AKD Gemeentedagen 2017

1. Actualiteiten ruimtelijke ordening
AKD Gemeentedagen 2017
Erik Dans
Merel Holtkamp
Advocaten Omgevingsrecht

2. Agenda
1. Ontheffing provinciale verordeningen
2. Parkeren en bestemmingsplannen
3. Wegbestemmen bestaande bouwtitels
4. Kruimelvergunning

3. 1. Ontheffing Provinciale Verordening Ruimte
Wereldbazar Winschoten (ABRvS 5 oktober 2016, ECLI:NL:RVS:2016:2651)
3

4. Ontheffing Provinciale Verordening Ruimte
Art. 4.1a Wet ruimtelijke ordening (Wro):
In een PRV kan worden bepaald dat gedeputeerde staten op aanvraag van
burgemeester en wethouders ontheffing kunnen verlenen van krachtens dat lid vast te
stellen regels, voor zover
1. de verwezenlijking van het gemeentelijk ruimtelijk beleid
2. wegens bijzondere omstandigheden
3. onevenredig wordt belemmerd in verhouding tot de met die regels te dienen
provinciale belangen.
4

5. Ontheffing Provinciale Verordening Ruimte
• Standaardjurisprudentie:
• Als provinciale bepaling ruimer is dan artikel 4.1a lid 1 Wro toestaat, betreffende bepaling
is onverbindend.
• Bijv.:
• Indien een ontheffing kan worden verleend zodra sprake is van "zwaarwegende
argumenten die dit rechtvaardigen“(ABRvS 5 februari 2014, nr. 201304840/1/R4)
• Indien een ontheffing kan worden verleend voor zover niet anders is bepaald (ABRvS 22
juli 2015, ECLI:NL:RVS:2015:2336, Wereldbazar I)
5

6. ABRvS Wereldbazar Winschoten II
Omgevingsverordening provincie Groningen:
- Een bestemmingsplan voorziet niet in de vestiging van grootschalige detailhandel,
waaronder een factory-outletcenter, buiten de gemeente Groningen.
 Ontheffing nodig.
 “Van [de regels in dit hoofdstuk] kan uitsluitend ontheffing worden verleend voor
zover de verwezenlijking van het ruimtelijk beleid wegens bijzondere
omstandigheden onevenredig wordt belemmerd in verhouding tot de met de regels
te dienen provinciale belangen”
6

7. ABRvS Wereldbazar Winschoten II
• Bijzondere zwaarwegende belangen?
• B&W en GS:
• Oost-Groningen is een krimpregio met een relatief hoge werkloosheid
• Wereldbazar creëert 550 banen
• Versterking economische structuur van de regio (speerpunt gem. + prov. beleid)
• Versterking imago Oost-Groningen (eveneens speerpunt)
• Ruimtelijke kwaliteitsverbetering
• Positief effect gebruiks- en belevingswaarde (want voorheen asfaltproductie)
• Hoogwaardige architectonische uitstraling en representatieve karakter
• Voldoende?
7

8. ABRvS Wereldbazar Winschoten II
Afdeling: onvoldoende bijzondere omstandigheden, want:
• PG: grote terughoudendheid
• Bijzondere situaties die zich incidenteel voordoen, zoals innovatieve projecten waarbij
zwaarwegende maatschappelijke belangen een rol spelen
• Uitsluitend verwijzen algemene, vaak verwachte positieve effecten van nieuwe
ruimtelijke ontwikkeling onvoldoende
• PS hebben geen uitzondering gemaakt voor dit project bij vaststellen verordening
8

9. ABRvS Wereldbazar Winschoten II
Rechtsgevolgen in stand laten? ABRvS: Nee
• Omgevingsverordening (weer) gewijzigd: uitsluitend nog beperkingen voor factory
outlets
• Factory outlet niet gedefinieerd, volgens Van Dale “fabriekswinkel”
• Fabriekswinkels niet uitgesloten in het bestemmingsplan
9

10. ABRvS tankstation Hellevoetsluis
ABRvS 28 september 2016, ECLI:NL:RVS:2016:2561
• Verplaatsing tankstation met LPG van centrum naar buitengebied
• Positieve gevolgen voor externe veiligheid en verkeer
• Groot bedrijfseconomisch belang
• Afdeling: wel een voldoende bijzonder zwaarwegende belangen
10

11. 2. Parkeren en bestemmingsplannen
• Nieuwe bevoegdheid art. 3.1.2 lid 2 onder a Bro per 29 november 2014:
• Ihkv goede RO kan bestemmingsplan regels bevatten:
‒ waarvan uitleg bij uitoefening van een aangegeven bevoegdheid, afhankelijk wordt gesteld
van beleidsregels;
• Vanwege schrappen bevoegdheid tot opnemen stedenbouwkundige voorschriften in
Bouwverordening.
• Gevolgen:
• Bestemmingsplannen van na 29 november 2014 dienen parkeren zelf te regelen.
Terugval op Bouwverordening niet toegestaan;
• Bestemmingsplannen van voor 29 november 2014: normen uit Bouwverordening
blijven gelden tot 1 juli 2018
11

12. Parkeren en bestemmingsplannen
Bekende jurisprudentie:
• Dynamische verwijzing naar parkeernormen in bestemmingsplan is toegestaan (zie
ook art. 3.1.2 lid 2 Bro) (ABRvS 9 september 2015, nr. 201410585/1/R6);
• Bestemmingsplannen na 29 november 2014 zonder parkeernormen zijn
onzorgvuldig vastgesteld (ABRvS 20 mei 2015, nr. 201501295/1/R6).
12

13. Parkeren en bestemmingsplannen
Verdere uitwerking in de jurisprudentie: overgangsrecht
Voor gebieden waar op het tijdstip van inwerkingtreding van de Reparatiewet BZK
2014 een bestemmingsplan van toepassing is, blijft het oude recht van toepassing tot
het tijdstip van wijziging van het bestemmingsplan voor het gebied, doch uiterlijk tot
1 juli 2018.
Bouwverordening behoudt tot 1/7/2018 gelding voor uitwerkingsplannen:
• ABRvS 8 juni 2016, ECLI:NL:RVS:2016:1556
…maar niet voor wijzigingsplannen:
• ABRvS 8 februari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:353
13

14. Parkeren en bestemmingsplannen
Verkeerde formulering verwijzing naar parkeerbeleid
ABRvS 25 mei 2016, ECLI:NL:RVS:2016:1400: “Bij een gebouw moet overeenkomstig
de Beleidsregels parkeernormen in voldoende mate ruimte zijn aangebracht en in
stand worden gehouden op eigen terrein voor het parkeren van auto’s en het laden of
lossen van goederen.”
ABRvS 27 juli 2016, ECLI:NL:RVS:2016:2093: “Er dient te worden voorzien in
voldoende parkeergelegenheid.
Daarbij geldt het gemeentelijk parkeerbeleid als uitgangspunt.”
Voorbeeld goede formulering: ABRvS 15 februari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:437
14

15. Parkeren en bestemmingsplannen
Voorbeeld facet bestemmingsplan
ABRvS 8 maart 2017, ECLI:NL:RVS:2017:607
• “in voldoende mate voorzien in parkeerruimte”
• Afwijken kan, mits (1) bijzondere omstandigheden of andere wijze voorzien en (2)
geen onevenredige aantasting
• Toepassen met inachtneming van beleidsregels bij aanvraag omgevingsvergunning
• Afdeling: geen beperking van bevoegdheid om beleidsregels vast te stellen
• Wetsinterpreterend en belangenafweging
• Zekere interpretatieruimte mag
15

16. Parkeren en bestemmingsplannen
Er moet wel beleid zijn vastgesteld:
ABRvS 29 juni 2016, ECLI:NL:RVS:2016:1800
• Bestemmingsplan: “er moet worden voldaan aan het parkeerbeleid van de
gemeente Bergeijk”
• vaste gedragslijn om aan te sluiten bij CROW-normering volstaat dan niet
ABRvS 22 februari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:470
16

17. 3. Wegbestemmen bestaande bouwtitels
17

18. 3. Wegbestemmen bestaande bouwtitels
ABRvS 18 januari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:102
• (grotendeels) conserverend bestemmingsplan met wijzigingsbevoegdheid:
Burgemeester en wethouders kunnen met ingang van 22 oktober 2025 ter plaatse van
de aanduiding "wetgevingszone - wijzigingsgebied - 1" het bestemmingsplan wijzigen
door:
a. het maatvoeringsvlak "maximum aantal wooneenheden" van de verbeelding te
verwijderen, in de gevallen dat een dergelijk maatvoeringsvlak is opgenomen, of
b. het aanduidingsvlak "vrijstaand" van de verbeelding te verwijderen in de gevallen
dat geen maatvoeringsvlak "maximum aantal wooneenheden" is opgenomen."
18

19. 3. Wegbestemmen bestaande bouwtitels
Vooruitlopen op Omgevingswet? (zie ook blog Egbert de Groot 21/2/17, blogs.akd.nl)
Passieve risicoaanvaarding indien:
a. Functiewijziging,
b. Drie jaar geen gebruik gemaakt van de oude functie, en
c. Eén jaar verstreken nadat het voornemen voor de nadelige wijziging kenbaar is
gemaakt.
19

20. 4. Wat is er nog ‘kruimel’ aan de
kruimellijst?

23. Belangrijkste ‘kruimels’
Niet langer alleen voor planologisch ondergeschikte gevallen!
- bijbehorend bouwwerk of uitbreiding daarvan (onderdeel 1)
- dakterras, balkon, dakopbouw (onderdeel 4)
- antenne-installatie max. 40 m (onderdeel 5)
- gebruiken van gronden voor niet-ingrijpende herinrichting van
openbaar gebied (onderdeel 8)
- planologisch strijdig gebruik bestaand bouwwerk (onderdeel 9)
- ander tijdelijk gebruik van gronden of bouwwerken (onderdeel 11)
23

24. Bijbehorend bouwwerk (onderdeel 1)
• begrip ‘bijbehorend bouwwerk’
“uitbreiding van een hoofdgebouw dan wel functioneel met een zich op hetzelfde
perceel bevindend hoofdgebouw verbonden, daar al dan niet tegen aangebouwd
gebouw, of ander bouwwerk, met een dak”
• begrip ‘hoofdgebouw
“gebouw, of gedeelte daarvan, dat noodzakelijk is voor de verwezenlijking van de
geldende of toekomstige bestemming van een perceel en, indien meer gebouwen op
het perceel aanwezig zijn, gelet op die bestemming het belangrijkst is”
24

25. Bijbehorend bouwwerk (2)
• hoofdgebouw = gebouw noodzakelijk voor
verwezenlijking bestemming (ABRvS 23 maart
2016, ECLI:NL:RVS:2016:786 (garageboxen
Wijchen))
• bij uitbreiding hoofdgebouw is eis van
hetzelfde perceel niet relevant (ABRvS 26
oktober 2016, ECLI:NL:RVS:2016:2821 (cafetaria
Hippolytushoef))
25

26. Bijbehorend bouwwerk (3)
• géén functionele ondergeschiktheid
(ABRvS 10 augustus 2016,
ECLI:NL:RVS:2016:2184 (aanbouw met
eetkamer/keuken Den Bosch))
• overschrijding bouwvlak (ABRvS 9
november 2016,
ECLI:NL:RVS:2016:2953 (woontoren
Den Helder))
26

27. Bijbehorend bouwwerk (4)
• uitbreiding van nog te realiseren
hoofdgebouw: uitbreiding hoeft zich niet
functioneel of bouwkundig te
onderscheiden van het hoofdgebouw
(ABRvS 16 november 2016,
ECLI:NL:RVS:2016:3069 (de Rozenhof
Oud Gastel)
 en dus anders dan bijv. rechtbank
Overijssel van 23 november 2016,
ECLI:NL:RBOVE:2016:4621
(recreatiewoning Giethoorn)
27

28. Planologisch strijdig gebruik bestaand
bouwwerk (onderdeel 9)
“het gebruiken van bouwwerken, eventueel in samenhang met
bouwactiviteiten die de bebouwde oppervlakte of het bouwvolume niet
vergroten, en van bij die bouwwerken aansluitend terrein, mits, voor zover
gelegen buiten de bebouwde kom, het uitsluitend betreft een logiesfunctie
voor werknemers of de opvang van asielzoekers of andere categorieën
vreemdelingen”
• niet langer alleen inpandige bouwactiviteiten toegestaan
• maximum 1.500 m2 vervallen
• aantal woningen mag toenemen
• aansluitend terrein mag ook worden ingericht voor nieuw gebruik
• bouwactiviteiten die leiden tot verandering uiterlijk bouwwerk ook
binnen reikwijdte
28

29. Planologisch strijdig gebruik bestaand
bouwwerk (2)
• voorbeeld motivering (ABRvS 21
december 2016, ECLI:NL:RVS:2016:3408
(kamerverhuur Kaatsheuvel))
• beleidsregels ex nunc toetsen in
bezwaar (ABRvS 21 december 2016,
ECLI:NL:RVS:2016:3361 (brasserie Sluis))
• overgangsrecht (ABRvS 21 december
2016, ECLI:NL:RVS:2016:3395
(wereldrestaurant Emmen))
29

30. Planologisch strijdig gebruik bestaand
bouwwerk (3)
• combinatie van kruimels is mogelijk (ABRvS 26 oktober 2016,
ECLI:NL:RVS:2016:2821 (cafetaria Hippolytushoef))
 Ook van onderdelen 1 en 9?
Ja, volgens:
rechtbank Midden-Nederland 15 maart 2016,
ECLI:NL:RBMNE:2016:1335 (watertoren Mijdrecht),
rechtbank Noord-Holland 29 september 2016,
ECLI:NL:RBNHO:2016:10451 (monument Edam)
rechtbank Overijssel 14 juni 2016, ECLI:NL:RBOVE:2016:2092
(Italiaans restaurant Hengelo)
30

31. Ander tijdelijk gebruik van gronden of
bouwwerken (onderdeel 11)
“ander gebruik van gronden of bouwwerken dan bedoeld in de onderdelen
1 tot en met 10, voor een termijn van ten hoogste tien jaar”
• ander planologisch strijdig gebruik dan in onderdelen 1 t/m 10
• dient aannemelijk te zijn dat activiteit na gestelde termijn daadwerkelijk zal
worden beëindigd
• 10 jaar is de max  geen stapeling van vergunningen mogelijk als termijn
wordt overschreden (ABRvS 22 februari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:487 (tijdelijk
winkelcentrum Rosmalen))
31

32. Let op! Beperkingen artikel 5 bijlage II Bor
• aantal (zelfstandige) woningen moet gelijk blijven (ABRvS 13 mei 2015,
ECLI:NL:RVS:2015:1528 (woning Breda), 4 maart 2015, ECLI:NL:RVS:2015:638
(kamerverhuur Rheden)), ABRvS 24 april 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ8456
(onzelfstandige woonruimten Leeuwarden)
 kan in praktijk lastig zijn: ABRvS 29 april 2015, ECLI:NL:RVS:2015:1373,
(dakopbouw Den Haag)
• uitzondering! onderdeel 1 mantelzorg en onderdelen 9 en 11
32

33. Let op! Beperkingen artikel 5 bijlage II Bor
• onderdelen 9 en 11 mogen niet worden gebruikt voor activiteiten
als bedoeld in onderdeel C of D van bijlage bij het Besluit
milieueffectrapportage
• onderdeel D van Besluit mer onder meer:
• (aanleg, wijziging of uitbreiding) stedelijk ontwikkelingsproject (D
11.2)
• (aanleg, wijziging of uitbreiding) industrieterrein (D 11.3)
33

34. Let op! Beperkingen artikel 5 bijlage II Bor
34
• stedelijk ontwikkelingsproject?
• Strenge lijn: rechtbank Amsterdam 23 september 2016, ECLI:NL:RBAMS:2016:6029
(Schipholparkeren)
• Milder: rechtbank Overijssel 7 mei 2015, ECLI:NL:RBOVE:2015:2230 (Wyllandrie
Ootmarsum) en rechtbank Noord-Nederland 26 april 2016, ECLI:NL:RBNNE:2016:2041
(asielzoekerscentrum Balk)
• MAAR begrip ‘stedelijk ontwikkelingsproject’ is niet wettelijk gedefinieerd, het is
wachten op definitief oordeel Afdeling.
Eerste tipje van de sluier: voorzieningenrechter ABRvS 7 december 2016,
ECLI:NL:RVS:2016:3279: drempelwaarden niet relevant en aansluiten bij
definitie stedelijk ontwikkelingsproject artikel 1.1.1, eerste lid, onder i, Bro

35. Vragen?
Erik Dans Merel Holtkamp
E: edans@akd.nl E: mholtkamp@akd.nl
T: +31 88 253 5323 T: +31 88 253 5167
M: +31 6 4661 0138 M: +31 6 5268 0755