Euclides de Alexandria foi um matemático grego do século III a.C. conhecido como o "Pai da Geometria". Ele compilou o conhecimento matemático de sua época em sua obra Os Elementos, dividida em 13 livros que tratavam de geometria plana, teoria dos números e geometria espacial. Sua obra foi a mais editada na história, depois da Bíblia, e ainda é usada como referência por matemáticos.
O documento discute a diversidade na alimentação dos animais, explicando os diferentes regimes alimentares (carnívoro, herbívoro, onívoro), como eles se relacionam com a dentição e estruturas bucais dos animais, e como esses fatores permitem que os animais obtenham seus nutrientes de forma adequada em cada caso.
A lenda conta que três rios, o Guadiana, o Tejo e o Douro, combinaram ir juntos para o mar. O primeiro a acordar foi o Guadiana, que seguiu sozinho pelo caminho mais fácil. Quando o Tejo acordou, correu apressadamente pelas serras para alcançar o Guadiana. Já o Douro, acordando por último, teve de furar serras em seu caminho furioso rumo ao mar.
O documento discute diferentes tipos de quadriláteros, incluindo trapézios, paralelogramos, retângulos, losangos e quadrados. Ele lista as propriedades definidoras de cada um, como dois lados paralelos para trapézios, lados opostos paralelos para paralelogramos, e todos os ângulos retos para retângulos.
O documento fornece instruções para exercícios de gramática portuguesa sobre classificação de palavras por número de sílabas, identificação de acentos gráficos, posição da sílaba tónica e completar tabelas com palavras.
Euclides de Alexandria foi um matemático grego do século III a.C. conhecido como o "Pai da Geometria". Ele compilou o conhecimento matemático de sua época em sua obra Os Elementos, dividida em 13 livros que tratavam de geometria plana, teoria dos números e geometria espacial. Sua obra foi a mais editada na história, depois da Bíblia, e ainda é usada como referência por matemáticos.
O documento discute a diversidade na alimentação dos animais, explicando os diferentes regimes alimentares (carnívoro, herbívoro, onívoro), como eles se relacionam com a dentição e estruturas bucais dos animais, e como esses fatores permitem que os animais obtenham seus nutrientes de forma adequada em cada caso.
A lenda conta que três rios, o Guadiana, o Tejo e o Douro, combinaram ir juntos para o mar. O primeiro a acordar foi o Guadiana, que seguiu sozinho pelo caminho mais fácil. Quando o Tejo acordou, correu apressadamente pelas serras para alcançar o Guadiana. Já o Douro, acordando por último, teve de furar serras em seu caminho furioso rumo ao mar.
O documento discute diferentes tipos de quadriláteros, incluindo trapézios, paralelogramos, retângulos, losangos e quadrados. Ele lista as propriedades definidoras de cada um, como dois lados paralelos para trapézios, lados opostos paralelos para paralelogramos, e todos os ângulos retos para retângulos.
O documento fornece instruções para exercícios de gramática portuguesa sobre classificação de palavras por número de sílabas, identificação de acentos gráficos, posição da sílaba tónica e completar tabelas com palavras.
Presentatie gegeven door Hans van Mens en Lennaert de Jong tijdens een viertal seminars in november 2016. De presentatie is gericht op de eerste ervaringen met de Wet Werk en Zekerheid.
Ambitie als rode draad in complexe projecten - De Ontwerpmanager (april 2010)...Wicher F. Schönau
In De Ontwerpmanager van april 2010 staat een artikel van mijn hand. Daarin geef ik een terugblik op de vorige editie, die geheel gewijd was aan het thema ’Ambitie’.
Bron: De Ontwerpmanager
Presentatie van Jos Wetters over Esco's.
Presentatie van Ton Döppp, facilitair manager in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam.
ESCo seminar 21 mei 2013
Presentatie gegeven door Hans van Mens en Lennaert de Jong tijdens een viertal seminars in november 2016. De presentatie is gericht op de eerste ervaringen met de Wet Werk en Zekerheid.
Ambitie als rode draad in complexe projecten - De Ontwerpmanager (april 2010)...Wicher F. Schönau
In De Ontwerpmanager van april 2010 staat een artikel van mijn hand. Daarin geef ik een terugblik op de vorige editie, die geheel gewijd was aan het thema ’Ambitie’.
Bron: De Ontwerpmanager
Presentatie van Jos Wetters over Esco's.
Presentatie van Ton Döppp, facilitair manager in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam.
ESCo seminar 21 mei 2013
Deal! #4 2019 naar outputgericht werken op schiphol airportBest Value Group
Recent verzette Schiphol fundamenteel de bakens in zijn sourcing-strategie: van activiteitgericht naar outputgericht. Johannes Hiemstra, Nijs Korevaar en Tim van der Hoogt waren nauw betrokken bij ontwerp en implementatie van die strategie en doen verslag.
Het begroten van softwareprojecten: meten is weten!Lucas Blom
Gecertificeerde Metri Software Cost Estimate specialisten meten en begroten al uw IT en Software ontwikkelingsprojecten met behulp van internationale standaarden en state-of-the-art technologie in een kort tijdsbestek. Op deze manier verbetert uw kans op projectsucces aanzienlijk en bespaart u veel geld. In deze whitepaper zet Metri haar visie uiteen op het betrouwbaar begroten van software-ontwikkelprojecten.
Rapport Gunnen Op Doorstroming Hindervrij Bouwenfrankjacobsen
Aanbiedingen bij overheidsopdrachten worden steeds vaker via de EMVI-methode beoordeeld. Beoordeling op EMVI vraagt om specifieke competenties tijdens de beoordeling en de uitvoering. Kortom, om meer efficiencyvoordelen en verbetering van bereikbaarheid en doorstroming te realiseren, dienen de handvatten voor een EMVI-beoordeling op doorstroming verder ontwikkeld te worden. Het rapport is een uitkomst van het transumo onderzoek naar hindervrij en duurzaam bouwen.
Duurzaam bouwen en aanbesteden sportaccommodaties seminar bouwstenen voor soc...Willem Adriaanssen
Duurzaam bouwen en aanbesteden sportaccommodaties seminar bouwstenen voor sociaal 13 10 2016 presentatie Hevo Willem Adriaanssen over slim aanbesteden. Wat een slimme bouworganisatievorm, contractvorm en manier van aanbesteding is hangt sterk van de context van het project. Integrale contractvormen bieden wel mooie mogelijkheden om een optimale prijs-kwaliteit verhouding te realiseren, gecombineerd met gegarandeerde duurzame prestaties in de gebruiksfase.
Op 5 februari heeft Ruud van Tongeren, voorzitter van Stumico op de Bouw&ICT beurs een presentatie verzorgd onder de titel "BIM en de rol van de opdrachtgever". Voor een volle zaal is in deze presentatie ingegaan op de weg die opdrachtgevers ingaan naar professioneel opdrachtgeverschap, de verschillende soorten opdrachtgevers en hun aandachtsgebieden. Vanuit die gedachte is verder ingegaan op de rol die BIM kan speken in die beweging en wat voor voordelen dit dan oplevert voor de opdrachtgever. Ook de verschillende contractvorming en de gevolgen voor BIM zijn ter sprake gekomen.
Juridische aandachtspunten bij het werken met BIMAKD
In deze presentatie leert u meer over contracteren, verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid bij het gebruik van BIM.
Leonie Mundt is advocaat bouw- en aanbestedingsrecht bij AKD. Mundt werkt ondermeer voor aannemers, installatiebedrijven, overheden, zorginstellingen en adviseurs in de bouw. Mundt heeft zich gespecialiseerd in de juridische gevolgen van het werken met BIM.
Jacob Henriquez is als advocaat gespecialiseerd in Bouwrecht en Aanbestedingsrecht bij AKD.
NIMA2024 | Duurzame Marketing – Grote stappen maken met een klein team | Jero...BBPMedia1
Hoe zorg je ervoor dat je niet elk jaar weer een nieuwe campagnekalender hoeft te bedenken die nog groter, frisser en slimmer is? Door in te zoomen op je ideale klant, hun behoeften goed te begrijpen en ze te helpen een echt probleem op te lossen en dit aan te laten sluiten op het seizoen of grote levensgebeurtenissen. Op zich niets nieuws, maar hoe doe je dat dan, hoe breng je dat succesvol te uitvoering? In 5 stappen legt Jeroen Rijskamp uit hoe je met een klein team beweegt van business goals naar customer needs, zonder daar zingeving en passie van je team bij uit het oog te verliezen.
NIMA2024 | Krijg grip op je bureau – Verrijk je inzichten en rapportages | Ma...BBPMedia1
Als gedreven bureau eigenaar streef je naar perfectie. Maar wat is nu echt de beste aanpak? Hoe staat het met je doelen en ambities? Wil je dit jaar groeien, jezelf als werkgever verbeteren of misschien nieuwe ideeën implementeren? Tijd is echter altijd beperkt, en efficiëntie is daarom van essentieel belang.
Je denkt misschien: “Maar hier heb ik toch software voor?” Je hebt een boekhoudpakket via de accountant, een tool voor urenregistratie, een tekstverwerker voor offertes, en hier en daar wat Excel-sheets en een dashboard voor bedrijfsresultaten.
Maar wat als we je vertellen dat écht inzicht komt vanuit één geïntegreerd systeem, en dat efficiëntie begint met de juiste inzichten?
Tijdens deze sessie dompelen we je onder in de wereld van een bureau-eigenaar en zijn ambities. Ben jij klaar voor maximale efficiëntie?
NIMA2024 | Dopper geeft inhoud aan duurzame branding met QR-code van GS1 | Br...BBPMedia1
Bram introduceert die QR-code van GS1, die eind 2027 de huidige barcode gaat vervangen. Deze slimme QR-code biedt enorm veel mogelijkheden; je kunt de reis van het product laten zien, door de hele keten heen. Van productie tot de consument en hoe te recyclen. In de presentatie nemen we je mee wat de QR-code van GS1 jou aan voordelen kan bieden. Dopper is een van de eerste bedrijven die de QR-code van GS1 daarvoor inzet. Renske Thelosen – Van Daalen, Marketing Manager bij Dopper, vertelt over hun innovatieve aanpak en uitwerking voor o.a. het Digital Product Passport.
NIMA2024 | Herpositionering Museum Rembrandthuis | Marieke de Klein | Museum ...BBPMedia1
Hoe een kleine stap een groot verschil kan maken.
Met een spontane merkbekendheid van 1% en bezoekintentie van 3% onder het Nederlands publiek was de verbouwing van het museum het uitgelezen moment om de merkstrategie, visuele identiteit en communicatie te vernieuwen. Met als doel, het Rembrandthuis een eigen plek te geven in het museale umfeld en onlosmakelijk te verbinden met Amsterdam. Net als in het museum zetten we niet alles op de schop, maar gingen we terug naar de kern: Rembrandt en zijn huis. In de case bespreken we het proces en laten we zien hoe dit een groot verschil maakte zowel in als extern.
NIMA2024 | Geef je merk een gezicht. Case: de congrescoaches van Jaarbeurs | ...BBPMedia1
Recent lanceerde Jaarbeurs haar nieuwste campagne ‘Congrescoaches’. Doel: Jaarbeurs onderscheiden als dé congres- en vergaderlocatie van Nederland. In zogenaamde congreshacks delen Jaarbeurs accountmanagers, in de campagne omgedoopt tot congrescoaches, hun ervaring met organisatoren van congressen en kleinere evenementen. Een verrassende campagne waarin niet Jaarbeurs als locatie centraal staat, maar op een persoonlijke manier waardevolle kennis gedeeld wordt. Esther Driessen en Mayen van Luttikhuizen nemen je mee in de wereld van Jaarbeurs; een wereld waarin de concurrentie groot is en jezelf een gezicht geven van essentieel belang is.
NIMA2024 | Zo vertienvoudigde Telegraaf Webshop het omzetaandeel uit e-mailma...BBPMedia1
Ontdek hoe De Telegraaf webshop een reis doormaakte in marketing automation, van tijdrovende handmatige processen naar geavanceerde automatisering. Leer hoe ze hun e-mailmarketing hebben getransformeerd, met als resultaat aanzienlijke tijdsbesparing, een verhoogde omzet en een efficiënter retentieproces.
NIMA2024 | Van traditioneel naar digitaal: Wolky’s volgende stap naar relevan...BBPMedia1
Personalisatie, AI, programmatic, … dit zijn veelgehoorde trends waar je wat mee wilt en moet. Maar hoe transformeer je van een succesvol maar ‘traditioneel’ ingericht merk naar een digitale organisatie, gericht op relevantie? Dit doe je niet door alleen achter trends aan te hollen, maar volgens een gedegen strategie stap voor stap digitaal te groeien.
Aan de hand van het De Nieuwe Zaak maturity model legt Marlies Wilms Floet, Digitaal Strateeg, uit hoe je dit aanpakt. Vervolgens geeft Floor Alblas, Marketing & E-commerce Manager van het succesvolle schoenenmerk Wolky, je een inkijk in hun proces, voorbeelden van de stappen en concrete handvatten waar je morgen mee aan de slag kan.
Hoe een kleine stap een groot verschil kan maken.
Het belang van het vasthouden aan een eigen strategie, identiteit en DNA om zo een 135 jaar oud kledingmerk, wat mega hip is onder jongeren, bestaanszekerheid te geven om nog jaren vele hardwerkende mannen en vrouwen te beschermen en bedienen met werkkleding.
1. Gemeentedagen 2017
Een wandel door de verschillende contractvormen met
uitwisseling van ervaringen en aandachtspunten
Ramon Pasma
AKD advocaten | notarissen | belastingadviseurs
2. De “waarom”
PPS is geen Haarlemmerolie met voornamelijk positieve effecten. Het kan soms
positief, maar soms ook ronduit negatief uitpakken. Daarom is kritisch en
onafhankelijk advies over al dan niet toepassing op de juiste plaats essentieel.
Maar wie kan dit geven? De eenzijdige positieve verhalen van deze professionele
adviseurs ondermijnen het vertrouwen van de bestuurder in de publicaties van de
genoemde verantwoordelijken over PPS behoorlijk.
Ir. L.P.I.M. Hombergen, TBR 2017/2
2
3. Agenda
• Klassiek contracteren; de UAV
• Een tussenvorm; het bouwteam
• Geintegreerd (Design & Construct); UAV-GC 2005
• EPC / Turnkey (uit de losse hand)
PPS ?
• DB(F)(M)(O)
• Criteria voor te maken keuze
3
6. Het “klassieke” model
Al enige tijd om roep om “frisse wind”
• Terugdringen faalkosten (oorzaak volgens opdrachtnemers: niet leren van fouten, slecht voorbereiden
werk en niet nakomen afspraken)
• UAV richt zich op verdelen aansprakelijkheid en probleemoplossing, niet op het voorkomen van
problemen (Uitgebreid Aannemers Verdriet)
• Gebrekkige samenwerking / onvoldoende oog voor betrokken belangen
Zie bijvoorbeeld: preadvies Vereniging voor Bouwrecht, Interactief naar een nieuwe generatie bouwcontracten, nr. 36.
Preadvies
6
8. Het “klassieke” model
• UAV is toch “recent” herzien?
Doelstelling volgens werkgroep:
[…] aanpassen van de terminologie (denk aan aanknoping bij de huidige titel
Aanneming van Werk van het BW en de UAV-GC 2005), doorvoeren van de
consequenties van de invoering van de titel Aanneming van Werk, en
verwerken van voortschrijdend inzicht zoals dat te kennen is uit
jurisprudentie, maatschappelijke ontwikkelingen en literatuur.
M.A.B. Monika Chao-Duivis, Cobouw van 3 november 2009.
8
10. Afronding het “klassieke” model
• Bekende contractvorm; veel “ervaring” mee
• Gids Proportionaliteit schrijft zo goed als UAV 2012 voor; met minimale wijzigingen en motiveringsplicht
• Hoeveel keuze heb je als aanbestedende dienst?
• Praktijk; alles wat los en vast zit in de UAV 2012 wordt gewijzigd….
• Is een model dat naar de aard tegenstellingen versterkt
-ontwerp vs uitvoering
-laag inschrijven, prijsverbetering zoeken gedurende het werk
-“hit and run”; geen verantwoordelijkheid voor lifecycle
• Let wel: dit zijn “algemeenheden”. Op zich prima voorwaarden, maar vereist goed nadenken over het
proces van begin tot eind
10
11. Iets meer integreren; het bouwteam
11
Opdrachtgever
Architect
Installatie-
technisch
adviseur
Bouw-fysisch
adviseur
Constructeur
Installatie
technisch
adviseur
Bouwkundig
aannemer
BouwteamDNR 2011 DNR 2011 DNR 2011
Indien opdracht: dan vaak
UAV 2012
DNR 2011 Bouwteam
12. Contractvorm tussen klassiek en geïntegreerd
Bouwteam
‒ Gebruiken kennis uitvoering bij uitwerken VO (of DO) naar bestek; kennisdeling.
kennis over uitvoering en bouwkosten reeds beschikbaar tijdens ontwerp
‒ Karakteristiek bouwteam: ieders verantwoordelijkheid blijft behouden
‒ Ook al voorbeelden dat bouwteam onderdeel uitmaakt van aanbestedingsprocedure
‒ Over het algemeen redelijk succesvol middel om faalkosten te verminderen
‒ Heeft wel zijn aandachtspunten
- aansprakelijkheid, omvang en beperking daarvan
- hoe afscheid nemen van elkaar?
- Next step: UAV 2012? Niet standaard D&C!
12
14. Uitgangspunten “geïntegreerd” contracteren
‒ Ontwerp en uitvoering bij aannemer (“opdrachtnemer”)
‒ Optimalisatie tussen ontwerp en uitvoering, (meer) ruimte voor innovatie
‒ Sturing op proces, veel minder op product
Bijvoorbeeld milestones
‒ Doorgaans iets minder invloed van opdrachtgever
positie opdrachtgever is een andere
alles valt te regelen, maar dan….
‒ Hoge(re) kosten aanbesteding
14
15. Geïntegreerd contracteren; UAV-GC 2005
• de opdrachtgever specificeert de vraag. De “Vraagspecificatie”
• de opdrachtnemer voert de opdracht uit (design & build) op basis van de
Vraagspecificatie
• in de Basisovereenkomst worden de kernverplichtingen omschreven (het werk, de
prijs, de opleverdata, etc.)
• de UAV-GC beschrijft meer het proces en verdeling van verantwoordelijkheden
• Beperking te vergoeden schade door opdrachtnemer tot 10% van aanneemsom,
met minimum van EUR 1,5 mio.
• Bestaat niet in UAV 2012
• Standaard regeling voor meerjarig onderhoud (benaderd lifecycle denken)
15
16. Geïntegreerd contracteren; UAV-GC 2005
Is nu het ontwerp voor 100% het risico van de opdrachtnemer?
par. 3 UAV-GC: verantwoordelijkheden Opdrachtgever
•par. 3-2: documenten afkomstig van opdrachtgever
•par. 3-3: vraagspecificatie
•par. 3-4: door opdrachtgever opgedragen Wijzigingen
•par. 3-5: voor functionele ongeschiktheid voorgeschreven bouwstoffen,
tenzij opdrachtnemer keuzemogelijkheid: par. 3-7
Staat tegenover:
waarschuwingsplicht opdrachtnemer voor fouten of gebreken in vraagspecificatie,
ter beschikking gestelde informatie, etc. (par. 3-7 jo. 4.7 en 4.8)
16
17. Afronding UAV-GC 2005
• UAV-GC 2005 is een systeem
• Hele systematische opbouw
• Procesbeschrijving; procedureel
• Geen 100% design aansprakelijkheid
• Werkt; Prorail en Rijkswaterstaat hebben brede ervaring
• Vrij recente “discussie” in TBR over herziening UAV-GC
• Vereist (enige) ervaring; contractmanagement
17
18. Geïntegreerd contracteren; uit “de losse hand”
• Turn-key
• EPC
Lees het contract!
• Internationaal meer geaccepteerde standaarden
• FIDIC
• NEC-3
18
20. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Kernwaarden
Meer een samenwerking dan een “wij/zij” benadering (PPS)
Integraliteit > life cycle optimalisaties
Risico's daar neerleggen waar deze het beste kunnen worden beheerst
Langlopende commitment
‒ Gericht op “output” betaling in plaats van opleverbetaling
-Incentive om voortvarend en goed te werken
-Nadenken in designfase, want de M en de O ligt ook op het bord van de opdrachtnemer
‒ Financierbaarheid
“Vier” ogen principe
‒ Financier kijkt mee (tucht van de banken)
20
21. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Waarom PPS in een dergelijk geintegreerde vorm?
het tegengaan van faalkosten, budget- en tijdsoverschrijdingen bij (meer klassieke)
projecten;
een urgente investeringsbehoefte gecombineerd met een gebrek aan ruimte op de
overheidsbegroting op korte termijn;
de behoefte van betere prestaties
21
22. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Ministerie van financiën
In vergelijking met traditionele uitvoering hebben DBFM(O)-projecten tot nu toe geraamde
meerwaardes opgeleverd van gemiddeld 10 à 15%. Hierbij moet worden opgemerkt dat deze
10-15% meerwaarde financieel van aard is – verbeteringen van het kwaliteitsniveau zijn er niet
in meegenomen.
De geraamde financiële meerwaarde van alle huidige (aanbestede en in exploitatie zijnde)
DBFM(O)-projecten bedraagt ex ante tot nu toe ca. € 1,5 miljard. Deze meerwaarde is
berekend op basis van het verschil tussen de bieding en de geraamde uitgaven bij traditionele
uitvoering zoals becijferd in de PSC.
In de loop der jaren is in totaal voor ca. € 13 mrd. aan DBFM(O)-projecten aanbesteed.
Voortgangsrapportage DBFM(O) 2016 / 2017
22
23. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Is het al goud dat er blinkt?
PPS is geen Haarlemmerolie met voornamelijk positieve effecten. Het kan soms
positief, maar soms ook ronduit negatief uitpakken. Daarom is kritisch en
onafhankelijk advies over al dan niet toepassing op de juiste plaats essentieel.
Maar wie kan dit geven? De eenzijdige positieve verhalen van deze professionele
adviseurs ondermijnen het vertrouwen van de bestuurder in de publicaties van de
genoemde verantwoordelijken over PPS behoorlijk.
Ir. L.P.I.M. Hombergen, TBR 2017/2
23
24. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Is het inderdaad (gemakkelijk) te verifieren of sprake is van alleen maar
succesverhalen, of dat er ook een andere kant aan de medaille zit?
24
25. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Is het al goud dat er blinkt?
Uit een meta-analyse van […] internationale onderzoeken blijkt dat het DBFMO-model
veelvuldig wordt toegepast, maar dat de uitvoering van de projecten niet zonder meer
succesvol verloopt (Boers et al., 2013). De overheid slaagt er niet altijd in om het
publiek belang overeind te houden.
Wel valt op dat bij de twee onderzochte contracten van de Rijksgebouwendienst de
kosten van wijzigingen (€ 50 miljoen) aanzienlijk hoger zijn dan de berekende
financiële meerwaarde voor deze twee contracten (€ 30 miljoen).
Rapport rekenkamer:
Contractmanagement bij DBFMO-projecten
Kamerstukken II, vergaderjaar 2012-2013, 33 639, nr. 2
25
26. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Is het al goud dat er blinkt?
We zien in de uitvoering dat het contractmanagement bij DBFMO-projecten versterkt kan
worden. Het sturingsmechanisme (betaling naar prestatie) wordt niet altijd toegepast zoals
bedoeld. Dit is belangrijk om vast te houden aan de contractafspraken en om het publieke
belang te borgen.
Ten slotte is stevig contractmanagement een voorwaarde om de verwachte financiële
meerwaarde van DBFMO-contracten te bewaken als deze tijdens de looptijd door wijzigingen
onder druk komt te staan.
Rapport rekenkamer:
Contractmanagement bij DBFMO-projecten
Kamerstukken II, vergaderjaar 2012-2013, 33 639, nr. 2
26
27. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Is het al goud dat er blinkt?
De logica van verbinden blijkt in onderzochte PPS-cases niet waarneembaar. […] We hebben hier derhalve van doen met
een mythe, een streven naar PPS-gerelateerd procesmanagement dat blijkbaar op papier wel nastrevenswaard wordt
geacht, ook binnen Rijkswaterstaat, maar in de praktijk bij grote infraprojecten van onder meer het type ‘Tweede
Coentunnel’ tot op heden nog geen werkelijkheid is.
De feitelijke samenwerkingsaanpak is nog vrij traditioneel en risicomijdend en daarmee correspondeert die niet met de
frequent in kringen van bestuurskundigen gekoesterde PPS-verwachtingen (‘logica van verbinden’)
De bestuurskundige mythe van verbinded PPS-management: de tweede coentunnel als illustratie. Bestuurswetenschappen,
no. 3, 2008
27
28. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Is het al goud dat er blinkt?
Onderzoeken zijn qua uitkomsten niet eenduidig. Het lijkt erop dat de wijze waarop DBFMO projecten op
individueel (project)niveau zijn ingericht, van groot belang is voor de effectiviteit en efficientie van het
project.
Publiek en privaat: een spannende relatie in de bouw- en infraketen. Frits Verhees, Alfons van Marrewijk, Wim Leendertse en Jos Arts
Beleidsonderzoek Online, oktober 2015
28
29. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Reflecties en aanzet tot nader onderzoek:
a) evenwicht private – publieke risico’s. Ruimtelijke wet- en regelgeving (vergelijk Coentunnel). Feitelijk
geen ontwerpvrijheid meer, maar wel het risico
b) Projectfinanciering kan tot risico avers gedrag aanleiding geven > innovatie?
c) Daadwerkelijk evenwichtige verdeling van risico’s? Simpel “risico’s” naar uitvoerende partijen
doorleggen. Ook kijken naar gedeelde risico’s?
d) Samenwerken vs dik contract. Hoe omgaan met belangen derden?
e) Langdurig samenwerken vs flexibiliteit?
Publiek en privaat: een spannende relatie in de bouw- en infraketen. Frits Verhees, Alfons van Marrewijk, Wim Leendertse en Jos Arts
Beleidsonderzoek Online, oktober 2015
29
30. Ultiem geïntegreerd: DB(F)(M)(O)
Marktvisie samenwerken aan een vitale en duurzame sector; medio januari 2016
Vijf hoofdprincipes
1. We kijken met trots en plezier naar de opgave en dragen dat ook uit.
2. De aanbestedingsvorm en de gekozen manier van samenwerking zijn gericht op het doel van de opgave.
3. De concurrentie is gebaseerd op de juiste variabelen.
4. We kennen en erkennen elkaars belangen en risico’s, en handelen daar ook naar.
5. De financiële totstandkoming en afwikkeling van de opgave is doelmatig, rendabel en financierbaar
voor alle betrokkenen.
www.marktvisie.nu
30
32. Kan er een keuze gemaakt worden?
In principe kunnen bedrijfseconomische inzichten, risico-overdracht, integraliteit, een
lifecycle benadering enz. van nut zijn in alle gevallen waarin de overheid investeert of
samenwerkt met de markt.
Voortgangsrapportage DBFM(O) 2016 / 2017
32
33. Aspecten die eigenlijk veel vaker een rol kunnen spelen….
Levensduurkostenbenadering (“life cycle costing”): De kosten en risico’s tijdens de
levensduur van het project worden in kaart gebracht en geoptimaliseerd;
Aanbestedingsrechtelijk gunningscriterium
Risicomanagement: inventariseren, kwantificeren, toedelen en beheersen van
risico’s, waarbij deze worden belegd bij de partij die deze het beste kan
beheersen;
-Alliantie?
Prestatiemeting en toepassing van prestatieprikkels;
Gebruik van (gedeeltelijke) private financiering indien hiermee bereikt kunnen
worden: efficiencyvoordelen, disciplinerend effect t.a.v. het realiseren van doelen
en het nakomen van afspraken.
Goed opdrachtgeverschap / goed opdrachtnemerschap
Soft skills
33
35. Afronding
Stil staan bij de vraag; is al een goed begin
Inventariseer wensen en behoeften
Risico inventarisatie
Wat zijn de ervaringen (intern en extern) en neem deze mee
Invloed vs delegeren
Innovatief vs standaard
Zelf financieren of de markt
Life cycle benadering
Flexibiliteit nodig?
Laat niet na te combineren (cherry picking mag)
Paragraaf over samenwerken, vertrouwen, oog voor maatschappelijke belangen?
35