AKD Gemeentedagen 2017

1. Milieubescherming in het Omgevingsplan
Eveline Sillevis Smitt
Sturingsinstrumenten vanuit Provincie en Rijk
Hugo Doornhof
Maart 2017

2. Milieubescherming in het Omgevingsplan
Te bespreken:
1. inhoud Omgevingsplan (Op)
2. inhoud Besluit activiteiten
leefomgeving (Bal) en relevantie
voor (milieu)regels in Op
3. inhoud Besluit kwaliteit
leefomgeving (Bkl) en relevantie
voor (milieu)regels in Op
4. Verhouding beoordelingsregels voor
omgevingsvergunning milieu en
(milieu)regels Op
5. (ontwerp) Invoeringswet Ow en
gewijzigde regime mbt bouwen
2

3. 1. Inhoud Omgevingsplan (Op)
• Eén Omgevingsplan (Op) voor gemeentelijk
grondgebied verplicht (art 2.4 Ow)
• Inhoud: “regels over fysieke leefomgeving” (art 2.4
Ow)
• Fysieke leefomgeving, zie art 1.2 Ow
• Regels in Op over activiteiten die gevolgen (kunnen)
hebben voor fysieke leefomgeving (art 4.1 Ow)
• Het Op bevat evenwichtige toedeling van functies
aan locaties én regels die met het oog daarop nodig
zijn (art 4.2 Ow)
• Mogelijkheid van opnemen omgevingswaarden (art
2.11 Ow)
• Het Op zal zeer belangrijk instrument zijn voor
milieubescherming
3

4. 2. Inhoud (ontwerp)Besluit activiteiten
leefomgeving (Bal)
• Rijksregels voor “milieubelastende activiteiten” (grondslag art 4.3 en 5.1 Ow): in
Bal (in feite opvolger Activiteitenbesluit)
• Aantal vergunningplichten voor “milieubelastende activiteiten” verder
teruggedrongen
• Vergunningplicht alleen daar waar het noodzakelijk wordt geacht dat bevoegd
gezag vooraf activiteit instemt én voorschriften formuleert
• Omvang vergunningplicht ook afgestemd op de risico's voor leefomgeving;
vergunningplicht beperken tot dat deel waarvoor daadwerkelijke voorafgaande
beoordeling nodig is
• Maatwerk mogelijk, maar geen vereiste om breed toe te passen
• Voor maatwerk moet aanleiding zijn en moet worden gemotiveerd (pag 9/10 NvT
alg Bal)
4

5. Inhoud Bal
• Hfd 3 van het Bal is “richtingaanwijzer” en wijst
aan of de activiteit een “milieubelastende
activiteit“ is waarvoor Rijksregels gelden onder art
2.1 Bal
• Vb: par 3.2.6 “Windturbine”: ja, vanaf 1 windturbine
mits rotordiameter van meer dan 2 meter: art 3.15;
par 3.6.1 “Veehouderij”: ja, als meer dan 10 rundvee,
15 varkens, 350 kippen, een of meer pelsdieren of
meer dan 25 overige landbouwhuisdier: art 3.163 Bal)
• Hfd 3 Bal bepaalt of er voor betrokken
milieubelastende activiteit een
vergunningplicht geldt
• Vb: par 3.2.1 “Seveso-inrichting”: altijd, art 3.5 Bal;
par 3.2.6 “Windturbine”: indien windturbinepark met
meer dan 3 windturbines, art 3.16 Bal; par 3.6.1
“Veehouderij”: ja, als IPPC of meer dan in art 3.164
genoemde aantal dieren (200 of meer
melk/kalf/zoogkoeien van 2 jaar en ouder, meer dan 50
varkens etc etc. )
5

6. Inhoud Bal
• Hfd 3 Bal wijst verder per milieubelastende activiteit aan welke algemene
regels uit Bal daarop van toepassing zijn
• Vb: par 3.2.1 “Seveso-inrichting”: regels uit par 4.2 (art 3.6 Bal); par 3.2.6
“Windturbine”: par 4.30 (art 3.17 Bal); par 3.6.1 “Veehouderij”: diverse
paragraven uit hfd 4 staan opgesomd (art 3.165 Bal)
• Afwijking van vergunningplicht mogelijk voor deze “milieubelastende activiteiten”?
• Ja, in waterschaps- en omgevingsverordening: maar alleen aanvullende verboden
om een activiteit zonder omgevingsvergunning te verrichten, art 5.2 lid 1 onder b
Ow en art 2.12b Bal
• Ja, ook in Op voor gemeenten mogelijk om een aanvullend verbod op te nemen
om een “milieubelastende activiteit” te verrichten, behoudens met vergunning (art
4.4 Ow, na Inw Ow) (zie ook pag 56 NvT Bal)
6

7. Aard regels voor milieubelastende activiteit
• Bal stelt algemeen gesproken technische, locatie onafhankelijke regels, die landelijk
aan bedrijven kunnen worden gesteld (zie ook grondslag art 4.22 Ow)
 VB: windturbines, regels in par 4.30 Bal: alleen rijksregels over (1) info verstrekking bij
melding en (2) regels over (externe) veiligheid
 VB: Zwembad, alleen rijksregels in par 5.4.1: over energiebesparing (zie art 3.272 Bal)
• Regels in Bal gelden voor individuele bedrijven voor zover er een in het Bal geduide
“milieubelastende activiteit” wordt verricht
7

8. Afwijking mogelijk van regels Bal
• Afwijking van de algemene regels voor de milieubelastende activiteiten mag met
een maatwerkregel in Op voor zover onder voorwaarden aangegeven in Bal (art 4.6
Ow en 2.11 Bal):
• Over specifieke zorgplichten genoemd in art 2.10 Bal
• Over regels aangaande ongewone ongevallen in afd 2.7 Bal
• Over inhoudelijke regels in hfd 3 t/m 5, tenzij daar anders is bepaald (vb: Seveso-
inrichtingen art 4.6 Bal: geen afwijking mogelijk met maatwerkregel of
maatwerkvoorschrift)
• Niet over meet- en rekenmethoden (art. 2.11 lid 1 onder b Bal)
• Over aanvullend verbod, tenzij melding (art 2.12a Bal)
8

9. Maatwerkregel in Omgevingsplan
• Maatwerkregels gelden voor daarbij aangegeven locaties om gebiedsgericht
duidelijk te maken welke regels er gelden op de betrokken locatie(s)
• Om die reden zijn maatwerkregels geschikt om te sturen op toekomstige
ontwikkeling (NvT artikelsgewijs pag 17); mn bij reguleren cumulatie, externe
veiligheid etc
• Bij stellen maatwerkregel in Op moet oogmerk en strekking van de algemene
rijksregels in acht worden genomen (art 4.6 lid 2 Ow en 2.11 lid 3 jo 2.2 Bal:
oogmerk waarborgen veiligheid, beschermen gezondheid, kwaliteit lucht, doelmatig
gebruik energie etc)
• Maatwerkregels moeten ook voldoen aan criteria voor rijksregels: art 4.6 lid 2 Ow
verklaart par 4.3.2 van overeenkomstige toepassing (zie mn art 4.22 Ow)
• Als maatwerkregel buiten reikwijdte Bal: onverbindend
9

10. • Als activiteit niet als “milieubelastende activiteit” in hfd 3
Bal aangewezen, kan deze via het Op worden gereguleerd
• Vb: hotels/conferentieoorden, restaurants/snackbars etc,
disco’s/evenementenhallen etc, recreatie, supermarkten/
bouwmarkten, onderwijs en kantoorgebouwen, dierenpensions,
dierenasiels,/hobbymatig houden dieren/maneges etc (zie NvT
alg Bal, pag 63)
10
Regime voor andere bedrijfsactiviteiten

11. Niet in Bal geregelde onderwerpen in Op
• Bal bevat in ieder geval geen regels over geluid,
trillingen en geur ook niet voor “milieubelastende
activiteiten”
• Aspecten die typisch op lokaal niveau moeten
worden geregeld!
• Reden: bij uitstek impact op directe leefomgeving
• Hoe daarmee omgaan in Op?
• Het Op bevat regels in verband met
evenwichtige toedeling van functies aan locaties
(art 4.2 Ow)
• Het Op bevat regels over activiteiten die
gevolgen kunnen hebben voor fysieke
leefomgeving (art 4.1 Ow)
• Aan de hand van instructieregels in Bkl
11

12. 3. Inhoud Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl)
en relevantie voor Omgevingsplan
• Instructieregels richten zich tot bevoegd gezag, zoals gemeenten bij vaststellen Op
• Instructie regels in afdeling 5.1 met oog op evenwichtige toedeling functies aan
locaties (onderdeel van hfd 5 Bkl “Omgevingsplannen”):
• waarborgen veiligheid (par 5.1.2)
• behoud ruimte voor waterveiligheid (par 5.1.3)
• Beschermen gezondheid en milieu (par 5.1.4)
• Beschermen landschappelijke/stedenbouwkundige waarden/cultureel erfgoed (par 5.1.5)
• Behoud van ruimte voor toekomstige functies (par 5.1.6) (samengevat tbv projecten van
nationaal belang)
• Behoeden infrastructuur voor nadelige gevolgen (par 5.1.7)
• Bevorderen toegankelijkheid openbare ruimten voor personen (par 5.1.8)
12

13. Instructieregels tbv beschermen gezondheid en
milieu
• Instructieregels over:
• kwaliteit buitenlucht (par 5.1.4.1),
• geluid en trillingen bij bedrijfsmatige activiteiten (par 5.1.4.2)
• Geluid rond luchthavens (par 5.1.4.3, gereserveerd)
• Bodemkwaliteit (par 5.1.4.4, gereserveerd)
• Geur voor bedrijfsmatige activiteiten/zuiveringstechnische werken en agrarische
sector (par 5.1.4.5)
• Toepassingsbereik: gaat over instructies indien Op mogelijk maakt dat
bedrijfsmatige activiteiten met gevolgen voor fysieke leefomgeving in de nabijheid
van geluidgevoelige gebouwen/locaties kunnen plaatsvinden
13

14. Instructieregels Bkl
• Kwaliteit buitenlucht:
• bepaalde omgevingswaarden in acht nemen (weinig ruimte bij aanleg
(auto)snelweg of wegtunnelbuis en in de aandachtsgebieden neergelegd in bijlage
XIII (voor stikstofdioxide en fijn stof); uitzonderingen bij “niet in betekende mate
bijdragen” (art 5.35 t/m 5.41 Bkl);
• Geluid en trillingen algemeen:
• Definitie geluidgevoelig gebouw (woon-, onderwijs, gezondheidszorgfunctie of
kinderopvang jonger dan 4 jaar; geluidgevoelige locatie (woonwagens, drijvende
locaties) (art 5.42 Bkl)
• Geluid (NB: excl gezoneerde industrieterreinen)
• In Op wordt rekening gehouden met geluid door “bedrijfsmatige activiteiten” op
geluidgevoelige gebouwen of locaties (art 5.43 Bkl)
• Regels in Op voorzien erin dat langtijdgemiddelde en maximale geluidniveaus op
de gevel van geluidgevoelige gebouwen aanvaardbaar zijn (art 5.43 Bkl)
14

15. • Geluidwaarden in ieder geval aanvaardbaar als aan standaardwaarden bijl XV,
tabel A en aan de grenswaarden uit bijl XV, tabel B wordt voldaan
• Betreft: waarden uit Activiteitenbesluit (50, 45 en 40 dB(A) voor dag-, avond en
nachtperiode; pieken alleen voor avond en nachtperiode!) (zie art 5.44 jo bijl XV,
tabel A Bkl):
• Plus 5 dB(A) ook aanvaardbaar indien bedrijfsmatige activiteit op een in Op aangewezen
bedrijfsterrein (art 5.44 lid 2 Bkl: geen aparte motivering nodig)
• Min 5 dB(A) voor bedrijfsmatige activiteiten in agrarisch gebied (idem, geen motivering
nodig, art 5.44 lid 2 Bkl)
• Verdere afwijking van de normering kan voor dagperiode (7.00-19.00 uur) indien
dat gelet op locatie, aard van de activiteit, de aard van het gebied of relevante
cumulatie naar oordeel gemeenteraad passend wordt geacht (art 5.44 lid 3 Bkl):
motivering nodig ja
• Tabellen met getallen in Op (alleen dan) niet verplicht indien het gelet op locatie
of activiteit aangewezen wordt om niet op te nemen (art 5.44 lid 4 Bkl)
• Ook andere regels mogelijk in Op ter beperking van geluidhinder (art 5.46 Bkl)
15

16. Voorbeeld lokale milieuregels in Op
Omgevingsplan Rijnhaven – Oost Alphen aan den Rijn d.d. januari 2016
Art. 5 lid 1 en 2
16

17. Instructieregels Bkl
• Trillingen:
• instructies bij toedeling functie aan locaties en bedrijfsmatige activiteiten die
trillingen veroorzaken (aanvaardbaarheid en koppeling aan waarden in tabel XV,
tabel C en D Bkl, art 5.54 t/m 5.55a Bkl)
• Geur:
• verschillende sub paragraven afhankelijk van geurbron, zoals van
zuiveringstechnische werken, bedrijfsmatige activiteiten of agrarische activiteiten
• Algemene bepalingen met aanwijzing geurgevoelige gebouwen en locaties (art
5.56 Bkl)
• Bepaling geurbelasting en meten afstand (art 5.57 Bkl)
• In Op vastleggen een “bebouwingscontour geur” daar waar hogere geurbelasting
als gevolg van agrarische activiteiten is toegestaan (art 5.58 Bkl; NvT
artikelsgewijs pag 93 Bkl)
17

18. Instructieregels Bkl
 Geurbelasting door bedrijfsmatige activiteiten: daarmee rekening houden op
geurgevoelige gebouwen en geurgevoelige locaties; geen kader voor “aanvaardbaar
geurniveau”: zelf bepalen (geurbeleid); wel rekening houden met cumulatie (art
5.59 en 5.60 Bkl)
 BodemBodem, verkeerslawaai en gezoneerde industrieterreinen: via Aanvullingswet
bodem en geluid (en Aanvullingsbesluit bodem en geluid)
 Niet geregelde onderwerpen:
‒ denk aan licht, parkeren, bezonning, windhinder, stedelijk groen, kwaliteit openbare
ruimten, in stand houden routenetwerken etc en regelen daarvan is discretionaire
bevoegdheid gemeente; invulling met in acht name uitgangspunten Ow (waaronder
integrale afweging) en abbb
 Bestuurlijke afwegingsruimte en gebiedsgerichte afwegingen (mengpaneel); rechter
terughoudende toets en teruggrijpen op motiveringseisen
 Ambities in Omgevingsvisie neerleggen en in Op uitwerken
18

19. Voorbeeld lokale
milieuregels in OP (
19
Concept- Omgevingsplan
Buitengebied Rijssen-
Holten d.d. 1 november
2016

20. • Staan in hfd 8.5 Bkl; NB: alleen voor vergunningplichtige “milieubelastende
activiteiten” zoals aangewezen in hfd 3 Bal! (zie art 8.5 Bkl)
• Verhouding beoordelingsregels en (milieu)regels Op (bijv mbt geluid, geur,
trillingen)?
• Bevoegd gezag dient inhoud Op bij vergunning verlening te betrekken (art 8.8.
Bkl)
• NB: alleen vwb de regels die in Op zijn gesteld voor de fysieke leefomgeving als
gevolg van milieubelastende activiteiten (zie art 8.8 Bkl)
• Daarmee wordt samenhang bevorderd tussen verdeling gebruiksruimte in Op en
eisen die aan vergunningplichtige bedrijven worden gesteld (NvT, alg deel pag
193)
• Als niet voldoet: mag weigeren; behoeft echter niet, dan vergunning voor
afwijkactiviteit (thans omgevingsplanactiviteit)
• Verder ook rekening houden met kaders net als instructieregels voor
geluid/trillingen (art 8.12, 8.12a, b en c Bkl)
20
4. Beoordelingsregels vergunning milieu

21. Beoordelingsregels
 Als vergunningplicht voor bedrijfsmatige act: beoordelingsregels opnemen in Op
 Als een “milieubelastende activiteit” niet vergunningplichtig onder Bal, maar wel zo
bepaald in Op: aangeven welke beoordelingsregels voor vergunningverlening gelden
21

22. Omgevingswet een verbetering?
 In bestemmingsplan alleen milieunormen indien ruimtelijke relevantie
 In Op komen Ro spoor en milieu bij elkaar:
‒ Op = kerninstrument voor milieubescherming
 Emissie- of immissienormen in Op ogv art 4.1 Ow (regels aan activiteiten) en 4.2 Ow
(regels bij toedeling functie aan locaties)?
‒ Beide mogelijk;
‒ Reguleren gebruiksruimte mag
 Veel vrijheid om op lokaal niveau de leefomgeving te beheren, benutten en te
beschermen
 Uitdaging voor gemeenten
22

23. 5. (ontwerp) Invoeringswet en gewijzigde regime
bouwen
 Bouwactiviteit : splitsing (1) vergunning voor omgevingsplanactiviteit en (2) technische
vergunning
‒ Ad (1) vergunning voor omgevingsplanactiviteit: geen vergunningplicht, tenzij (ipv verbod, tenzij): art
5.1 lid 1 en 2 Ow gewijzigd)
 In Op kan vergunning voor bouwen verplicht worden gesteld= zg omgevingsplan activiteit
 Omgevingsplan activiteit is elke activiteit die onder Op (1) vergunningsplichtig of (2) van
bepalingen Op afwijkt (afwijkactiviteit exit)
‒ VNG komt met voorbeelden
 Inv besluit van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl):
‒ Zal aangeven voor welke bouwwerken een preventieve toets aan Bbl (derhalve met vergunning) nodig is
(pag 45 t/m 49 MvT alg deel Inv wet) (Lichtere bouwwerken via melding en kwaliteitsborger)
 Brandveilig gebruik vergunning: exit (idem) (alleen nog meldplicht, algemene regels en
maatwerk)
23

24. Sturingsinstrumenten vanuit Provincie en Rijk
Te bespreken:
1. bevoegdheidsverdeling
2. instructie- en beoordelingsregels
3. instructies
4. projectbesluit
24

25. Bevoegdheidsverdeling
 Art. 2.3 Ow: bestuursorganen van de gemeente, ‘tenzij andere
regels zijn gesteld’
 Omgevingsvisies zijn beleidsmatig: geen juridische doorwerking
 Art. 4.3, lid 1 Ow: limitatieve opsomming van activiteiten waarover
Rijk regels mag stellen
‒ Alternatieven: maatwerkregels en gelijkwaardigheidsbepaling
 Provincie als ‘gebiedsregisseur’
 Geen strikte scheiding van verantwoordelijkheden
25

26. Instructie- en beoordelingsregels (i)
 Bindende verticale sturing
 Provinciale omgevingsverordening en Besluit kwaliteit leefomgeving
 Ruim toepassingsbereik
 Voorbeeld: artikel 5.58 Bkl
26
“Voor de toepassing van de paragrafen 5.1.4.5.3 tot en met 5.1.4.5.8 (geurvoorschriften) wordt in
het omgevingsplan een bebouwingscontour geur vastgesteld voor het gebied waarbinnen een
hoger beschermingsniveau voor geur geldt”

27. Instructie- en beoordelingsregels (ii)
 Afwijkingsmogelijkheid:
‒ Bij de regels wordt bepaald in welke gevallen en onder welke
voorwaarden van de regels kan worden afgeweken als de toepassing
van de regels niet toereikend is voor, of in de weg staat aan, het
bereiken van de doelen van de wet.
 Maatwerk op lokaal niveau
 Gebiedstransformatie
 Huidige regeling ontwikkelingsgebieden Crisis- en herstelwet
27

28. Instructie- en beoordelingsregels (iii)
 Beoordelingsregels: regels over buitenplanse afwijkingsbevoegdheid, vergelijkbaar met
artikelen 4.1 en 4.3 Wro
 Provinciale omgevingsverordening en Bkl
 Voorbeeld: art. 8.66 Bkl
28
“Voor zover de aanvraag betrekking heeft op een
rijksmonumentenactiviteit wordt de omgevingsvergunning
alleen verleend als de activiteit in overeenstemming is
met het belang van de monumentenzorg.”

29. Instructies (i)
• Proactieve instructie: eenmalige opdracht van het Rijk of de provincie om
een concreet besluit met een bepaalde inhoud te nemen
 Beïnvloeding van de besluitvorming vóóraf
 Niet bedoeld als alternatief voor interbestuurlijk
toezicht
 Bijvoorbeeld: instructie aan de raad over de
inhoud van een omgevingsplan
29

30. Instructies (ii)
• Reactieve instructie: besluit van GS dat inhoudt dat een
onderdeel geen deel uitmaakt van het omgevingsplan
 Reactieve beïnvloeding van de besluitvorming
 Geen bevoegdheid voor Minister
 Uitsluitend indien:
i. hun zienswijze over het ontwerp niet volledig is overgenomen in
het omgevingsplan, of
ii. wijzigingen ten opzichte van het ontwerp zijn aangebracht aan
het omgevingsplan anders dan op grond van hun zienswijze.
30

31. Projectbesluit (i)
 Direct sturingsinstrument: bevoegdheid voor Rijk, provincie en waterschap om project toe te
staan
 Complexe projecten van publiek belang
 Private initiatieven die samenvallen met publieke doelen
 Voorbereidingswijze van het tracébesluit, direct bindend karakter van het inpassingsplan
 Definitie project:
a. Uitvoering van bouwwerken of totstandbrenging van installaties of werken
b. Andere activiteiten in de fysieke leefomgeving, inclusief ontginning van delfstoffen
 Begrensd door subsidiariteitscriterium
31

32. Projectbesluit (ii)
Startpunt: openbare kennisgeving (art. 5.47 lid 1 Ow)
 Bevoegd gezag geeft kennis van zijn voornemen om een verkenning uit te voeren
naar een opgave in de fysieke leefomgeving en om een projectbesluit vast te stellen;
 Keuze: wel of geen voorafgaande voorkeursbeslissing.
 Voorkeursbeslissing kan zijn:
 Uitvoeren van een project
 Oplossen van de opgave zonder project
 Combinatie van a of b met de uitvoering van
andere projecten
 Afzien van het uitwerken van een oplossing
32

33. Projectbesluit (iii)
 Uniforme openbare voorbereidingsprocedure
 Integrale afweging van alle betrokken feiten, belangen en
maatregelen
 Afzonderlijke toestemmingen kunnen worden opgenomen in
het projectbesluit
 In beginsel dus geen omgevingsvergunningen meer nodig
 Fasering onder voorwaarden wel mogelijk
 Bezwaren vanuit gemeentebesturen
33

34. Voor vragen bel gerust:
Eveline Sillevis Smitt: 06 53 87 83 33
Hugo Doornhof: 06 51 03 10 05
34

35. Wij houden liever geen afstand
Koffie?