Graviteti - Fizike

1. Tema: Demonstrimi I
forces se qendres se
gravitetit
Punoi: Grupi

2. C’eshte graviteti ?
Graviteti (rëndesë, peshë, forcë tërheqëse) është forca që vepron mbi
çdo trup në sipërfaqe të trupit qiellor ose afër tij, e drejtuar për në
qendër të tij. Graviteti, pra forca me të cilën toka, hëna, planetët dhe
trupat tjerë qiellorë ose sistemet e tyre veprojnë mbi trupat tjerë,
teorikisht ushtrohet në çfarëdo largësie, por praktikisht ajo
shqyrtohet në sipërfaqe të këtyre trupave si dhe në largësi të vogla.
Pra pesha e trupit në ndryshim nga masa e tij (nuk marrim parasysh
lëvizjen e trupit me shpejtësi të krahasueshme me shpejtësinë e
dritës) është madhësi që ndryshon në vartësi nga trupi që ushtron
tërheqjen dhe nga largësia prej tij. Kështu, masa e trupit është
proporcionale me peshën e tij në sipërfaqe të tokës.
Secila grimcë në gjithësi tërheq grimcën tjeter me një forcë, e cila
është në përpjestim të drejtë me prodhimin e masave të tyre dhe në
përpjestim të zhdrejtë me katrorin e largësisë në mes tyre. Graviteti u
studiua shume nga Galileo Galileu me eksperimentet e tij ne kushte
mjedisore.

3. Isak Njuton
Isak Njuton ( 25 dhjetor 1642 - 20 mars 1727 ) ishte një
fizikant astronom, filozof, teolog dhe matematicien
anglez i cili është konsideruar gjerësisht si një nga
shkencëtarët më me influencë të të gjitha kohërave dhe
si një figurë kyçe në revolucionin shkencor . Libri i tij
"Philosophiae Naturalis Principia Mathematica" (Principet
Matematike të Filozofisë Natyrore), botuar së pari në
vitin 1687, hodhi themelet për "mekanikën klasike".
Njutoni formuloi ligjet e levizjes dhe gravitetit universal
që dominoi pikëpamjen e shkencëtarëve të universit fizik
gjatë tre shekujve të ardhshëm .

4. 3 ligjet e Isak Njutonit
Ligjet e Njutonit për lëvizjen janë tre ligje fizike të cilat
japin marrëdhëniet ndërmjet forcave që veprojnë mbi
një objekt dhe lëvizjes së objektit. Ato u formuluan për herë të parë
nga Isak Njutoni në veprën e tij kryesore Philosophiae Naturalis Principia
Mathematica, e publikuar për here të parë në 5 Korrik, 1687. Ligjet
formojnë bazën e mekanikes klasike dhe Njutoni i përdori ato për të
shpjeguar shume fenomene të cilat studiojnë lëvizjen e objekteve
fizike.Në volumin e trete të veprës, Njutoni tregoi se si ligjet e lëvizjes,
të kombinuara me ligjin universal të gravitacionit, çojne në derivimin
e ligjeve të Keplerit për lëvizjen e planeteve.
• Çdo trup ruan gjëndjen e të qënit në prehje ose të lëvizjes drejtvizore të
njëtrajtshme, përsa kohë mbi të nuk veprojnë forca të jashtme.
• Ndryshimi i vrullit (impulsit linear ose sasia e lëvizjes) të një trupi është
proporcional me impulsin që vepron mbi trupin, kjo ndodh përgjatë një vije
të drejtë përgjatë së cilës impulsi vepron.
• Për çdo forcë ekziston gjithmonë një kundërvepim i barabartë me kah të
kundërt: ose për forcat e dy trupave mbi njëri tjetrin janë gjithmonë të
njëjta dhe në drejtime të kundërta

6. Historia e forces se
gravitetit filloi kur Isak
Njuton po lexonte nje
liber poshte nje peme dhe
ne koke I bie nje molle dhe
aty fillon te mendoje se
çfare e kishte bere mollen
qe te binte. Aty filloi dhe
lindi ideja e forces se
gravitetit …….
Si lindi ideja ?

7.  Demonstrimi
Nje shembull konkrete :
Marrim nje katemonedhe ose nje leter e palosim ne
dy pjese dhe siper I vendosim nje monedhe dhe do te
shikojme se letra do ta mbaje lekun ku dallohet edhe
forca e gravitetit .