hay

1. Phïng Ngäc Hoµ- Bé m«n Ngo¹i

2. I. §¹i c¬ng
TrËt khíp khuûu hay gÆp thø 3 sau trËt
khíp vai vµ trËt khíp ngãn tay.
ChiÕm 20 - 25% tæng sè trËt khíp. §©y lµ
lo¹i trËt khíp phæ biÕn nhÊt ë trÎ em trªn
5 tuæi: trËt khíp khuûu 68%, trËt khíp vai
chØ 2%. ë ngêi trÎ díi 20, trËt khíp
khuûu hay gÆp 7 lÇn nhiÒu h¬n trËt khíp
vai.

3. Mét sè ®Æc ®iÓm gi¶i phÉu
vµ sinh lý cña khíp khuûu
DiÖn khíp khuûu cã 3 phÇn
PhÇn ngoµi: Låi cÇu tiÕp nèi víi chám quay
t¹o thµnh khíp c¸nh tay- quay.
PhÇn trong: Rßng räc tiÕp nèi víi hâm xÝch-
ma lín t¹o thµnh khíp c¸nh tay- trô.
X¬ng quay vµ x¬ng trô tiÕp víi nhau t¹o
thµnh khíp quay- trô trªn.

4. Gi¶i phÉu khíp khuûu

5. TrËt khíp khuûu lµ c¶ 2 x¬ng c¼ng tay
(hâm xÝch ma lín + chám quay) trËt ra khái
®Çu díi x¬ng c¸nh tay (rßng däc vµ låi cÇu).
GÊp, duçi lµ 2 ®éng t¸c quan träng vµ duy
nhÊt cña khíp khuûu, cßn sÊp, ngöa lµ ®éng
t¸c cña c¼ng tay.

6. §éng t¸c gÊp – duçi khuûu

7. Tam gi¸c c©n b×nh thêng ë khuûu

8. H×nh ¶nh trËt khíp khuûu

9. Nguyªn nh©n, c¬ chÕ:
 C¬ chÕ chÊn th¬ng gi¸n tiÕp.
 Ng· chèng tay, khuûu duçi tèi ®a, c¼ng
tay ngöa.

11. II. Gi¶i phÉu bÖnh
PhÇn mÒm:
C¸c d©y ch»ng ë tríc trong bÞ ®øt. RÊt
hiÕm khi gÆp ®øt d©y ch»ng vßng quanh
chám quay. Bao khíp bÞ r¸ch.
X¬ng:
Cã thÓ gÆp tæn th¬ng x¬ng: vì mét phÇn
cña ®Çu díi x¬ng c¸nh tay (vì låi cÇu
ngoµi, låi cÇu trong), mám khuûu.

14. Ph©n lo¹i
 TrËt khíp khuûu ra sau: hay gÆp nhÊt
(90%)
 TrËt khíp khuûu ra tríc: do vì mám
khuûu.
 TrËt khíp khuûu sang bªn: do vì c¸c låi
cÇu.

15. TrËt khíp khuûu ra sau

16. TrËt khíp khuûu ra tríc

17. TrËt khíp khuûu sang bªn

18. III. ChÈn ®o¸n
 Khi trËt khuûu : c¼ng tay ë t thÕ gÊp chõng
45 ®é, c¼ng tay tr«ng nh ng¾n l¹i, c¸nh tay
tr«ng nh dµi ra.
 Sê tríc nÕp khuûu thÊy bê x¬ng trßn cña
®Çu díi x¬ng c¸nh tay.
 Sê phÝa sau thÊy mám khuûu nh« ra sau,
g©n c¬ tam ®Çu c¨ng cøng, gÊp khuûu nhÑ,
th¶ ra cã dÊu hiÖu lß xo.

19.  Mám khuûu , mám trªn låi cÇu trong vµ
mám trªn låi cÇu ngoµi : kh«ng cßn quan
hÖ tam gi¸c mµ ngang nhau.
 Sê ®îc chám x¬ng quay phÝa sau ngoµi
khíp.

20. H×nh ¶nh l©m sµng cña trËt khíp khuûu

21.  VÒ m¹ch m¸u: ®éng m¹ch c¸nh tay thêng bÞ
c¨ng d·n, bÞ chÌn Ðp. NÕu sau n¾n trËt,
m¹ch kh«ng b×nh thêng cÇn mæ kiÓm tra,
c¾t nèi chç dËp, ghÐp tÜnh m¹ch hiÓn.
 VÒ thÇn kinh: cã thÓ bÞ tæn th¬ng thÇn kinh
gi÷a, thÇn kinh trô . §a sè thÇn kinh chØ bÞ
®ông dËp nhÑ, håi phôc nhanh. NÕu bÞ liÖt
qu¸ 3 th¸ng: mæ th¨m dß thÇn kinh. Khi bÞ
liÖt sau n¾n cÇn mæ th¨m dß ngay.

22.  Xquang: chôp khuûu ®Ó x¸c ®Þnh kiÓu trËt
vµ ®Æc biÖt ®Ó xem cã g·y x¬ng kÌm theo
hay kh«ng.

23. x.quang khíp khuûu b×nh thêng

24. TrËt khíp khuûu sang bªn

25. Trật khớp khuỷu ra sau

26. TrËt khíp khuûu do vì mám TLC trong

27. TrËt khíp khuûu do m¶nh x¬ng kÑt khíp

28. IV. §iÒu trÞ
1. §iÒu trÞ trËt khíp khuûu míi:
 V« c¶m: v× gÆp nhiÒu ë trÎ em nªn chó ý
vÊn ®Ò g©y mª toµn th©n.
 N¾n:
BÖnh nh©n n»m nghiªng h¬i sÊp, ®Ó khuûu
vu«ng gãc, thâng bµn tay xu«i xuèng, n¾n
theo chiÒu träng lùc. Hai ngãn c¸i ®Èy
mám khuûu ra tríc, kiÓm tra sau n¾n xem
gÊp duçi cã b×nh thêng kh«ng, khi duçi
hÕt khíp cã v÷ng kh«ng.

29. N¾n trËt
khíp khuûu

30.  Sau n¾n, bÊt ®éng nÑp bét 10 ngµy råi cö
®éng sím, kho¶ng ngµy thø 7 cã trêng hîp
bÞ trËt l¹i trong bét do khíp kh«ng v÷ng, c¬
co kÐo.
 N¾n vµo kÐm v÷ng do r¸ch phÇn mÒm
nhiÒu cho bÊt ®éng 3-4 tuÇn, sau ®ã tËp.
Chó ý tËp duçi cho hÕt.

31. TrËt khíp kÌm g·y x¬ng
kho¶ng 12%
TrËt khuûu kÌm g·y mám trªn
låi cÇu trong, m¶nh g·y hay bÞ kÑt
vµo khíp. N¾n khíp xong th× cö ®éng
kh«ng mÒm m¹i, cho kiÓm tra Xquang th×
thÊy, chØ ®Þnh mæ lÊy bá (nÕu nhá) hoÆc
KHX víi vÝt nhá

33. TrËt khuûu kÌm g·y mám khuûu.

35. Xö trÝ:
 G·y kh«ng lÖch, bã bét ®Ó khuûu 90o
 G·y cã lÖch: mæ kÕt hîp x¬ng mám
khuûu theo ph¬ng ph¸p Haubanage: nÐo
Ðp 2 ®inh Kirschner, buéc vßng sè 8 víi
chØ thÐp, kÕt qu¶ tèt 97%.

37. TrËt khuûu kÌm g·y mám vÑt:
chiÕm 10% trËt khuûu.

38. Chia ®é g·y mám vÑt
®é 1: g·y nhá
§é 2: g·y hoµn toµn
®é 3: g·y kÌm trËt

39. ®iÒu trÞ
®iÒu trÞ c¬ n¨ng
vÝt trùc tiÕp
vÝt gi¸n tiÕp

40. TrËt khuû kÌm g·y chám x¬ng quay:
trªn 30% trËt khuûu kÌm g·y chám x¬ng quay.
C¸c lo¹i g·y chám quay

41. C¬ chÕ chÊn th¬ng khi khuûu vÑo ra ngoµi
BÞ Ðp phÝa låi cÇu KÐo ®øt d©y ch»ng bªn trong

42. ChØ ®Þnh chung g·y chám x¬ng quay :
 M¶nh g·y di lÖch díi 2 mm ®iÒu trÞ
b¶o tån.
 Khi g·y vôn kiÓu III th× c¾t bá chám
hoÆc thay b»ng chám kim lo¹i.
 Sè cßn l¹i cè g¾ng b¶o tån b»ng kÕt
hîp x¬ng víi vÝt cì bÐ

45. 2. §iÒu trÞ trËt khíp khuûu cò
lµ trËt khíp trªn 3 tuÇn.
 Tr©t khíp khuûu cò lu«n lu«n ë t thÕ
xÊu, khuûu duçi 0 ®é, c¼ng tay mÊt chøc
n¨ng, v× thÕ buéc ph¶i mæ.
 Mæ ®Æt l¹i x¬ng nÕu thêi gian cha l©u
( díi 3 th¸ng) hoÆc lµm cøng khíp ë t thÕ
c¬ n¨ng: khuûu gÊp 90 ®é, c¼ng tay trung
gian