1. อารยธรรมกรีกและโรมัน : สรุปและเปรียบเทียบ พร้อมภาพตัวอย่างและเว็บไซด์ค้นคว้าเพิ่มเติม
คำถำมรอคำตอบ ความเจริญในโลกปัจจุบันเกี่ยวข้องกับอารยธรรมกรีกและโรมันอย่างไรบ้าง
ที่ กรีก โรมัน
1 เดิมอยู่บนชายฝั่งทะเลสองฝั่งของทะเลเอเจียนตอน เดิมอยู่บนแหลมอิตาลี ยื่นไปในทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
ใต้ ติดต่อทะเลเมดิเตอร์เรเนียน และทะเลดา พื้นที่ มีที่ราบอุดมสมบูรณ์ไม่ มาก แต่เมื่อเทียบกับกรีกแล้ ว
เป็นภูเขา เป็นอุปสรรคการติดต่อกันระหว่างนครรัฐ นับว่ามี กว้างขวางกว่า การคมนาคมสะดวกว่ า ด้า น
เริ่มต้นจากการเป็นเมืองท่าค้าขายในทะเลเอเจียน ตะวันตกเป็นที่ราบแนวยาวลาดชันน้อย มีอ่าวกาบังลม
ทางตะวันตก โรมันเริ่มต้นจากเมืองท่าค้าขายสาคัญใน
ทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
2 เรียกตนเองว่า เฮเลน (Hellenes) ตามเทพผู้พิทักษ์ ศูนย์กลางอานาจอยู่ที่กรุงโรม มีแม่น้าไทเบอร์ไหลผ่าน
กรีก ปกครองเป็นนครรัฐต่างๆ (polis) แต่เชื่อมกัน ตั้งอยู่บนเนินเขาตอนกลางแหลมอิตาลี ป้องกันภัยได้
โดยความเชื่อในเทพเจ้าต่างๆ ต่อมาราวศตวรรษที่ ง่าย สร้างราวศตวรรษที่ 8 ก่อนคริสต์ศักราช เดิมมี
5 ก่อนคริส ต์ศักราช เอเธนส์เป็น ผู้น าสมาพันธรัฐ ตานาน หมาป่าเลี้ยงดูพี่น้องชื่อ โรมุลุสและเรมุส
เดลอส รวมกาลังต่อต้านเปอร์เซีย แตกแยกกันอีก ผู้สร้างเมือง โรมเป็นที่ชุมนุมของชาวละติน ทาการค้า
เมื่อสิ้นสงคราม เพราะความขัดแย้งระหว่างเฮเธนส์ จนร่ารวยและขยายเมืองใหญ่ ช่วง,kooแรกษัตริย์
กับสปาร์ดา ต่างมัพันธมิตรและสู้รบกันใน สงคราม อีทรัสกันปกครอง ต่อมาถูกพวกละตินขับไล่ไปและได้
เพลอปปอนนิเซียน(The Great Peloponnesian ปกครองตนเองแบบสาธารณรัฐ เมื่อขยายอาณาเขตไป
war) 431-404 ก่อนคริสต์ศักราช ต่อมาเป็นของ ในยุโรปและอัฟริกา จึงปกครองเป็นจักรวรรดิ สงคราม
พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชแห่งมาซิโดเนีย เมื่อ สาคัญตอนต้น ได้แก่ สงครามปิวนิค รบกับฮานนิบาล
ราว 100 ปีก่อนคริสต์ศักราช แห่งคาร์เธจ ใช้กองทัพช้างบุกโรม แต่โรมสามารถรบ
ชนะในปี 146 ก่อนคริสต์ศักราช หลังจากนั้นโรมันได้
ขยายอานาจอย่างต่อเนื่องไปรอบทะเลเมดิเตอร์เร
เนียน รวมทั้งนครรัฐกรีกในราว 100 ปีก่อน
คริสต์ศักราช ใน ค.ศ. 476 มีความเสื่อมลงจนถูกยึด
ครองโดยพวกอนารยชน จึงย้ายศูนย์กลางไปที่
ไบเซ็นไทน์เรียกว่า โรมันตะวันออก รับอิทธิพลกรีก
มากขึ้น ต่อมามีความขัดแย้งทางศาสนา ทาสงคราม
ครูเสดและในที่สุดได้ตกเป็นของมุสลิมแห่งอาณาจักร
เซจุกเติร์ก (The Seljuk Turk)
3 ที่ ม า เดิ ม ประชาชนเป็ น ชนชาติ อิ น โดยู โ รเปี ย น ที่มา เดิมชาวพื้นเมืองเป็นอิตาลิค กลุ่มที่สาคัญคือพวก
ได้รับอิทธิพลอารยธรรมไมนวน เกาะครีต บูชาวัว ละติน อยู่บริเวณแม่น้าไทเบอร์ แล้วอยู่ภายใต้ อานาจ
ในเขาวงกฎ ใช้ภาพปูนเปียก (fresco) เน้นความ อีทรัสค้นจากเอเชียไมเนอร์ ถูกขับไล่ออกไปราว 509
ร่ า เริ ง รั ก ธรรมชาติ และอารยธรรมไมซี เ นี ย น ก่อ นคริ ส ต์ศั ก ราช และพวกละติน ได้ขั บ ไล่ ก ลุ่ ม อื่ น ๆ
เป็ น นั ก รบ ท าสงครามเมื อ งทรอย ต่ อ มาพวก ออกไปจนส าเร็จในราว 720 ก่อนคริส ต์ศักราช และ
อารยชนเข้ามารุกราน ระหว่าง 1100-800 ปีก่อน ตั้งมั่นที่กรุงโรมต่อมา
คริสต์ศักราช ทาให้กรีกเข้าสู่ยุคมืด พลเมืองลดลง
และไม่มีความเจริญด้านอารยธรรมจนประมาณ
32

2. ที่ กรีก โรมัน
750-600 ปีก่อนคริสต์ศักราช จึงปรากฏนครรัฐใหม่
บริ เวณเอเธนส์ ฝั่ งทะเลดาและเมดิเตอร์เรเนีย น
ช่วงนี้ปรากฏงานมหากาพย์สาคัญของโฮเมอร์จาก
สงครามเมืองทรอย เรื่องอีเลียดและโอเดสซี (lliad
and Odyssey) เป็นที่มาของขนบธรรมเนียมและ
บรรทั ด ฐานทางสั ง คม คุ ณ ธรรมสู ง สุ ด คื อ ความ
เสียสละ กล้าหาญ รักเกียรติ ยศและเสรีภาพ และ
การบูชาเทพเจ้า
4 รั ฐ กรี ก รอบๆ ทะเลเอเจี ย นและทะเลด า เป็ น เป็ น นั ก รบ นิ ย มการค้ า ขาย ความสนุ ก สนานรื่ น เริ ง
เกษตรกรปลู ก และบริ โ ภคน้ ามั น มะกอก (Olive) ชอบจัดงานเลี้ ยงสังสรรค์ นิยมกีฬาสู้รบรุนแรง ชอบ
รวมทั้งพืชผักและสมุนไพร คู่กับการเดินเรือค้าขาย เผชิญภัยเหมือนกรีกและนับถือเทพเจ้าเช่น กรีก และ
ชอบดื่ ม ไวน์ ผ สมน้ า เป็ น นั ก เผชิ ญ ภั ย รั ก การ บูช ายัญพลี กรรมชี วิตสั ตว์ เหมื อนกั นแต่ เรีย กชื่อ ใหม่
ท่ อ งเที่ ย วในทะเล นิ ย มอิ ส รภาพและการแสดง ซุ ส เรี ย ก จู ปี เ ตอร์ โปไซดอน เรี ย กเนปจู น เป็ น ต้ น
ความรู้ สึ ก นึ ก คิ ด แต่ ง กวี นิ พ นธ์ แ ละแสดงละคร ต่อมาจึงนับถือศาสนาคริสต์
จัดงานเลี้ยง โดยถือเป็นการบูชาเทพเจ้า ซึ่งมีหลาย
องค์ เริ่มเชื่อในความสามารถของมนุษย์ แต่ยังคง
พลี ก รรมสั ต ว์ เ พื่ อ ให้ เ ทพพอใจ ในฐานะตั ว แทน
อ านาจของธรรมชาติ แ ละความรู้ สึ ก ของมนุ ษ ย์
เทพเจ้ ากรี กมีลักษณะเหมือนมนุษย์ มีพฤติกรรม
ทั้งดีและไม่ดี เทพสูงสุดคือซุส (Zeus) ประมุขเทพ
แห่งเทพแห่งสายฟ้า เอเธนนา (Athena) เทพแห่ง
ความฉลาดและสงคราม จนถึงอพอลโล (Apollo)
เทพแห่งพระอาทิตย์ เป็นต้น เทพเหล่านี้เป็นญาติกัน
5 ระบอบการปกครองเป็ น ประชาธิ ป ไตยทางตรง ปกครองแบบสาธารณรัฐ มีสภาเซเนท เลือกตั้งกงสุล
โดยเฉพาะที่ เ อเธนส์ เริ่ ม ต้ น โดย เพลิ ค ลิ ส 2 คนเป็ น ผู้ ป กครอง ยามสงครามจึ ง มอบอ านาจให้
(Pericles) ทาให้ป ระชาชนมีอานาจการปกครอง กงศุ ล คนเดี ย วมี อ านาจสู ง สุ ด ประชาชนแบ่ ง เป็ น
ตนเอง แทนแบบเดิ ม โดยกลุ่ ม ขุ น นาง (คณาธิ ป ) แพทริเชียน หรือชนชั้นผู้ดี กับพวก เพลเบียน หรือ
และการปกครองโดยชนชั้นสูงที่มั่ง คั่ง (อภิชนาธิป สามัญชนทั่วไป ต่อมามีช่องว่างระหว่างชนชั้นมากขึ้น
ไตย) พลเมืองที่ได้รับสิทธิการออกเสียงในสภา เป็น ทาให้เพลเบียนกลายเป็นเกษตรกรรายย่อย เมื่อแม่ทัพ
พลเมืองชาย อายุ 18 ปีบริบู รณ์ ยกเว้นผู้หญิงและ สาคัญชนะสงครามกลับมาและแบ่งทรัพย์สินหรือที่ดิน
ทาส ส่วนสปาร์ตาเป็นรัฐทหารปกครองโดย กลุ่ม ให้มักได้รับความนิยม เช่น จูเลียน ซีซาร์ ผู้นากองทัพรี
ผู้นาสามถึงสี่คน เน้นความเด็ดขาด ประชาชนต้องมี เจนท์ชนะศึกจากแคว้นโกล (อังกฤษ) ถึงแม่น้าไรน์ ได้
คุณภาพ แข็งแรง ชายทุกคนต้องเป็นทหาร ตั้งตนเป็นผู้ปกครองเผด็จการ ปี 49 ก่อนคริสต์ศักราช
และถูกสมาชิกสภาเซเนทรุมแทงจนตายในปี 44 ปีก่อน
คริสต์ศักราช
ส30105 อารยธรรมโลก ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 หน้า 33

3. ที่ กรีก โรมัน
6 ระบอบออสตราซิซึม (Ostracism) เป็นระบบ ในสมั ย ออกุ ส ตุ ส เป็ น จั ก รพรรดิ ตั้ ง แต่ ปี 27 ก่ อ น
ออกเสี ย งขับ ไล่ นั กการเมือง ให้ ผู้ มีสิ ทธิออกเสี ย ง คริสต์ศักราช ยังมีสภาเซเนทแต่ไม่มีอานาจ การเมือง
ตามกฎหมาย ป้องกันนักการเมืองที่ทาตัวไม่ดีหรือ ไม่ มั่ น คง มี ก ารฆาตกรรมแย่ งราชย์ ส มบั ติ ห ลายครั้ ง
พยายามใช้อานาจในทางที่ผิด โดยเขียนชื่อ ลงบน จนถึ ง ปี ค.ศ. 96-180 สมั ย สั น ติ ภ าพโรมั น หรื อ
แผ่นอิฐ หากนับได้มากกว่า 6,000 เสียงให้เนรเทศ Pax Romana จักรพรรดิมีคุณธรรมปกครองบ้านเมือง
บุคคลนั้นเป็นเวลา 10 ปี สงบรุ่ ง เรื อ ง ถื อ ว่ า ชาวโรมั น ทุ ก คนเสมอภาคกั น
อยู่ภ ายใต้ กฎหมาย คือกฎหมายสิ บ สองโต๊ะ และใช้
ภาษาละตินทุกแห่ง
7 มรดกโลก : กรีกเป็นนักคิด สนใจ โรมั น เป็ น นั ก ปฏิ บั ติ เป็ น ผู้ รั บ มรดกกรี ก และพั ฒ นา
ศึ ก ษาที่ ม าและความงามของ ต่ อ เนื่ อ งเน้ น ประโยชน์ ท างปฏิ บั ติ สิ่ ง ก่ อ สร้ า งต่ า งๆ
ธรรมชาติ แต่ใช้การถาม-ตอบ หา ต้ อ งมี ป ระโยชน์ ท างปฏิ บั ติ สิ่ ง ก่ อ สร้ า งต่ า งๆ ต้ อ งมี
ข้อสรุปจากการโต้แย้งด้วยเหตุ -ผล ประโยชน์ มิใช่งานศิล ปะอย่างเดียว การค้นพบ เช่น
หรือตรรกศาสตร์ เพื่อหาข้อสรุป มี พลินี ผู้สังเกตเรือใบและสรุปว่าโลกมีสัณฐานกลม การ
ความคิ ด สร้ า งสรรค์ นิ ย มการเรี ย นรู้ นั ก ปราชญ์ ผ่ า ตั ด เอาทารกออกทางหน้ า ท้ อ ง (Caesarian
สาคัญได้แก่ โซคราติส (ในภาพ) ใช้การถาม-ตอบ Operation) การเน้นสุขภาพ อนามัย มีระบบระบาย
เพื่อแสวงหาคาตอบให้ผู้เรียน เพลโต ศึกษาความ น้าสกปรกและการขนส่งน้าจากแหล่งสะอาดโดยทางส่ง
จริ ง เรื่ อ ง “แบบ” ถื อ ว่ า ผู้ ป กครองที่ ดี ต้ อ งเป็ น น้า ดูจาก http://www.artlex.com/ การใช้อิฐ หิน
นั ก ปราชญ์ ร อบรู้ และอริ ส โตเติ ล ศิ ษ ย์ โ ซคราติ ส และคอนกรีต ในงานก่ อสร้า งขนาดใหญ่ คื อ โคลอส
เปิดโรงเรียนชื่อ The Academy เซียม แข็งแรง ทนทาน ถนนโรมัน ตัดตรงมีมาตรฐาน
ความกว้า งเสมอกัน และใช้หิ น ผิ ว เรี ยบวางพื้น ถนนมี
ความทนทาน ทอดยาวไปถึงทะเลเอเดรียติค รู้จักการ
ทาระบบความร้อนใต้อาคาร
8 มรดกโลก : นิ ย มความงามของสรี ร ะมนุ ษ ย์ รับรูปแบบของกรีก แต่เน้นประติมากรรมบุคคลสาคัญ
ประติมากรรมหินอ่อนแบบเหมือนจริง (realistic) สร้ า งอาคารรู ป โดม ได้ แ ก่ แพนธี อ อน (Pantheon)
แบ่งเป็นช่วงแรก เฮเลนนิค (Hellenic) เรียบง่าย และใช้ประโยชน์ส าหรับประชาชนทั่ว ไปมากขึ้นกว่า
สง่าช่วงหลัง สมัยพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช กรี ก เช่ น สนามดู กี ฬ า Gradiator มี อั ฒ จรรย์ ใ น
เรียกเฮเลนนิสติค (Hellenistic) มีลักษณะหรูหรา โคลอสเซียมจุถึง 25,000 – 45,000 คน
อลังการเน้นความยิ่งใหญ่ สถาปัตยกรรมของกรีก ดู http://witcombe.sbc.edu/ARTHrome.html
เป็นอาคารโปร่งโล่งทุกด้าน รายรอบด้วยเสากลม
แบบต่างๆ เช่น อโครโปลิส วิหารบูชาเทพเจ้าบน
เนิ น สู ง กลางเมื อ ง วิ ห ารพยากรณ์ แ ห่ ง เดลฟี
(Delphi) และวิ ห ารบู ช าเทพเจ้ า หรื อ พาเธนอน
(Pathenon) ส่ ว น อั ฒ จั นท ร์ ไ ด้ แ ก่ โ ร ง ล ะ ค ร
กลางแจ้ง เป็นต้น
ส30105 อารยธรรมโลก ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 หน้า 34

4. ที่ กรีก โรมัน
9 หัวเสาเช่นที่วิหารพาเธนอน บนเนินอโครโปลิส สืบทอดการใช้หัวเสาจากกรีก โดยเฉพาะโครินเธียน
กลางเมือง ได้แก่ ดอริค ไอโอนิค และโครินเธียน นาวงโค้งมาใช้มากขึ้น เป็นอาคารมีโดมขนาดใหญ่
เน้นการใช้วงโค้ง (arch) ดูใน อยู่ตรงกลาง
http://witcombe.sbc.edu/ARTHgreece.html#Greek
10 การบั น ทึ ก ประวั ติ ศ าสตร์ โ ดยอิ ง หลั ก ฐานและ นักประวัติศาสตร์สาคัญ เช่น ลิวี บันทึกประวัติ -
อธิบายเหตุผลของเรื่องราวนั้น คนแรกคือเฮโรโดตัส ศาสตร์ โ รมั น ไว้ กฎ หมายบั น ทึ ก ส าคั ญ คื อ
บันทึกเรื่องกรีกและสงครามกัยเปอร์เซีย กฎหมายสิ บ สองโต๊ ะ และพั ฒ นาเป็ น กฎหมาย
จั ส ติ เ นี ย น คุ้ ม ครองประโยชน์ ข องสามั ญ ชน
เสมอภาค
1. ดูภาพจาลองม้าเมืองทรอยใน
http://www.gallipoli-tours.com/images/troy-turkey.jpg
2. ศึกษาเพิ่มเติมเรื่องสถาปัตยกรรม
http://www.mitchellteachers.org/WorldHistory/AncientRome/Images/GreekMounmentBuildingTrans.jpg
ส30105 อารยธรรมโลก ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 หน้า 35

5. คาถามทบทวน
แบบฝึกหัดศึกษาภาพ จากเรื่องต่อไปนี้ ลองบอกว่าเป็นรูปอะไร ใส่เฉพาะหมายเลขหน้าข้อความให้ถูกต้อง
1. เพทริเชียน 2. กิจกรรมเศรษฐกิจกรีก 3. อโคโปลิส 4. หัวเสาสามแบบ
5. ออสตราซิซึม 6. โคลอสเซียม
http://withtheoldboy.blogspot.com/2011/03/blog-post_25.html http://www.thaigoodview.com/node/86017
http://mpav48.wikispaces.com/3-1task1greek http://www.prc.ac.th/newart/webart/history01.html
http://www.thaigoodview.com/node/14476 http://www.lgpn.ox.ac.uk/image_archive/other/o5.html
ส30105 อารยธรรมโลก ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 หน้า 36