SlideShare a Scribd company logo
1 of 5
Download to read offline
Li conti di li manni so foli pa’ li stéddhi
Lu cantu di li saltini s’intindìa in carréra e si spaglìa ill’aria…
Trabaddhàani accultu a lu balconi abbaltu di la salturìa cusgendi calzoni di frustanu,
casacchini, grimbéri1… e a lu bisognu ancora zàppuli a ‘truncatura’.
… cusgendi e cantendi.
Fóra, za Chjarina la fiddhóla di zu ‘Gambetta’, pusata illa só’ catriéddha, éra sfarrittendi e
z’Antona mundàa lu pastricciali pa’ passacci l’óra…
La stéddha, ghjuchendi cu’ la só’ puppìa illu mitali, ascultàa li conti e li canti:
“Bruna isolana, sirena bruna, guarda che notte serena, guarda che luna…”.
Lu drappéri, sistendi innant’a lu bancu lu ’istiri di zu Baignu ‘Lepparu’, s’ammintési di li
festi chi facìani chiddh’anni in Boncaminu:
—Zitti stéddhi! — chi abà vi focciu un contu…
Li saltini tandu, cu’ l’aricchj a pinnéddhu, trabaddhàani silinziosi aspittendi…
—Lu malti dapói di Pasca di Fiori éra la festa di la Madonna di Boncaminu. Li primmi a
arrià érani li patroni di lu tarrenu li ‘Liscesi’, cu’ lu carrulu e li cucciuléddhi pal tutti.
V’érani li turrunài, zu Ciccittu arriàa cu’ lu carrittoni e lu cabaddhu, la mamma za
Bastianéddha ‘Muntésa’ assuitàa a pédi cu’ l’asinéddhu gàrrigu di spultini e la beltula.
Iddha vindìa ancóra gazzosa e la magnesia a un soldu la tazza: ‘Bittìlla subbitu!’ dicìa.
V’éra puru zu Mimmè ‘Sciallò’ lu fratéddhu di za ‘Cuppuléddha’ cun tumantu sciallu, e za
Lellena.
Tutti vindìani lu turroni, li dulci e li ’jóchi pa’ li stéddhi: frusci, truéddhi e furrióli2… chi
alligria!
Passoni mutàti a festa, l’omini in simbréri e li femini cu’ lu cuntussu3. Arriàani da li stazzi
a pédi, a cabaddhu, in carrulu, in groppa a l’asinu e da lu paési in prucissioni pa’ la missa.
Candu aìami la siti andàami tutti a bì a la funtana di Boncaminu, undi nasci la ’ena di lu
riu Muzzéddhu chi passa da Buffèttu e fala a lu poltu di Lungoni… Chi beddhi tempi!
Attaccat’a la ’jesgia v’éra la casa di li dimmandoni, ancor’iddhi in festa e cantu n’accudìa,
attuppàa ancora za ‘Lisa di li cani’, cussì la chjamàani, una poara anziana vistuta di
nieddhu, sempri cu’ li só’ cani infattu.
Lu drappéri si fési umbrósu…
—Zu Pa’ cos’aéti?! — dummandési Sabella di ‘Livréddhu’ la saltina più manna.
—Ghjà stocu bè ma, faiddhendi di dimmandoni m’è vinutu in menti lu contu chi mi fési
zu Micalantò a lu ‘Circolo di lettura’…
—Diti zu Pa’ chi contu v’à fattu...?!
—Proppiu in Boncaminu, locu di festi e d’alligrìa, una dì maldistinata un banditu malu di
li ’Accagghj accultu a Sarra Tamburu, più a chiddh’ala di ’Ignola, attraissendi li salti di li
Reni Minori e di li Reni Manni, fugghjendi pa’ no esse presu da la ’Justizia, arriési da
Mannucciu a la ’jesgia com’un fuglittoni. C’intrési a cuàssi illu chjappittu, avvilguendi da
la trappa siddhu intindìa passi… e scupiatu à un colciu malassultatu chi s’éra magnendi
un mossu, aggrundèndisi illa casa di li dimmandoni. Si scutìsi arraiulìtu a chiddhu
mischinàcciu chi, spasimatu videndi in cara lu siccàriu dummandàa misaricoldia. Lu
malfaccenti, córi tostu accagnési lu poarettu, ammazzèndilu chena pietài, nilli buchési li

1
’istiri stracciulati e vistuti sill’à in pressa, punendi li sói a lu catavaru. Riintàtu cillu
buchési a fóra trasginoni e lu picchjési fócu.
E fugghjtu sinn’è.
A li fiami e a lu fumu accudisi ’jenti da l’olti d’accultu e… mannu fusi lu spamèntu illu ’idé
chiddhu culciàcciu malturiatu da lu fócu ancóra incésu… Assustàti timendi, ma fendi
curàgghju, s’accustésini e vidìsini chi l’omu moltu illi stràncichi éra lu banditu Muzzoni!
… lu frusciu striulìtu di lu ’entu currìa ill’aria ’itrìna…
Ma iddhu aìa setti ’iti. Ci falési a trainu a la marina e acciùtu com’éra, s’abbinghési in
chistu pocu ’jagghju in mari, cuèndisi a Macchja Mala e buldizendi l’isuléddhi. Dìa fà li
conti parò cu’ la risacca, lu mari straccu, e avvaldàssi da li gualdi d’ìspizioni, di silviziu illu
Canali, palchì arristàani li disiltóri fugghjendi in Cossica e filmàani li cuntrabbandéri e li
piscadori di sfrósu.
Ghjà v’éra beddh’and’e veni!
Arriscàtu, cudiendi li priposti di mari in chiddu trimuttu e sfuittàtu da lu ’entu illi
troncacoddhi, candu la luci s’éra accrisendi, arriési a li ruccatògghj di la Cossica…
libbaru… cògghj tostu ’jà éra!
Ma lu só’ malu ’ngrìnu lu pultési torra a fà mal’e pegghju e, cu’ lu faóri di lu bugghju
spasimàa ’jenti e ammazzàa cristiani…
Li gendalmi… murendi a finitura dèndili la caccia, in ‘ciurrata signalata’4 riscìsini a
piuttàllu, e a lià lu ‘maccioni’ illa tuppa… illu rimisciu rintrunési la tarra!
La ’justizia lu cundannési a l’elgàstulu a li trabaddhi fulzati a la Caienna, a l’Isula di lu
Diàulu, nienti di mancu illa Guiana Francésa. E pa’ un pocu stési… com’un cani
appitricatu.
E ancóra a li cossi li turrési lu córi a cascia.
In Lungoni lachési un fiddhólu, Ghjuanni Maria, natu illu setti di lu noicentu. Stagghja cu’
la zia, za Ciroma ‘’Jatta’ e zu Baignu ‘Cannoni’ lu maritu, cu’ iddhi s’agattàa bè, andàa a
scóla, s’éra scrittu a la ‘Gioventu Cattolica’, aia li só’ amichi… éra illi più beddh’anni di la
’ita.
Ma li bilbantàti di lu babbu no érani cumpriti, lu malgòni fugghjsi da chiddhi trapenti
infuàtu com’un signu d’aria e lu paldìsini di ’ista. E d’iddhu no vidìsini più nè fumu nè
fumenta.
Innuna innuna… divvintési riccu e propriettariu di tarreni… com’à fattu no si sa, è un
mistériu!
Una beddha dì si chjamési lu fiddholu e no sinn’è più saputu nuddha.—Li culciaréddhi…
—Déu la sa cantu n’à moltu!
—Cosa tuttu ârà cumbinatu!
—E abali undi sarà?!
Dicìani li saltini, occhj sbarracati.
La stéddha, ch’éra sempri pusata illu mitali ascultendi, timìa chi siddhu turràa chiddhu
banditacciu ârìa moltu a tutti. Éra pront’a pignì candu lu babbu piddhèndila in bràcciu li
disi burrulendi:
—Ciànu di li briddhi a cantu mi ’endi li tó’ capiddhi?
E cussì, la stéddha ridendi cuntenta turràa a ghjucà.
—Ma si pó’ sapé cal’éra chistu Ciànu?!
2
Dummandési curiósa Adèli, la saltina di frati ‘Sciallò’.
Lu drappéri figghjulési a fóra palchì li parìa d’aé intésu a zu Pirisi lu pustinu… ma éra
Giuacchì lu piscadori, alzendi da la marina a pédi sculzi pultendi dui luccapanti vii a
l’ustéra di frati ‘Cristini’.
—Ebbè… piscatu aéti?
—Di tuttu Pa’… capponi, scùlpini, tràcini, tanuti… è bunaccia fracica! Vi so l’èi sicchi,
sarìa d’andà a li zini e a l’ulticàti…
—Capazzu sarà, chi in Funtanaccia vi sia ’jenti!
Za Parmitiella, la punzésa, passendi da lu caponi cu’ un pagghju di scalpi pa’ Ghjandumè,
lu calzulaiu fiddhólu di zu ‘Caronti’, cilcàa di faiddhà lu lungunésu…
—Tempu bonu, Pa’?
—Bonu! Siddhu dura…
‘Picchjerru’ s’aìa ’indutu lu pesciu in piazza… passàa a cumparà lu tabaccu a lu stangu e
turrendisìnni a la balca si filmàa, punendi capu illa salturia:
—Candu millu féti un beddhu ’istiri? …socu falendi a la marina a smaglià li rezzi!
Iddhu salutàa cussì e sinn’andàa a pripparà li nassi, li palàmiti e lu marruffu5 pa’ l’arigusti.
Li saltini érani aspittendi…
—Aió zu Pa’… e Ciànu?!
—Dunca… Ciànu éra Bastianu ‘Cunchéddhu’ di Lu Puzzu, patronu di ‘Li Cunchéddhi’.
Minori di pezza, aìa chista poca balba e li capiddhi incrispùti e fiuriti, parìa un ricciu,
francu lu battisgimu… ghjà lu pudìa aspittà zu Duminichéddhu ‘Ballarì’ lu balbéri, a dalli
una fattaréddha!
Ma primma di cumprì lu contu di Ciànu li disi a Adèli, seriu chi parìa fend’avvéru:
—In mez’a li conti… minnannu tóiu aìa un cabaddhu arrumasu abbèddhu e la sai cosa
dicìa la ’jenti? ... chi zu Mimmè ‘Sciallò’ a lu só’ cabaddhu li facìa ’idé l’olzu da
l’àmbula…!
—Uhai! Zu Pa’…
A li saltini villa fési la risa… ghjà no ni ’ulìani abbeddhu… biat’iddhi!
—Zu Pa’… érami filmati a Ciànu!
—Tandu… arriàa a Lungoni cu’ lu carrulu, iddhu e la muddheri, e passendi addananzi a la
’igna di Sippinéddhu Caldi veldi la ’ultata, la femina aìa sempri un pani a cocciula pa’ li
prisgiuneri pulacchi aspittendi illa ’jaca, in cambiu li rigalàani li fruscitti pa’ li stéddhi, li
faciani da li canni, cu’ lu mulinéddhu a cattru punti chi ghjràa sunendi…
In Lungoni, li prisgiunéri li punìani a trabaddhà in campagna e a sbancà la tarra pa’
piantà la ’igna e pal paca un tettu e un gustari.
Chist’omini, alliati di l’austriachi, li ’idìami a ghjésgia, a li funzioni inghjnucchjàti in
tarra…
Érani zitti illa salturìa, pinsendi a chiddi suldati, candu s’intindìsi vinendi da fora chista
poca bóci altìula…
Und’e zu ’Jacuminu di ‘Fiurittu’, lu balberi, v’éra Angeló stilósu e imbrillantinatu, cu’ la
ghitterra, pisendi lu cantu:
“Chi gettò la luna nel rio, chi la gettò…”
La ’jenti d’accultu e li ch’érani passendi si filmàani a ascultà li canzoni muderni, ancora
siddhu la bóci no éra la di Biniaminu, iddhu piddhend’aminu, cantàa più folti chi lu
’ntindiani da la piazza…
3
La stéddha, pusata illu só’ guciaréddhu ascultàa e, cantarinendi figghjulàa a zu
‘Ciunchéddhu’ cu’ lu só’ bacchiddhu andendi imprissichinatu a ‘Montecitoriu’, illa
scalinata di la ’jésgia… undi l’aspittàani l’amichi pincichendi a lu sóli. E s’incantàa,
arrumbata a la ’janna, figghjulendi li saltini cu’ li scalpi a tacchitti, li braccialletti, la
faldetta fiuriata cu’ la bulàina, li capiddhi pittinati com’e Alida Valli…
—Semu appostu? Presi bè mill’ài li misuri, Pa’?
—Anda anda, no vi pinsà… accòstati in fra di la chita.
… da la salturìa éra iscendi ‘Caparanciò’, cuntentu chi li dìani fà la casacchina e lu cansciu,
noi di trinca.
V’éra, postu a un latu, lu pastranu di ’ultà di zu ‘Burrasca’. Lu drappéri sillu figghjulàa…
éra un trabaddhu infadósu ma cu’ un pocaréddhu di pazenzia, sarìa turratu nóu.
Cumincendi a scusgillu li ’inisi in menti candu in Lungoni viniàani ancóra da la Cossica pa’
fassi ’isittà da lu duttori ’Incintelli.
Li saltini érani capi bassi trabadddhendi, tandu…
—La sapeti stéddhi chi lu duttori ’Juanni Maria oparàa li só’ malati da sólu in casa. Ci
bucàa a tutti da la stanzìa e… chi galbu ch’aìa! Da chi cumprìa, pa’ ripusassi, si punìa a
cantà cu’ la ghitterra chi v’éra in casa di lu malatu… no si n’agatta più duttori cussì!
—Avvéru zu Pa’? E cosa cantàa… canzoni beddhi?
—Li piacìa l’Oparetta e Caruso ma cantàa ’ulintéri canzoni nappulittani e canti cossi.
Pinséti… la primma macchina di Lungoni éra la sóia, cumparata di sigunda manu. Aìa li
róti di lignu e candu si fiaccàani tuccàa a pultalla unde lu mastru d’ascia, palt’e più candu
la guidàa lu nipoti infruppatu veldi lu stradoni, palchì li cabaddhi, timendilu,
s’imbizzarrìani e illu rimisciu lu ciuanottu ci falàa ìlla cunetta!
—Ghjà è meddhu andà in carrulu cun zu Francè!
—A me mi polta Cheddhuccia cu la só carretta!
—Chi lastima chi m’agghju ‘indutu l’asinu a Pitrinu…
—Agghjummài asini, càrruli e carretti… voi no aéti ’istu la macchina di Lucia Bosè!
Dugnunu dicìa la sóia.
—Eppuru… pa’ turrà a lu duttori, ancor’iddhu aìa la só’ gruci…
—Chi gruci? — dummandésini li saltini, tutt’a una boci.
—Candu iscìa illa piazza e da lu passiziu lu ’idìa la parenti Maria Grazia, ch’éra una
femina umbè burrulona e simpattica, lu buciàa:
“Umbrilloni!, umbrillò!…”
palchì si punìa lu simbréri nieddhu, mannu, a la moda di Rodolfo Valentino.
Iddhu iscìa drittu, no la pudìa arrampanà!
—Érani una scena, e li lungunesi si piddhàani gustu… ghjà no v’éra nuddha di malu!
—Umbrilloni, umbrillò…— ripittìa a pianu la stéddha cuata sutt’a lu bancu, ridendi a
l’affultu pa’ no esse scupiata.
… tandu Adèli, chi la ’idìa disi:
—Zu Pa’, è veru ch’è minori ma, palchì no la punimu accultu a noi… lu ’iditi chi vó’
imparà?
Cussì la stéddha cu’ la só’ puppìa e la banchittéddha si pusési accultu a iddhi, cu’ l’acu e lu
filu, lu ditali sóiu, un pezzu di silesia e cusgendi cuntenta l’ascultàa cantendi li canzoni di
Luciano Tajoli!
…érani cussì beddhi chi la ’jenti figghjulendisìlli dicìa:
4
—Chissi ’agghjanéddhi ghjà ‘no ci felmani a beccu di tintinnu!’6
La frinaréddha licéri arriàa da la marina inzinghendi la ciuintura… Lu mari puglìa tutta la
só’ biddhèsa a Lungoni…
La campana di la ’jésgia éra sunendi mezudì:
—Aió stéddhi è óra di gustà, spuniti!
—Zu Pa’, ma candu cillu féti lu contu d’Annèstru?
—Fiddhó’, no séti ancóra sviluti d’intindì conti? …andéti abali, bon’appittittu!
E cu’ la stéddha a mano a mano sinni turrési a casa.
A li dui dapói di gustatu érani ’jà sistendi, infilzendi e prancendi…
—Miré stéddhi chi lu pannu piddha lu luccicu, déti attinzioni a la prancia!
Ma li saltini érani cu’ lu capu in bólu… pinsendi a la duminica chi s’éra accustendi e sarìani
andati a lu cinema unde zu Santinu, a vidé lu film d’Amedeo Nazzari.
… passàani l’óri, li ciurrati, li chiti, ma lu tempu a tandu si filmési cu’ la stéddha pusata illu
mitali ascultendi spantàta li conti di li manni… palchì li conti di li manni so foli pa’ li
stéddhi.

1 La parte anteriore usurata dei pantaloni che veniva sostituita.
2 Girandole.
3 La camicia bella delle grandi occasioni.
4 Generalmente indica una solennità religiosa.
5 Contenitore per mantenere le aragoste vive in mare.
6 Non restano ‘sole’.

5

More Related Content

Viewers also liked

Unitat 1 fitxa_10(eric))
Unitat 1 fitxa_10(eric))Unitat 1 fitxa_10(eric))
Unitat 1 fitxa_10(eric))Adrigonzalez13
 
Presentatie serviceproviders branchedag definitief
Presentatie serviceproviders branchedag definitiefPresentatie serviceproviders branchedag definitief
Presentatie serviceproviders branchedag definitiefFrans Kemper
 
Bambini contesi - La guida del Ministero degli affari esteri per conoscere le...
Bambini contesi - La guida del Ministero degli affari esteri per conoscere le...Bambini contesi - La guida del Ministero degli affari esteri per conoscere le...
Bambini contesi - La guida del Ministero degli affari esteri per conoscere le...FocusFamilia
 
วิธีใช้ระบบจัดการหลังการขายสินค้า
วิธีใช้ระบบจัดการหลังการขายสินค้าวิธีใช้ระบบจัดการหลังการขายสินค้า
วิธีใช้ระบบจัดการหลังการขายสินค้าobilissupport
 
NGHĨA TRANG PHÚC AN VIÊN QUẬN 9 TPHCM.LH 0938.111.685
NGHĨA TRANG PHÚC AN VIÊN QUẬN 9 TPHCM.LH 0938.111.685NGHĨA TRANG PHÚC AN VIÊN QUẬN 9 TPHCM.LH 0938.111.685
NGHĨA TRANG PHÚC AN VIÊN QUẬN 9 TPHCM.LH 0938.111.685nghiatrangphucanvienquan9
 
70 річчя битви за Дніпро та визволення Верхньодніпровського р-ну
70 річчя битви за Дніпро та визволення Верхньодніпровського р-ну70 річчя битви за Дніпро та визволення Верхньодніпровського р-ну
70 річчя битви за Дніпро та визволення Верхньодніпровського р-нуolgaskrip
 
Kaisoooooooooooooo
KaisooooooooooooooKaisoooooooooooooo
Kaisooooooooooooooikasizhazi
 
Презентация Ю.А. Романовой_Локальный туризм
Презентация Ю.А. Романовой_Локальный туризмПрезентация Ю.А. Романовой_Локальный туризм
Презентация Ю.А. Романовой_Локальный туризмassorel
 
พระคาถาเงินล้าน
พระคาถาเงินล้านพระคาถาเงินล้าน
พระคาถาเงินล้านRose Banioki
 
QUE DEBES COMER Y CUANDO
QUE DEBES COMER Y CUANDOQUE DEBES COMER Y CUANDO
QUE DEBES COMER Y CUANDODistripronavit
 
Ngư tiều y thuật vấn đáp
Ngư tiều y thuật vấn đápNgư tiều y thuật vấn đáp
Ngư tiều y thuật vấn đápBác sĩ Thạch
 
ประวัติส่วนตัว
ประวัติส่วนตัวประวัติส่วนตัว
ประวัติส่วนตัวSine Saruta
 

Viewers also liked (20)

Romeo juliet unit_plan
Romeo juliet unit_planRomeo juliet unit_plan
Romeo juliet unit_plan
 
Program GEW
Program GEWProgram GEW
Program GEW
 
24
2424
24
 
Unitat 1 fitxa_10(eric))
Unitat 1 fitxa_10(eric))Unitat 1 fitxa_10(eric))
Unitat 1 fitxa_10(eric))
 
Śniadanie Daje Moc
Śniadanie Daje MocŚniadanie Daje Moc
Śniadanie Daje Moc
 
Presentatie serviceproviders branchedag definitief
Presentatie serviceproviders branchedag definitiefPresentatie serviceproviders branchedag definitief
Presentatie serviceproviders branchedag definitief
 
Śniadanie Daje Moc
Śniadanie Daje MocŚniadanie Daje Moc
Śniadanie Daje Moc
 
Bambini contesi - La guida del Ministero degli affari esteri per conoscere le...
Bambini contesi - La guida del Ministero degli affari esteri per conoscere le...Bambini contesi - La guida del Ministero degli affari esteri per conoscere le...
Bambini contesi - La guida del Ministero degli affari esteri per conoscere le...
 
วิธีใช้ระบบจัดการหลังการขายสินค้า
วิธีใช้ระบบจัดการหลังการขายสินค้าวิธีใช้ระบบจัดการหลังการขายสินค้า
วิธีใช้ระบบจัดการหลังการขายสินค้า
 
NGHĨA TRANG PHÚC AN VIÊN QUẬN 9 TPHCM.LH 0938.111.685
NGHĨA TRANG PHÚC AN VIÊN QUẬN 9 TPHCM.LH 0938.111.685NGHĨA TRANG PHÚC AN VIÊN QUẬN 9 TPHCM.LH 0938.111.685
NGHĨA TRANG PHÚC AN VIÊN QUẬN 9 TPHCM.LH 0938.111.685
 
70 річчя битви за Дніпро та визволення Верхньодніпровського р-ну
70 річчя битви за Дніпро та визволення Верхньодніпровського р-ну70 річчя битви за Дніпро та визволення Верхньодніпровського р-ну
70 річчя битви за Дніпро та визволення Верхньодніпровського р-ну
 
123
123123
123
 
Kaisoooooooooooooo
KaisooooooooooooooKaisoooooooooooooo
Kaisoooooooooooooo
 
Презентация Ю.А. Романовой_Локальный туризм
Презентация Ю.А. Романовой_Локальный туризмПрезентация Ю.А. Романовой_Локальный туризм
Презентация Ю.А. Романовой_Локальный туризм
 
พระคาถาเงินล้าน
พระคาถาเงินล้านพระคาถาเงินล้าน
พระคาถาเงินล้าน
 
QUE DEBES COMER Y CUANDO
QUE DEBES COMER Y CUANDOQUE DEBES COMER Y CUANDO
QUE DEBES COMER Y CUANDO
 
Ngư tiều y thuật vấn đáp
Ngư tiều y thuật vấn đápNgư tiều y thuật vấn đáp
Ngư tiều y thuật vấn đáp
 
Dsc 0014
Dsc 0014Dsc 0014
Dsc 0014
 
14
1414
14
 
ประวัติส่วนตัว
ประวัติส่วนตัวประวัติส่วนตัว
ประวัติส่วนตัว
 

Similar to Li conti di li manni so foli pa li stéddhi

Candu in Lungòni affundési la Taltana
Candu in Lungòni affundési la TaltanaCandu in Lungòni affundési la Taltana
Candu in Lungòni affundési la TaltanaFrancesco Raga
 
Enfestar LIBRETTO
Enfestar LIBRETTOEnfestar LIBRETTO
Enfestar LIBRETTOayzram
 
Il pubblico si deve divertire
Il pubblico si deve divertireIl pubblico si deve divertire
Il pubblico si deve divertireAlain Denis
 
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)Diaolin Natali
 
Ma se ghe pensu
Ma se ghe pensuMa se ghe pensu
Ma se ghe pensualdotrav
 
Una Favola Di Natale
Una Favola Di NataleUna Favola Di Natale
Una Favola Di Natalegabriellaroma
 
Una Favola Di Natale Gabriella[1]
Una Favola Di Natale Gabriella[1]Una Favola Di Natale Gabriella[1]
Una Favola Di Natale Gabriella[1]gabriellaroma
 
Ambiguità e creatività
Ambiguità e creativitàAmbiguità e creatività
Ambiguità e creativitàCarlo Turati
 
The Fake Acrobat
The Fake AcrobatThe Fake Acrobat
The Fake Acrobatcaiopezzola
 
Quand al dialét l'era 'l pan di povret
Quand al dialét l'era 'l pan di povretQuand al dialét l'era 'l pan di povret
Quand al dialét l'era 'l pan di povretnovellara
 
Il lavoro di una classe
Il lavoro di una classeIl lavoro di una classe
Il lavoro di una classerosyna
 
Caratterizzazione
CaratterizzazioneCaratterizzazione
Caratterizzazionerosyna
 
Fermati e guarda: li vedrai pensare
Fermati e guarda: li vedrai pensareFermati e guarda: li vedrai pensare
Fermati e guarda: li vedrai pensareMarinella De Simone
 
"Sei chianino doc se ...": percorsi tra identità e ipseità.
"Sei chianino doc se ...": percorsi tra identità e ipseità."Sei chianino doc se ...": percorsi tra identità e ipseità.
"Sei chianino doc se ...": percorsi tra identità e ipseità.Giuliana Liparulo
 
Il mondo degli oggetti dimenticati
Il mondo degli oggetti dimenticatiIl mondo degli oggetti dimenticati
Il mondo degli oggetti dimenticatiSavina Gravante
 
Expo 2015 racconto in brianzolo
Expo 2015 racconto in brianzoloExpo 2015 racconto in brianzolo
Expo 2015 racconto in brianzolofms
 
FINALE DEL RACCONTO "MISTERO NELLA CATTEDRALE"
FINALE DEL RACCONTO "MISTERO NELLA CATTEDRALE"FINALE DEL RACCONTO "MISTERO NELLA CATTEDRALE"
FINALE DEL RACCONTO "MISTERO NELLA CATTEDRALE"annadelorenzo
 

Similar to Li conti di li manni so foli pa li stéddhi (20)

Candu in Lungòni affundési la Taltana
Candu in Lungòni affundési la TaltanaCandu in Lungòni affundési la Taltana
Candu in Lungòni affundési la Taltana
 
Enfestar LIBRETTO
Enfestar LIBRETTOEnfestar LIBRETTO
Enfestar LIBRETTO
 
Il pubblico si deve divertire
Il pubblico si deve divertireIl pubblico si deve divertire
Il pubblico si deve divertire
 
Point vilegnove
Point vilegnovePoint vilegnove
Point vilegnove
 
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
 
Ma se ghe pensu
Ma se ghe pensuMa se ghe pensu
Ma se ghe pensu
 
Una Favola Di Natale
Una Favola Di NataleUna Favola Di Natale
Una Favola Di Natale
 
Una Favola Di Natale Gabriella[1]
Una Favola Di Natale Gabriella[1]Una Favola Di Natale Gabriella[1]
Una Favola Di Natale Gabriella[1]
 
Promo cisco
Promo ciscoPromo cisco
Promo cisco
 
Ambiguità e creatività
Ambiguità e creativitàAmbiguità e creatività
Ambiguità e creatività
 
The Fake Acrobat
The Fake AcrobatThe Fake Acrobat
The Fake Acrobat
 
Quand al dialét l'era 'l pan di povret
Quand al dialét l'era 'l pan di povretQuand al dialét l'era 'l pan di povret
Quand al dialét l'era 'l pan di povret
 
Il lavoro di una classe
Il lavoro di una classeIl lavoro di una classe
Il lavoro di una classe
 
Caratterizzazione
CaratterizzazioneCaratterizzazione
Caratterizzazione
 
Fermati e guarda: li vedrai pensare
Fermati e guarda: li vedrai pensareFermati e guarda: li vedrai pensare
Fermati e guarda: li vedrai pensare
 
India a passo di danza
India a passo di danzaIndia a passo di danza
India a passo di danza
 
"Sei chianino doc se ...": percorsi tra identità e ipseità.
"Sei chianino doc se ...": percorsi tra identità e ipseità."Sei chianino doc se ...": percorsi tra identità e ipseità.
"Sei chianino doc se ...": percorsi tra identità e ipseità.
 
Il mondo degli oggetti dimenticati
Il mondo degli oggetti dimenticatiIl mondo degli oggetti dimenticati
Il mondo degli oggetti dimenticati
 
Expo 2015 racconto in brianzolo
Expo 2015 racconto in brianzoloExpo 2015 racconto in brianzolo
Expo 2015 racconto in brianzolo
 
FINALE DEL RACCONTO "MISTERO NELLA CATTEDRALE"
FINALE DEL RACCONTO "MISTERO NELLA CATTEDRALE"FINALE DEL RACCONTO "MISTERO NELLA CATTEDRALE"
FINALE DEL RACCONTO "MISTERO NELLA CATTEDRALE"
 

More from Francesco Raga

More from Francesco Raga (15)

Lu furru di 'jacu
Lu furru di 'jacuLu furru di 'jacu
Lu furru di 'jacu
 
Tradimentu
TradimentuTradimentu
Tradimentu
 
Da lu poltu di lungòni
Da lu poltu di lungòniDa lu poltu di lungòni
Da lu poltu di lungòni
 
Undi si felma lu tempu
Undi si felma lu tempuUndi si felma lu tempu
Undi si felma lu tempu
 
La ’janna succugnàta
La ’janna succugnàtaLa ’janna succugnàta
La ’janna succugnàta
 
Maistralata in lungòni
Maistralata in lungòniMaistralata in lungòni
Maistralata in lungòni
 
... a calata di soli
... a calata di soli... a calata di soli
... a calata di soli
 
Sèmita di branu
Sèmita di branuSèmita di branu
Sèmita di branu
 
Bunàccia in canali
Bunàccia in canaliBunàccia in canali
Bunàccia in canali
 
L'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempuL'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempu
 
Sònniu di libbaltài
Sònniu di libbaltàiSònniu di libbaltài
Sònniu di libbaltài
 
Lu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entuLu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entu
 
Lu cabaddhu biaìttu
Lu cabaddhu biaìttuLu cabaddhu biaìttu
Lu cabaddhu biaìttu
 
Passatu lu stradoni
Passatu lu stradoniPassatu lu stradoni
Passatu lu stradoni
 
In signu d'amistài
In signu d'amistàiIn signu d'amistài
In signu d'amistài
 

Li conti di li manni so foli pa li stéddhi

  • 1. Li conti di li manni so foli pa’ li stéddhi Lu cantu di li saltini s’intindìa in carréra e si spaglìa ill’aria… Trabaddhàani accultu a lu balconi abbaltu di la salturìa cusgendi calzoni di frustanu, casacchini, grimbéri1… e a lu bisognu ancora zàppuli a ‘truncatura’. … cusgendi e cantendi. Fóra, za Chjarina la fiddhóla di zu ‘Gambetta’, pusata illa só’ catriéddha, éra sfarrittendi e z’Antona mundàa lu pastricciali pa’ passacci l’óra… La stéddha, ghjuchendi cu’ la só’ puppìa illu mitali, ascultàa li conti e li canti: “Bruna isolana, sirena bruna, guarda che notte serena, guarda che luna…”. Lu drappéri, sistendi innant’a lu bancu lu ’istiri di zu Baignu ‘Lepparu’, s’ammintési di li festi chi facìani chiddh’anni in Boncaminu: —Zitti stéddhi! — chi abà vi focciu un contu… Li saltini tandu, cu’ l’aricchj a pinnéddhu, trabaddhàani silinziosi aspittendi… —Lu malti dapói di Pasca di Fiori éra la festa di la Madonna di Boncaminu. Li primmi a arrià érani li patroni di lu tarrenu li ‘Liscesi’, cu’ lu carrulu e li cucciuléddhi pal tutti. V’érani li turrunài, zu Ciccittu arriàa cu’ lu carrittoni e lu cabaddhu, la mamma za Bastianéddha ‘Muntésa’ assuitàa a pédi cu’ l’asinéddhu gàrrigu di spultini e la beltula. Iddha vindìa ancóra gazzosa e la magnesia a un soldu la tazza: ‘Bittìlla subbitu!’ dicìa. V’éra puru zu Mimmè ‘Sciallò’ lu fratéddhu di za ‘Cuppuléddha’ cun tumantu sciallu, e za Lellena. Tutti vindìani lu turroni, li dulci e li ’jóchi pa’ li stéddhi: frusci, truéddhi e furrióli2… chi alligria! Passoni mutàti a festa, l’omini in simbréri e li femini cu’ lu cuntussu3. Arriàani da li stazzi a pédi, a cabaddhu, in carrulu, in groppa a l’asinu e da lu paési in prucissioni pa’ la missa. Candu aìami la siti andàami tutti a bì a la funtana di Boncaminu, undi nasci la ’ena di lu riu Muzzéddhu chi passa da Buffèttu e fala a lu poltu di Lungoni… Chi beddhi tempi! Attaccat’a la ’jesgia v’éra la casa di li dimmandoni, ancor’iddhi in festa e cantu n’accudìa, attuppàa ancora za ‘Lisa di li cani’, cussì la chjamàani, una poara anziana vistuta di nieddhu, sempri cu’ li só’ cani infattu. Lu drappéri si fési umbrósu… —Zu Pa’ cos’aéti?! — dummandési Sabella di ‘Livréddhu’ la saltina più manna. —Ghjà stocu bè ma, faiddhendi di dimmandoni m’è vinutu in menti lu contu chi mi fési zu Micalantò a lu ‘Circolo di lettura’… —Diti zu Pa’ chi contu v’à fattu...?! —Proppiu in Boncaminu, locu di festi e d’alligrìa, una dì maldistinata un banditu malu di li ’Accagghj accultu a Sarra Tamburu, più a chiddh’ala di ’Ignola, attraissendi li salti di li Reni Minori e di li Reni Manni, fugghjendi pa’ no esse presu da la ’Justizia, arriési da Mannucciu a la ’jesgia com’un fuglittoni. C’intrési a cuàssi illu chjappittu, avvilguendi da la trappa siddhu intindìa passi… e scupiatu à un colciu malassultatu chi s’éra magnendi un mossu, aggrundèndisi illa casa di li dimmandoni. Si scutìsi arraiulìtu a chiddhu mischinàcciu chi, spasimatu videndi in cara lu siccàriu dummandàa misaricoldia. Lu malfaccenti, córi tostu accagnési lu poarettu, ammazzèndilu chena pietài, nilli buchési li 1
  • 2. ’istiri stracciulati e vistuti sill’à in pressa, punendi li sói a lu catavaru. Riintàtu cillu buchési a fóra trasginoni e lu picchjési fócu. E fugghjtu sinn’è. A li fiami e a lu fumu accudisi ’jenti da l’olti d’accultu e… mannu fusi lu spamèntu illu ’idé chiddhu culciàcciu malturiatu da lu fócu ancóra incésu… Assustàti timendi, ma fendi curàgghju, s’accustésini e vidìsini chi l’omu moltu illi stràncichi éra lu banditu Muzzoni! … lu frusciu striulìtu di lu ’entu currìa ill’aria ’itrìna… Ma iddhu aìa setti ’iti. Ci falési a trainu a la marina e acciùtu com’éra, s’abbinghési in chistu pocu ’jagghju in mari, cuèndisi a Macchja Mala e buldizendi l’isuléddhi. Dìa fà li conti parò cu’ la risacca, lu mari straccu, e avvaldàssi da li gualdi d’ìspizioni, di silviziu illu Canali, palchì arristàani li disiltóri fugghjendi in Cossica e filmàani li cuntrabbandéri e li piscadori di sfrósu. Ghjà v’éra beddh’and’e veni! Arriscàtu, cudiendi li priposti di mari in chiddu trimuttu e sfuittàtu da lu ’entu illi troncacoddhi, candu la luci s’éra accrisendi, arriési a li ruccatògghj di la Cossica… libbaru… cògghj tostu ’jà éra! Ma lu só’ malu ’ngrìnu lu pultési torra a fà mal’e pegghju e, cu’ lu faóri di lu bugghju spasimàa ’jenti e ammazzàa cristiani… Li gendalmi… murendi a finitura dèndili la caccia, in ‘ciurrata signalata’4 riscìsini a piuttàllu, e a lià lu ‘maccioni’ illa tuppa… illu rimisciu rintrunési la tarra! La ’justizia lu cundannési a l’elgàstulu a li trabaddhi fulzati a la Caienna, a l’Isula di lu Diàulu, nienti di mancu illa Guiana Francésa. E pa’ un pocu stési… com’un cani appitricatu. E ancóra a li cossi li turrési lu córi a cascia. In Lungoni lachési un fiddhólu, Ghjuanni Maria, natu illu setti di lu noicentu. Stagghja cu’ la zia, za Ciroma ‘’Jatta’ e zu Baignu ‘Cannoni’ lu maritu, cu’ iddhi s’agattàa bè, andàa a scóla, s’éra scrittu a la ‘Gioventu Cattolica’, aia li só’ amichi… éra illi più beddh’anni di la ’ita. Ma li bilbantàti di lu babbu no érani cumpriti, lu malgòni fugghjsi da chiddhi trapenti infuàtu com’un signu d’aria e lu paldìsini di ’ista. E d’iddhu no vidìsini più nè fumu nè fumenta. Innuna innuna… divvintési riccu e propriettariu di tarreni… com’à fattu no si sa, è un mistériu! Una beddha dì si chjamési lu fiddholu e no sinn’è più saputu nuddha.—Li culciaréddhi… —Déu la sa cantu n’à moltu! —Cosa tuttu ârà cumbinatu! —E abali undi sarà?! Dicìani li saltini, occhj sbarracati. La stéddha, ch’éra sempri pusata illu mitali ascultendi, timìa chi siddhu turràa chiddhu banditacciu ârìa moltu a tutti. Éra pront’a pignì candu lu babbu piddhèndila in bràcciu li disi burrulendi: —Ciànu di li briddhi a cantu mi ’endi li tó’ capiddhi? E cussì, la stéddha ridendi cuntenta turràa a ghjucà. —Ma si pó’ sapé cal’éra chistu Ciànu?! 2
  • 3. Dummandési curiósa Adèli, la saltina di frati ‘Sciallò’. Lu drappéri figghjulési a fóra palchì li parìa d’aé intésu a zu Pirisi lu pustinu… ma éra Giuacchì lu piscadori, alzendi da la marina a pédi sculzi pultendi dui luccapanti vii a l’ustéra di frati ‘Cristini’. —Ebbè… piscatu aéti? —Di tuttu Pa’… capponi, scùlpini, tràcini, tanuti… è bunaccia fracica! Vi so l’èi sicchi, sarìa d’andà a li zini e a l’ulticàti… —Capazzu sarà, chi in Funtanaccia vi sia ’jenti! Za Parmitiella, la punzésa, passendi da lu caponi cu’ un pagghju di scalpi pa’ Ghjandumè, lu calzulaiu fiddhólu di zu ‘Caronti’, cilcàa di faiddhà lu lungunésu… —Tempu bonu, Pa’? —Bonu! Siddhu dura… ‘Picchjerru’ s’aìa ’indutu lu pesciu in piazza… passàa a cumparà lu tabaccu a lu stangu e turrendisìnni a la balca si filmàa, punendi capu illa salturia: —Candu millu féti un beddhu ’istiri? …socu falendi a la marina a smaglià li rezzi! Iddhu salutàa cussì e sinn’andàa a pripparà li nassi, li palàmiti e lu marruffu5 pa’ l’arigusti. Li saltini érani aspittendi… —Aió zu Pa’… e Ciànu?! —Dunca… Ciànu éra Bastianu ‘Cunchéddhu’ di Lu Puzzu, patronu di ‘Li Cunchéddhi’. Minori di pezza, aìa chista poca balba e li capiddhi incrispùti e fiuriti, parìa un ricciu, francu lu battisgimu… ghjà lu pudìa aspittà zu Duminichéddhu ‘Ballarì’ lu balbéri, a dalli una fattaréddha! Ma primma di cumprì lu contu di Ciànu li disi a Adèli, seriu chi parìa fend’avvéru: —In mez’a li conti… minnannu tóiu aìa un cabaddhu arrumasu abbèddhu e la sai cosa dicìa la ’jenti? ... chi zu Mimmè ‘Sciallò’ a lu só’ cabaddhu li facìa ’idé l’olzu da l’àmbula…! —Uhai! Zu Pa’… A li saltini villa fési la risa… ghjà no ni ’ulìani abbeddhu… biat’iddhi! —Zu Pa’… érami filmati a Ciànu! —Tandu… arriàa a Lungoni cu’ lu carrulu, iddhu e la muddheri, e passendi addananzi a la ’igna di Sippinéddhu Caldi veldi la ’ultata, la femina aìa sempri un pani a cocciula pa’ li prisgiuneri pulacchi aspittendi illa ’jaca, in cambiu li rigalàani li fruscitti pa’ li stéddhi, li faciani da li canni, cu’ lu mulinéddhu a cattru punti chi ghjràa sunendi… In Lungoni, li prisgiunéri li punìani a trabaddhà in campagna e a sbancà la tarra pa’ piantà la ’igna e pal paca un tettu e un gustari. Chist’omini, alliati di l’austriachi, li ’idìami a ghjésgia, a li funzioni inghjnucchjàti in tarra… Érani zitti illa salturìa, pinsendi a chiddi suldati, candu s’intindìsi vinendi da fora chista poca bóci altìula… Und’e zu ’Jacuminu di ‘Fiurittu’, lu balberi, v’éra Angeló stilósu e imbrillantinatu, cu’ la ghitterra, pisendi lu cantu: “Chi gettò la luna nel rio, chi la gettò…” La ’jenti d’accultu e li ch’érani passendi si filmàani a ascultà li canzoni muderni, ancora siddhu la bóci no éra la di Biniaminu, iddhu piddhend’aminu, cantàa più folti chi lu ’ntindiani da la piazza… 3
  • 4. La stéddha, pusata illu só’ guciaréddhu ascultàa e, cantarinendi figghjulàa a zu ‘Ciunchéddhu’ cu’ lu só’ bacchiddhu andendi imprissichinatu a ‘Montecitoriu’, illa scalinata di la ’jésgia… undi l’aspittàani l’amichi pincichendi a lu sóli. E s’incantàa, arrumbata a la ’janna, figghjulendi li saltini cu’ li scalpi a tacchitti, li braccialletti, la faldetta fiuriata cu’ la bulàina, li capiddhi pittinati com’e Alida Valli… —Semu appostu? Presi bè mill’ài li misuri, Pa’? —Anda anda, no vi pinsà… accòstati in fra di la chita. … da la salturìa éra iscendi ‘Caparanciò’, cuntentu chi li dìani fà la casacchina e lu cansciu, noi di trinca. V’éra, postu a un latu, lu pastranu di ’ultà di zu ‘Burrasca’. Lu drappéri sillu figghjulàa… éra un trabaddhu infadósu ma cu’ un pocaréddhu di pazenzia, sarìa turratu nóu. Cumincendi a scusgillu li ’inisi in menti candu in Lungoni viniàani ancóra da la Cossica pa’ fassi ’isittà da lu duttori ’Incintelli. Li saltini érani capi bassi trabadddhendi, tandu… —La sapeti stéddhi chi lu duttori ’Juanni Maria oparàa li só’ malati da sólu in casa. Ci bucàa a tutti da la stanzìa e… chi galbu ch’aìa! Da chi cumprìa, pa’ ripusassi, si punìa a cantà cu’ la ghitterra chi v’éra in casa di lu malatu… no si n’agatta più duttori cussì! —Avvéru zu Pa’? E cosa cantàa… canzoni beddhi? —Li piacìa l’Oparetta e Caruso ma cantàa ’ulintéri canzoni nappulittani e canti cossi. Pinséti… la primma macchina di Lungoni éra la sóia, cumparata di sigunda manu. Aìa li róti di lignu e candu si fiaccàani tuccàa a pultalla unde lu mastru d’ascia, palt’e più candu la guidàa lu nipoti infruppatu veldi lu stradoni, palchì li cabaddhi, timendilu, s’imbizzarrìani e illu rimisciu lu ciuanottu ci falàa ìlla cunetta! —Ghjà è meddhu andà in carrulu cun zu Francè! —A me mi polta Cheddhuccia cu la só carretta! —Chi lastima chi m’agghju ‘indutu l’asinu a Pitrinu… —Agghjummài asini, càrruli e carretti… voi no aéti ’istu la macchina di Lucia Bosè! Dugnunu dicìa la sóia. —Eppuru… pa’ turrà a lu duttori, ancor’iddhu aìa la só’ gruci… —Chi gruci? — dummandésini li saltini, tutt’a una boci. —Candu iscìa illa piazza e da lu passiziu lu ’idìa la parenti Maria Grazia, ch’éra una femina umbè burrulona e simpattica, lu buciàa: “Umbrilloni!, umbrillò!…” palchì si punìa lu simbréri nieddhu, mannu, a la moda di Rodolfo Valentino. Iddhu iscìa drittu, no la pudìa arrampanà! —Érani una scena, e li lungunesi si piddhàani gustu… ghjà no v’éra nuddha di malu! —Umbrilloni, umbrillò…— ripittìa a pianu la stéddha cuata sutt’a lu bancu, ridendi a l’affultu pa’ no esse scupiata. … tandu Adèli, chi la ’idìa disi: —Zu Pa’, è veru ch’è minori ma, palchì no la punimu accultu a noi… lu ’iditi chi vó’ imparà? Cussì la stéddha cu’ la só’ puppìa e la banchittéddha si pusési accultu a iddhi, cu’ l’acu e lu filu, lu ditali sóiu, un pezzu di silesia e cusgendi cuntenta l’ascultàa cantendi li canzoni di Luciano Tajoli! …érani cussì beddhi chi la ’jenti figghjulendisìlli dicìa: 4
  • 5. —Chissi ’agghjanéddhi ghjà ‘no ci felmani a beccu di tintinnu!’6 La frinaréddha licéri arriàa da la marina inzinghendi la ciuintura… Lu mari puglìa tutta la só’ biddhèsa a Lungoni… La campana di la ’jésgia éra sunendi mezudì: —Aió stéddhi è óra di gustà, spuniti! —Zu Pa’, ma candu cillu féti lu contu d’Annèstru? —Fiddhó’, no séti ancóra sviluti d’intindì conti? …andéti abali, bon’appittittu! E cu’ la stéddha a mano a mano sinni turrési a casa. A li dui dapói di gustatu érani ’jà sistendi, infilzendi e prancendi… —Miré stéddhi chi lu pannu piddha lu luccicu, déti attinzioni a la prancia! Ma li saltini érani cu’ lu capu in bólu… pinsendi a la duminica chi s’éra accustendi e sarìani andati a lu cinema unde zu Santinu, a vidé lu film d’Amedeo Nazzari. … passàani l’óri, li ciurrati, li chiti, ma lu tempu a tandu si filmési cu’ la stéddha pusata illu mitali ascultendi spantàta li conti di li manni… palchì li conti di li manni so foli pa’ li stéddhi. 1 La parte anteriore usurata dei pantaloni che veniva sostituita. 2 Girandole. 3 La camicia bella delle grandi occasioni. 4 Generalmente indica una solennità religiosa. 5 Contenitore per mantenere le aragoste vive in mare. 6 Non restano ‘sole’. 5