Από το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης "Κρήτη & Σαντορίνη: Τα νησιά του κρασιού" που υλοποιήθηκε στο 7ο Γυμνάσιο Ηρακλείου το σχολικό έτος 2014-2015

1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ
ΚΡΗΤΗ & ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ

2. ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
 Οι ιστορικοί, βασιζόμενοι στις πινακίδες που έχουν βρεθεί, μας λένε
πως εκείνη την εποχή υπήρχε μια ακμάζουσα οικονομία με γεωργικές,
κτηνοτροφικές και εμπορικές δραστηριότητες. Ένα από τα είδη που
καλλιεργούσαν οι αρχαίοι Κρήτες ήταν οι αμπελώνες. Την καλλιέργεια
αυτή ευνοούσε το κρητικό ανάγλυφο και το μεσογειακό κλίμα.
 Υπάρχουν αναρίθμητες ιστορικές αναφορές για μεγάλες ποσότητες
κρασιού σε υπόγειους χώρους των Μινωικών ανακτόρων.
 Το αμπέλι στην Κρήτη καλλιεργείται εδώ και 40 αιώνες. Δεν είναι τυχαίο
το γεγονός ότι το αρχαιότερο πατητήρι, που ανακαλύφθηκε στο
Βαθύπετρο κοντά στις Αρχάνες, είναι ηλικίας περίπου 35 αιώνων.

3. ΡΩΜΑΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
 Στην Ρωμαϊκη περίοδο, ο ελλαδικός χώρος
ελέγχεται απο Ρωμαίους, οι οποίοι υιοθετούν
πολλά ελληνικά στοιχεία. Οι Ρωμαίοι λόγω των
αυξημένων ανανγκών τους σε κρασί,
αποφάσισαν να καλλιεργήσουν αμπέλια και στη
Κρήτη. Έτσι οι πεδιάδες και τα βουνά του νησιού
μετατράπηκαν σε τεράστιους αμπελώνες. Το
γεγονός αυτό οδήγησε στη βελτίωση των
μεθόδων οινοποίησης και των ίδιων των Κρητών.
 Η Ρωμαϊκή εποχή θεωρείται η χρυσή εποχή του
κρητικού αμπελώνα. Τα Κρητικά κρασιά
στέλνονται στην υπόλοιπη Ελλάδα, στην
Αίγυπτο, στην Πομπηία, στην Γαλλία και στην
Ελβετία.
Τέλος, την ίδια περίοδο, πολλές τοπικές ποικιλίες
αμπελιού αρχίζουν να ταξιδεύουν προς όλη την
Ευρώπη μέσω μοσχευμάτων.

4. ΜΕΤΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ (Ι)
 Παρά την παρακμή της Ρωμαϊκης αυτοκρατορίας, το κρασί διατηρεί
σημαντική θέση στην ζωή των ανθρώπων.
 Η εμπλοκή της Κρήτης σε πολέμους δεν ευνόησε την καλλιέργεια του
αμπελιού και την οινοπαραγωγή. Τον 12ο αιώνα, μετά την κατάκτηση της
Κρήτης από τους Βενετούς, μειώνεται η παραγωγή οίνου. Στη συνέχεια όμως
οι Κρήτες, εκμεταλλευόμενοι την ασφάλεια και τα εμπορικά πλοία των
Βενετών, ξεκινούν ξανά την παραγωγή και το εμπόριο.
 Τον 14ο αιώνα η Κρήτη εξάγει γύρω στα 20.000 βαρέλια οίνου πολύ καλής
ποιότητας. Από διάφορες μαρτυρίες και από το γεγονός ότι τον 14ο αιώνα
οι Πορτογάλοι μεταφύτεψαν στη Μαδέρα κλήματα μαλβαζίας επιβεβαιώνεται
ότι η μαλβαζία ήταν κρητικό μαλεβιζιώτικο κρασί. Λίγο αργότερα οι
εξαγωγές ξεπερνούν τα 60.000 βαρέλια προς όλη την Ευρώπη.

5. ΜΕΤΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ (ΙΙ)
 Κατά τον 15ο αιώνα παρατηρείται μεγάλη
εξαγωγή κρασιών. Στα μέσα του 15ου
αιώνα, ο βενετός προβλεπτής της Κρήτης
Foscarini αναφέρει σε μια έκθεσή του οτί η
ετήσια εξαωγή ήταν 60.000 βαρέλια.
 Από τον 16ο αιώνα υπάρχουν στοιχεία ότι
τα κρητικά κρασιά εξάγονται στην Ευρώπη
και στη Μ.Ασία. Ακόμα ο Knolles, τον 16ο
αιώνα, λέει ότι η Κρήτη είναι πολύ διάσημη
σε πολλές χώρες του κόσμου για την κάλή
μαλβαζία που παράγεται εκεί και η οποία
εξάγεται σε μέγαλες ποσότητες σε πολλές
χώρες. Στα μέσα του 16ου αιώνα η Κρήτη
κατακτάται από τους Οθωμανούς. Το
Ισλάμ απαγορεύει την κατανάλωση
κρασιού και έτσι η παραγωγή μειώνεται.

6. ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ
 Τον 19ο αιώνα, μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, οι
Κρήτες επιχείρησαν να εκσυγχρονίσουν τη γεωργία με νέες
καλλιέργειες και μεθόδους. Έτσι, η αμπελοκαλλιέργεια και η
οινοπαραγωγή γνωρίζει ξανά μεγάλη άνθηση.
 Η Κρήτη ενώθηκε με την υπόλοιπη Ελλάδα το 1913. Όμως,οι
πόλεμοι που έγιναν στην συνέχεια δεν ευνόησαν καθόλου την
εξαγωγή του κρασιού στις υπόλοιπες χώρες.
 Τα κρητικά κρασιά αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη
παραδοσιακών ποικιλιών (όπως είναι το θραψαθήρι,το
κοτσιφάλι). Η μεγάλη ποικιλία τοπικών ποικιλιών, η μοναδικότητα
των οινοπεριοχών αλλά και η παράδοση των Κρητικών στην
οινοπαραγωγή είναι οι βάσεις για το σημερινό ποιοτικό πρόσωπο
του κρασιού της Κρήτης.

7. Η παραγωγή κρασιού
στη Σαντορίνη
 Ο αρχαίος πολιτισμός της Σαντορίνης
καταστράφηκε ολοκληρωτικά, έπειτα από μια
ηφαιστειακή έκρηξη τον 16ο αι. π.Χ.
Οι αρχαιολόγοι μας αποκάλυψαν πως η
αμπελουργία και η οινοποιία υπήρχαν ήδη
από την εποχή του Χαλκού. Πολλά χρόνια μετά
την ηφαιστειακή έκρηξη βρέθηκαν
απανθρακωμένοι σπόροι σταφυλιών και
πάρα πολλά αγγεία που τα χρησιμοποιούσαν
για την αποθήκευση του οίνου. Τα αγγεία
ονομάζονται αμφορείς. Οι αμπελώνες της
Σαντορίνης ήταν ανεκτίμητοι για όλη την
Ευρώπη.
Οι αρχαιότερες ποικιλίες κρασιού είναι το
Αθήρι, το Ασύρτικο και η Μανδηλαριά, οι
οποίες καλλιεργούνται μέχρι και σήμερα
εξαιτίας και της μεγάλης ζήτησης από χώρες
του εξωτερικού.

8. Το έδαφος της Σαντορίνης
 Το πορώδες έδαφος της Σαντορίνης επιτρέπει
στη γη να κρατάει το νερό, δίνοντας στους
αμπελώνες τη δυνατότητα να τρέφονται κατα τη
διάρκεια του καλοκαιριού. Οι περισσότεροι
αμπελώνες της Σαντορίνης είναι πάνω από έναν
αιώνα εν ζωή και βρίσκονται στις κορυφές των
εντυπωσιακών βράχων.
 Το έδαφος είναι πλούσιο σε ανόργανα
συστατικά όπως η λάβα, η σκουριά, οι στάχτες
και η ελαφρόπετρα, αλλά πολύ φτωχό σε
οργανικά συστατικά. Δυστυχώς, η μεγάλη ηλικία
των περισσότερων αμπελώνων καθώς και η
αρνητική επίδραση των ισχυρών κυκλαδίτικων
ανέμων έχουν μειώσει σημαντικά τη καλλιέργεια!!

9. ΒΙΝΣΑΝΤΟ
 Το Βινσάντο είναι ένας τύπος
κρασιού που παράγεται στη
Σαντορίνη από πολύ παλιά. Είναι
ένα γλυκό κρασί από λιασμένα
σταφύλια , χωρίς προσθήκη
ζάχαρης και αλκοόλ. H παλαίωση
διαρκεί τουλάχιστον δύο χρόνια
μέσα σε δρύινα βαρέλια. Tο
Βινσάντο έχει σκούρο μπρούτζινο
χρώμα.
 Το κρασί αυτό παράγεται από τις
λευκές ποικιλίες της Σαντορίνης, το
Ασύρτικο, το Αϊδάνη και το Αθήρι.
Το χρώμα του οφείλεται στην έκθεση
των σταφυλιών στον ήλιο από
δώδεκα έως δεκαπέντε μέρες,
καθώς και στην παλαίωση του στα
δρύινα βαρέλια.

10. ΒΙΝΣΑΝΤΟ – ΙΣΤΟΡΙΑ
 Το κρασί Βινσάντο θεωρείται η συνέχεια των
‘’πάσσων’’. Την ονομασία αυτή χρησιμοποιούσαν
οι αρχαίοι προγονοί μας για τους λιαστούς οίνους
για τους οποίους φημίζονταν τα νησία του Αιγαίου.
Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία γνωρίζουμε ότι
γίνονταν εξαγωγές Βινσάντο στη Ρωσία από το 1786.
 Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, έμποροι,
σταυροφόροι και προσκυνητές εφοδιάζονταν με
Βινσάντο από τη Σαντορίνη, καθώς πήγαιναν προς
την Κωνσταντινούπολη και τους Άγιους Τόπους.

11. ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΜΑΣ:
1. HTTP://WWW.TRAVEL-TO-SANTORINI.COM/PAGE.PHP?PAGE_ID=316
2. HTTP://WWW.ALLABOUTGREEKWINE.COM/REGIONS/AEGEAN.HTM
3. HTTP://WWW.SANTOWINES.GR/EL/VISIT-SANTOWINES-WINERY/SANTOWINES-VINEYARD
4. HTTP://WWW.HATZIDAKISWINES.GR/TA-KRASIA-MAS/VINSANTO.HTML
5. HTTP://EN.M.WIKIPEDIA.ORG/WIKI/SANTORINI_(WINE)
6. HTTP://EL.M.WIKIPEDIA.ORG/WIKI/ΒΙΝΣΆΝΤΟ_ΣΑΝΤΟΡΊΝΗΣ
7. HTTP://WWW.WINESOFCRETE.GR/CRETEWINES/EL/ARTICLE/.HTML
ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ ΚΙΣΣΑΝΔΡΑΚΗ ΚΑΙ ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ ΤΕΚΟΝΑΚΗ