Çok Kriterli Karar Verme Yönteminin(CKKVY) Afet Bilgi Sistemine Uygulanması

1. Çok Kriterli Karar Verme
Yönteminin
(CKKVY)
Afet Bilgi Sistemine Uygulanması
Çağla Çetin, Nefise Yaman, Levent Sabah, Can Ayday
Nisan 2013

2. İçerik
• AHP Nedir ?
• AHP’nin Getirileri
• AHP Yöntemi
• Afet Bilgi Sisteminde AHP Uygulaması

3. AHP Nedir?
• 1970’li yılların başında,
Thomas L. Saaty tarafından
geliştirilen AHP tekniği, problemin
önceden tanımlanan
kriterlerinin, karar verici (uzman)
tarafından göreceli önemlerinin
belirlenmesine ve daha sonra her bir
kritere göre karar alternatifleri
arasında seçim yapılabilmesine
olanak tanımaktadır.

4. AHP Getirileri
• AHP tekniğinin en önemli getirisi, sayısal
olarak belirlenebilecek objektif yargılar ile,
sübjektif nitelikli yargıları bir arada
bulundurabilmesidir.
• Ayrıca kullanım kolaylığı da tekniğin bir
diğer önemli getirisidir.
• Belirlenen amaç ve ölçütler doğrultusunda
en uygun seçimi belirlemek,

5. ... devam
• Ölçüt ve seçeneklerin sayılarının çok
olması durumunda kolay ve hızlı karar
vermek,
• Çeşitli bilgileri değerlendirmede kontrolü
sağlamak için.

6. AHP Yöntemi
• Birden fazla ölçütü ve seçeneği bir arada
değerlendirilerek en uygun seçimin
yapılmasını sağlayan matematiksel bir
yöntemdir.
• AHP Yöntemi için;
1. Problemin amacının ortaya konması
gerekmektedir.
2. Ölçütlerin belirlenmesi gerekmektedir.
3. Seçeneklerin belirlenmesi gerekmektedir.

7. ... devam
• Bu yöntem Kütahya iline ait ilçelerin
deprem riski bakımından durumlarını
ortaya çıkarılması amacına yöneliktir.
• Belirlenen ölçütler göre seçeneklerin
birbirleriyle kıyaslanmasını ve
puanlanmasını sağlamaktadır.

8. Afet Bilgi Sisteminde AHP
Uygulaması

9. • Amaç: Kütahya ilinin ilçelerinin deprem
riski bakımından durumlarını ortaya
çıkarmak.
• Kullanılan Ölçütler:
1. Litoloji, deprem bakımından riskli yerler
2. Aktif Fayların özellikleri,
3. Deprem Dış Merkezleri,

10. ... devam
• Seçenekler:
• Kütahya il sınırları içinde bulunan ilçeler.
• Sınırlar içinde 13 ilçe bulunmaktadır.
– Altıntaş, - Gediz - Çavdarhisar
– Aslanapa, - Hisarcık - Şaphane
– Domaniç, - Pazarlar - Merkez ilçe
– Dumlupınar, - Simav
– Emet - Tavşanlı

11. Çalışma Alanı

12. Ölçütlerin Tanımlanması

13. Ölçüt 1 : Litoloji Haritası

14. Ölçüt 2 : Fay Haritası

15. Kriter 3 : Deprem Dış Merkezi Haritası
(Büyüklüğü 4 üzerinde olan deprem noktaları)

16. Tüm katmanların birlikte görünümü

17. Afet Bilgi Sisteminde
AHP Arayüzünün Kullanımı
• Bu çalışmada AHP arayüzü geliştirilerek Afet
Bilgi Sistemi içine yerleştirilmiştir.
• AHP arayüzü Afet Bilgi Sistemi ile birlikte
kullanılmaktadır.
• AHP arayüzünde 2 farklı Ölçüt ile
çalışılabilmektedir;
1. Doğal Ölçütler,
2. İnsana bağlı ölçütler

18. ... devam
• Her seçenek (ilçe) için belirlenen 3 ölçüt
değerleri programa eklenmekte ve hesapla tuşu
ile her ilçenin diğer ilçelere göre doğal
nedenlerle olası deprem riski hesaplanmaktadır.
• Doğal nedenlerle hesaplanacak sonuçlara 8
adete kadar içinde insan faktörü olan (hastane
sayısı, personel sayısı, yatak kapasitesi vs) ek
ölçüt eklenerek, doğal nedenlerle oluşan riski
azaltmaya yönelik işlemler yapılabilmektedir.

19. Ölçütlerin Önem Derecesi Belirlenir…

20. Kriterler önem derecelerine göre
1 ile 9 arasında puanlanır…

21. Seçeneklere (İlçelere) veriler eklenir
ve
hesaplama işlemleri yapılır

22. Litoloji İçin Hesaplama

23. Fay uzunlukları için hesaplama

24. Büyüklüğü 4 ve üzerinde olan deprem dış
merkezleri için hesaplama

25. Belirlenen 3 ölçüte göre her ilçe için
hesaplanan olası Deprem Riski sonucu

26. Ek ölçütlere göre (insan faktörüne
göre) İşlemler
• Örnek çalışmada 7 adet ek ölçüt ele
alınmıştır.
• Hastane Sayısı (Ölçüt 1)
• Yataklı Kurum Sayısı (Ölçüt 2)
• Medikal Sayısı (Ölçüt 3)
• Eczane Sayısı (Ölçüt 4)
• Laboratuvar Sayısı (Ölçüt 5)
• Spor Salonu Sayısı (Ölçüt 6)
• Barınak sayısı (Ölçüt 7)

27. ... devam
• Şekilde ek ölçüt olarak hastane sayısı
gösterilmektedir.
• Her ilçe için ilgili ölçütlerin verileri eklenip
hesapla tuşuna basıldıktan sonra insan faktörlü
ek ölçütlerin sonucu hesaplanmakta ve bu sonuç
ile doğal nedenlerle oluşabilecek sonuçlar ile bir
birleşik sonuç hesaplanmaktadır.
• Bu sonuca göre ilçelerin maddi imkanları arttıkça
olası deprem risklerinin düştüğü görülmektedir.

28. İlçelerin hastane sayıları…

29. Doğal – Maddi – Bileşik Sonuçlar…

30. Hesaplama ile İlgili Bir Örnek
• Örnek çalışmada için Ölçüt 2 ele alınmıştır.
• Ölçüt 2 Yataklı Kurum Sayısına karşılık
gelmektedir.
• Merkez ilçede yataklı kurum sayısı 56 iken, bu
durumda risk puanı 78.3 olmaktadır.
• Yataklı Kurum sayı değerini 5 adet olarak
azaltılmasıyla risk puanı değerinin 80.8
olmasına neden olmaktadır.

31. ... devam

32. Sonuç
• Birleşik deprem risk oranının % 4.61’den
%5.22’e yükseldiği anlaşılmıştır.

33. ... devam
• Bu çalışma 19 Mayıs 2011 Simav Depreminden
önce yapılmıştır.
• Bu çalışma sonucunda deprem öncesi Kütahya
ili sınırları içinde en riskli ilçenin Simav ilçesi
olduğu belirlenmiştir.

34. Teşekkürler..