xét xử
độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp

35. 26
vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm dưới bất kỳ hình thức nào”.
Trên thực tế, hoạt động xét xử của TA còn chịu sự tác động, ảnh hưởng của
các yếu tố như: Sự hoàn thiện của pháp luật; năng lực, trình độ, ý thức của Hội đồng
xét xử; ý thức của các chủ thể có liên quan và cơ sở vật chất cần thiết đến hoạt động
xét xử.
Đây là yếu tố cơ bản, quan trọng, mang tỉnh chỉ đạo, định hướng trong hoạt
động xét xử vụ án hành chính. Hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện sẽ là chỗ
dựa tin cậy cho hoạt động xét xử, là sự bảo đảm quan trọng cho việc áp dụng thống
nhất pháp luật; việc xét xử được khách quan, công bằng, hạn chế được tình trạng
giải quyết án kéo dài, qua nhiều cấp hoặc án bị hủy, sửa nhiều lần. Nếu quy định
của pháp luật chưa rõ ràng, đầy đủ dẫn tới việc hiểu và áp dụng pháp luật không
thống nhất, ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án.
1.6.2. Năng lực, đội ngũ Thẩm phán, thư ký, kiểm sát viên và người tham gia tố
tụng
Việc giải quyết vụ án hành chính cũng chịu tác động rất lớn về năng lực,
trình độ và ý thức của Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký TA. Nếu trong quá trình xét
xử vụ án, Hội đồng xét xử thực sự có trình độ, năng lực và đạo đức nghề nghiệp thì
phán quyết của Tòa sẽ thực sự khách quan, vô tư. Trường hợp Hội đồng xét xử vì
năng lực hạn chế, không làm rõ được sự thật khách quan của vụ án, áp dụng pháp
luật không chính xác, cẩu thả trong thao tác nghiệp vụ hoặc thiên vị cho một bên
đương sự dẫn tới sự sai lệch trong việc lập hồ sơ, giải quyết vụ án không chính xác,
ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của đương sự, làm mất lòng tin của nhân dân.
Kiểm sát viên cũng là một chủ thể trong TTHC, tiến hành kiểm sát hoạt động
xét xử vụ án hành chính theo sự phân công, chỉ đạo của Viện trưởng VKSND. Năng
lực phát hiện vi phạm của Kiểm sát viên khi kiểm sát việc xét xử vụ án hành chính
là yếu tố quan trọng tác động và ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt động xét xử. Nếu
Kiểm sát viên có năng lực và kinh nghiệm công tác thì sẽ phát hiện kịp thời, đầy đủ
những vi phạm của Thẩm phán, Thư ký TA trong việc xét xử vụ án hành chính để
yêu cầu khắc phục sữa chữa, góp phần bảo đảm cho vụ án được giải quyết công

36. 27
bằng, minh bạch, đúng pháp luật.
1.6.3. Ý thức pháp luật, trách nhiệm của người tham gia tố tụng
Các chủ thể như đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho
đương sự, người làm chứng, người giám định, phiên dịch… cũng có tác động không
nhỏ đến hoạt động xét xử vụ án hành chính. Nếu các chủ thể này thực sự phối hợp
với TA, thực hiện đầy đủ, kịp thời quyền và nghĩa vụ tố tụng theo quy định của
pháp luật, cung cấp đầy đủ tài liệu, chứng cứ theo yêu cầu của Thẩm phán… thì
việc giải quyết vụ án được thuận lợi góp phần bảo đảm cho vụ án được giải quyết
chính xác.
Trường hợp các chủ thể này thiếu sự phối hợp với TA trong việc giải quyết
vụ án như cố tình giấu địa chỉ, không cung cấp chứng cứ, không có mặt theo giấy
triệu tập; làm chứng gian dối, giám định không đúng sự thật hoặc không cung cấp
tài liệu vật chứng liên quan đến việc giải quyết vụ án…sẽ gây khó khăn cho Thẩm
phán trong việc xác định sự thật khách quan của vụ án, làm kéo dài thời gian giải
quyết, ảnh hưởng đến sự khách quan của bản án.
1.6.4. Cơ sở vật chất
Cơ sơ vật chất, phương tiện, kỹ thuật tuy chỉ là những yếu tố hỗ trợ nhưng lại
có tác dụng rất lớn trong hoạt động xét xử. Hội trường xét xử khang trang bảo đảm
tính trang trọng, nghiêm minh và tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân đến dự phiên
toà; điều kiện làm việc được trang bị khoa học công nghệ tiên tiến, hiện đại giúp
cho việc nhận đơn, quản lý án, tra cứu văn bản pháp luật, án lệ được thuận lợi, giảm
bớt thời gian, sai sót cho Thẩm phán. Lương và các chế độ đãi ngộ bảo đảm cho
Thẩm phán chuyên tâm làm việc không bị ảnh hưởng bởi “cơm áo, gạo tiền”, không
bị cảm dỗ bởi những lợi ích vật chất từ phía đương sự, “cò chạy án” là những bảo
đảm cho việc xét xử khách quan công bằng và đúng pháp luật.

37. 28
Tiễn kết Chương 1
Trong Chương 1 của Luận văn, tác giả đã cố gắng làm rõ một số vấn đề về
cơ sở lý luận, làm rõ các khái niệm cũng như một số quy định của pháp luật TTHC
liên quan đến nội dung thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hành chính. Tác giả cũng
phân tích một số yếu tố cơ bản tác động đến thẩm quyền xét xử vụ án hành chính.
Những nội dung của Chương 1 là cơ sở để tác giả nghiên cứu, phân tích và làm rõ
nội dụng Chương 2 và Chương 3 tiếp theo của Luận văn.

38. 29
Chương 2
THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH
HÀNH CHÍNH CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI TỈNH ĐẮK LẮK
2.1. Vị trí địa lý và tình hình khiếu kiện quyết định hành chính tại Tòa án nhân
dân tỉnh Đắk Lắk.
Là một tỉnh nằm ở trung tâm vùng Tây Nguyên của đất nước Việt Nam, cách
Thủ đô Hà Nội trên 1.410 km, cách Thành phố Hồ Chí Minh 350 km. Đăk Lăk có
dân số trên 1.800.000 người với 47 dân tộc anh em cùng sinh sống trên diện tích
1.312.537 ha, trong đó dân tộc Kinh chiếm gần 70 %, dân số, phần lớn là di cư từ
các tỉnh phía Bắc và miền Trung đến Đắk Lắk sinh cơ lập nghiệp; các dân tộc bản
địa sinh sống lâu đời và các dân tộc khác chiếm trên 30 % dân số trong toàn tỉnh.
Trong những năm gần đây, dân số của Đắk Lắk có biến động do tăng cơ học,
chủ yếu là di dân tự do. Điều này đã gây nên sức ép lớn cho UBND các cấp trong
toàn tỉnh về việc giải quyết đất ở, đất sản xuất và các vấn đề đời sống xã hội, an
ninh - trật tự và môi trường sinh thái. Để bảo đảm cho sự phát triển ổn định trên mọi
lĩnh vực của đời sống xã hội của Đắk Lắk, Tỉnh ủy, UBND tỉnh, và cấp ủy Đảng,
chính quyền các cấp chính quyền tỉnh đã đề ra nhiều quyết sách nhằm cụ thể hóa
đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước cho phù hợp điều kiện
thực tế ở địa phương. Tuy nhiên, những quyết định hành chính, hành vi hành chính
của các cơ quan quản lý hành chính nhà nước thuộc tỉnh Đắk Lắk không tránh khỏi
những khiếu kiện, thậm chí là khiếu kiện gay gắt. Trong thời gian từ năm 2012 đến
năm 2016, tình hình khiếu kiện hành chính ở địa phương tỉnh Đắk Lắk xảy ra khá
phổ biến và tính chất phức tạp ngày càng tăng, một số vụ khiếu kiện rất phức tạp và
nhạy cảm, ảnh hưởng đến tình hình an ninh, chính trị tại địa phương. Điển hình như
vụ Công ty TNHH Bệnh viện Đa khoa Nhân An đã khởi kiện Quyết định 2760/QĐ-
UBND của UBND tỉnh Đắk Lắk. Vụ án hành chính có nhiều tình tiết rất phức tạp
vì liên quan đến chính sách đầu tư phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và lĩnh vực
quản lý đất đai. Cụ thể: Năm 2009, UBND tỉnh Đắk Lắk cấp Giấy chứng nhận đầu

39. 30
tư số 40121000079 và giao cho công ty thuê 15.936 m2
đất để triển khai dự án xây
dựng bệnh viện đa khoa chất lượng cao. Trong khi Công ty đang triển khai thực
hiện dự án thì UBND tỉnh ra Công văn số 4193/UBND-CN để chấm dứt chủ trương
đối với dự án Bệnh viện Đa khoa Nhân An; sau đó UBND tỉnh tiếp tục ra Quyết
định số 2760/QĐ-UBND về thu hồi đất Dự án để cho công ty khác thuê. Quyết định
của UBND tỉnh đã gây nên sự bất bình cho công ty Nhân An và giới doanh nghiệp,
dẫn tới việc công ty Nhân An gửi đơn khởi kiện đến Tòa án tỉnh Đắk Lắk.
Nhìn chung, các khiếu kiện hành chính trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk chủ yếu tập
trung vào lĩnh vực quản lý đất đai (chiếm trên 80 % số vụ án hành chính thụ lý hàng
năm), bao gồm các khiếu kiện quyết định giải quyết tranh chấp đất đai, khiếu kiện
hành vi cấp giấy chứng nhận QSDĐ, khiếu kiện quyết định thu hồi đất, giải tỏa, bồi
thường và chính sách tái định cư do thu hồi đất…); khiếu kiện quyết định xử phạt vi
phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, lĩnh vực thuế; khiếu kiện quyết định
cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính; khiếu kiện quyết định
giải quyết khiếu nại về vụ việc cạnh tranh....
Nguyên nhân chính dẫn đến việc gia tăng về số lượng các khiếu kiện hành
chính trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong những năm qua chủ yếu là do:
Thứ nhất, trước năm 2003 dân di cư tự do vào Đăk Lăk tự tìm nơi ở, khai
hoang, phá rừng làm nương rẫy. Dân đi xây dựng vùng kinh tế mới, dân bản địa, sử
dụng đất một thời gian dài không đăng ký QSDĐ, chuyển nhượng đất đai không
tuân thủ quy định của pháp luật. Từ năm 2013, trên địa bàn tỉnh ngày càng phát sinh
nhiều dự án xây dựng các cụm, khu công nghiệp dẫn đến việc thu hồi đất của nhiều
hộ dân làm phát sinh việc khiếu kiện.
Thứ hai, chính sách pháp luật của Nhà nước về quản lý đất đai, bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư do thu hồi đất tuy đã có sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn còn bất cập,
chậm được triển khai thực hiện trên thực tế. Các văn bản hướng dẫn về Luật đất đai
câu chữ còn chồng chéo, không có sự thống nhất dẫn đến việc hiểu và vận dụng
pháp luật vào thực tiễn quản lý hành chính không thống nhất và không được sự
đồng tình của nhân dân.

40. 31
Thứ ba, việc quy hoạch, quản lý đất đai của cơ quan có thẩm quyền trên địa
bàn tỉnh chưa rõ ràng, không đúng pháp luật. Việc ban hành quyết định hành chính,
thực hiện hành vi hành chính của chính quyền địa phương chưa tuân thủ trình tự,
thủ tục do pháp luật quy định gây ra sự bức xúc trong quần chúng nhân dân, dẫn tới
việc khiếu kiện hành chính ngày càng gia tăng và phức tạp.
2.2. Thực trạng công tác giải quyết khiếu kiện vụ án hành chính
Giải quyết tranh chấp hành chính bằng con đường tư pháp là vấn đề đang
được Đảng, Nhà nước và xã hội đặc biệt quan tâm, nhất là trong giai đoạn xây dựng
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và dân chủ hoá mọi mặt đời sống xã hội
hiện nay. Giải quyết khiếu kiện vụ án hành chính được thực hiện theo nguyên tắc
bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm. Trong đó, xét xử sơ thẩm là cấp xét xử
thứ nhất có ý nghĩa quan trọng tạo cơ sở nền tảng cho toàn bộ hoạt động tố tụng
hành chính. Luật Tố tụng hành chính năm 2015 được thông qua và có hiệu lực thi
hành từ ngày 01/7/2016 (Luật TTHC năm 2015) có nhiều điểm mới tiến bộ, tạo
thuận lợi cho người dân, có tác động tích cực trong việc kiểm soát nền hành chính
nhà nước ta hiện nay. Tuy vậy, qua một thời gian ngắn thực hiện cũng phát sinh một
số khó khăn, vướng mắc cần có sự phân tích, trao đổi một cách thấu đáo để kịp thời
có những điều chỉnh, hướng dẫn cần thiết nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ,
hợp pháp và nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật hành chính về giải quyết
theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm vụ án hành chính.
2.3.Trình tự, thủ tục thụ lý và giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính
2.3.1. Nhận và xử lý đơn khởi kiện
Nếu khởi kiện yêu cầu giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính là sự bắt
đầu của một quá trình tố tụng thì đơn khởi kiện là căn cứ đầu tiên để làm phát sinh
khiếu kiện quyết định hành chính. TA chỉ thụ lý giải quyết vụ án hành chính khi
đương sự có đơn khởi kiện hợp pháp, đáp ứng được những điều kiện cần thiết. Đơn
khởi kiện hợp pháp phải làm trong thời hiệu khởi kiện do pháp luật quy định và
phải do người khởi kiện viết (hoặc nhờ người khác viết), người khởi kiện phải ký
tên, điểm chỉ. Cá nhân là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân