TIÊU HÓA

1. TI P C N TR ðAU B NG C P

2. M C TIÊU
1. Bi t ñư c các nguyên nhân thư ng g p
gây ñau b ng c p tr em
2. Bi t cách ti p c n tr ñau b ng c p

3. ð I CƯƠNG
• ðBC: ðB kh i phát g n ñây khi n tr ph i
ñi khám b nh ñ ñư c ch n ñoán và ñi u
tr ngay.
• ðau b ng c p tr em
– Thư ng g p (5% các TH)
– Không ñ c hi u
• Ph n l n tr ðBC có th t gi i h n
nhưng m t s trư ng h p có th là bi u
hi n c a b nh lý c p c u n i, ngo i khoa.

4. ð I CƯƠNG
Khi ñ ng trư c m t TH ðBC, v n ñ ñ t
ra là ph i ch n ñoán s m các nguyên
nhân c p c u (n u có) ñ ñi u tr k p th i
và ngăn ng a t vong.

5. SINH LÝ B NH
• ðau t ng
– V trí ñau và v trí t n thương ñôi khi không tương
x ng v i nhau
– 3 v trí thư ng g p: thư ng v , quanh r n, h v
• ðau thành
– V trí ñau tương ng v i v trí t n thương
– Do kích thích phúc m c thành, cơ c nh phúc m c,
thành b ng
• ðau chuy n v
– Do v trí t n thương và v trí ñau cùng dây TK chi ph i

7. NGUYÊN NHÂN
Nguyên nhân
ngo i khoa
Ch n thương b ng
Viêm phúc m c
Viêm ru t th a
T c ru t (xo n ru t, l ng ru t, dính ru t)
Thoát v ngh t
Nguyên nhân
n i khoa
D dày-ru t (viêm dd ru t, ng ñ c th c ăn, viêm h ch m c
treo, loét peptic…)
Gan m t t y (viêm gan, viêm túi m t, s i m t, viêm t y)
Ti t ni u-sinh d c (nhi m trùng ti u, s i ni u qu n, thai ngoài
t cung, viêm vùng ch u…)
B nh chuy n hóa (nhi m toan ðTð, porphyria), mi n d ch
(HSP, phù m ch th n kinh)
Ngoài b ng (viêm ph i, viêm cơ-MNT, viêm h ng ...)
R i lo n cơ
năng ðTH
Táo bón c p
Nu t hơi
ðau b ng cơ năng

8. NGUYÊN NHÂN
Viêm d dày ru t là nguyên nhân gây ðBC
tr em thư ng g p nh t.
Viêm ru t th a là nguyên nhân ngo i khoa
ph bi n nh t gây ðBC tr em.

9. TI P C N TR ðBC
• M c tiêu ñ u tiên trong vi c lư ng giá tr
ðBC là ph i nh n ra ñư c các tình hu ng
nguy hi m c n can thi p kh n c p.
• Sau khi ñã lo i tr các b nh lý c p c u,
c n khai thác k b nh s và khám lâm
sàng c n th n ñ tìm nguyên nhân gây
ðBC

10. TI P C N TR ðBC
B NH S
• ðau b ng: v trí, hư ng lan, ki u ñau, m c
ñ ñau, th i gian ñau, các y u t làm tăng/
gi m ñau
• Các tri u ch ng ñi kèm: tiêu hóa-gan m t
(nôn ói, tiêu ch y, bí trung ñ i ti n…), ti t
ni u-sinh d c (r i lo n ñi ti u, ti u hôi, ti u
máu, ch y máu Âð…), hô h p (ho, ñau
ng c, khó th …), rash da, ñau kh p,
s t…

11. TI P C N TR ðBC
TI N CĂN
• Ch n thương b ng
• Ph u thu t vùng b ng
• Ti n căn s d ng thu c
• Ti n căn nh ng cơn ðB trư c ñó
• B nh lý chuy n hóa-mi n d ch ñã ñư c
ch n ñoán

12. TI P C N TR ðBC
KHÁM LÂM SÀNG
1. Khám t ng quát
• T ng tr ng
• Tri giác-sinh hi u
• Tư th tr

13. TI P C N TR ðBC
KHÁM LÂM SÀNG
2. Khám b ng
Nhìn – Nghe – S - Gõ

14. TI P C N TR ðBC
• M t s ñ c ñi m c n lưu ý:
– Nhìn: b ng chư ng phình, v t b m, xay xát,
s o m , quai ru t n i, d u r n bò
– Nghe NðR
– S : d u phúc m c, ñi m ñau, gan lách th n
– Gõ: m t vùng ñ c trư c gan, gõ ñ c vùng
th p

15. TI P C N TR ðBC
KHÁM LÂM SÀNG
3. Thăm tr c tràng
• M c ñích tìm ñi m ñau, kh i u polyp, ñánh
giá táo bón, tiêu máu
• Tr d y thì có th ñánh giá thêm t cung
và ph n ph

16. TI P C N TR ðBC
KHÁM LÂM SÀNG
4. Khám các h cơ quan khác
M c ñích ñ tìm các d u hi u g i ý
nguyên nhân gây ñau b ng như viêm
h ng, viêm ph i, viêm cơ tim, vàng da,
rash da…

17. TI P C N TR ðBC
C N LÂM SÀNG
1. Máu
CTM, sinh hóa máu, TPTNT…
2. Hình nh
SÂ b ng, XQBKSS, CT, MRI …

18. ðau b ng c p
B nh lý ngo i khoa
Ch n thương
D u kích thích phúc m c
D u t c ru t
B nh lý trong b ng
và ngoài b ng
R i lo n cơ năng ñư ng tiêu hóa
D u hi u g i ý b ng ngo i khoa
T ng tr ng x u
B ng ñ kháng
Ch n thương b ng
Nôn ói d ch m t
Lưu ý BN không có d u hi u
g i ý b ng ngo i khoa v n có th
b l ng ru t ho c viêm ru t th a

19. B NH LÝ THƯ NG G P
1. CH N THƯƠNG B NG
• Ti n căn ch n thương
• V t b m
• Ph n ng thành b ng
• D u xu t huy t n i
• Sonde dd, sonde h u môn ra máu

20. 2. VIÊM PHÚC M C
• Ph n ng viêm c a phúc m c do vi khu n ho c
hóa ch t
• 2 lo i: nguyên phát/ th phát
• Tri u ch ng
ðau b ng, bu n nôn-nôn, tri u ch ng toàn thân
Khám b ng
Thăm tr c tràng
• XN
CTM, CRP, ion ñ
Hình nh: SA b ng, XQBKSS

21. 3. VIÊM RU T TH A
• Tri u ch ng
–ðau thư ng v / quanh r n ñau HC(P)
–Kèm s t, chán ăn, bu n nôn, nôn, tiêu l ng
–Khám: Mc Burney, Rovsing sign, ph n ng d i
• XN
–CTM, CRP
–Siêu âm b ng

22. 4. T C RU T
• Tri u ch ng:
Khác nhau gi a t c ru t cao và t c ru t th p
–ðau-nôn-bí-chư ng
–NðR tăng/gi m, quai ru t n i, d u r n bò
–T ng tr ng: nhi m trùng-nhi m ñ c, m t
nư c, toan CH
• XN
–Máu
–XQBKSS, SA b ng

23. 5. L NG RU T
• 6-18th, 60% x y ra trong năm ñ u
• Nam>n
• Thư ng sau ñ t viêm hô h p, viêm ru t siêu vi
• V trí thư ng g p: vùng h i tràng- ñ i tràng
Tam ch ng: ñau b ng cơn-nôn ói-tiêu máu. Có th
s th y kh i l ng
XN: SA b ng, XQ b ng
ði u tr : tháo l ng b ng hơi, th t tháo baryt, ph u
thu t

24. 6. XO N RU T
Xo n ru t sơ sinh
Xo n d dày
Xo n ru t non
Xo n manh tràng
Xo n ñ i tràng sigma

25. XO N RU T DO RU T XOAY B T TOÀN
Thư ng x y ra trong tu i sơ sinh
Nam/n : 2/1
3 b nh c nh
– ð t ng t ói m t, ñau b ng
– B nh s ăn khó, hi n ñi n trong b nh c nh t c
ru t
– Ch m l n v i b t dung n p th c ăn n ng
XN
– SA b ng, XQBKSS, XQ DD-TT c n quang

26. 7. THOÁT V NGH T
Bao g m: TV b n, TV r n, TV thành b ng
Lâm sàng
– Kh i ph ng không tri u ch ng r n, b n
– D u hi u ngh t: ñ t ng t qu y khóc, kích
thích, sau ñó b ăn, nôn ói. Kh i thoát v sưng
nóng ñ ñau
SA giúp phân bi t thoát v b n và hydrocele

27. 8. VIÊM RU T HO I T
V trí: ño n xa ru t non, ño n g n ñ i tràng
NN: E.Coli, Stap epidermis, Clostridium spp, RotaVR
2 nhóm tri u ch ng
– T i ru t: nôn ói, b ng chư ng, tiêu máu
– Toàn thân: nhi m trùng-nhi m ñ c, m t nư c ñi n
gi i
XN: XQBKSS

28. 9. B NH LÝ GAN M T
Viêm gan, abcess gan, viêm túi m t, viêm ñư ng
m t, cơn ñau qu n m t
Tri u ch ng
– ðau ¼ b ng trên (P)
– S t, RLTH
– Vàng da, phân nh t màu
– Gan to, túi m t to, nghi m pháp Murphy (+)
XN
– SA b ng
– Transaminase, ALP, GGT, Billirubin

29. 10. VIÊM T Y C P
VTC là tình tr ng viêm c a mô t y do s kích ho t
men t y, nguyên nhân có th do siêu vi, s i, giun,
thu c, ch n thương
Tri u ch ng
• ðau thư ng v
• Nôn ói
• Vàng da, d u xu t huy t
• D u hi u năng: nhi m trùng-nhi m ñ c, s c, SHH
XN
• Amylase máu, nư c ti u
• Lipase máu
• SA b ng, CT scan b ng

30. 11. VIÊM LOÉT DD-TT
2 lo i: nguyên phát/ th phát
Tri u ch ng
– ðau thư ng v t ng ñ t, bu n nôn, nôn
– Ti n căn XHTH, dùng thu c, ti n căn gia ñình
XN
– Ch y u là các XN lo i tr nguyên nhân ðB
khác (CTM, soi phân, TPTNT, amylase, men
gan)
– XQ DD-TT c n quang
– N i soi tiêu hóa trên
– Không XN Hp/phân, huy t thanh ch n ñoán
Hp n u chưa có b ng ch ng loét dd-tt

31. 12. VIÊM RU T
• NN: nhi m trùng. thu c, th c ăn…
• ðau qu n b ng lan t a, b ng m m không
chư ng, cơn ñau t h t, không ti n tri n
n ng và không khu trú
• 80% kèm h i ch ng nhi m siêu vi

32. 13. R I LO N CƠ NĂNG ðTH
• Bón
• ðau qu n b ng tr nhũ nhi
• ðau do ru t chư ng hơi
• Migraine th b ng
• ðau b ng ch c năng
• HC ru t kích thích
ð c ñi m: ñau b ng man, không d u hi u báo
ñ ng, khám b ng bình thư ng

33. Tài li u tham kh o
• TS.BS Nguy n Anh Tu n, Ti p c n tr
ñau b ng c p. Th c hành lâm sàng
chuyên khoa nhi, 2011.
• Alexander K.C. Leung, David L Sigalet,
Acute abdominal pain in children. AAFP
2003;67:2321-2326.
• Maek I Neuman, Richard M Ruddy,
Emergent evaluation of the child with
acute abdominal pain. Uptodate 2014.