Hospital Location Selection By Analytical Hierarchical Process / Hastane Kurulus Yeri Secim

Kuruluş Yeri Seçim
HASTANE KURULUŞ YERİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
TAŞINMAZ GELİŞTİRME ANA BİLİM DALI
2015 - 2016 BAHAR DÖNEMİ
TAŞINMAZ GELİŞTİRMEDE YERLEŞİLEBİLİRLİK ANALİZİ
Doç. Dr. Şule TÜDEŞ
Hazırlayan: Aynur SÖNMEZ
30 Nisan 2016

1. Kuruluş Yeri Nedir?
2. Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri
3. Özel Hastaneler Yönetmeliği
4. Çok Ölçütlü Karar Süreçleri
5.AHP – Analitik Hiyerarşi Prosesi
6. Örnek Uygulama
7. Değerlendirme ve Sonuç
8. Örnekler

KURULUŞ YERİ SEÇİMİ
Kuruluş yeri seçimi sorununu çözümlemeye yönelik
sistematik çalışmaların ilk kez,
 1826 yılında Alman ekonomistlerinden J.H.Von Thunen
tarafından başlatıldığı,
 1909 yılında Alfred Weber tarafından yoğunlaştırıldığı
ileri sürülmektedir.
İkinci Dünya savaşından sonra doğrusal programlama,
girdi-çıktı analizleri ve daha sonra
dinamik programlama gibi yöneylem tekniklerinin
gelişmesiyle en uygun kuruluş yeri matematiksel
yaklaşımlarla belirlenmeye başlamıştır.
.

Bir önce ki sunuda sözü edilen bilim adamları, belli
ölçütlere göre üretim birimlerinin en uygun veya
optimum kuruluş yerlerini saptamaya yönelik çeşitli
yöntemler geliştirmişlerdir.
İkinci Dünya Savaşına kadar kullanılan, bu
yöntemler "Geleneksel Kuruluş Yeri Seçimi
Yöntemleri" ve
II. Dünya Savaşından sonra yöneylem tekniklerine
dayanan yöntemler de "Çağdaş Kuruluş Yeri
Seçimi Yöntemleri" diye iki grupta sınıflandırılır.
.

Geleneksel Kuruluş Yeri Seçimi Yöntemleri
Optimum kuruluş yerini saptamaya yönelik geleneksel
kuruluş yeri yöntemleri geliştirildikleri çağın gereği olarak
bir takım;
 analitik geometri, grafik, diferansiyel hesap
tekniklerinden öteye gitmemektedir.
 Bu yöntemlerden en önemlileri, Alfred Weber
(1904) tarafından ortaya atılmış olan;
a. Kuruluş Yeri Üçgeni,
b. Eş Maliyet Eğrileri, yöntemleridir.
.

Kuruluş yeri üçgeni oldukça basit bir
modellemedir.
 Burada bir tesisin kurulabileceği 3 adet aday kuruluş
yeri
 bir adet tüketim merkezi vardır.
 Cebirsel hesaplamalar sonucu aday kuruluş yerlerin-
den optimum olanı (optimum kuruluş yeri),
 tüketim merkezine ulaştırma maliyetleri en düşük olan
yer olarak seçilmektedir..

Eş maliyet eğrileri yaklaşımında,
 ulaştırma maliyetleri yanında enerji maliyeti,
 işçi ücretleri ve yöresel vergiler toplamından oluşan,
 toplam maliyetleri minimum kılan aday kuruluş yeri
optimum kuruluş yeri olarak belirlenmeye çalışılmıştır.
 Optimum kuruluş yerinin belirlenmesinde bir
tüketim merkezi yanında hammadde tedarik
noktaları da göz önüne alınmıştır. .

Geleneksel kuruluş yeri seçim yöntemleri uygulamada
pek çok yönden yetersiz kalmaktadır.
Geleneksel yöntemlerde;
 problem modeline katılabilecek hammadde tedarik
ve tüketim merkezi sayıları son derece kısıtlı
kalmaktadır.
 Ulaştırma maliyeti dışında diğer maliyetler (üretim
vb.. ) modele dahil edilmemektedir.
 Bu durum, geleneksel yöntemlerin gerçek
problemlere uygulanabilmesini, gerçek
sonuçlara ulaşmamızı engellemektedir.

Çağdaş Kuruluş Yeri Seçim Modelleri;
2. Dünya savaşı sonrası yöneylem tekniklerinin
gelişmesi, (Yöneylem  karmaşık problem
çözümlerinde bilimsel ve matematiksel modeller
uygulanması!)
1950’ li yıl bilgisayar teknolojisinin gelişmesi,
Geleneksel yöntemlerden üstün özelliklere sahip,
yeni – çağdaş yöntemlerin geliştirilmesine olanak
sağlamıştır.

Çağdaş Yöntemleri üstün kılan özellikler;
 Kurulacak üretim birimlerine hammadde ve yardımcı
madde temin edebilecek çok sayıda tedarik (kaynak)
noktası,
 Birden fazla kuruluş yeri alternatifinin ve tüketim
merkezlerinin yer aldığı bir yöneylem tekniği
kullanılabilmesi
 Geleneksel Yöntemin aksine, Ulaştırma maliyetleri
dışında üretim ve yatırım maliyetleri vb.. gibi çok
ölçütlü maliyet bileşenleri ile modellemeler
oluşturulabilmesi,

 Yatırım Projelerinde optimum karar alabilmek
için aşağıda belirtilen analizlerin yapılması
gerekmektedir.
 Ekonomik Etüd,
 Piyasa Araştırması,
 Kapasite Seçimi,
 Kuruluş Yeri Seçimi,

gerekmektedir.
 Teknik Etüd
 Ürün ve Teknik Tasarım
 Teknoloji Seçimi
 Makine Araç Gereç Seçimi
 Tesis Yerleşim düzeni
 Tesis İhtiyaçları
 İş gücü ihtiyaçları
 İş akış şemaları

gerekmektedir.
 Mali Analiz
 Proje Toplam Maliyet Hesaplama
 İşletme Dönem Gelirlerinin hesaplanması
 Tahmini gelirler!
 Proforma Finansal Tablolar
 Gelir – Nakit ve Fon Akım Tabloları
 Ticari Karlılık Analizi
 Yatırım Proje Değerlemesi
 Sermaye Maliyeti,
 Finansal Oranlar,
 Riskli Yatırım Proje Analizi

 Kuruluş yeri seçimi yatırım projesinde oldukça önemli bir
yere sahiptir.
 Kuruluş yerleri işletmelerin faaliyet mekanı olarak,
gelecekteki başarısında temel rol oynar.
 Kuruluş yeri bir kez seçilmelidir. Zira sonradan geri dönüşü
olmayan ya da uzun süreli ciddi maliyet ve problemlere
neden olacak sorunsaldır.
 Kuruluş yeri seçimi titizlikle yapılmalıdır.
 Kuruluş Yeri kararını etkileyen faktörlerin çokluğu ve
niteliği de karar verme sürecini güçleştirmektedir.
 İlk aşamada, genel coğrafi bölge,
 İkinci aşamada, bölge içindeki yerleşim bölgesi (mahalli)
 Üçüncü aşamada, yerleşim bölgesi içindeki konum seçimi

Kuruluş Yeri Seçimini Etkileyen Faktörler;
 Hedef Pazara yakınlık,
 Hammaddeye yakınlık,
 Ulaştırma imkanları,
 İş gücü yeterliliği ve maliyetleri,
 Enerji kaynakları ve su,
 Topoğrafya ve iklim,
 Kamu politikaları, Sosyal kültürel hizmetler,

Modern kuruluş yeri seçim modelleri;
 Ulaştırma Modeli  Transportation Model
 Doğrusal Programlama  Lineeer Programming
 Karma tam sayılı programlama  Mixed Integer
Programming
 Dinamik Programlama
 Deneme Simülasyon
 Karşılaştırmalı Yöntemler
 Kuruluş yerlerini etkileyen faktör karşılaştırması
 Kuruluş yerleri maliyet karşılaştırması,
 Kuruluş yerleri karlılık karşılaştırması,

HASTANE YER SEÇİMİ
Özel Hastaneler Yönetmeliği;
Yer seçimi - MADDE 8 – (Değişik:RG-15/2/2008-26788)
Özel hastane binasının bulunduğu alan ile ilgili olarak aşağıdakilerin
bulunması gerekir:
a) (Değişik:RG-21/3/2014-28948) İmar ile ilgili mevzuat uyarınca özel
hastane yapılabileceğine dair belediye tarafından düzenlenmiş belge,
b) Gürültü, hava ve su kirliliğine maruz olmadığının; insan sağlığını
olumsuz yönde etkileyecek endüstriyel kuruluşlar ile gayrisıhhi
müesseselerden uzak olduğunun valilik tarafından yetkilendirilmiş
merci raporu ile tespit edilmesi,
c) Hastane binası için yeterli yeşil alan ayrıldığının ilgili belediye
tarafından yazılı olarak belgelenmesi,
ç) Ulaşım şartları, ulaşım noktaları açısından uygun ve ulaşılabilir
olduğunun İl Trafik Komisyonu veya Belediye Ulaşım Koordinasyon
Merkezi raporu ile belgelenmesi,

Özel Hastaneler Yönetmeliği;
Yer seçimi - MADDE 8 – (Değişik:RG-15/2/2008-26788)
Özel hastane binasının bulunduğu alan ile ilgili olarak aşağıdakilerin
bulunması gerekir:
d) (Değişik:RG-21/3/2014-28948) Hasta ve hasta yakınları ile hastane
çalışanları için, özel hastanenin otopark ihtiyacının yeterli olduğuna dair
ilgili belediye tarafından düzenlenmiş belge,
(Ek fıkra:RG-27/5/2012-28305) Birbirine bitişik ve bütünlük arz eden
birden fazla imar parseli üzerinde hastane ve eklerinin yapılması
halinde, bu parseller arasında imar yolu, duvar gibi bütünlüğü bozacak
uygulamalar bulunamaz. (Değişik ibare:RG-11/7/2013-28704) Tıbbi
hizmet birimlerinin bulunduğu tüm parsellerin, yer seçimi ile ilgili
belgelerde belirtilmesi gerekir. (Ek cümle:RG-21/3/2014-28948) Ancak
otopark alanlarına ilişkin hususlarda birinci fıkranın (d) bendi hükümleri
uygulanır.

Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri
 TOPSIS
 Bulanık TOPSIS
AHP  Analitik Hiyerarşi Yöntemi
 Bulanık AHP
 Faktör Puan Yöntemi
 VIKOR

 AHP  Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile yer
seçimi;
Karar verme çözümüne ulaşabilmek için;
1- Problemin Tanımlanması
2- Karar Ölçütlerinin Saptanması,
3- Çözüm Seçeneklerinin Belirlenmesi,
4- Karar Verme,
5- Kararın uygulanması ve sürecin izlenmesi

Karar Verme Süreci;

 AHP Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile yer seçim
 AHP Nedir?
Birden çok kriter içeren karmaşık problemlerin çözümünde
kullanılan bir karar verme yöntemidir.
 AHP, belirlilik ya da belirsizlik altında çok sayıda alternatif
arasından seçim yaparken, çok sayıda karar vericinin
olduğu çok amaçlı ve çok kriterli karar verme süreçlerinde
kullanılır.
 AHP karar vericinin objektif ve sübjektif düşüncelerini
karar sürecine dahil edebilmesidir.

 AHP Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile yer seçim
 AHP her bir problem için,
 Kriter,
 Olası alt kriter seviyeleri,
 Seçenekler,
Şeklinde hiyerarşik model kullanır.

 AHP ile karar verme süreci;
 Karmaşık problemlerin
 AHP 3 temel prensip üzerine kurulmuştur.
1- Hiyerarşilerin oluşturulması,
2- Önceliklerin belirlenmesi,
3- Mantıksal ve sayısal tutarlılık,

 AHP ile karar verme süreci,
 Problemin parçalara ayrılması, (temel ve alt öğe!)
 Temel ve alt öğeleri arasındaki ilişkileri gösteren model
oluşturulması,
 Alt öğeleri gruplayarak, hiyerarşik bir düzen oluşturmak,
 Alt öğe hiyerarşisi öğeler arasındaki fonksiyonel bağımlılığı
yansıtmalıdır.
 Fonksiyonel bağımlılık ilişkisi, probleme ilişkin elde edilen bilgileri
ve karar vericinin düşüncelerini de yansıtmalıdır.
 Alt öğenin algılanan önemine dayalı olarak, her bir alt öğeye
sayısal değerler verilmesi,
 Hiyerarşinin alt öğelerinin önceliğini belirlemek için bu öğelerin
kullanılması,
 Genel sonuç için daha önceki aşamada elde edilen değerlerin
sentez edilmesi,
 Alt öğelere atanmış sayısal değerleri değiştirerek duyarlılığın
analiz edilmesi,
 Subjektif değerlerde değişiklik yaparak verilen kararın
incelenmesi.

AHP – Analitik Hiyerarşi Prosesi
AMAÇ
SEÇENEK A SEÇENEK B SEÇENEK n
ÖLÇÜT 1 ÖLÇÜT 2 ÖLÇÜT 3 ÖLÇÜT m

 Çok ölçütlü karar verme süreçlerinde çok sayıda seçenek ve ölçüt yer
almaktadır.
 Çok ölçütlü karar sürecinde farklı tercih puanları, önem sıralamaları,
ağırlıkların doğru saptanması önemlidir!
 AHP hiyerarşik yapısı ile farklı katmanlarda yer alan öğelerin kendi
aralarında ki üstünlük – önem düzeylerini belirleyerek bu tür karar
süreçlerinde oldukça etkin çözümler getirmektedir.
 AHP’ de amaç: ölçüt ve alt ölçütlerin kendi aralarındaki
önem derecelerinin belirlenmesi için ikili karşılaştırma
matrisleri oluşturulur.
 Karar verici öğeler arasında önem düzeyini göreli
belirleyen puanlama sistemi ile ikili karşılaştırmalar
matrisini oluşturur.

 AHP – İkili Karşılaştırma Matrisi – Değerlendirme Ölçütü
Önem
Derecesi
Tanımı Açıklaması
1
Eşit Derecede
Önemli
Her iki faaliyet de amaca eşit katkıda bulunur
3
Orta Derecede
Önemli
Tecrübe ve değerlendirmeler sonucunda bir
faaliyet diğerine göre taraz daha fazla tercih
edilir.
5
Güçlü Derecede
Önemde
Tecrübe ve değerlendirmeler sonucunda bir
fâaliyet diğerine göre çok daha fazla tercih
edilir.
7
Çok Güçlü
Derecede
Önemde
Bir faaliyet diğerine göre çok güçlü şekilde
tercih edilir. Uygulamada üstünlüğü
ispatlanmıştır.
9
Son Derece
Önemli
Bir faaliyet diğerine göre mümkün olan en
yüksek derecede tercih edilir.
2,4,6,8 Ara Değerler

 AHP – Algoritması – İkili karşılaştırmalar Matrisi
K1 K2 K3 .... Km
K1 a11 a12 a13 .... a2m
K2 a21 a22 a23 .... a2m
: : : : .... :
Km am1 am2 am3 .... amm

 Eşit Önem Değerlendirme ölçütü
 İkili Karşılaştırma matrisi ile elde edilen değerler,
 Öncelik Vektörleri bulunur.
 Öncelik vektörü her bir kriter özelliğin önem
derecesini gösterir.
 Öncelik Vektörleri ikili karşılaştırma matrisindeki
her bir sütunun elemanı o sütunun toplamına
bölünerek elde edilir.
 Öncelik Vektörleri ile normalleştirilmiş İkili
Karşılaştırma Matrisi elde edilir.

 Tutarlılık Oranlarının Hesaplanması,
 İkili karşılaştırmaların tutarlılık dereceleri
hesaplanmalıdır.
 Tutarlılık kontrolleri yapıldıktan sonra karar
seçeneklerinin öncelik sıralaması geliştirilir.
 Bunun için ÖLÇÜT öncelikleri ve KARAR
seçeneklerinin her bir ölçüte göre önceliklerinin
birleştirilmesi ile ÖNCELİK MATRİSİ oluşturulur.
 Her bir karar seçeneği için öncelik, bu ölçütlere göre
karar seçeneğinin önceliğinin ölçütün önceliği ile
çarpılması ve çarpım sonuçlarının toplanması ile

AHP ile HASTANE YER SEÇİMİ
 İstanbul’ da merkezi bulunan hastane yeni bir tesise
ihtiyaç duymaktadır bu nedenle yeni bir hastane için
kuruluş yeri belirleyecektir.
SEÇENEKLER
1
• ANKARA
2
• ADANA
3
• İZMİR

 Üst Yönetim amacı  İhtiyaçlara EN UYGUN
BİNANIN KİRALANMASI şeklinde belirtmektedir.
Bu doğrultuda;
 Toplam Maliyetin minimum olması,
 Yerleşim birimlerine yakın olması,
 Trafik yoğunluğundan az etkilenmesi,
 Çalışanların ulaşımı için uygun olması,
 Çevresel faktörlerden etkilenmemesi, (gürültü – toz
vb..)
 Park yeri sorunu olmaması,
 Bölge gelişme potansiyelinin yüksek olması,
 Görünür bir yerde olması,
 Alt Yapı sorunu olmaması,
 Rekabet durumu açısından avantajlı olması, rakip

 Bir önceki slaytta yer alan hiyerarşik model ile
proje ekibindeki 5 kişiye anket soruları
yöneltilmiştir.
 Sonuçlar her bir ana ölçek ve alt ölçeklerin
AMACA etkileri Ölçeklerin Öncelikleri
tablosunda belirtildiği şekilde olmuştur.

 Ölçeklerin Öncelikleri Tablosu
Bina Özellikleri - 0,186 Çevresel Faktörler - 0,136 Rekabet Unsurları - 0,065
Farkedilebilirlik - 0,232 Gürültü Kaynak. Yakın. – 0,070 Mevcut Rakip Sayısı – 0,134
Altyapı Yeterliliği – 0,082 Şehir Plan. Uygunluk – 0,229 Rakiplerin Etkinliği – 0,372
Park Alanı – 0,158 Trafik Yoğunluğu – 0,407 Rakiplere Uzaklık – 0,067
Mimari Yapı – 0,213 Ulaşım Tipi – 0,199 Potansiyel Rakipler – 0,426
Alan Yeterliliği – 0,314
Demografik Yapı - 0,041 Bina Konumu - 0,231
Yatırım Maliyetleri -
0,342
Nüfus Yoğunluğu – 0,142 Merkezilik – 0,375 Kira Bedeli – 0,686
Gelir Düzeyi – 0,082 Ulaşılabilirlik – 0,302 Bina Düzenle. Maliyeti – 0,211
Hedef Kitle Yoğunluğu – 0,382 Yerleşim Birim. Yakınlık – 0,078
Çevre Düzenle. Maliyeti –
0,102
Büyüme Ve Geliş. Hızı – 0,394 Çalışan Ulaşımı – 0,118
Ana Merkeze Yakınlık – 0,126

 Ölçeklerin önceliği belirlenmiştir.
 Hastane seçimi için düşünülen 3 yer için
İkili Karşılaştırmalar ile her bir alt ölçüt
üzerinden değerlendirilmiştir.
 Değerlendirmeler neticesi ile her bir kuruluş
yeri ana ölçütler üzerinden aldıkları
normalize edilmiş puanlar ile belirlenmiştir.

Anket
Soru
1
“A” ölçütü açısından Ankara seçeneğini Adana seçeneğine göre ne kadar tercih
edersiniz?
2 “A” ölçütü açısından Ankara seçeneğini İzmir seçeneğine göre ne kadar tercih edersiniz?
3 “A” ölçütü açısından Adana seçeneğini İzmir seçeneğine göre ne kadar tercih edersiniz?
“A” alt
ölçütün
e göre
Seçeneğin diğerine kıyasla önemi (tercihi)
SoruNumarası
Seçenek
Sondereceönemli
Güçlüderecede
önemli
Ortaderecede
önemli
Azderecedeönemli
Eşitderecedeönemli
Azderecedeönemsiz
Ortaderecede
önemsiz
Güçlüderecede
önemsiz
Sondereceönemsiz
Seçenek
1 An Ad
2 Ad İz
3 İz İz

Seçeneklerin Ağırlıkları
Normalize Edilmiş
Değerler
Ölçütler Öncelik Ankara Adana İzmir Ankara Adnana İzmir
Bina Özellikleri
0,186 0,291 0,317 0,392 0,054 0,059 0,073
Rekabet Unsurları
0,136 0,628 0,257 0,115 0,086 0,035 0,016
Çevresel Faktörler
0,065 0,177 0,590 0,233 0,011 0,038 0,015
Demografik Yapı
0,041 0,324 0,340 0,336 0,013 0,014 0,014
Bina Konumu
0,231 0,183 0,330 0,486 0,042 0,076 0,112
Yatırım Maliyetleri
0,342 0,571 0,283 0,145 0,196 0,097 0,050
TOPLAM 1,000 2,174 2,117 1,708 0,402 0,319 0,279

SONUÇ:
 Özel Hastanenin faaliyet gösterdiği binanın
özellikleri ve kent içindeki konumu, Hastanenin
sunacağı hizmete yüksek düzeyde etki ettiği
görülmektedir.
 Tesis kuruluşu yapacak yatırımcıların sayısal
ve analitik gözlemlere başvurmalarının
gerekliliği ortaya çıkmaktadır.
 Sonuçlar üzerinde duyarlılık analizi yapılarak,
kriterlerin önemlerindeki değişimin SONUCU
ne oranda etkileyeceği incelenerek nihai karar
alınabilir.

SONUÇ:
 Analitik Prosesler – Mevzuat ve günümüz
uygulamalarına bakıldığında birbiri ile
bağdaşmayan – uyumsuz yerleşim tesisleri
görülmektedir.
 Üst ölçekten  alt ölçeğe inerken yapılan
planlamalar ile ilgi alanlar belirlenmektedir.
 Alt ölçekte geniş projeksiyon  uzun vadeli
analizler ile titizlikle planlanla yapılmasının
önemi ortaya çıkmaktadır.
 Mevzuat uygunluklarının kontrolü ve denetimi
süreklilik arz etmelidir.

SONUÇ:
 Hastanenin ölçeği ve ne amaçla hizmet
vereceği önem taşımakta.
 Ülkemizde koruyucu nitelikte sağlık
merkezlerinden çok tedavi amaçlı hastaneler
yer almakta.
 İstanbul’ da 600 civarı Sağlık Kurumu
bulunmaktadır.
 Yaklaşık 150-200 arası Özel hastanedir.

ANADOLU SAĞLIK – JOHN HOPKINS

MEDICAL PARK – BAHÇELİEVLER

Hospital Location Selection By Analytical Hierarchical Process / Hastane Kurulus Yeri Secim

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

More from Aynur Sonmez

More from Aynur Sonmez (6)

Hospital Location Selection By Analytical Hierarchical Process / Hastane Kurulus Yeri Secim