Эдийн тохирооны их бүрдэл

1. Эдийн
тохирооны их
бүрдэл
АСБД-209 Б.Номин
Ц.Оюунбилэг

2. Эдийн тохирооны
их бүрдэл
MHC-Major
histocompatibility
HLA-Human
leucocyte antigen
HLA гэдэг нь хүний 6-р
хромосом дээр байрлах
дархлааны үйл
ажиллагаанд оролцдог
бүлэг уургийг кодолдог ген
юм.
Зураг №1. НLA генийн
байрлах хромосом

3. HLA молекулын
генетик бүтэц
Зураг №2. HLA молекулын генетик бүтэц. HLA молекулыг
бүртгэдэг ген нь 6-р хромосомын богино мөрний р21.1-р21.3
байрлалд байх бөгөөд 3 бүсэд хуваагдагдана.

4. HLA молекулын
генетик бүтэц
I бүс буюу HLA –A, B, C локус: Эдийн тохирооны
сонгодог антигенийг бүртгэдэг, бөөмтэй эсийн
гадаргууд илэрдэг альфа гинжний нийлэгжлийг
хариуцдаг.
II буюу HLA-D бүс нь HLA-DR, DQ, DP локустай.
Локус тус бүр нь альфа, бета дэд локустай. В
лимфоцит, макрофаг, сэртэнт эс, сэрээ булчирхайн
эсийн гадаргууд илэрдэг α, β гэсэн гликопротейн
гинжийг бүртгэдэг.
III бүс: Эдийн тохироонд шийдвэрлэх үүрэг
гүйцэтгэдэггүй. Хавсаргын уураг, цитохром Р450,
21-гидроксилаза, TNF α, β, hsp 70kd зэргийн генийг
бүртгэдэг.

5. HLA-I буюу MHC-I
генийн бүтэц
Ia буюу сонгодог Ib буюу ердийн
HLA-A, B, C HLA-E, F, G
Ихэнх бөөмтэй
эсүүдэд илэрдэг.
Өөрийн
антигенийг
илчлэх чадвартай
ч гэсэн NK эсийн
CD94NKG2A-ын
лиганд болж
өөрийн эд эсийн
эсрэг тэвчил
үүсдэг.
HLA-G нь ихсийн
трофобласт эсийн
гадаргууд
хамгийн их
илэрдэг.
HLA-E нь төмрийн
шингээлтийг
зохицуулна.
HLA-F үүрэг
тодорхойгүй.
I бүсийн бусад
уураг
MICA, MICB
MICA, MICB нь
NKG2D молекулыг
идэвхжүүлэгч. Энэ
нь Т-эс, NK эсийн
гадаргууд илэрдэг
лектин төст
рецептор бөгөөд
эс хордуулах
үйлдлийн
идэвхжүүлнэ

6. HLA-I буюу MHC-Ia
молекулын бүтэц
Зураг №3. MHC-I ангийн
молекулийн бүтэц. 44-
49Кда жинтэй α гинж,
ковалентийн бус
холбоогоор холбогдсон
12Кда жинтэй β2
микроглобулинаас
тогтоно. α гинж нь α1, α2,
α3 гэсэн мембраны гаднах
хэсэг, трансмембраны
хэсэг, цитозолийн
хэсэгтэй. α1, α2
хэсгүүдийн хооронд
пептид холбох горим
үүсэх ба 8-10 амин
хүчлээс тогтох пептидийг
холбоно.

7. HLA-II буюу MHC-II
молекулын бүтэц
Зураг №4. МНС
II ангийн
молекулын
бүтэц. 35Кда
жинтэй α1, α2
хүнд, 28Кда
жинтэй β1, β2
хөнгөн гинжнээс
тогтоно. Пептид
холбох горим нь
20 орчин амин
хүчлээс тогсон
пептидыг
холбоно.

8. МНС I ба MHC-II-ын
молекулын ялгаа
Хүснэгт №1. МНС I ба MHC-II-ын молекулын ялгаа
МНС I MHC II
Бүтэц α гинж, β2 микроглобулин
гетеродимер
β ба α гинж гетеродимер
Илрэх эс Бүх бөөмт эс Антиген илчлэгч эс
Пептид
холбох
горим
9-10 амин хүчлээс тогтсон
пептид холбоно.
10-20 амин хүчлээс
тогтсон пептид холбоно
Холбогдох
пептид
Эндоген эсийн доторх Экзоген эсийн гаднах
Локус А В С DR, DQ, DP
Үүрэг CD8×
Т, NK эсэд антиген
илчлэх
CD4×
Т эсэд антиген
илчлэх

9. Пептид холбох
горим
α гинж
β гинж
Зураг №5. МНС I ба II-ын пептид холбох горимын бүтэц. Тус
бүр нэг α, 4 эсрэг β-хэлхээт тууз үүсгэж өөр хоорондоо N
төгсгөлөөрөө холбогдон, найман эсрэг параллель β хэлхээт
туузад суурилсан хоёр α ороомог бүхий ховил үүснэ. Хос α
хана маягийн бүтцийг, β-хэлхээт тууз ёроолын шалыг үүсгэнэ.

10. МНС хязгаарлалт
Зураг №6. МНС хязгаарлалт. МНС II ангийн молекултай
экзоген антигенийг CD4 T эс, МНС II ангийн молекултай
эндоген антигенийг CD8 T таньж идэвжих.

11. HLA антигений
нэршил
ЛокусЛокус Дэд бүлэгДэд бүлэг
БүлэгБүлэг
Ойролцоо
орлуулалт
Ойролцоо
орлуулалт
Нийлэгжих
уураг
Нийлэгжих
уураг
Нон-кодон
орлуулалт
Нон-кодон
орлуулалт

12. HLA полиморфизм
Хүснэгт № 2. МНС I ангийн полиморфизм
Локус Аллель
HLA-A 1610
HLA-B 2125
HLA-C 1102
HLA-E 10
HLA-F 22
HLA-G 47

13. HLA полиморфизм
Хүснэгт №3. МНС II ангийн полиморфизм
Локус Аллель
HLA-DRB 1027
HLA-DQA1 44
HLA-DQB1 153
HLA-DPA1 32
HLA-DPB1 149

14. Биологийн үүрэг
МНС аллель дархлааны хариу урвалын хүч ба
далайц, дархлааны хариу урвалын онцлог,
антиген илчлэлт зэрэгт оролцдог.
Аутоиммуни болон хорт хавдраар өвчлөх
эрсдэлийг тодорхойлоно. Аливаа нэг өвчинд
өртөмтгий ба тэсвэртэй чанарыг тодорхойлоно
Эрхтэн шилжүүлсэн тохиолдолд шийдвэрлэх
үүрэг гүйцэтгэнэ.

15. МНС I антиген
илчлэх
Зураг №7.Антиген илчлэх. Протеосомд боловсрогдсон эндоген
антиген нь ЭПТ-д МНС I ангийн молекултай холбогдож тэндээсээ
гольдж , гольджоос эсийн мембран дээр гарч CD8 T эсэд антиген
илчлэнэ.

16. МНС II антиген
илчлэх
Зураг №8. Антиген илчлэх.
Антиген илчлэгч эс нь экзоген
антигенийг фагоцитозын
замаар цитоплазмдаа
оруулна. Эндосом ба
лизосомоос ялгарах
ферментийн нөлөөгөөр
антиген 10-20 амин хүчлийн
урттай пептид болно. МСН II
молекулын α,β гинжүүд БЭПТ-
н рибосомд нийлэгжин уураг
холбох горим буюу Li-тай
холбогдож цаашид Li
хүчиллэг цэврүүнд задарч
түүний жижиг тасархай CLIP
MHCII-ын горимтой үлдэнэ.
Улмаар боловсрогдсон харийн
антиген пептид холбогч
горивтой холбогдоно. МНС-
антигений нэгдэл нь антиген
илчлэгч эсийн мембран дээр
гарч CD4 T эсэд илчлэнэ.

17. 1. Нүүрний зураг: https://en.wikipedia.org/wiki/HLA-DRB1
2. Зураг№1:http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S096632740
500033X
3. Зураг№2: https://www.intechopen.com/books/flow-cytometry-select-
topics/detection-of-anti-hla-antibodies-by-flow-cytometer
4. Зураг№3: https://www.studyblue.com/notes/note/n/sm-88-
91/deck/15947217
5. Зураг№4: https://www.studyblue.com/notes/note/n/sm-88-
91/deck/15947217
6. Зураг№5:http://www.cryst.bbk.ac.uk/PPS2/projects/vun/MHC_master.
htm
7. Зураг№6:http://course1.winona.edu/kbates/Immunology/Chapter5-
09.htm
8. Зураг№7,8: Making sense of mass destruction: quantitating MHC
class I antigen presentation, Jonathan W. Yewdell, Eric Reits &
Jacques Neefjes
9. Текст: : Дархлаа судлал, Г.Батбаатар нар, УБ 2017
Ашигласан
материал

18. Анхаарал
хандуулсанд
баярлалаа.