SlideShare a Scribd company logo
1 of 5
Download to read offline
1
Da lu poltu di Lungòni…
Éra ’ècchja e no aìa più a nisciunu da candu ancóra lu fiddhólu li murìsi a lu
fronti. Pòara e sminticata da tutti, za Punzésa, cussì la chjamàani, stagghja illa grutta
di la Marina… Paulu intindìsi lu contu da la mamma e, una bèddha dì, falendi a vidé lu
mari, n’éra faiddhendi cu’ Bastianéddhu:
— Di siguru arriési cu’ li primmi punzesi, li chi vinìani illa bona stasgioni a piscà
l’arigusti e silli ’indìani a lu capitanu d’un viliéri a dui alburi chi li traspultàa a
Marsiglia.— rasgiunendi, ni cunvinìsini tutt’e dui… fossi éra próppiu cussì.
—… m’ammentu chi l’arigusti li punìani illu marruffu di lu bastimentu chi, tandu, dìa
aspittà li balchi di li piscadóri a lu Fanalettu, palchì illa banchina no v’éra lócu e lu
fundali éra cussì bassu chi l’èa arriàa a li ’inòcchj. Siddhu no mi sbagliu, lu chi
spacchjàa l’arigusti, l’almadóri, si chjamàa Gabriel Arguimbau Ferrer, minorchinu… di
l’isula di Minorca.
— Chi mimória! — disi Bastianéddhu maraigliàtu — ma, aspetta un mumentu… mi pari
chi lu ’iliéri si chjamàa ‘El Balear’… tinn’ammenti Pa’?
— Emmu… abà mi suvvèni ancóra a me!
E cussì, li dui cumpagni, caminendi e cuntrastendi arriésini ill’azza di lu mari,
abbunacciatu.
— Pa’ turrà a la Punzésa éu dicu chi, siddh’éra stata ricca chiddha poaràccia, fossi
fossi n’arìami présu capu tutti canti! — disi Bastianéddhu cunvintu, cilchendi
d’ammintà ancór’iddhu ma, no v’éra ’èssu e nisciunu ni sapìa nuddha!
A la Marina no andàa un filu d’aria, la Punzésa éra chi’ a òcchj e, parìa ancóra
più bèddha!
No si credi ma chiddh’anni ancóra lu tempu ch’è sempri in pressa si bistintàa,
assulièndisi in cumpagnia di li piscadóri smagliendi li rèzzi… chi temparéddhi!
Arriati a lu guzzu… s’intindìa la ciàvana di li passoni innant’a li balchi, éra tutta
’jènti cunnisciùta:
— Próppiu ’éru chi la tramuntana laca lu tempu bonu! — chistu éra Luiginu
‘Luccapanti’ in gana d’iscì a fassi dui zini e dui ulticati e, Malchettu lu patronu di la
balca, l’éra svultendi a filmassi ancóra a totanà:
— Ghjà no t’aréi di fà lu pintu! — li dicìa, e siccomu li totani piacini a tutti l’éra
cunvincendi chena tanti prigadurìi.
—… ma me’ muddhéri no sà nuddha! — li disi Luiginu, pinsendi a chiddha colcia
fèmina disanimata, aspittèndilu.
2
— No vi pinsà… da chi turremu villa dìi! — burrulàa Malchettu, muendi la balca
trasginendisìllu.
A chiddh’ala… Larinzinu ‘Scapiddhatu’, attracchendi li buciési:
— Vi so ancóra li madalenini pischendi a Lavezzi… è bunaccia fracica! — dapói
pricuntési:
— Und’andéti Bastìané? — faiddhàa capi bassu infaccindatu, palchì illa balca v’è
sempri di fa — Àgghju calatu li palàmiti… — e sempri trabaddhendi bucàa capu da lu
buccapoltu — Ógghj è bonu a Macchja Mala ma, undisisìa ànditi… l’èi sicchi… dài la
fruscinàta, ésci la pulvariccia! — parìa fend’avvéru.
Accultu v’éra la balca di ’Juanni ‘Presidenti’, éra ’jà turratu, lu tuppésini alzendi candu
iddhi érani falendi:
— Isciti, isciti, è una làstima… no villa paldìti! — li disi. Aìani salpatu li rèzzi. Faiddhàa
caminendi imprissichinàtu, palchì dìa assuità l’alti piscadóri in piazza a vindì lu pèsciu
— Ciau ciau… avvidécci avvidécci… — e sinn’andési piddhendi a perra di subbra. Illa
spasa éra pultendi… la mèddhu ’ista di ’idé: arigusti, inzicchi, luccapanti a vindilli in
piazza e pa’ li carréri di Lungòni, chi maraìglia… cosa ’uliami di più!?
A Paulu li ’inisi in menti la ’olta ch’éra di silviziu a lu semafuru di Capu Testa e cu’ lu
cannucchjali lu ’idisi, culbatta svintulendi, in mari abbaltu:
— Ghjuanni éra turrendi da Vignóla innant’a un guzzu a vela, da solu. Chiddha dì si
pisesi una ’intulata mala, lu mari punìa lu timóri e iddhu, rittu in pédi, sfuittatu da lu
’èntu, tinìa cu’ li mani la scotta di la ’ela è cu’ l’anchi cumandàa l’agghjàsgiu di lu
timoni. Arriscatu abbèddhu ma, cu’ l’abbilitài manna, piddhendi l’unda di masconi,
andàa, no pari ’éru, ghirrendi cu’ lu ’èntu chi pultàa la balca com’un pinnìcchju. Li
caaddhàti si scutìani smarranèndilu ma, acciutu com’éra riscisi a turrà in poltu.
Sigundu lu cunniscìa lu mari! — disi Paulu chi, no v’arìa cridutu siddhu no l’arìa ’istu
cu’ li so’ òcchj.
— Frati ‘Baigni’ so cussì! lu mattèssi éra lu babbu, zu Baignu… tinn’ammenti? … lu
maritu di z’Agnula Maria. — disi Bastianéddhu e chena paldì altu tempu:
— Cosa ni dìi Pa’, andèmu a facci una piscata a Funtanaccia?
l’omu éra ’jà innant’a lu guzzu, prontu.
—… pensa chi da lu semafuru, cu’ lu cannucchjali, vidìami lu rilóciu e l’óra illu
campanili di la ’jésgia di Bonifaziu. — e chena paldì altu tempu —… aió aió Bastiané,
sarà meddhu iscì primma chi tòrria lu tempu malu! — disi Paulu punendi infattu…
mancu dilla, éra prontu ancór’iddhu.
No érani nemmancu paltuti…
3
— Cantu sarìa statu cuntentu mé’ fiddhólu! … chjurréddhu, iddhu silla
’mmagghinìgghja chi sèmu iscendi, ma, sarà pa’ un’alta ’olta, capazzu chi ni farà
tempu bonu e poi, comu si faci a falli paldì la scóla… nemmancu me’ muddhéri arìa
’ulutu… la sai ancóra tu Pa’, comu so fatti li femini… — Paulu fési di capu:
— No la dì a me!
Bastianéddhu manuvràa lu timoni, punendi attinzioni a lu ch’éra fendi e ascultàa lu
cumpagnu rimisciatu, pripparendi l’esca e li bullintini:
— Mancu mali chi no c’èmu sminticatu lu ‘spècchju’… semu da umbè chena magnà
pulpi! … li stéddhi… si vo’ Déu ni farà ciurrati beddhi da chi agabba la scóla!
Aìani buscatu li grinfi d’una sippiètta, più li ’jalmicéddhi, no mancàa nuddha.
La balca éra andendi, lu mari cagghjatu.
In chissa, unu infatt’a l’altu si pisésini a boci salutendi lu galdianu di lu Fanalettu:
— Tempu bonu zu Duminiché!
— Ghjà sarìa óra! — rispundìsi iddhu, trabaddhendi.
Zu Duminichéddhu ‘Ballarì’, lu balbéri, tutti li chiti punìa lu gas pa’ lu funziunamentu
ottomàtticu di lu Fanalettu. Dugna séra, poi, andàa vel di la Turri pa’ assigurassi
ch’éra funziunendi. (Pa’ chissu silviziu éra pacatu da la Marina Militari).
— Beddhu guzzettu! — disi l’omu, fendi di manu salutendi li dui amichi andendisìnni.
Chiddhi, scuntificiàti, tantu pa’ filmà ill’algumentu:
— M’ammentu candu zu Sippinéddhu éra fanalista di silviziu in Capu Testa… mischinu,
li piddhési lu sonnu e lu faru si spignìsi! — disi unu. Poi l’altu:
— Siddhu no mi sbagliu, da lu Cumandu di li Fari di Madalena, li fésini un beddhu
cicchettu e paghési puru una multa! — dapói più sériu — iscìsi la bóci ch’aìa bitu una
tazzitta in più ma, si sà com’è la ’jenti illi paési… cantu semu mali! — In cunfrontu
andési be’ chi no vi fusi nisciun disastru in mari! — érani d’accoldu.
— In mez’a li conti… figghjùla Cala di lu ficu chi luccicùra! Àni rasgioni li furisteri di
filmà a bucc’abbalta. — disi Bastianéddhu prisumitu (… ghjà érani un pàgghju!).
No s’idìa una ciurrata cussi da la ‘festa’, tandu fùsini tre dì in fil’a paru di
bunaccia. Manniósi, li dui cumpagni s’érani gudendi lu mari più bèddhu di lu mundu…
Figghjulà Lungòni da la balca è un’alta cosa, lu Patrittu, lu Ruignìnu, la Turri…
un sònniu, e li nostri piscadóri no ni ’ulìsini abbèddhu… a la ’ista di lu Mulinu a ventu
turrésini stéddhi, candu la ’jenti di lu paesi e li di campagna pultàani lu tricu a macinà,
n’accudìa ancóra da li cussògghj d’accultu. Tandu vi trabaddhàani frati ‘Zambritta’,
tutta la familia, cumpresi li parenti, palchì sendi l’unicu mulinu lu di fà éra umbè.
4
E ghjà v’éra beddh’and’e torra, fra passoni, asini, cabaddhi e càrruli… pa’ la cuntintèsa
e l’alligrìa di li più minóri (chi sinn’ammentaràni pa’ cantu càmpani). Calche annu
dapói a lu mutóri di la macina chi funzionàa a gas pòaru, l’applichésini una dinamu,
chissa silvìa pa’ distribuì la luci elettrica a tuttu lu paési, fin’a mezanotti.
Ma si sà, illu passà di l’anni li cosi cambìgghjani, arréa lu prugressu (chi ghjà sarìa
cosa bona) e chiddhu ch’éra statu lu Mulinu a ventu divintési… la staddha di frati
‘Capituli’.
— Lu pègghju è chi nostri nipoti no saparani mai cosa ’ó dì alzà innantu a un carrulu o
a un asinu… — disi Paulu pinsarósu figghjulendi allonga allonga, fossi, cilchendi di
filmà lu tempu passendi.
— Chi lastiméddha! chi tempi chi semu cunniscendi! — fési di capu Bastianéddhu e,
bóci altìulu, puntatu:
— Millu ch’è scarragghjàtu lu Monti di lu colbu! La sapìa chi ogghj l’arìami ’istu… no è
sempri — e ignittendi lu scóddhu ciattu, cérani passendi Municca.
In chissa, figghjulendi vel di la Cossica:
— Ma chiddha no è la balca di ‘Picchjerru’? voi ’idé chi ci so iscendi in Bonifaziu…
— Emmu ghjà so iddhi, so pischendi in Canali… siddhu no n’appruvettani ogghj! —
nisciun piscadóri lachési d’iscì.
La Scala di li cabaddhi… pari cussì ma da la Marina v’è un beddhu ’jettu di fà primma
d’arrià a Funtanaccia.
Monti Rigalu, lu Cappéddhu, l’Istimu… cunnisciàni dugna cala, dugna biccu di monti.
Vinìani a pédi a Capu Testa cand’érani stéddhi… minuréddhucci imparendi a piscà e
cilchendi faòni e caracóli illi scóddhi. Cala Spinósa…
— Silla sunnìgghjani in cuntinenti una ’ista cussì!
— Tambè, scasciani pa’ Capu Testa da chi vidini chisti lóchi!
Tinendisìnni manni faiddhaàni di Lungòni, figghjulendi incantati li culóri di lu mari.
Lu sóli, scaldendi éra un cunsólu pa’ li dui òmini scamisgiulati. Iddhi, ancóra no silla
cridìani:
—… ma sarà lianti? no sinni piddha capu! — disi unu di li dui, e l’altu:
— No si cumprendi, siddh’è lianti ’jà lu sirièmu inn’óra di mezudì! Tilla
’mmagghinìgghj… durendi chistu tempu no accindìmu più lu fócu!
La balca andàa e parìa ascultendi…
— Lu fattu è chi la séra si sirìgghja ancóra lu frischettu… ma lu più sarìa pa’ li stéddhi!
— È véru, li criaturi n’àni bisognu più di noi… so criscendi bè, Déu li mantènghja e
santi. Candu vi pensu… cant’è stata brava la mastra di paltu z’Assunta Toffoli, tu ghjà
5
ni sai calche cosa ma, in casa mea à fattu nascì ancóra li dui cuppìuli chi, siddhu no
fùssia statu pa’ iddha… chistu pocu galbu ch’aìa! — faiddhàani di cosi impultanti —
Daparèddha à fattu nascì tutti li stéddhi lungunési… — e ni tiràani da lianti a punenti:
— La sapii tu, chi lu babbu di z’Assunta, lu còlciu zu ‘Scimù’ éra fratéddhu di Niculau,
e la mamma si chjamàa Malta… vinìsini da la Cossica primma di lu noicentu.
Ciavana ciavanendi érani ’jà addarétu a lu Faru, guasi chena avvidessìnni, (stésini zitti
a temp’a tempu addananzi a la biddhesa di “Cala di l’èa”… nisciunu di li dui aìa mai
’istu un lócu… cussì bè accadinziàtu!) e presi da la chjàcchjara érani ’jà arriati a
Funtanaccia… tamanta assirìnata!
Aba’ érani pinsendi sólu a piscà. Aìani calatu li lènzi, bullintinèndi candu:
— So tucchèndi… — mancu ditta, Bastianéddhu, tantu pa’ cumincià ni tirési un
capponi, dapói una tracina e una mariaciroma insembi, e lu cumpagnu:
— Àgghju incucciatu! — ma éra un beddhu saragu e chena filmassi, trigli, tanùti e
sarròni… di tuttu!
Érani illu mèddhu piscà candu Paulu, strulachendi l’orizonti a chiddh’ala di Vignóla,
disi:
— Figghjùla Bastiané in mezu mari, chiddha no è l’Asinara? … si ’idi troppu bè, poni
menti, dumani no la ’idìmu più… alligrìa in sònniu!
La dicìani ancóra li manni chi candu l’isula si idìa cussì accultu e chjara, a
l’indumani sarìa statu tempu malu abbèddhu e mari in fumu. Pa’ un mumentu si
figghjulésini a paru palchì no li parìa ’éru ma, li signali in mari dini sempri la iritài, no
sbagliani. Parò abà érani troppu incialmanàti e, punendi afficcu a la pisca no ni fésini
più contu.
— N’àgghju présu lu fundali! — disi Bastianéddhu, cilchendi di scuccià la lenza… a la
fini ni tirési un dènticiu chi sarà pisatu alumancu déci chili… alchiminàta cant’éra gaffu!
Facìani a gara pischendi e n’aìsini pa’ tutta la dì, spunìsini solu pa’ magnassi un pezzu
di pan’e casgiu. Cuntenti.
Cand’érani pa’ turrassìnni… stracchi in pulvara, agghjummulendi li lenzi, Paulu
figgjulèndisi lu cumpagnu disi:
— Sigundu n’ài présu sóli… ’esummarìa cantu sei niéddhu!
Bastianéddhu li dési un’ucchjatéddha:
— Éu?! ... palchì no ti ’idi tu, chi niéddhura mi pari un tizzòni! — e, punèndisi la manu
in capu: — C’èmu sminticatu la paglietta!!!
Ghjà sarà, ma fusi una ciurrata di chiddhi chi no si sminticani.

More Related Content

More from Francesco Raga

L'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempuL'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempuFrancesco Raga
 
Li conti di li manni so foli pa li stéddhi
Li conti di li manni so foli pa li stéddhiLi conti di li manni so foli pa li stéddhi
Li conti di li manni so foli pa li stéddhiFrancesco Raga
 
Lu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entuLu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entuFrancesco Raga
 
Li canestri di za bittéddha
Li canestri di za bittéddhaLi canestri di za bittéddha
Li canestri di za bittéddhaFrancesco Raga
 
Candu in Lungòni affundési la Taltana
Candu in Lungòni affundési la TaltanaCandu in Lungòni affundési la Taltana
Candu in Lungòni affundési la TaltanaFrancesco Raga
 

More from Francesco Raga (10)

Sèmita di branu
Sèmita di branuSèmita di branu
Sèmita di branu
 
Bunàccia in canali
Bunàccia in canaliBunàccia in canali
Bunàccia in canali
 
L'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempuL'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempu
 
Li conti di li manni so foli pa li stéddhi
Li conti di li manni so foli pa li stéddhiLi conti di li manni so foli pa li stéddhi
Li conti di li manni so foli pa li stéddhi
 
Sònniu di libbaltài
Sònniu di libbaltàiSònniu di libbaltài
Sònniu di libbaltài
 
Lu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entuLu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entu
 
Li canestri di za bittéddha
Li canestri di za bittéddhaLi canestri di za bittéddha
Li canestri di za bittéddha
 
Lu cabaddhu biaìttu
Lu cabaddhu biaìttuLu cabaddhu biaìttu
Lu cabaddhu biaìttu
 
Passatu lu stradoni
Passatu lu stradoniPassatu lu stradoni
Passatu lu stradoni
 
Candu in Lungòni affundési la Taltana
Candu in Lungòni affundési la TaltanaCandu in Lungòni affundési la Taltana
Candu in Lungòni affundési la Taltana
 

Da lu poltu di lungòni

  • 1. 1 Da lu poltu di Lungòni… Éra ’ècchja e no aìa più a nisciunu da candu ancóra lu fiddhólu li murìsi a lu fronti. Pòara e sminticata da tutti, za Punzésa, cussì la chjamàani, stagghja illa grutta di la Marina… Paulu intindìsi lu contu da la mamma e, una bèddha dì, falendi a vidé lu mari, n’éra faiddhendi cu’ Bastianéddhu: — Di siguru arriési cu’ li primmi punzesi, li chi vinìani illa bona stasgioni a piscà l’arigusti e silli ’indìani a lu capitanu d’un viliéri a dui alburi chi li traspultàa a Marsiglia.— rasgiunendi, ni cunvinìsini tutt’e dui… fossi éra próppiu cussì. —… m’ammentu chi l’arigusti li punìani illu marruffu di lu bastimentu chi, tandu, dìa aspittà li balchi di li piscadóri a lu Fanalettu, palchì illa banchina no v’éra lócu e lu fundali éra cussì bassu chi l’èa arriàa a li ’inòcchj. Siddhu no mi sbagliu, lu chi spacchjàa l’arigusti, l’almadóri, si chjamàa Gabriel Arguimbau Ferrer, minorchinu… di l’isula di Minorca. — Chi mimória! — disi Bastianéddhu maraigliàtu — ma, aspetta un mumentu… mi pari chi lu ’iliéri si chjamàa ‘El Balear’… tinn’ammenti Pa’? — Emmu… abà mi suvvèni ancóra a me! E cussì, li dui cumpagni, caminendi e cuntrastendi arriésini ill’azza di lu mari, abbunacciatu. — Pa’ turrà a la Punzésa éu dicu chi, siddh’éra stata ricca chiddha poaràccia, fossi fossi n’arìami présu capu tutti canti! — disi Bastianéddhu cunvintu, cilchendi d’ammintà ancór’iddhu ma, no v’éra ’èssu e nisciunu ni sapìa nuddha! A la Marina no andàa un filu d’aria, la Punzésa éra chi’ a òcchj e, parìa ancóra più bèddha! No si credi ma chiddh’anni ancóra lu tempu ch’è sempri in pressa si bistintàa, assulièndisi in cumpagnia di li piscadóri smagliendi li rèzzi… chi temparéddhi! Arriati a lu guzzu… s’intindìa la ciàvana di li passoni innant’a li balchi, éra tutta ’jènti cunnisciùta: — Próppiu ’éru chi la tramuntana laca lu tempu bonu! — chistu éra Luiginu ‘Luccapanti’ in gana d’iscì a fassi dui zini e dui ulticati e, Malchettu lu patronu di la balca, l’éra svultendi a filmassi ancóra a totanà: — Ghjà no t’aréi di fà lu pintu! — li dicìa, e siccomu li totani piacini a tutti l’éra cunvincendi chena tanti prigadurìi. —… ma me’ muddhéri no sà nuddha! — li disi Luiginu, pinsendi a chiddha colcia fèmina disanimata, aspittèndilu.
  • 2. 2 — No vi pinsà… da chi turremu villa dìi! — burrulàa Malchettu, muendi la balca trasginendisìllu. A chiddh’ala… Larinzinu ‘Scapiddhatu’, attracchendi li buciési: — Vi so ancóra li madalenini pischendi a Lavezzi… è bunaccia fracica! — dapói pricuntési: — Und’andéti Bastìané? — faiddhàa capi bassu infaccindatu, palchì illa balca v’è sempri di fa — Àgghju calatu li palàmiti… — e sempri trabaddhendi bucàa capu da lu buccapoltu — Ógghj è bonu a Macchja Mala ma, undisisìa ànditi… l’èi sicchi… dài la fruscinàta, ésci la pulvariccia! — parìa fend’avvéru. Accultu v’éra la balca di ’Juanni ‘Presidenti’, éra ’jà turratu, lu tuppésini alzendi candu iddhi érani falendi: — Isciti, isciti, è una làstima… no villa paldìti! — li disi. Aìani salpatu li rèzzi. Faiddhàa caminendi imprissichinàtu, palchì dìa assuità l’alti piscadóri in piazza a vindì lu pèsciu — Ciau ciau… avvidécci avvidécci… — e sinn’andési piddhendi a perra di subbra. Illa spasa éra pultendi… la mèddhu ’ista di ’idé: arigusti, inzicchi, luccapanti a vindilli in piazza e pa’ li carréri di Lungòni, chi maraìglia… cosa ’uliami di più!? A Paulu li ’inisi in menti la ’olta ch’éra di silviziu a lu semafuru di Capu Testa e cu’ lu cannucchjali lu ’idisi, culbatta svintulendi, in mari abbaltu: — Ghjuanni éra turrendi da Vignóla innant’a un guzzu a vela, da solu. Chiddha dì si pisesi una ’intulata mala, lu mari punìa lu timóri e iddhu, rittu in pédi, sfuittatu da lu ’èntu, tinìa cu’ li mani la scotta di la ’ela è cu’ l’anchi cumandàa l’agghjàsgiu di lu timoni. Arriscatu abbèddhu ma, cu’ l’abbilitài manna, piddhendi l’unda di masconi, andàa, no pari ’éru, ghirrendi cu’ lu ’èntu chi pultàa la balca com’un pinnìcchju. Li caaddhàti si scutìani smarranèndilu ma, acciutu com’éra riscisi a turrà in poltu. Sigundu lu cunniscìa lu mari! — disi Paulu chi, no v’arìa cridutu siddhu no l’arìa ’istu cu’ li so’ òcchj. — Frati ‘Baigni’ so cussì! lu mattèssi éra lu babbu, zu Baignu… tinn’ammenti? … lu maritu di z’Agnula Maria. — disi Bastianéddhu e chena paldì altu tempu: — Cosa ni dìi Pa’, andèmu a facci una piscata a Funtanaccia? l’omu éra ’jà innant’a lu guzzu, prontu. —… pensa chi da lu semafuru, cu’ lu cannucchjali, vidìami lu rilóciu e l’óra illu campanili di la ’jésgia di Bonifaziu. — e chena paldì altu tempu —… aió aió Bastiané, sarà meddhu iscì primma chi tòrria lu tempu malu! — disi Paulu punendi infattu… mancu dilla, éra prontu ancór’iddhu. No érani nemmancu paltuti…
  • 3. 3 — Cantu sarìa statu cuntentu mé’ fiddhólu! … chjurréddhu, iddhu silla ’mmagghinìgghja chi sèmu iscendi, ma, sarà pa’ un’alta ’olta, capazzu chi ni farà tempu bonu e poi, comu si faci a falli paldì la scóla… nemmancu me’ muddhéri arìa ’ulutu… la sai ancóra tu Pa’, comu so fatti li femini… — Paulu fési di capu: — No la dì a me! Bastianéddhu manuvràa lu timoni, punendi attinzioni a lu ch’éra fendi e ascultàa lu cumpagnu rimisciatu, pripparendi l’esca e li bullintini: — Mancu mali chi no c’èmu sminticatu lu ‘spècchju’… semu da umbè chena magnà pulpi! … li stéddhi… si vo’ Déu ni farà ciurrati beddhi da chi agabba la scóla! Aìani buscatu li grinfi d’una sippiètta, più li ’jalmicéddhi, no mancàa nuddha. La balca éra andendi, lu mari cagghjatu. In chissa, unu infatt’a l’altu si pisésini a boci salutendi lu galdianu di lu Fanalettu: — Tempu bonu zu Duminiché! — Ghjà sarìa óra! — rispundìsi iddhu, trabaddhendi. Zu Duminichéddhu ‘Ballarì’, lu balbéri, tutti li chiti punìa lu gas pa’ lu funziunamentu ottomàtticu di lu Fanalettu. Dugna séra, poi, andàa vel di la Turri pa’ assigurassi ch’éra funziunendi. (Pa’ chissu silviziu éra pacatu da la Marina Militari). — Beddhu guzzettu! — disi l’omu, fendi di manu salutendi li dui amichi andendisìnni. Chiddhi, scuntificiàti, tantu pa’ filmà ill’algumentu: — M’ammentu candu zu Sippinéddhu éra fanalista di silviziu in Capu Testa… mischinu, li piddhési lu sonnu e lu faru si spignìsi! — disi unu. Poi l’altu: — Siddhu no mi sbagliu, da lu Cumandu di li Fari di Madalena, li fésini un beddhu cicchettu e paghési puru una multa! — dapói più sériu — iscìsi la bóci ch’aìa bitu una tazzitta in più ma, si sà com’è la ’jenti illi paési… cantu semu mali! — In cunfrontu andési be’ chi no vi fusi nisciun disastru in mari! — érani d’accoldu. — In mez’a li conti… figghjùla Cala di lu ficu chi luccicùra! Àni rasgioni li furisteri di filmà a bucc’abbalta. — disi Bastianéddhu prisumitu (… ghjà érani un pàgghju!). No s’idìa una ciurrata cussi da la ‘festa’, tandu fùsini tre dì in fil’a paru di bunaccia. Manniósi, li dui cumpagni s’érani gudendi lu mari più bèddhu di lu mundu… Figghjulà Lungòni da la balca è un’alta cosa, lu Patrittu, lu Ruignìnu, la Turri… un sònniu, e li nostri piscadóri no ni ’ulìsini abbèddhu… a la ’ista di lu Mulinu a ventu turrésini stéddhi, candu la ’jenti di lu paesi e li di campagna pultàani lu tricu a macinà, n’accudìa ancóra da li cussògghj d’accultu. Tandu vi trabaddhàani frati ‘Zambritta’, tutta la familia, cumpresi li parenti, palchì sendi l’unicu mulinu lu di fà éra umbè.
  • 4. 4 E ghjà v’éra beddh’and’e torra, fra passoni, asini, cabaddhi e càrruli… pa’ la cuntintèsa e l’alligrìa di li più minóri (chi sinn’ammentaràni pa’ cantu càmpani). Calche annu dapói a lu mutóri di la macina chi funzionàa a gas pòaru, l’applichésini una dinamu, chissa silvìa pa’ distribuì la luci elettrica a tuttu lu paési, fin’a mezanotti. Ma si sà, illu passà di l’anni li cosi cambìgghjani, arréa lu prugressu (chi ghjà sarìa cosa bona) e chiddhu ch’éra statu lu Mulinu a ventu divintési… la staddha di frati ‘Capituli’. — Lu pègghju è chi nostri nipoti no saparani mai cosa ’ó dì alzà innantu a un carrulu o a un asinu… — disi Paulu pinsarósu figghjulendi allonga allonga, fossi, cilchendi di filmà lu tempu passendi. — Chi lastiméddha! chi tempi chi semu cunniscendi! — fési di capu Bastianéddhu e, bóci altìulu, puntatu: — Millu ch’è scarragghjàtu lu Monti di lu colbu! La sapìa chi ogghj l’arìami ’istu… no è sempri — e ignittendi lu scóddhu ciattu, cérani passendi Municca. In chissa, figghjulendi vel di la Cossica: — Ma chiddha no è la balca di ‘Picchjerru’? voi ’idé chi ci so iscendi in Bonifaziu… — Emmu ghjà so iddhi, so pischendi in Canali… siddhu no n’appruvettani ogghj! — nisciun piscadóri lachési d’iscì. La Scala di li cabaddhi… pari cussì ma da la Marina v’è un beddhu ’jettu di fà primma d’arrià a Funtanaccia. Monti Rigalu, lu Cappéddhu, l’Istimu… cunnisciàni dugna cala, dugna biccu di monti. Vinìani a pédi a Capu Testa cand’érani stéddhi… minuréddhucci imparendi a piscà e cilchendi faòni e caracóli illi scóddhi. Cala Spinósa… — Silla sunnìgghjani in cuntinenti una ’ista cussì! — Tambè, scasciani pa’ Capu Testa da chi vidini chisti lóchi! Tinendisìnni manni faiddhaàni di Lungòni, figghjulendi incantati li culóri di lu mari. Lu sóli, scaldendi éra un cunsólu pa’ li dui òmini scamisgiulati. Iddhi, ancóra no silla cridìani: —… ma sarà lianti? no sinni piddha capu! — disi unu di li dui, e l’altu: — No si cumprendi, siddh’è lianti ’jà lu sirièmu inn’óra di mezudì! Tilla ’mmagghinìgghj… durendi chistu tempu no accindìmu più lu fócu! La balca andàa e parìa ascultendi… — Lu fattu è chi la séra si sirìgghja ancóra lu frischettu… ma lu più sarìa pa’ li stéddhi! — È véru, li criaturi n’àni bisognu più di noi… so criscendi bè, Déu li mantènghja e santi. Candu vi pensu… cant’è stata brava la mastra di paltu z’Assunta Toffoli, tu ghjà
  • 5. 5 ni sai calche cosa ma, in casa mea à fattu nascì ancóra li dui cuppìuli chi, siddhu no fùssia statu pa’ iddha… chistu pocu galbu ch’aìa! — faiddhàani di cosi impultanti — Daparèddha à fattu nascì tutti li stéddhi lungunési… — e ni tiràani da lianti a punenti: — La sapii tu, chi lu babbu di z’Assunta, lu còlciu zu ‘Scimù’ éra fratéddhu di Niculau, e la mamma si chjamàa Malta… vinìsini da la Cossica primma di lu noicentu. Ciavana ciavanendi érani ’jà addarétu a lu Faru, guasi chena avvidessìnni, (stésini zitti a temp’a tempu addananzi a la biddhesa di “Cala di l’èa”… nisciunu di li dui aìa mai ’istu un lócu… cussì bè accadinziàtu!) e presi da la chjàcchjara érani ’jà arriati a Funtanaccia… tamanta assirìnata! Aba’ érani pinsendi sólu a piscà. Aìani calatu li lènzi, bullintinèndi candu: — So tucchèndi… — mancu ditta, Bastianéddhu, tantu pa’ cumincià ni tirési un capponi, dapói una tracina e una mariaciroma insembi, e lu cumpagnu: — Àgghju incucciatu! — ma éra un beddhu saragu e chena filmassi, trigli, tanùti e sarròni… di tuttu! Érani illu mèddhu piscà candu Paulu, strulachendi l’orizonti a chiddh’ala di Vignóla, disi: — Figghjùla Bastiané in mezu mari, chiddha no è l’Asinara? … si ’idi troppu bè, poni menti, dumani no la ’idìmu più… alligrìa in sònniu! La dicìani ancóra li manni chi candu l’isula si idìa cussì accultu e chjara, a l’indumani sarìa statu tempu malu abbèddhu e mari in fumu. Pa’ un mumentu si figghjulésini a paru palchì no li parìa ’éru ma, li signali in mari dini sempri la iritài, no sbagliani. Parò abà érani troppu incialmanàti e, punendi afficcu a la pisca no ni fésini più contu. — N’àgghju présu lu fundali! — disi Bastianéddhu, cilchendi di scuccià la lenza… a la fini ni tirési un dènticiu chi sarà pisatu alumancu déci chili… alchiminàta cant’éra gaffu! Facìani a gara pischendi e n’aìsini pa’ tutta la dì, spunìsini solu pa’ magnassi un pezzu di pan’e casgiu. Cuntenti. Cand’érani pa’ turrassìnni… stracchi in pulvara, agghjummulendi li lenzi, Paulu figgjulèndisi lu cumpagnu disi: — Sigundu n’ài présu sóli… ’esummarìa cantu sei niéddhu! Bastianéddhu li dési un’ucchjatéddha: — Éu?! ... palchì no ti ’idi tu, chi niéddhura mi pari un tizzòni! — e, punèndisi la manu in capu: — C’èmu sminticatu la paglietta!!! Ghjà sarà, ma fusi una ciurrata di chiddhi chi no si sminticani.